Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm phát huy tính tích cực trong học tập cũng như hoạt động của HS là một trong các phương hướng cải cách giáo dục nhằm tạo ra những con người lao động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm chủ đất nước - có cả đức lẫn tài. Song song với việc “dạy chữ” cho các em, chúng ta cần hết sức quan tâm đến việc “dạy người”.
Giải quyết vấn đề
Cơ sở lý luận và thực tiễn
1.1 Vị trí, vai trò của GVCN lớp:
GVCN được Ban giám hiệu bổ nhiệm và có trách nhiệm quản lý công tác giáo dục, đào tạo học sinh trong lớp mình GVCN phải chịu toàn bộ trách nhiệm trước Ban giám hiệu và nhà trường về mọi vấn đề liên quan đến lớp học.
GVCN lớp đóng vai trò đại diện cho Hiệu trưởng, Hội đồng sư phạm và cha mẹ học sinh, chịu trách nhiệm quản lý và đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong lớp mình.
GVCN là người chịu trách nhiệm lãnh đạo, tổ chức và điều hành mọi hoạt động trong lớp, đồng thời kiểm tra các mối quan hệ ứng xử của học sinh theo đúng chủ trương và kế hoạch của nhà trường.
GVCN đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa nhà trường, tập thể học sinh và phụ huynh, thiết lập mối quan hệ hai chiều GVCN không chỉ đại diện cho nhà trường trong việc giáo dục học sinh và giao tiếp với phụ huynh, mà còn là tiếng nói của học sinh và cha mẹ để liên lạc hiệu quả với nhà trường.
- GVCN là nhà giáo dục và là người lãnh đạo gần gũi nhất đối với HS và tập thể lớp
- GVCN là người cố vấn cho công tác Đội và các hoạt động ngoài giờ khác ở lớp chủ nhiệm
1.2 Chức năng của GVCN lớp:
- GVCN xây dựng, tổ chức, lãnh đạo tập thể lớp thành một tập thể đoàn kết, tiến bộ
- GVCN vừa giáo dục tập thể vừa giáo dục cá nhân
- GVCN tổ chức các hoạt động giáo dục và các quan hệ của học sinh theo định hướng phát triển toàn diện nhân cách
1.3 Nhiệm vụ của GVCN lớp:
Giáo viên chủ nhiệm không chỉ thực hiện các nhiệm vụ của một giáo viên thông thường mà còn có những trách nhiệm đặc biệt Họ cần tìm hiểu và nắm vững thông tin về học sinh để tổ chức giáo dục phù hợp, thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp Bên cạnh đó, giáo viên chủ nhiệm phải hợp tác chặt chẽ với gia đình học sinh, phối hợp với các giáo viên bộ môn và các tổ chức xã hội như Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh để nâng cao hiệu quả giảng dạy Họ cũng có nhiệm vụ nhận xét, đánh giá, xếp loại học sinh vào cuối kỳ và năm học, đồng thời đề xuất khen thưởng, kỷ luật và danh sách học sinh lên lớp thẳng hoặc cần rèn luyện thêm Cuối cùng, giáo viên chủ nhiệm phải báo cáo định kỳ hoặc đột xuất về tình hình lớp học với Hiệu trưởng.
1.4 Quyền hạn của GVCN lớp:
Giáo viên chủ nhiệm không chỉ có những quyền hạn cơ bản của một giáo viên, mà còn được hưởng một số quyền lợi đặc biệt Cụ thể, giáo viên chủ nhiệm có quyền tham gia các giờ học và hoạt động giáo dục của lớp mình, dự các cuộc họp của Hội đồng khen thưởng và kỷ luật liên quan đến học sinh, cũng như tham gia các lớp bồi dưỡng và hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm Ngoài ra, giáo viên còn có quyền cho phép học sinh nghỉ học không quá 3 ngày và được giảm số giờ lên lớp hàng tuần theo quy định khi đảm nhiệm vai trò chủ nhiệm.
1.5 Các yêu cầu đối với GVCN lớp hiện nay:
- GVCN phải có đạo đức nghề nghiệp
- GVCN cần quán triệt đường lối, chính sách, mục tiêu, nguyên lý giáo dục…
- Thu thập và xử lý thông tin đa dạng về lớp chủ nhiệm
- GVCN phải biết lập kế hoạch năm học và các kế hoạch giáo dục ngắn hạn…
- Xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm
- Tổ chức các hoạt động giáo dục và các hình thức giao lưu đa dạng
- Phát hiện kịp thời và ngăn ngừa những xung đột trong lớp
- Đánh giá kết quả tu dưỡng, học tập và sự tiến bộ của học sinh về các mặt giáo dục
- Phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
- Cập nhật hồ sơ công tác GVCN và hồ sơ học sinh
1.6 Những phẩm chất chủ yếu của GVCN:
Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) cần thể hiện tình yêu thương chân thành đối với học sinh, vui mừng với những thành công trong học tập và chia sẻ nỗi buồn khi học sinh gặp khó khăn Họ cũng nên không ngừng tìm tòi, sáng tạo để mang đến những điều tốt đẹp nhất cho học sinh.
- GVCN phải có lòng yêu nghề, tận tâm với nghề và có tinh thần trách nhiệm cao, có ý chí vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ
- Luôn khiêm tốn học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp và không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ đoàn kết, tiến bộ
- Có lối sống mẫu mực, gần gũi, thân thiện với học sinh và đồng nghiệp Lời nói phải đi đôi với việc làm
Hiện nay, công tác chủ nhiệm trong giáo dục đã được quan tâm, nhưng vẫn thiếu phương pháp cụ thể Nhiều giáo viên thường chỉ tập trung vào việc bồi dưỡng chuyên môn mà bỏ qua vai trò quan trọng của công tác chủ nhiệm.
- GVCN chưa thấy hết được vị trí và chức năng của mình
Nhiều giáo viên chủ nhiệm, đặc biệt là những giáo viên trẻ mới ra trường, vẫn chưa áp dụng được phương pháp tối ưu trong công tác chủ nhiệm, dẫn đến việc sử dụng một số phương pháp không phù hợp và kém hiệu quả.
Trong quá trình chủ nhiệm, nếu chỉ tập trung vào việc rèn luyện học tập mà bỏ qua việc xây dựng sự đoàn kết trong tập thể lớp, sẽ dẫn đến tình trạng một số lớp có học sinh đạt thành tích cao nhưng không có thành tích trong các hoạt động phong trào và không tạo được không khí thân thiện trong lớp học.
Thực trạng vấn đề
Trong năm học 2018-2019, tôi được Ban Giám Hiệu phân công làm chủ nhiệm lớp 9C với 43 học sinh, bao gồm 24 nam và 19 nữ Kết quả học tập của lớp trước khi thực hiện đề tài là vào học kỳ I của lớp 8 trong năm học 2017-2018.
Tốt (Giỏi) Khá Trung bình Yếu
SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ
2 Thuận lợi và khó khăn: a) Thuận lợi:
- Học sinh cả lớp cùng một độ tuổi, lớp lớn nhất của cấp THCS
- Tất cả các em đều đang sinh sống tại địa phương
- Đa số các em học sinh đều ngoan, học lực đều từ trung bình khá trở lên
Hầu hết học sinh nhận được sự quan tâm tận tình từ phụ huynh, đồng thời phụ huynh cũng hợp tác chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm trong quá trình giáo dục học sinh.
- Cùng với các tập thể lớp khác, tập thể lớp 9C luôn được sự quan tâm, chỉ đạo của BGH nhà trường, của Đoàn - Đội…
Nhà trường cam kết cung cấp cơ sở vật chất tốt nhất nhằm tạo điều kiện cho học sinh học tập, vui chơi và tham gia các hoạt động đoàn thể Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn cần được khắc phục.
- Tôi mới được phân công chủ nhiệm các em được một năm, từ năm học 2017-
- Sự hiểu biết giữa học sinh và GVCN chưa có nhiều
Trong lớp học, sự chia bè phái diễn ra do sự khác biệt về thành tích học tập giữa các học sinh Những em học giỏi và chăm chỉ như Nguyễn Thành Đạt và Nguyễn Thị Minh Nguyệt thường tách biệt với những em học trung bình hoặc yếu ở một số môn, như Đinh Trung Anh và Vũ Đức Quyết Sự thiếu đoàn kết này ảnh hưởng đến môi trường học tập chung.
Nhiều phụ huynh trẻ hiện nay làm việc từ sáng đến tối hoặc phải đi làm xa, dẫn đến việc trẻ em thường ở nhà với ông bà nội Điều này khiến các em thiếu sự quan tâm và chăm sóc gần gũi từ cha mẹ.
- Nhiều em đã có dấu hiệu lún sâu vào chuyện tình cảm hoặc có em nghiện chơi game…
Các biện pháp tiến hành
1 Ổn định tổ chức lớp học
1.1 Lựa chọn ban cán sự lớp: a) Cơ sở lựa chọn:
Một lớp học vững chắc như một ngôi nhà cần có đội ngũ ban cán sự lớp năng động, nhiệt tình và có năng lực, được các bạn tin yêu để duy trì mọi hoạt động Để thực hiện điều này, cần dựa vào những căn cứ vững chắc nhằm xây dựng một môi trường học tập hiệu quả cho tất cả thành viên.
- Dựa vào kết quả học tập của năm học trước
- Dựa vào sự tín nhiệm của tập thể lớp thông qua bầu dân chủ qua đại hội Chi đội đầu năm học
Để tìm hiểu thông tin về những học sinh dự kiến làm cán bộ lớp, tôi đã gần gũi trao đổi với các em mà tôi tin tưởng Đồng thời, tôi cũng tiến hành thành lập sơ đồ cơ cấu tổ chức lớp học để xác định rõ vai trò và trách nhiệm của từng thành viên.
Căn cứ vào các cơ sở trên tôi quyết định thành lập cơ cấu tổ chức lớp học như sau: đoàn kết, tiến bộ c) Giao nhiệm vụ cụ thể:
Lớp trưởng đóng vai trò quản lý và điều hành các hoạt động của lớp theo chỉ đạo của giáo viên chủ nhiệm (GVCN) Họ chủ trì các cuộc họp và sinh hoạt lớp vào đầu tuần, đồng thời báo cáo trực tiếp mọi hoạt động cho GVCN Cuối tháng, lớp trưởng thống kê hạnh kiểm từ sổ theo dõi của tổ trưởng để gửi cho GVCN.
Lớp phó học tập có trách nhiệm lập danh sách học sinh xuất sắc cho từng môn học, phân công nhiệm vụ hỗ trợ các bạn học yếu hơn, và báo cáo tình hình làm bài tập về nhà của cả lớp Họ cũng duy trì việc kiểm tra bài cũ trong 15 phút và quản lý, bảo quản sổ đầu bài vào buổi sáng.
Tổ trưởng tổ 1: Vũ Thị Minh Thúy
Tổ trưởng tổ 2: Nguyễn Thị Lan Anh
Tổ trưởng tổ 3: Chu Thị Tuyết Nhung
Lớp trưởng: Hoàng Nhật Minh LP học tập: Nguyễn Thị Minh Nguyệt
LP văn thể mĩ: Trần Thị Thanh Lam
Tổ trưởng tổ 4: Nguyễn Thanh Huyền
Cô giáo chủ nhiệm ghi chép các thông tin quan trọng trong buổi chiều, bao gồm danh sách học sinh vắng mặt, bỏ tiết, không học bài và không làm bài tập Các dữ liệu này sẽ được thống kê và ghi vào sổ đầu bài cuối học kỳ để phục vụ cho công tác quản lý của giáo viên chủ nhiệm.
- Lớp phó văn thể mĩ: Phụ trách văn nghệ, thể dục thể thao, chủ trì các cuộc thi và các phong trào thi đua của lớp
Bốn tổ trưởng có trách nhiệm theo dõi mọi hoạt động của tổ mình, đánh giá thi đua hàng tuần cho học sinh dựa trên các tiêu chí đã đề ra và tổng kết kết quả để báo cáo cho lớp trưởng vào ngày thứ Sáu Giáo viên chủ nhiệm sẽ lập sổ theo dõi và giao lại cho từng bộ phận để đảm bảo công tác quản lý được thực hiện hiệu quả.
1.2 Lập sơ đồ lớp học:
- Căn cứ vào học lực của học sinh, chia đều số học sinh trung bình vào mỗi tổ và xen kẽ với học sinh có học lực khá, giỏi
- Căn cứ vào tình trạng sức khỏe: chiều cao của học sinh, có tật khúc xạ
Cán sự lớp cần có mặt ở các tổ trong lớp để dễ dàng kiểm soát các thành viên và hoàn thành nhiệm vụ được giao.
- Các học sinh hiếu động, hay mất trật tự được xếp ở đầu bàn, đầu dãy
2 Lập kế hoạch chủ nhiệm:
- Căn cứ kế hoạch, nhiệm vụ của nhà trường
- Căn cứ đặc điểm tình hình lớp (thuận lợi, khó khăn)
- Căn cứ vào chủ đề các đợt thi đua của trường, của Đoàn- Đội
- Căn cứ vào các nhiệm vụ công tác chủ nhiệm từng tháng và trong năm học
2.2 Kế hoạch hoạt động tuần, tháng:
- Nêu những công việc hoạt động trong tuần
- Có đối tượng tham gia
- Nhận xét, rút kinh nghiệm
3 Phối hợp thống nhất biện pháp giáo dục học sinh với BGH, với giáo viên bộ môn, với Đoàn - Đội, với gia đình học sinh
3.1 Phối hợp với Ban giám hiệu:
GVCN dựa trên chủ trương hoạt động của nhà trường do BGH cung cấp để lập kế hoạch cho lớp, đồng thời có trách nhiệm thông tin đến phụ huynh và học sinh về các chủ trương của trường và sở Sự đoàn kết và tiến bộ là mục tiêu hàng đầu.
- Báo cáo thường xuyên với Ban giám hiệu về tình hình của lớp theo định kì hoặc đột xuất khi có vấn đề cần giải quyết
3.2 Phối hợp với giáo viên bộ môn:
- Thống nhất hình thức và biện pháp giáo dục học sinh đặc biệt là học sinh nghỉ học không phép, tự ý bỏ tiết, không ghi bài,
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, việc phản ánh và trao đổi kịp thời giữa học sinh và giáo viên bộ môn (GVBM) là rất quan trọng Học sinh cần thể hiện rõ những mong muốn và khó khăn của mình, trong khi giáo viên chủ nhiệm (GVCN) nên cung cấp danh sách học sinh yếu ở từng môn học cho GVBM Sự giao tiếp này giúp tạo ra môi trường học tập tích cực và hỗ trợ học sinh phát triển tốt hơn.
3.3 Phối hợp với Đoàn - Đội:
- Phối hợp với Ban chỉ huy Chi đội theo dõi và xử lí các học sinh vi phạm nội quy nhà trường
- Phối hợp với cán bộ liên đội đôn đốc nền nếp của lớp và triển khai các cuộc thi của Đoàn - Đội
3.4 Phối hợp với gia đình học sinh
- Thường xuyên liên lạc với gia đình học sinh chưa tiến bộ, còn vi phạm nội quy của trường, lớp
Trong các cuộc họp phụ huynh, nhà trường sẽ trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của học sinh, đồng thời phổ biến các chủ trương và kế hoạch hoạt động nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của học sinh qua quyển sổ liên lạc riêng của lớp là rất quan trọng Trong sổ liên lạc, những thành tích về điểm số cũng như các vi phạm nội quy của học sinh trong tuần được ghi rõ Phụ huynh có thể theo dõi, ký tên và thảo luận với giáo viên chủ nhiệm về tình hình của con em mình mỗi tuần.
4 Gắn kết học sinh với học sinh, giữa cô với trò bằng tình yêu thương
Tình yêu thương thực sự là phép màu gắn kết tình thầy trò, cởi mở thân thiện, tình thương người và giúp đỡ lẫn nhau
Tôi thường xuyên trò chuyện với học sinh như những người bạn, lắng nghe ý kiến và tìm hiểu hoàn cảnh của từng em Chẳng hạn, em Phan Thành Đạt có bố mẹ làm ăn xa, chỉ sống với ông bà nội, điều này ảnh hưởng đến kết quả học tập của em Tôi đã động viên và quan tâm đến việc học của em, sắp xếp cho em ngồi cạnh bạn học giỏi Nguyễn Thị Minh Nguyệt để hỗ trợ Nhờ vậy, em đã có sự tiến bộ rõ rệt trong học tập, thể hiện qua điểm số và ý thức học tập trên lớp.
Công bằng trong giáo dục là yếu tố quan trọng đối với học sinh Giáo viên chủ nhiệm thể hiện tình yêu thương qua việc áp dụng sự công bằng trong lớp học Mọi hành động đều dựa trên nguyên tắc công bằng: học sinh ngoan được khen ngợi, trong khi học sinh vi phạm nội quy sẽ bị xử phạt Trước khi áp dụng hình thức kỷ luật, giáo viên cần giải thích cho học sinh hiểu đúng sai Ví dụ, em Đinh Trung Anh, một học sinh trung bình yếu, thường không hoàn thành bài tập Qua việc trò chuyện, tôi giúp em nhận ra lỗi lầm và để hỗ trợ em tiến bộ, tôi đã giao cho em Nguyễn Thành Đạt, một học sinh giỏi, giúp đỡ em trong việc làm bài tập về nhà.
Tình cảm bạn bè giữa các học sinh trong lớp đã có sự thay đổi tích cực, khi các em biết hỗ trợ và yêu thương lẫn nhau hơn.
5 Xử lí khéo léo các tình huống sư phạm và dạy học sinh kĩ năng sống Điều này rất quan trọng nếu muốn các em tâm phục, khẩu phục và làm theo những gì GVCN nói Ta phải xử lí thật công bằng, khéo léo, thông minh mà không được phạm vào lòng tự trọng của các em.Ví dụ khi có một học sinh tinh nghịch đã đổ nước vào cặp bạn làm ướt cặp của bạn Tôi có hỏi các em là bạn nào mà nghịch dại như vậy, nghịch như vậy có thể làm ướt sách vở của bạn, nếu đã lỡ tay làm thì đứng lên xin lỗi bạn Khi không có ai đứng lên nhận, tôi lại nói: dám làm thì phải dám chịu, con người phải có bản lĩnh và đừng ngại nói lời xin lỗi Đừng để trò đùa vô tâm của mình làm cho tình bạn bị sứt mẻ Sau đó có bạn đã đứng dậy nhận lỗi và xin lỗi các bạn trước cả lớp Tôi cũng đã gặp riêng và nói chuyện để các em hiểu ra lỗi sai của mình và lần sau không tái phạm
Kết quả đạt được
Với sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh, của BGH, của các bạn đồng nghiệp, của Đoàn đội tôi đã đạt được một số kết quả như sau:
1 Học kì II năm lớp 8 (Năm học 2017-2018)
Sau một học kì áp dụng đề tài, kết quả đạt được của lớp có sự khởi sắc Cụ thể: a) Kết quả hai mặt giáo dục:
Tốt (Giỏi) Khá Trung bình Yếu
SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ
24 56% 19 44% 0 0 b) Một số thành tích nổi bật khác:
Lớp có 5 học sinh xuất sắc được chọn vào đội tuyển HSG cấp huyện, bao gồm Nguyễn Thành Đạt và Nguyễn Thị Minh Nguyệt ở môn Toán, Chu Thị Tuyết Nhung và Nguyễn Phương Anh ở môn Văn, cùng với Dương Tiến Dũng ở môn Địa.
Các em học sinh tham gia thi Hội khỏe Phù Đổng cấp huyện đã đạt được thành tích xuất sắc, nổi bật với em Nguyễn Tiến Đạt và em Nguyễn Thị Mai Liên ở môn cầu lông, em Nguyễn Thị Lan Anh ở môn điền kinh, cùng em Nguyễn Duy Linh ở môn cờ tướng.
- Các phong trào thi đua ở trường:
+ Đạt giải nhất kéo co dịp kỉ niệm 26/3
+ Đạt giải khuyến khích văn nghệ dịp kỉ niệm 26/3
+ Lớp đạt thành tích cao trong đợt hội thu kế hoạch nhỏ
2 Học kì I năm lớp 9 (Năm học 2018-2019)
Sau gần một năm áp dụng đề tài, kết quả đạt được của lớp đã ngoài sự mong đợi của tôi Cụ thể: a) Kết quả hai mặt giáo dục:
Tốt (Giỏi) Khá Trung bình Yếu
SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ
26 60% 17 40% 0 0 đoàn kết, tiến bộ b) Một số thành tích nổi bật khác:
- Lớp có 4 em được công nhận là HSG cấp huyện Đó là em Nguyễn Thành Đạt, em Nguyễn Thị Minh Nguyệt, em Nguyễn Phương Anh, em Dương Tiến Dũng
- Em Nguyễn Thị Minh Nguyệt được dự thi HSG cấp thành phố bộ môn Toán
Em Đinh Trung Anh đạt giải ba cấp thành phố cuộc thi “Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng thành phố Hà Nội”
Trong cuộc thi Hội khỏe Phù Đổng, các em đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc, cụ thể là đội bóng đá giành giải nhì cấp huyện, em Tiến Đạt xuất sắc đạt giải nhất môn cầu lông, và em Nguyễn Thị Lan Anh đã mang về huy chương đồng cá nhân cùng huy chương vàng đồng đội ở môn điền kinh.
- Các phong trào thi đua ở trường:
+ Đạt giải nhì tập san dịp kỉ niệm 20/11
+ Đạt giải ba văn nghệ dịp kỉ niệm 20/11