Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm góp phần nhỏ giúp giáo viên dạy Tiếng Anh ở trường THCS xác định được phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh, thiết kế nội dung bài nghe, giảm bớt độ khó yêu cầu của bài nhưng vẫn đảm bảo nội dung kiến thức trong SGK. Ngoài việc giúp giáo viên vừa đạt được yêu cầu dạy học của mình, đề tài còn mong muốn giúp học sinh hiểu được bài học một cách chủ động, sáng tạo, phù hợp với trình độ tiếp thu kiến thức của học sinh nhiều vùng miền khác nhau.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu này nhằm hỗ trợ giáo viên dạy Tiếng Anh ở trường THCS xác định phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh, thiết kế nội dung bài nghe phù hợp và giảm bớt độ khó của bài học mà vẫn đảm bảo kiến thức trong sách giáo khoa Mục tiêu không chỉ giúp giáo viên đạt yêu cầu giảng dạy mà còn khuyến khích học sinh hiểu bài một cách chủ động, sáng tạo, phù hợp với trình độ tiếp thu kiến thức của học sinh ở các vùng miền khác nhau.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp trực quan, quan sát: Dự giờ bạn bè đồng nghiệp trong trường, trực tiếp quan sát học sinh trong lớp được phân công giảng dạy
Phương pháp kiểm tra đánh giá giúp xác định mức độ hiểu bài và khả năng vận dụng kiến thức của học sinh Kết quả từ các bài kiểm tra và điểm trung bình môn học sẽ phản ánh hiệu quả học tập của học sinh.
Phương pháp đàm thoại là việc trực tiếp trao đổi với học sinh cả trong và ngoài lớp học, nhằm so sánh và đối chiếu hiệu quả của việc thay đổi phương pháp giảng dạy.
CƠ SỞ LÝ LUẬN
Trong nhiều năm qua, phương pháp dạy học đã có nhiều thay đổi kể từ khi bắt đầu cải cách giáo dục Theo Điều 5 của Luật Giáo dục năm 2005, phương pháp giáo dục cần phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và tư duy sáng tạo của học sinh Đồng thời, nó cũng phải bồi dưỡng năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên của người học.
Mục đích của việc dạy ngoại ngữ, đặc biệt là Tiếng Anh, không chỉ là cung cấp kiến thức ngôn ngữ mà còn nhằm phát triển khả năng giao tiếp cho học sinh Điều này giúp bồi đắp những phẩm chất trí tuệ cần thiết, phục vụ cho công việc và cuộc sống của các em khi trưởng thành.
Khả năng giao tiếp của học sinh được thể hiện qua bốn kỹ năng chính: nghe, nói, đọc và viết Trong đó, kỹ năng nghe Tiếng Anh được phát triển thông qua quá trình học tập và rèn luyện liên tục trong môi trường sử dụng tiếng Anh.
Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 – 2020” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào ngày 30/9/2013, trong đó việc dạy và học tiếng Anh được coi là rất quan trọng Mục tiêu của đề án là nâng cao trình độ và năng lực sử dụng ngoại ngữ cho học sinh phổ thông, nhằm đạt được những bước tiến rõ rệt trong năm 2015, đặc biệt trong các lĩnh vực ưu tiên.
Kết thúc chương trình Tiếng Anh THCS, học sinh có thể:
+ Giao tiếp bằng Tiếng anh thông qua 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết trong đó chủ yếu là 2 kỹ năng nghe và nói
Có kiến thức cơ bản về ngôn ngữ Tiếng Anh, bao gồm ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp, đồng thời hiểu biết sơ lược về đất nước, con người và văn hóa của các quốc gia nói Tiếng Anh.
Có thái độ tích cực đối với việc học Tiếng Anh sẽ giúp nâng cao sự hiểu biết và tình cảm trân trọng đối với ngôn ngữ cũng như văn hóa dân tộc của mình.
CƠ SỞ THỰC TIỄN
Về phía giáo viên
Trong quá trình giảng dạy Tiếng Anh, nhiều trường học gặp khó khăn do điều kiện cơ sở vật chất thiếu thốn, như thiếu thiết bị nghe nhìn đầy đủ hoặc chất lượng kém, gây ảnh hưởng đến sự hấp dẫn của tiết học Việc thiếu phòng học chuyên biệt cũng làm hạn chế khả năng phát huy của học sinh trong việc học và rèn luyện kỹ năng Hơn nữa, lớp học đông học sinh khiến giáo viên khó quản lý và sửa lỗi cho từng em, đồng thời sự chênh lệch về năng lực giữa các học sinh trong lớp cũng tạo ra thách thức trong việc giảng dạy hiệu quả.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng nếu giáo viên nỗ lực tối đa, điều này sẽ giúp học sinh đạt kết quả tốt hơn Thực tế cho thấy, khi giáo viên thiết kế bài tập phù hợp, tỷ lệ học sinh nghe và trả lời đúng các nội dung bài nghe tăng rõ rệt so với những giờ học chỉ dựa vào bài tập trong sách, vì đôi khi nội dung trong giáo trình chưa đủ hấp dẫn để kích thích hứng thú của học sinh.
Về phía học sinh
Theo phương pháp đổi mới giáo dục hiện nay, tính sáng tạo và chủ động của học sinh được đánh giá cao Để có một tiết học hiệu quả, học sinh cần chuẩn bị bài ở nhà một cách kỹ lưỡng và để cải thiện kỹ năng nghe, các em cần được tiếp xúc với tiếng Anh thường xuyên Tuy nhiên, nhiều học sinh, đặc biệt là ở vùng nông thôn, gặp khó khăn trong việc học nghe tiếng Anh do thời gian học hạn chế, tài liệu tham khảo ít ỏi và hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, dẫn đến việc đầu tư cho kỹ năng nghe bị hạn chế.
Nhiều học sinh chưa xác định phương pháp học ngoại ngữ hiệu quả, dẫn đến việc vận dụng Tiếng Anh trong cuộc sống còn hạn chế Các em thường ngại nghe và nói bằng Tiếng Anh vì sợ mắc lỗi, đồng thời thiếu cơ hội tiếp cận thông tin bằng tiếng này Thêm vào đó, các em chưa quen với tốc độ đọc và giọng nói của người bản ngữ Để cải thiện kỹ năng nghe, học sinh cần rèn luyện và thực hành thường xuyên, qua đó làm quen với cách nói của ngôn ngữ Càng nghe nhiều, người học sẽ càng tích lũy kinh nghiệm để nhận ra âm vần, ngữ điệu và cách nối âm, từ đó hiểu rõ hơn ý nghĩa của thông tin qua phát âm, trọng âm và ngữ điệu câu.
Việc hình thành và rèn luyện kỹ năng cho học sinh và giáo viên không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức từ sách giáo khoa, mà còn cần tổ chức quá trình dạy học theo hướng tích cực, khuyến khích sự chủ động và sáng tạo của học sinh Mặc dù môn nghe hiểu rất quan trọng, nhiều học sinh vẫn chưa nhận thức đầy đủ giá trị của nó, dẫn đến việc học tập không hiệu quả Do đó, giáo viên cần có những phương pháp để khơi dậy hứng thú học tập ở học sinh, từ đó tôi quyết định thực hiện đề tài này.
TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
Tìm hiểu, phân loại các kiểu bài nghe
a Nghe trong cuộc sống hàng ngày
- Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta có hai cách nghe chính:
Nghe không tập trung là hoạt động nghe mang tính giải trí, chẳng hạn như khi nghe đài hoặc xem truyền hình, trong khi người nghe vẫn có thể thực hiện các công việc khác song song.
Nghe có tập trung là hoạt động nghe với mục đích rõ ràng, nhằm nắm bắt thông tin cụ thể như tin tức từ đài, truyền hình, hoặc các chỉ dẫn, giải thích trong quá trình học Người nghe thường xác định rõ nội dung cần nghe, từ đó tập trung vào những điểm quan trọng và cần thiết cho nhu cầu của mình Việc này giúp người nghe hiệu quả hơn trong việc tiếp thu thông tin và hiểu rõ vấn đề.
Trong quá trình học tiếng, hoạt động nghe đóng vai trò quan trọng, chủ yếu bao gồm việc nghe có tập trung nhằm cải thiện các kỹ năng nghe khác nhau Có nhiều loại hình nghe chính mà người học ngoại ngữ cần chú ý để nâng cao hiệu quả học tập.
Nghe để tìm ra những thông tin cần thiết
Nghe để khẳng định những phỏng đoán trước đó
Nghe để thực hiện những nhiệm vụ giao tiếp được đặt ra
Cách tiến hành các hoạt động nghe khác nhau
a Giúp học sinh nghe có hiệu quả
Nghe là một kỹ năng khó khăn đối với học sinh, vì vậy giáo viên nên áp dụng các biện pháp hỗ trợ để giảm bớt khó khăn này Một trong những biện pháp hiệu quả là giới thiệu từ mới hoặc ôn tập, củng cố từ vựng cần thiết cho bài nghe.
Trong bài học "Tiếng Anh 6 - Unit 14 - Lập kế hoạch: C1-3", tôi sẽ củng cố và giới thiệu các từ mới liên quan đến bài nghe, giúp học sinh nắm vững từ vựng sẽ xuất hiện trong bài nghe cũng như trong phiếu học tập.
+ a minibus (picture): xe buýt nhỏ
+ too = very (synonym): quá, rất
+ far # near (antonym): xa a.2: Ra các câu hỏi hướng dẫn, giúp học sinh đoán trước nội dung sẽ nghe
Trong bài học "English 6 – Unit 14 – Making plans: C1-3", trước khi cho học sinh nghe phần C1, tôi đã giới thiệu về các nhân vật trong đoạn hội thoại và bối cảnh của bài học.
- How many students are there in this picture? Who are they?
Nam and his friends are planning their upcoming vacation, and they are actively discussing their options Before we listen to their conversation, let's make some predictions about their choices by selecting answers a, b, or c.
Nam and his friends are making plans for their vacation
1 Where are they going to travel?
2 How are they going to travel?
Tôi đã chuẩn bị hai câu hỏi cùng với các phương án trả lời nhằm giúp học sinh dự đoán nội dung chính của bài nghe Đồng thời, tôi cũng phát phiếu học tập để học sinh thực hiện.
1 Where are they going to travel? a go camping b go to Hue c go to Huong pagoda
2 How are they going to travel? a walk b by bike c by minibus
Trước khi cho học sinh nghe đoạn hội thoại giữa ông bà Robinson và Liz về những chuẩn bị cho Tết trong bài "English 8 – Unit 13 – Festival", tôi đã giới thiệu các nhân vật và tình huống của bài học.
- How many people are there in this picture? Who are they?
In this article, we will explore a conversation between Mr and Mrs Robinson and Liz regarding their preparations for Tet Before diving into the discussion, let's engage in a conversation about the various tasks the Robinsons need to complete in order to celebrate Tet, guided by three key questions.
1 What kinds of food do they have to prepare for Tet?
2 What kinds of fruits do they have to prepare for Tet?
3 What kinds of flowers do they need to buy?
Và sau đó tôi đã tổng kết các phương án trả lời Phần tổng kết này đồng thời bao gồm những từ sẽ gặp trong bài nghe
Discussion Food: Chung cake, candies, dried watermelon seeds, jam ………
Fruits: bananas, grapefruits, apples, oranges ………
Flowers: peach blossoms, apricot blossoms, marigold, violet ……… a.3: Chia quá trình nghe thành từng bước
Ví dụ: “ English 6 – Unit 14 – Making plans: C1-3”: Sau khi hướng học sinh tới nội dung bài nghe, tôi chia nội dung bài nghe theo từng bước như:
- Nghe lần thứ nhất: học sinh nghe cá nhân và đối chiếu với phần dự đoán của mình
Học sinh nghe lại lần thứ hai để xác định câu trả lời đúng, sau đó trao đổi kết quả với bạn bè Trong bước này, giáo viên yêu cầu học sinh trình bày câu trả lời của mình.
- Nghe lần thứ ba: học sinh nghe lại để kiểm tra kết quả, và giáo viên thống nhất đáp án
1 Where are they going to travel? a go camping b go to Hue c go to Huong pagoda √
2 How are they going to travel? a walk b by bike c by minibus √ b Nghe để khẳng định những phỏng đoán của mình về nội dung bài nghe
Trước khi nghe, giáo viên khuyến khích học sinh chia sẻ những kiến thức đã có về chủ đề sẽ nghe, cũng như những điều chưa rõ và những thông tin chưa biết Sau khi nghe, học sinh sẽ liên hệ những kiến thức đã biết với nội dung vừa tiếp thu để củng cố sự hiểu biết.
Ví dụ: “ English 7 – Unit 14 – Free time fun: A1”: trước khi cho học sinh nghe, tôi đã cho học sinh đoán nội dung:
- What activities do Hoa and Lan do in the evening?
Sau đó học sinh được nghe để kiểm tra và khẳng định những phỏng đoán của mình về nội dung bài nghe
Activities I think I hear watch TV √ √ talk about the day during dinner √ √ listen to music √
Read √ √ play chess √ √ go out for a walk d Nghe lấy thông tin cần thiết
Khi soạn giáo án cho hoạt động nghe, giáo viên nên đưa ra các yêu cầu và nhiệm vụ nghe rõ ràng, tập trung vào những nội dung quan trọng để học sinh có mục đích cụ thể trong việc nghe Các dạng yêu cầu này rất đa dạng, bao gồm việc trả lời câu hỏi hoặc điền vào bảng, giúp nâng cao hiệu quả học tập.
Ví dụ 1: “ English 7 – Unit 7 – The world of work: B2 -3” Listen and take notes
Name Job Hours per week Amount of vacation
Jane Shop assistant 35 one week
Phong Factory worker 48 two weeks
Ví dụ 2: “ English 9 – Unit 5 – the Media” Listen to a conversation between Chau and her father Fill in the table with the information you hear
7 th or 8 th century The first printed newspaper appeared in
China (a) the late 19 th century The telegraph was invented early 20 th century Two new forms of new media appeared
(c) in the 1950s Television became popular mid – and late 1990s (d) The Internet became a major force in jouralism
Ví dụ 3: “ English 8 – Unit 10 – Recycling” You will hear four questions during the recording Check the correct answers a What type of garbage can you put in the compost?
B Meat or grain products b Where is the best place for a compost heap?
A A place that gets no sun
B A place that gets sun and shade √ c Should you water the compost?
B No d How long does it take before you can use the compost?
B Six months √ d Nghe để thực hiện các hoạt động giao tiếp tiếp theo
Trong các tiết học có hoạt động nghe, một số bài nghe yêu cầu học sinh "điền vào bảng biểu" Tuy nhiên, giáo viên có thể tận dụng kết quả từ hoạt động nghe này để thực hiện các hoạt động giao tiếp tiếp theo, giúp nâng cao khả năng tương tác và hiểu biết của học sinh.
In English 7, Unit 2, students engage with the lesson by listening to a recording and filling out a table with personal information Key details include the telephone number 8.545.545, the plan to see a movie, the meeting location at Lan's house, and the mode of transportation being by bus.
- Giáo viên yêu cầu học sinh làm tiếp bài tập luyện nói dựa vào thông tin đó
1 What is Nga’s telephone number?
In English 8, Unit 12, titled "A Vacation Abroad," students are tasked with listening to weather reports and filling in a table with the information they gather This exercise enhances their listening skills and comprehension of weather-related vocabulary, making it an essential part of their learning experience.
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm việc theo nhóm nhỏ để dự báo thông tin thời tiết cho các thành phố lớn trên toàn cầu.
Các dạng bài tập nghe hiểu
Các bài tập rèn kỹ năng nghe hiểu thường có hình thức tương tự như bài tập đọc hiểu Ngoài chương trình trong sách giáo khoa, tôi đã tham khảo thêm một số tài liệu để xây dựng các bài tập nghe bổ sung, giúp học sinh tiếp cận nhiều dạng bài khác nhau Một số bài tập phổ biến bao gồm:
- Checking the correct answer/ information
Một số nguyên tắc cơ bản khi tiến hành các hoạt động nghe
Để đảm bảo một tiết dạy nghe thành công và giúp học sinh hiểu bài sâu sắc, giáo viên cần chuẩn bị chu đáo và giảng dạy hiệu quả Điều này bao gồm việc nghiên cứu kỹ nội dung tiết dạy từ sách giáo khoa và sách giáo viên.
Nghiên cứu kỹ sách giáo khoa và sách giáo viên là điều cần thiết để giáo viên tổ chức và điều khiển tiết dạy nghe một cách hiệu quả, tập trung vào trọng tâm và trọng điểm Việc này giúp phân bố thời gian cho các bước và hoạt động một cách khoa học, đảm bảo đạt được mục đích và yêu cầu của tiết dạy.
Mục đích của tiết dạy nghe là giúp học sinh phát triển kỹ năng nghe một cách hiệu quả Để đạt được điều này, giáo viên cần tạo ra những chủ định cho học sinh, giúp họ tập trung vào nội dung quan trọng khi nghe Các hoạt động chuẩn bị trước khi nghe sẽ giúp học sinh sẵn sàng hơn cho phần nghe sắp tới Đồng thời, việc sử dụng các phương tiện và đồ dùng dạy học phù hợp cũng rất quan trọng để hỗ trợ tiết dạy nghe đạt hiệu quả cao nhất.
Trước khi bắt đầu dạy học với máy cassette, cần chuẩn bị đài phát tốt, băng ghi rõ ràng và pin dự phòng để đảm bảo không bị gián đoạn khi mất điện Khi giáo viên đọc cho học sinh nghe, nên duy trì tốc độ đọc ở mức trung bình, không quá chậm, ngay cả với học sinh mới bắt đầu, để không làm ảnh hưởng đến ý nghĩa của nội dung bài học.
Sử dụng tranh minh hoạ và bảng phụ là một phương pháp hiệu quả trong việc giảng dạy Tranh minh hoạ có thể lấy từ sách giáo khoa, tranh phóng to từ thiết bị trường học, hoặc do giáo viên tự vẽ Việc kết hợp tranh ảnh giúp làm rõ nội dung bài học và tạo động lực cho học sinh Đồng thời, tranh ảnh cũng là công cụ hữu ích để kiểm tra khả năng nghe hiểu của học sinh, chẳng hạn như xác định tranh liên quan hoặc sắp xếp tranh theo trình tự Để đạt hiệu quả cao, giáo viên cần soạn giáo án một cách hợp lý và khoa học.
Trong giáo án, giáo viên cần chỉ rõ hoạt động của mình và học sinh, thời gian cho từng hoạt động, cũng như loại bài tập sẽ sử dụng Việc thiết kế các trò chơi và phương án trả lời cũng rất quan trọng Giáo viên nên chuẩn bị lại các bài tập nghe trong sách giáo khoa để phù hợp hơn và photo các phiếu học tập cho học sinh Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian chép bài trên lớp mà còn làm cho giờ học trở nên logic và tiến trình lên lớp diễn ra suôn sẻ hơn Cuối cùng, việc trao đổi và thảo luận về phương án giảng dạy với đồng nghiệp trước khi lên lớp cũng là một yếu tố cần thiết.
Hiệu quả của tiết dạy nghe sẽ được cải thiện đáng kể nhờ vào sự góp ý và xây dựng từ đồng nghiệp, đồng thời mang lại kết quả tích cực cho các kỹ năng khác Để đạt được điều này, việc thực hiện tốt tiến trình dạy nghe là rất quan trọng.
Việc rèn luyện kỹ năng nghe trong một tiết học bao gồm ba giai đoạn chính: Pre-listening, While-listening và Post-listening Bên cạnh đó, phần Warm-up cũng đóng vai trò quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả của buổi luyện nghe.
Một giờ học nghe sẽ đạt hiệu quả cao khi giáo viên biết cách làm cho bài học trở nên sinh động và hấp dẫn Để đạt được điều này, việc chuẩn bị cho hoạt động "warm-up" là rất quan trọng Thực tế cho thấy, hiệu quả của giờ học nghe phụ thuộc nhiều vào cách học sinh được khởi động trước khi vào bài học Vì vậy, giáo viên nên tạo ra nhiều hoạt động warm-up thú vị để thu hút học sinh và giúp họ dễ dàng tiếp cận nội dung bài học.
Dưới đây là một số hoạt động khởi động mà giáo viên có thể áp dụng để tăng cường sự hấp dẫn và hiệu quả cho giờ học nghe.
Giáo viên có thể đặt ra những câu hỏi liên quan đến chủ đề của bài học để giúp học sinh hình dung rõ hơn về nội dung bài nghe sắp tới.
Ví dụ: “English 7- Unit 9 – At home and away – A1”: tôi đã sử dụng một số câu hỏi để hỏi học sinh về chủ đề: “A holiday in Nha trang”
2 Where do you often spend your summer vacation?
3 Do you sometimes spend your vacation in Nha Trang?
4 What do you think of Nha Trang? Is it beautiful?
5 What places do you often visit there?
6 What about the food and the people there?
Now you are going to listen to a dialogue between Ba and Liz, Liz is going to tell us about her recent vacation in Nha Trang
Khi học sinh trả lời các câu hỏi gợi mở, các em sẽ hình dung rõ ràng về những nhiệm vụ cần thực hiện và các nội dung chính cần nắm bắt khi nghe Điều này không chỉ tạo ra một không khí thân thiện giữa giáo viên và học sinh mà còn giúp các em tự tin và hứng thú hơn trong việc tham gia bài học.
Trong tiếng Anh có câu "A picture is worth a thousand words", thể hiện tầm quan trọng của hình ảnh trong việc truyền tải thông điệp Do đó, giáo viên nên tận dụng sức mạnh của hình ảnh để làm cho bài học trở nên sinh động, giúp học sinh tham gia một cách hứng thú và say mê hơn.
Bài học "English 6 – Unit 15 – Countries: A1-4" giới thiệu về xuất xứ, quốc tịch và ngôn ngữ của một số quốc gia trên thế giới Trong phần Warm-up, tôi đã sử dụng hình ảnh đặc trưng của từng nước để học sinh quan sát và đoán tên các quốc gia đó, giúp các em khám phá vẻ đẹp của các nền văn hóa khác nhau và kích thích sự tham gia của các em vào nội dung bài học Phần Pre-listening tiếp theo sẽ tiếp tục củng cố kiến thức cho học sinh.
Giai đoạn này giúp học sinh có định hướng, tập trung suy nghĩ về đề tài hay tình huống trước khi nghe
Trong quá trình dạy học, chúng ta nên giới thiệu từ vựng và cấu trúc mới liên quan đến bài nghe, nhưng không nên cung cấp tất cả các từ mới ngay lập tức Điều này giúp học sinh phát triển khả năng đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh, từ đó nâng cao kỹ năng ngôn ngữ của họ.
- Tiền hành kiểm tra từ vựng bằng một số trò chơi nhỏ
Một số kỹ thuật giúp học sinh trong quá trình nghe
a Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh các nguyên tắc của hoạt động nghe
- Nhìn thẳng vào người nói khi nghe trực tiếp
- Cố gắng giữ im lặng
- Tập trung nghe người nói đang nói gì
- Suy nghĩ về những gì người nói đang nói
- Nêu câu hỏi khi nghe chưa hiểu b Phát triển kỹ năng nghe cho học sinh kết hợp với kỹ năng nói
Kỹ năng nghe của học sinh bị ảnh hưởng bởi kỹ năng nói, vì vậy giáo viên nên thường xuyên giúp các em luyện nói nhiều hơn Việc luyện nói giúp học sinh ghi nhớ từ vựng và câu cú mà các em thường xuyên tiếp xúc, từ đó phát triển kỹ năng nghe một cách hiệu quả.
- Tổ chức cho học sinh tham gia hội thoại hằng ngày
- Tổ chức trò chơi nhằm giúp học sinh tập trung sự chú ý một cách cẩn thận vào phần quan trọng trong khi nghe
- Củng cố, tăng cường khả năng nghe và nói của học sinh thông qua sự việc diễn ra hằng ngày
- Giáo viên cần tận dụng mọi cơ hội cho học sinh luyện tập nghe kết hợp với nói, và làm theo sự hướng dẫn của giáo viên
Kỹ năng nói đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện khả năng nghe Càng luyện tập nói nhiều, kỹ năng nghe sẽ càng phát triển hiệu quả hơn.
Một số nguyên nhân và giải pháp để cải thiện kỹ năng nghe
a Một số nguyên nhân dẫn đến việc nghe chưa hiệu quả a.1: Phát âm sai sẽ dẫn đến việc nghe kém
Giáo viên nên hướng dẫn học sinh luyện phát âm đúng, bao gồm trọng âm của từ, trọng âm câu, ngữ điệu và sự nối âm Việc này sẽ giúp học sinh nghe rõ ràng và chính xác hơn, từ đó họ có thể nói đúng những gì đã nghe, đồng thời cũng giúp cải thiện khả năng ghi nhớ lâu dài.
* Trọng âm từ, trọng âm câu
Nắm vững trọng âm từ và trọng âm câu không chỉ nâng cao khả năng nghe hiểu của học sinh mà còn tăng cường sự tự tin trong giao tiếp Do đó, giáo viên cần hướng dẫn học sinh hiểu rõ về trọng âm, từ đó giúp các em trở thành những người nghe thông minh hơn.
Trọng âm từ đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt nghĩa giữa các từ trong Tiếng Anh khi nghe và nói Việc đặt trọng âm sai hoặc không sử dụng trọng âm có thể khiến người bản xứ khó hiểu ý nghĩa mà người học muốn truyền đạt Chẳng hạn, từ "desert" có hai cách nhấn trọng âm: nếu trọng âm rơi vào âm tiết đầu tiên, nó mang nghĩa là danh từ "sa mạc", còn nếu trọng âm rơi vào âm tiết thứ hai, nó lại có nghĩa là động từ "bỏ rơi" Do đó, phát âm đúng trọng âm từ là yếu tố then chốt giúp học sinh cải thiện khả năng nghe hiểu và giao tiếp như người bản ngữ.
Trong tiếng Anh, không chỉ từ mà cả câu cũng có trọng âm, ảnh hưởng đến cách phát âm và ý nghĩa Những từ được nhấn trọng âm thường được phát âm to hơn và chậm hơn, và trọng âm câu đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt nghĩa Cách nhấn trọng âm có thể làm thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của câu Hơn nữa, trọng âm câu còn tạo ra giai điệu cho ngôn ngữ, góp phần vào sự thay đổi trong tốc độ giao tiếp tiếng Anh.
Ví dụ: I’m in the classroom (Tôi chứ không phải ai khác đang ở trong lớp học) I’m in the classroom (Tôi đang ở trong lớp học chứ không phải ở nơi nào khác)
Ngữ điệu, hay sự lên xuống giọng trong giao tiếp, đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt thông điệp Việc sử dụng ngữ điệu không đúng cách có thể gây ra hiểu lầm và tạo cảm giác khó chịu cho người nghe.
Trong Tiếng Anh có 2 loại ngữ điệu chính: ngữ điệu lên (the rising tune) và ngữ điệu xuống (the falling tune)
Thể hiện bằng cách tăng âm điệu giọng nói lên cao trong các trường hợp
1 Dùng trong câu hỏi “có … không” E.g: Do you like milk? ↑
2 Dùng trong câu mệnh lệnh E.g: Open the door, please ↑
3 Dùng trong khi đang đếm E.g: One ↑, two ↑, three ↑, four ↓
4 Dùng trong câu hỏi đuôi (hỏi để biết chứ không phải để xác định điều đã biết) E.g: He’s tired, isn’t he? ↑
5 Dùng với từ xưng hô E.g: My friend ↑, I’m glad to see you
6 Dùng trong câu xác định nhưng mang ý nghĩa của câu hỏi
Thể hiện bằng cách hạ âm điệu giọng nói xuống thấp nhất trong các trường hợp sau
1 Dùng trong câu đề nghị E.g: Let’s go fishing ↓
2 Dùng trong câu chào hỏi E.g: Hello! ↓
3 Dùng trong câu cảm thán E.g: For goodness’s sake! ↓
4 Dùng trong câu gọi E.g: Tom, don’t turn the light on ↓
5 Dùng trong câu hỏi có who, whose, whom, which, what, when, where, why, và how E.g: How are you? ↓
6 Dùng trong câu hỏi đuôi để xác định điều đã biết
E.g: He can’t speak English, can he? ↓
Sự nối âm (liaison) là một trong ba yếu tố chính của giọng bản xứ Mỹ, bao gồm phát âm, ngữ điệu và nối âm Nắm vững các nguyên tắc về nối âm sẽ giúp người học dễ dàng hiểu và nghe người bản xứ nói, đặc biệt trong các tình huống giao tiếp nhanh.
Sau đây là một số quy tắc nối âm
- Quy tắc phụ âm đứng trước nguyên âm
+ Khi chữ trước kết thúc bằng một phụ âm, chữ sau bắt đầu bằng một nguyên âm, bạn đọc nối phụ âm với nguyên âm
Ví dụ: check-in bạn đọc liền thành ['t∫ek'in], fill-up đọc liền thành ['fil ʌ p] chứ không tách rời hai từ
+ Các từ tận cùng bằng nguyên âm không được phát âm
Ví dụ: make-up đọc là ['meik ʌ p], come-on đọc là ['k ʌ m, ɒ n]
+ Đối với những cụm từ viết tắt
Ví dụ: "MA"(Master of Arts) đọc là /em mei/
Khi một phụ âm có gió đứng trước nguyên âm, bạn cần chuyển đổi phụ âm đó thành phụ âm không gió tương ứng trước khi nối với nguyên âm.
Khi phát âm từ "laugh" với âm cuối /f/, trong cụm từ "laugh at someone", âm /f/ cần được chuyển thành /v/, và cách đọc sẽ là /la:v vổt/.
- Quy tắc phụ nguyên âm đứng trước nguyên âm
Khi một từ kết thúc bằng nguyên âm và từ tiếp theo bắt đầu bằng nguyên âm, chúng thường được nối với nhau bằng âm "w" hoặc "y" Đặc biệt, đối với nguyên âm tròn môi như "OU", "U", "AU", bạn cần thêm âm "W" vào giữa Ví dụ, từ "USA" sẽ được phát âm là /ju wes sei/.
+ Đối với nguyên âm dài môi (khi phát âm, môi bạn kéo dài sang 2 bên), ví dụ:
"E", "I", "EI", bạn thêm phụ âm "Y" vào giữa Ví dụ: VOA (Voice of America) /vi you wei/
- Qui tắc phụ âm đứng trước phụ âm
Khi một từ kết thúc bằng phụ âm có âm phát âm giống hoặc tương tự với phụ âm bắt đầu của từ kế tiếp, chỉ cần phát âm phụ âm bắt đầu của từ sau.
Ví dụ: "want to" (bao gồm 3 phụ âm N, T, T cùng nhóm sau răng đứng gần nhau) sẽ được đọc là /won nə/*
"got to" hay gotta, đọc là /gɒtə/
- Các trường hợp đặc biệt
+ Chữ U hoặc Y, đứng sau chữ cái T, phải được phát âm là /ch/:
Ví dụ: not yet ['not chet], mixture ['mikst∫ə]
+ Chữ cái U hoặc Y, đứng sau chữ cái D, phải được phát âm là /dj/:
Ví dụ: education [,edju:'kei∫n]
+ Phụ âm T, nằm giữa 2 nguyên âm và không là trọng âm, phải được phát âm là /D/:
Ví dụ: tomato /tou'meidou/
I go to cinema /ai gou də sinimə/
+ “Him, her, them” không chỉ có một cách đọc thông thường như người học tiếng Anh thường sử dụng, mỗi từ đều có hai cách đọc khác nhau:
Có phụ âm đầu (khi phía trước là một nguyên âm)
Không có phụ âm đầu (khi phía trước là một phụ âm - và trong trường hợp này, ta có thể nối)
Khi dạy kỹ năng nghe, cần lưu ý rằng việc học sinh không hiểu nghĩa và cách phát âm của một số từ trong bài nghe sẽ khiến họ khó tiếp thu, dù có nghe nhiều lần Ngoài ra, việc cho học sinh nghe quá ít lần cũng ảnh hưởng đến khả năng hiểu Thay vì chỉ nghe từng câu hay từng từ, nên khuyến khích học sinh nghe toàn bộ bài nhiều lần để phát triển thói quen nghe hiểu tổng thể.
Giáo viên cần giúp học sinh tập trung vào nội dung quan trọng khi nghe Để đạt được điều này, việc tạo ra các hoạt động chuẩn bị trước khi nghe là rất cần thiết, giúp học sinh sẵn sàng cho phần nghe sắp tới.
- Giới thiệu ngữ cảnh, tình huống
- Những câu hỏi gợi ý, đoán về nội dung sắp nghe
- Những câu hỏi tạo trí tò mò, tạo hứng thú về nội dung bài sắp nghe
- Những câu hỏi hướng dẫn, yêu cầu đối với những nội dung cần thiết nghe hiểu
- Dạy những cấu trúc, từ mới cần thiết cho bài nghe
- Cho học sinh đoán trước nội dung bài nghe
Giáo viên chuẩn bị cho học sinh làm bài nghe bằng cách dẫn dắt và gợi hỏi về chủ đề, khuyến khích các em quan sát tranh, đọc từ và đoán nội dung bài nghe, bao gồm những câu hỏi như: Chủ đề là gì? Ai sẽ nói? Nói với ai?
Tóm lại, để tiến hành một tiết dạy nghe hiệu quả, giáo viên cần chú ý thêm một số điều như:
- Chọn và sử dụng linh hoạt các kỹ thuật nghe phù hợp với nội dung từng bài
- Sử dụng thành thạo các phương tiện, đồ dùng dạy học có hiệu quả
- Biết sáng tạo ra các đồ dùng dạy học phù hợp cho tiết dạy nghe
- Biết tổ chức, điều khiển lớp học, phân bố thời gian hợp lý c Một số giải pháp cải thiện dạy kỹ năng nghe
- Nếu bài dài quá, giáo viên không nhất thiết phải thực hiện đầy đủ các tiền trình của bài dạy nghe
- Giáo viên nên hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu về nội dung bài nghe, những vấn đề có liên quan đến bài học
- Giáo viên luôn cho học sinh thấy được tầm quan trọng của việc học Tiếng Anh
- Thường xuyên trao đổi, chia sẻ với đồng nghiệp về các bài dạy khó để tìm ra được các phương pháp giảng dạy có hiệu quả
Học sinh có thể cải thiện kỹ năng nghe tiếng Anh bằng cách sử dụng các tài liệu và sách chuyên luyện nghe Ngoài ra, việc nghe tin tức từ các chương trình truyền thanh và truyền hình như VTV NEWS, BBC, và CNN cũng là phương pháp hiệu quả để nâng cao khả năng nghe hiểu.
- Đưa ra một vài lời khuyên giúp các em phát triển kỹ năng nghe tốt hơn
+ Sử dụng Tiếng Anh ở nhiều nơi chứ không chỉ trong lớp học
+ Chơi trò chơi và tập các bài hát Tiếng Anh
Đừng ngần ngại mắc lỗi khi giao tiếp bằng Tiếng Anh; hãy tự tin diễn đạt ý tưởng của mình bằng mọi cách, kể cả việc sử dụng điệu bộ để hỗ trợ.
KẾT QUẢ
Sau khi áp dụng phương pháp trên, tôi thấy học sinh có sự thay đổi rõ rệt về thái độ học tập
+ Học sinh hào hứng với giờ học Tiếng Anh hơn
+ Không khí học tập sôi nổi, học sinh tích cực chủ động học tập, nhiều em không còn cảm giác sợ và chán nản khi học môn này nữa
1 Thái độ đối với môn học
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
2 Thái độ đối với kỹ năng nghe
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
Để đạt được mục tiêu giáo dục trong thời đại công nghiệp hóa, giáo viên cần đổi mới tư duy giảng dạy và tổ chức giờ học, đồng thời áp dụng phương pháp giao tiếp hiệu quả Đặc biệt, môn ngoại ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực cho xã hội hiện đại, giúp con người tiếp cận môi trường văn minh và nâng cao kiến thức, từ đó hòa nhập tốt hơn vào thế giới hiện đại và góp phần xây dựng xã hội văn minh.
Sự thành thạo Tiếng Anh ở mức độ cơ bản trong trường THCS không chỉ giúp học sinh học tập hiệu quả hơn khi lên cấp THPT, mà còn mở ra cơ hội tìm kiếm công việc tốt trong tương lai.
Tuy nhiên, giáo viên cần tiếp tục nghiên cứu và khám phá nhiều khía cạnh để tìm ra các biện pháp giảng dạy khả thi hơn, dựa trên lý luận và kinh nghiệm thực tiễn, nhằm nâng cao hiệu quả công tác giảng dạy.
Nội dung bài viết này là sự tổng hợp kinh nghiệm cá nhân trong một phạm vi nghiên cứu hạn chế và thời gian ngắn, nên không tránh khỏi thiếu sót Tuy nhiên, với mong muốn nâng cao chất lượng giáo dục, tôi hy vọng rằng đề tài này sẽ giúp cải thiện kỹ năng nghe cho học sinh Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu từ các thầy cô và đồng nghiệp.
Giáo viên cần tăng cường tham gia thăm lớp và dự giờ đồng nghiệp bên cạnh việc giảng dạy Việc tổ chức thao giảng các chuyên đề phù hợp với thực tế của trường là rất quan trọng Đồng thời, cần có sự đánh giá và góp ý chân thành, thẳng thắn về những ưu và khuyết điểm sau mỗi tiết dạy để rút kinh nghiệm hiệu quả.
Nhà trường cần tạo điều kiện cho giáo viên Tiếng Anh nâng cao trình độ chuyên môn, đặc biệt về năng lực ngôn ngữ và phương pháp giảng dạy Đồng thời, khuyến khích giáo viên tổ chức các chuyên đề ngoại khóa, sân chơi trí tuệ, và câu lạc bộ Tiếng Anh để thúc đẩy phong trào học Tiếng Anh trong trường Ngoài ra, cần cải thiện cơ sở vật chất như phòng nghe nhìn và trang bị đầy đủ thiết bị hiện đại như máy tính nối mạng, máy chiếu đa năng để hỗ trợ quá trình giảng dạy.
Phòng giáo dục cần thường xuyên tổ chức các chuyên đề và hội thảo cấp huyện nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh Để khuyến khích sự đổi mới, cần động viên kịp thời các tập thể và cá nhân có sáng kiến trong phương pháp giảng dạy Hơn nữa, việc triển khai áp dụng các kinh nghiệm giảng dạy hiệu quả và tổ chức các khóa tập huấn cho giáo viên môn Tiếng Anh, mời các chuyên gia có kinh nghiệm, là rất quan trọng để nâng cao năng lực giảng dạy.