Cho nên đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân phải phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, loại bỏ thói quen học tập thụ động từ đó cuốn hút học sinh [r]
Mục đích nghiên cứu
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Thiết kế các hoạt động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12” nhằm mục đích đánh giá tình hình đổi mới phương pháp giảng dạy, đặc biệt là trong môn Giáo dục công dân Bài viết phân tích vai trò và hiệu quả của việc đổi mới phương pháp giảng dạy, từ đó đề xuất các phương pháp giúp nâng cao tinh thần trách nhiệm của giáo viên và khuyến khích sự chủ động, sáng tạo của học sinh Mục tiêu cuối cùng là chuyển đổi từ phương pháp “Dạy” sang phương pháp “Học” làm trung tâm trong giáo dục.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lí luận của một số phương pháp giảng dạy.
- Đưa ra một số phương pháp giảng dạy minh họa cho môn Giáo dục công dân theo hướng đổi mới.
Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Đổi mới phương pháp giảng dạy là vấn đề quan trọng, thu hút sự quan tâm của xã hội Trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài sáng kiến kinh nghiệm, tôi tập trung vào việc thiết kế các hoạt động dạy và học nhằm khuyến khích tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trong môn Giáo dục công dân lớp 12.
Phương pháp nghiên cứu
- Qua thực tiễn giảng dạy và học tập trên lớp.
- Qua các kênh thông tin: Sách, báo, các tài liệu chuyên ngành có liên quan.
- Qua kinh nghiệm của các đồng nghiệp, đặc biệt là các đồng nghiệp trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân.
Thời gian thực hiện
Từ ngày 15 tháng 09 năm 2008 đến ngày 15 tháng 03 năm 2009.
Qua tích luỹ kinh nghiệm dạy học môn Giáo dục công dân ở nhà trường phổ thông qua một số năm.
Cấu trúc đề tài
Phần II: Nội dung chính của đề tài
Chương I trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài, Chương II phân tích thực trạng đổi mới phương pháp giảng dạy, và Chương III đề xuất giải pháp cũng như kết quả thực hiện.
Phần III: Kết luận và khuyến nghị
PHẦN II: NỘI DUNG CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI
Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học
Theo Luật Giáo dục năm 2005, phương pháp giáo dục phổ thông cần khuyến khích tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh Phương pháp này phải phù hợp với đặc điểm của từng lớp học và môn học, đồng thời bồi dưỡng kỹ năng tự học, khả năng làm việc nhóm, và rèn luyện kỹ năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn Mục tiêu là tạo ra ảnh hưởng tích cực đến tình cảm của học sinh, mang lại niềm vui và hứng thú trong học tập.
Chương trình giáo dục phổ thông theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT nhấn mạnh việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh Điều này cần phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm của học sinh và điều kiện lớp học Mục tiêu là bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đồng thời tác động tích cực đến tình cảm, tạo niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh.
Phương pháp là linh hồn của nội dung, khẳng định rằng việc học phương pháp quan trọng hơn việc chỉ học dữ liệu Một thầy giáo tồi chỉ truyền đạt chân lý, trong khi thầy giáo giỏi giúp học sinh tìm ra chân lý Phương pháp tốt giúp đơn giản hóa những phức tạp, ngược lại, phương pháp kém làm phức tạp hóa những điều đơn giản Thầy giỏi không chỉ dạy cho mọi người hiểu mà còn tối ưu hóa khả năng của từng cá nhân.
Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động chống lại thói quen học tập thụ động.
Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy được thực hiện theo các định hướng sau:
- Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông.
- Phù hợp với nội dung từng bài, từng tiết, từng đơn vị kiến thức.
- Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể.
- Phù hợp với đặc diểm lứa tuổi học sinh.
- Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường.
- Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy và học.
Kết hợp hiệu quả giữa việc áp dụng các phương pháp dạy học tiên tiến và hiện đại với việc tận dụng những yếu tố tích cực từ các phương pháp dạy học truyền thống là chìa khóa để nâng cao chất lượng giáo dục.
- Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lưu ý đến những ứng dụng công nghệ thông tin.
Khi viết mục tiêu bài học, giáo viên cần xác định rõ kiến thức, kỹ năng và thái độ mà học sinh cần đạt được sau khi hoàn thành bài học Điều này giúp thay đổi thói quen suy nghĩ của giáo viên, tập trung vào những điều mà học sinh cần đạt được sau khi kết thúc bài học.
Mục tiêu giáo dục hiện nay là phát huy vai trò chủ động và sáng tạo của học sinh, trong đó học sinh tự thực hiện các hoạt động học tập để đạt được mục tiêu học tập Giáo viên đóng vai trò chỉ đạo, tổ chức và hỗ trợ học sinh trong việc nắm vững kiến thức bài học.
Giảng dạy môn Giáo dục công dân trong trường phổ thông không chỉ cung cấp kiến thức cho học sinh mà còn kích thích tư duy sáng tạo, phát triển kỹ năng và khả năng liên hệ với thực tiễn cuộc sống.
Việc phát triển năng lực trí tuệ và khả năng tự học của học sinh trong giờ học không chỉ giúp các em tiếp thu kiến thức từ sách giáo khoa mà còn hình thành những phẩm chất và tư duy cần thiết của người lao động trong thời đại công nghệ phát triển.
Đổi mới phương pháp giảng dạy không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp truyền thống, mà là áp dụng hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan điểm dạy học tích cực, kết hợp với các phương pháp hiện đại.
Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học
Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học là khuyến khích học sinh phát huy tính tích cực, tự giác và chủ động, đồng thời rèn luyện thói quen tự học và tinh thần hợp tác Qua đó, học sinh sẽ phát triển kỹ năng vận dụng kiến thức vào các tình huống khác nhau, cả trong học tập và thực tiễn Quá trình học trở nên kiến tạo hơn, giúp học sinh tìm tòi, khám phá, và xử lý thông tin để tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất của bản thân.
Đặc trưng của các phương pháp dạy học
- Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ chức thực hiện các hoạt động học tập của học sinh.
- Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học của học sinh.
- Dạy học phân hoá kết hợp với học tập hợp tác.
- Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá.
- Tăng cường khả năng, kĩ năng vận dụng vào thực tế.
Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
Để đổi mới phương pháp giảng dạy hiệu quả, đặc biệt trong môn Giáo dục công dân, cần đảm bảo thực hiện các yêu cầu thiết yếu.
4 1 Đối với yêu cầu chung.
- Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.
- Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác; giữa hình thức học cá nhân với học nhóm, lớp.
- Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện các kĩ năng, năng lực, tăng cường thực hành và gắn nội dung bài học với cuộc sống thực tiễn.
Dạy học cần tập trung vào việc phát triển phương pháp tư duy và năng lực tự học cho học sinh, đồng thời khuyến khích thái độ tự tin và niềm vui trong quá trình học tập.
Dạy học cần chú trọng vào việc sử dụng hiệu quả các phương tiện và thiết bị dạy học, bao gồm cả những thiết bị được trang bị sẵn và những công cụ giáo viên tự tạo ra Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy đóng vai trò quan trọng, giúp nâng cao chất lượng và hiệu quả học tập.
- Dạy học chú trọng đến việc đa dạng hoá nội dung, các hình thức, cách thức đánh giá và tăng cường hiệu quả việc đánh giá.
4.2 Yêu cầu đối với giáo viên. Để đổi mới được phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng đối với người giáo viên cần phải đảm bảo được những nội dung sau.
Thiết kế giáo án trong môn Giáo dục công dân bao gồm các hoạt động của giáo viên và học sinh, nhằm đạt được những mục tiêu cụ thể của từng tiết học Nó cần xây dựng hệ thống câu hỏi, tình huống và bài tập để hướng dẫn học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập.
Thiết kế và tổ chức các hoạt động học tập đa dạng và phong phú là rất quan trọng, nhằm thu hút sự chú ý của học sinh Các hoạt động này cần phù hợp với đặc trưng của bài học, đặc điểm và trình độ của học sinh, cũng như điều kiện cụ thể của lớp học, trường học và địa phương.
Tổ chức các hoạt động trên lớp cho học sinh, bao gồm việc nêu ra vấn đề cần tìm hiểu và khuyến khích học sinh hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm Qua các hoạt động tìm tòi và phát hiện kiến thức, học sinh sẽ phát triển được kỹ năng, kỹ xảo và thái độ tích cực trong quá trình học tập.
Định hướng điều chỉnh hoạt động học tập của học sinh nhằm giúp các em hiểu rõ các khái niệm và kiến thức trong môn Giáo dục công dân Qua đó, học sinh sẽ nắm bắt được nội dung, ý nghĩa cũng như trách nhiệm của cả nhà nước và công dân.
Để học sinh phát huy tối đa năng lực và tiềm năng, cần tạo điều kiện cho các em tham gia tích cực và sáng tạo trong quá trình khám phá kiến thức Việc khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng sẵn có sẽ giúp tạo ra niềm vui, hứng khởi và thái độ tự tin trong học tập.
Thiết kế và hướng dẫn học sinh thực hiện các dạng câu hỏi và bài tập nhằm phát triển tư duy và rèn luyện kỹ năng Qua đó, giúp học sinh hình thành thói quen áp dụng kiến thức đã học vào việc giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Để đạt hiệu quả cao trong giảng dạy, cần áp dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học hợp lý, linh hoạt và phù hợp với nội dung bài học Việc này cũng cần xem xét đặc điểm và trình độ của học sinh, thời gian dạy học cũng như các điều kiện cụ thể của nhà trường và địa phương.
Học sinh cần được khuyến khích áp dụng kiến thức vào thực tiễn để giải quyết các vấn đề trong đời sống hàng ngày tại địa phương Việc này không chỉ giúp các em củng cố kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề hiệu quả.
4.3 Yêu cầu đối với học sinh Để đạt được mục tiêu lấy người học làm trung tâm thay cho lấy người dạy làm trung tâm thì người học phải thực hiện và đạt được các yêu cầu sau:
Suy nghĩ tích cực và chủ động tham gia các hoạt động học tập giúp bạn tự khám phá và lĩnh hội kiến thức Điều này không chỉ rèn luyện kỹ năng mà còn xây dựng thái độ và hành vi đúng đắn, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển cá nhân.
Thực hành tích cực việc áp dụng kiến thức đã học giúp phân tích, đánh giá và giải quyết các tình huống thực tiễn Điều này cũng bao gồm việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và điều kiện của từng cá nhân.
Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy
Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy
Đổi mới căn bản phương pháp giảng dạy là yếu tố then chốt để tạo ra sự đổi mới thực sự trong ngành giáo dục Mục tiêu chuyển từ dạy là trung tâm sang lấy học làm trung tâm chỉ có thể đạt được khi dạy và học được xem là một quá trình hoạt động liên tục Hai yếu tố này tác động biện chứng và tạo thành một mối quan hệ thống nhất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Quá trình này nhằm mục đích hình thành cho người học một hệ thống tri thức khoa học vững chắc, cùng với các kỹ năng và khả năng áp dụng vào thực tiễn Kết quả đạt được là nâng cao trình độ học vấn, bao gồm cả kiến thức, phương pháp hoạt động và năng lực tổ chức thực tiễn.
Trong quá trình dạy và học, giáo viên đóng vai trò chủ đạo, nhưng học sinh cũng là nhân tố quan trọng với hoạt động tích cực, sáng tạo và năng động Học sinh cần chủ động tiếp thu kiến thức khoa học để nâng cao hiệu quả học tập.
Quá trình dạy và học có mối quan hệ biện chứng, không thể tách rời Hoạt động dạy học chỉ mang lại hiệu quả khi kích thích và khơi dậy nhu cầu học tập ở người học Ngược lại, người học cần phát huy tính tự giác, độc lập và sáng tạo để tiếp thu kiến thức một cách tích cực.
Để đạt được yêu cầu đổi mới giáo dục, phương pháp giảng dạy cần được cải cách theo hướng khuyến khích học sinh chủ động và sáng tạo Giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn tổ chức các hoạt động học tập hấp dẫn, giúp học sinh tự khám phá và giải quyết vấn đề Việc tạo ra tình huống thực tiễn và khuyến khích thảo luận là cần thiết để học sinh tích cực tham gia và phát huy tiềm năng sáng tạo Đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân cần loại bỏ thói quen học tập thụ động, từ đó thu hút học sinh vào các hoạt động do giáo viên thiết kế, giúp họ chiếm lĩnh nội dung bài học một cách hiệu quả.
Để đáp ứng yêu cầu giáo dục, giáo viên cần khai thác tối đa kinh nghiệm sống của học sinh, tạo cơ hội cho các em bày tỏ quan điểm và thắc mắc trong quá trình học Khuyến khích học sinh đặt câu hỏi và tham gia vào các cuộc thảo luận sẽ xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa thầy và trò cũng như giữa các học sinh Sự hợp tác này không chỉ tăng cường hiệu quả học tập mà còn giúp phát triển tính cách, năng lực, tình bạn và tinh thần tương trợ Qua đó, học sinh sẽ dần quen với sự phân công trong lao động xã hội và hình thành năng lực hợp tác cần thiết cho công dân trong một thế giới đang phát triển.
Đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm đào tạo nguồn nhân lực và công dân mới có tính năng động, sáng tạo, thích ứng với sự phát triển xã hội Phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân cần phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm Dạy học tích cực thông qua tổ chức hoạt động học sinh, chú trọng rèn luyện phương pháp tự học và kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ hoàn toàn các phương pháp truyền thống mà cần kế thừa và phát triển những mặt tích cực của chúng, đồng thời học hỏi và vận dụng linh hoạt các phương pháp mới để phát huy tính sáng tạo của học sinh, phù hợp với điều kiện dạy học địa phương.
Phương pháp dạy học tích cực không làm giảm vai trò của người thầy, mà yêu cầu họ trở thành người thiết kế và hướng dẫn các hoạt động học tập độc lập hoặc theo nhóm, giúp học sinh tiếp thu tri thức mới và phát triển kỹ năng, thái độ, tình cảm và niềm tin Để đạt hiệu quả cao, cần kết hợp với thiết bị và phương tiện dạy học phù hợp Việc đổi mới phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân cần tuân thủ nguyên tắc học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn Qua việc đa dạng hóa các hoạt động dạy học và kết nối với các hoạt động xã hội, học sinh sẽ hình thành nhận thức đúng đắn về thế giới quan và củng cố niềm tin, cũng như kỹ năng tổ chức hoạt động thực tế.
Để đổi mới cách học, cần thiết phải cải cách phương pháp dạy Cách dạy không chỉ ảnh hưởng đến cách học mà còn bị chi phối bởi thói quen học tập thụ động của học sinh Trong một số trường hợp, học sinh có nhu cầu học theo phương pháp tích cực nhưng giáo viên chưa đáp ứng được Vì vậy, giáo viên cần được bồi dưỡng và kiên trì áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động từ đơn giản đến phức tạp, giúp hình thành thói quen học tập cho học sinh Sự hợp tác giữa thầy và trò cùng với sự phối hợp giữa hoạt động dạy và học là yếu tố quyết định để đạt được kết quả tốt Phương pháp dạy học tích cực bao gồm cả phương pháp dạy và phương pháp học.
Việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp truyền thống, vì trong hệ thống phương pháp dạy học quen thuộc cũng chứa đựng nhiều phương pháp tích cực Các tài liệu lý luận dạy học đã chỉ ra rằng, phương pháp thực hành mang lại hiệu quả cao hơn so với phương pháp trực quan, và phương pháp trực quan lại sinh động hơn phương pháp thuyết trình Do đó, đổi mới phương pháp dạy học cần kế thừa và phát triển những ưu điểm của các phương pháp đã có, đồng thời cần học hỏi và áp dụng một số phương pháp mới phù hợp với điều kiện dạy và học tại Việt Nam.
Kết quả khảo sát thực tế
Trong năm học 2008-2009, qua quá trình giảng dạy 4 lớp 12 tại Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn, tôi đã tiến hành khảo sát và thu được những kết quả đáng chú ý.
- Về phía giáo viên: Còn một bộ phận giáo viên coi đây là một môn phụ nên ít nhận được sự quan tâm.
Nhiều học sinh vẫn xem môn học này như một môn phụ, dẫn đến việc thiếu quan tâm và chỉ học đối phó Sự thờ ơ này ảnh hưởng đến quá trình học tập và kết quả học môn học này.
Để nâng cao tầm quan trọng của môn Giáo dục công dân trong bối cảnh toàn cầu hóa và nền kinh tế thị trường, cần thiết phải có sự thay đổi căn bản trong cách dạy và học Điều này đòi hỏi sự thay đổi nhận thức không chỉ từ giáo viên mà còn từ các cấp quản lý Giáo viên cần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học để thu hút sự chú ý và khơi dậy niềm đam mê tìm hiểu môn học ở học sinh Qua đó, học sinh sẽ hiểu đúng ý nghĩa của môn “Giáo dục công dân”.
Vậy, để phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12 thì người thầy phải:
- Thiết kế giáo án theo những mục tiêu cụ thể từ đó tổ chức, chỉ đạo hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt một cách có hiệu quả.
Người thầy linh hoạt trong việc áp dụng các phương pháp dạy học, kết hợp hợp lý giữa phương pháp truyền thống và hiện đại.
Học sinh cần có cơ hội áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, nhằm phân tích, đánh giá và giải quyết các tình huống cũng như vấn đề phát sinh trong cuộc sống.
Giải quyết vấn đề và kết quả thực hiện……………………… ……… 10 1 Phương pháp thảo luận nhóm
Phương pháp trực quan
Quan niệm: phương pháp trực quan là phương pháp giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học để minh họa cho kiến thức thức bài giảng.
Là việc giáo viên sử dụng các phương tiện dạy học tác động trực tiếp đến cơ quan cảm giác của học sinh nhằm đạt được hiệu quả cao.
Lưu ý khi sử dụng phương pháp trực quan.
+ Khi nêu ra các tài liệu trực quan cần phải phân tích, giảng giải và rút ra kết luận một cách chính xác.
+ Tránh hình thành ở học sinh phương pháp tư duy máy móc.
+ Kết hợp phương pháp trực quan với các phương pháp khác.
Một số hình thức của phương pháp trực quan trong giảng dạy môn GDCD.
+ Sơ đồ, bản đồ, tranh ảnh, số liệu thống kê
+ Sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy
- Sử dụng sơ đồ, biểu đồ, bản đồ nó có tác dụng hệ thống kiến thức, nắm kiến thức bài giảng tổng quát, khái quát.
Ví dụ 1: minh hoạ cụ thể cho phương pháp trực quan bằng một đơn vị kiến thức trong bài 2 – tiết 2: Thực hiện pháp luật
Giáo viên đưa ra một sơ đồ mô tả mối quan hệ giữa thực tiễn xã hội với việc xây dựng pháp luật.
Tranh ảnh là hình ảnh trực quan có khả năng gây ấn tượng mạnh mẽ và tạo ra trạng thái tâm lý tiếp thu dễ dàng Việc sử dụng tranh ảnh cần phải có sự chọn lọc kỹ lưỡng, bởi chúng không chỉ minh họa đúng nội dung mà còn mang lại hiệu quả tích cực Ngược lại, nếu thiếu sự chọn lọc, tranh ảnh có thể gây ra tác hại tiêu cực.
Khi giảng dạy về đơn vị kiến thức Tuân thủ pháp luật, giáo viên yêu cầu học sinh quan sát bức ảnh trong sách giáo khoa Giáo dục công dân lớp 12, trang 12 Sau đó, giáo viên đặt câu hỏi để học sinh hiểu rõ hơn về khái niệm tuân thủ pháp luật thông qua hình ảnh người đi xe máy đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông.
- Hình thức tham quan: Tổ chức tham quan như tham dự một phiên tòa xét xử
Chú ý: Cần chuẩn bị cho nội dung tham quan và sau đợt tham quan có viết thu hoạch.
Hình thức truyền tải thông tin trực quan qua màn ảnh, băng hình và video rất hiệu quả, chẳng hạn như việc chiếu các đoạn phim về hoạt động bầu cử, tiếp xúc cử tri và các chính sách xã hội.
Phương pháp vấn đáp
Giáo viên đặt ra câu hỏi để học sinh trả lời hoặc học sinh tranh luận với học sinh và với cả giáo viên
+ Tái hiện: Giáo viên đặt câu hỏi, học sinh chỉ cần nhớ lại kiến thức và trả lời.
+ Giải thích – minh hoạ: Giáo viên lần lượt đưa ra câu hỏi và kèm theo ví dụ để học sinh rễ hiểu, rễ nhớ.
Thực tiễn xã hội Pháp luật Quan hệ pháp luật
Giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi để hướng dẫn học sinh từng bước khám phá kiến thức Qua đó, giáo viên tổ chức các buổi thảo luận, khuyến khích học sinh trao đổi ý kiến và tranh luận, cả giữa giáo viên với học sinh và giữa các học sinh với nhau.
Ví dụ 1: Minh hoạ cụ thể cho phương pháp này bằng một đơn vị kiến thức cụ thể trong bài 2 – tiết 2:
Giáo viên sử dụng phương pháp vấn đáp tái hiện để kiểm tra bài cũ sau khi học xong tiết 2 – Bài 2: Thực hiện pháp luật.
Vi phạm pháp luật có thể được nhận biết qua ba dấu hiệu cơ bản: Thứ nhất, hành vi vi phạm phải trái với quy định của pháp luật; thứ hai, hành vi đó gây ra hậu quả xấu cho xã hội hoặc cho cá nhân; và thứ ba, người vi phạm phải chịu trách nhiệm pháp lý theo quy định của pháp luật.
- Là hành vi trái pháp luật: Hành động
- Do người có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện
- Người vi phạm phải có lỗi: Lỗi cố ý: Cố ý trực tiếp
Lỗi vô ý: Vô ý do quá tự tin
Ví dụ 2: Giáo viên sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi để củng cố bài học khi học xong tiết 2 – bài 2: Thực hiện pháp luật.
Giáo viên đã đặt ra câu hỏi về các nguyên nhân dẫn đến vi phạm pháp luật, yêu cầu học sinh suy nghĩ và áp dụng kiến thức đã học để tìm ra câu trả lời phù hợp.
+ Nguyên nhân chủ quan: Coi thường pháp luật; cố ý vi phạm; không hiểu biết pháp luật; lấy ví dụ minh hoạ
+ Nguyên nhân khách quan: Thiếu pháp luật; pháp luật không còn phù hợp
Phương pháp giải quyết vấn đề
Phương pháp này tập trung vào việc phân tích và xem xét các vấn đề hiện tại, giúp học sinh nhận diện và tìm ra những giải pháp cho các tình huống cụ thể trong cuộc sống hàng ngày Mục tiêu của phương pháp là phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh.
Tuy nhiên đối với phương pháp này giáo viên cần lưu ý khi sử dụng:
Vấn đề hoặc tình huống được lựa chọn cần phải liên quan chặt chẽ đến môn Giáo dục Công dân, phản ánh thực tế mà học sinh đang trải qua, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo và tư duy phản biện của các em.
+ Cách giải quyết vấn đề được lựa chọn phải là phương pháp tối ưu nhất.
- Xác định vấn đề cần giải quyết là gì?
- Nêu nên những chi tiết có liên quan đến vấn đề.
- Nêu nên những câu hỏi giúp cho việc giải quyết vấn đề.
+ Vấn đề xảy ra trong điều kiện nào?
+ Vấn đề xảy ra khi nào?
- Liệt kê tất cả các giải pháp.
- Đánh giá kết quả các giải pháp.
- So sánh kết quả các giải pháp.
- Quyết định chọn giải pháp tốt nhất.
Phương pháp này được minh hoạ qua đơn vị kiến thức “a”, tập trung vào quyền học tập của công dân trong bài 8 - tiết 1, liên quan đến pháp luật và sự phát triển của công dân.
Giáo viên đưa ra các tình huống sau đó yêu cầu học sinh giải quyết tình huống mà giáo viên đưa ra:
Thắng bị bệnh và liệt cả hai chân từ năm 4 tuổi, hiện nay đã 9 tuổi nhưng vẫn chưa được đến trường Mẹ Thắng cho rằng việc đi học sẽ không có ích và không có trường nào nhận học sinh khuyết tật như Thắng.
Giáo viên đã đặt ra một tình huống cho học sinh, yêu cầu các em bày tỏ quan điểm về ý kiến của mẹ Thắng Học sinh cần suy nghĩ và lý giải xem mình có đồng tình với quan điểm đó hay không, cùng với lý do cụ thể cho sự lựa chọn của mình.
Học sinh suy nghĩ, trao đổi, đưa ra ý kiến của mình.
+ Không đồng ý với ý kiến của mẹ Thắng
Người khuyết tật và người có hoàn cảnh khó khăn đều có quyền học tập như nhau Theo Điều 10 của Luật Giáo dục 2005, Nhà nước và xã hội cần tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tiếp cận giáo dục văn hóa và nghề nghiệp phù hợp.
Có thể phân biệt bốn mức độ đặt và giải quyết vấn đề
Giáo viên bắt đầu bằng cách nêu rõ vấn đề và phương pháp giải quyết Học sinh sẽ thực hiện các bước giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên Cuối cùng, giáo viên sẽ đánh giá kết quả công việc của học sinh.
Mức 2 trong quá trình giảng dạy yêu cầu giáo viên nêu ra vấn đề và gợi ý để học sinh tìm ra giải pháp Học sinh sẽ thực hiện các bước giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ từ giáo viên khi cần thiết Cuối cùng, cả giáo viên và học sinh cùng tham gia đánh giá kết quả.
Giáo viên ở mức 3 cung cấp thông tin để tạo ra tình huống có vấn đề, từ đó học sinh phát hiện và xác định vấn đề nảy sinh Học sinh tự đề xuất các giả thuyết và lựa chọn giải pháp, sau đó thực hiện cách giải quyết vấn đề Cuối cùng, giáo viên và học sinh cùng nhau đánh giá kết quả.
Học sinh ở mức 4 có khả năng tự phát hiện các vấn đề phát sinh trong hoàn cảnh cá nhân hoặc cộng đồng Các em sẽ lựa chọn một vấn đề cụ thể để giải quyết, thực hiện các biện pháp cần thiết và tự đánh giá chất lượng cũng như hiệu quả của giải pháp đã thực hiện Cuối cùng, học sinh sẽ nhận được ý kiến bổ sung từ giáo viên để hoàn thiện hơn quá trình giải quyết vấn đề.
Dạy học theo phương pháp đặt và giải quyết vấn đề giúp học sinh tiếp thu tri thức mới và phương pháp học hiệu quả Phương pháp này không chỉ phát triển tư duy tích cực và sáng tạo mà còn chuẩn bị cho học sinh khả năng thích ứng với xã hội Học sinh sẽ biết cách phát hiện và giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh trong cuộc sống.
Phương pháp liên hệ thực tế và tự liên hệ
Môn Giáo dục công dân được xây dựng từ thực tiễn xã hội, vì vậy việc giảng dạy cần liên hệ chặt chẽ với cuộc sống hàng ngày Điều này giúp học sinh nhận thức rõ lý do tại sao họ phải học các vấn đề trong môn học này và cách áp dụng kiến thức đã học vào thực tế.
Liên hệ thực tế và tự liên hệ là phương pháp giúp học sinh kết nối nội dung bài học với các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống Phương pháp này tạo điều kiện cho học sinh thể hiện thái độ, ý kiến và cách làm riêng, từ đó so sánh và đối chiếu với nội dung bài học, giúp họ hiểu sâu sắc hơn những kiến thức cần học.
+ Giáo viên đặt câu hỏi gợi mở, học sinh liên hệ với thực tế cuộc sống (giáo viên đặt câu hỏi yêu cầu học sinh tự liên hệ).
+ Giáo viên động viên học sinh liên hệ với thực tế cuộc sống.
+ Học sinh phát biểu ý kiến bằng những suy nghĩ của mình.
Yêu cầu đối với phương pháp này là:
+ Vấn đề liên hệ phải phù hợp với nội dung bài học.
+ Vấn đề liên hệ phải gần gũi, vừa sức.
+ Cần động viên học sinh rụt dè liên hệ hoặc tự liên hệ.
Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này.
Giáo viên đặt ra câu hỏi để học sinh tự liên hệ với thực tế địa phương.
Câu hỏi: Em có biết gì về tình hình môi trường hiện nay ở địa phương em?
Câu hỏi: Em có thể làm gì để góp phàn bảo vệ môi trường ở địa phương em?
Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
Theo quan điểm thông tin, học tập được hiểu là quá trình tiếp nhận và phát triển thông tin một cách có định hướng, trong khi dạy học là việc truyền đạt thông tin và hỗ trợ người học thực hiện quá trình này hiệu quả Phương pháp hiện đại trong giáo dục sử dụng các công cụ như máy chiếu, băng hình và phần mềm dạy học, nhằm tăng cường sự tích cực, chủ động và sinh động trong hoạt động của giáo viên và học sinh.
Dạy học theo phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin có các ưu thế sau:
+ Giáo viên chuẩn bị bài dạy một lần thì được sử dụng nhiều lần.
+ Các phần mền dạy học sẽ giúp cho học sinh tính năng động, cho phép học sinh học theo khả năng.
+ Tạo ra cho bài giảng sinh động hơn, dễ cập nhận hơn và thích nghi với sự thay đổi nhanh của khoa học hiện đại.
+ Học sinh học không bị thụ động, có nhiều thời gian nghe giảng để đào sâu suy nghĩ và điều quan trong hơn là nhiều học sinh được dự.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay gặp nhiều hạn chế, bao gồm cơ sở vật chất và trang thiết bị chưa đầy đủ, giáo viên chưa thành thạo trong việc sử dụng công nghệ, và nhiều khi ứng dụng còn mang tính tự phát hoặc hình thức Do đó, để đảm bảo hiệu quả khi áp dụng công nghệ thông tin, cần tuân thủ các yêu cầu cụ thể.
Sử dụng máy chiếu và phần mềm dạy học giúp giáo viên tổ chức các hoạt động học tập hiệu quả, khuyến khích học sinh tích cực và chủ động trong việc xây dựng kiến thức Qua đó, học sinh có cơ hội rèn luyện kỹ năng và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
- Đảm bảo tính hiệu quả: Không được lạm dụng máy chiếu hoặc thay đổi hình thức
“chép bảng” mà phải là công cụ thực sự giúp học sinh tìm tòi và vận dụng kiến thức.
Để đảm bảo tính thiết thực và phù hợp trong giảng dạy, cần sử dụng các phương tiện trình chiếu và phần mềm dạy học thích hợp với nội dung, hình thức và phương pháp của từng bài học cụ thể.
Trong quá trình soạn giáo án và giảng dạy, bên cạnh việc áp dụng các phương pháp hiện đại, cần thiết phải bổ sung những câu hỏi tổng hợp để tái hiện kiến thức cũ, từ đó dẫn dắt học sinh đến những kiến thức mới trong sách giáo khoa.
Phương pháp này được minh hoạ qua đơn vị kiến thức trong bài 7 "Công dân với các quyền dân chủ" (tiết 3), tập trung vào quy trình khiếu nại, tố cáo và cách giải quyết các khiếu nại, tố cáo đó.
Sơ đồ so sánh quy trình giải quyết khiếu nại và tố cáo Khiếu nại Tố cáo
Giáo viên thiết kế sơ đồ quy trình giải quyết khiếu nại và tố cáo trong một Slide, sử dụng hiệu ứng để từng bước hiện ra dần Qua đó, học sinh sẽ hiểu rõ bốn bước cơ bản trong quy trình này.
Sau khi hoàn thành bài học về Pháp luật và đời sống, giáo viên yêu cầu học sinh xác định các hành vi công dân hợp pháp, những nghĩa vụ bắt buộc và những hành vi bị cấm thông qua việc phân tích các hình ảnh được cung cấp.
Giáo viên sử dụng hiệu ứng hình ảnh tạo ra hình ảnh và sử dụng câu hỏi để hỏi học sinh về nội dung bài học
Học và thi Công nhân đình công
Công dânCông dân Ăn mừng chiến thắng Tự do tín ngưỡng tôn giáo
7 Sử dụng phương pháp dự án.
Hình thức dạy học này giúp học sinh vận dụng kiến thức tổng hợp hoặc chuyên sâu trong một lĩnh vực cụ thể để phân tích và tổng kết, từ đó đưa ra kết quả thực hiện công việc hiệu quả.
Học theo dự án là phương pháp học tập tập trung vào việc điều tra và giải quyết các vấn đề thực tiễn, giúp người học phát triển kỹ năng tự giải quyết vấn đề và xây dựng kiến thức cá nhân Qua việc hợp tác và làm việc nhóm, người học không chỉ tìm ra ý nghĩa cho kiến thức mà còn rèn luyện khả năng tự hướng dẫn bản thân.
Các yêu cầu khi dạy học theo phương pháp dự án :
+ Vấn đề cần giải quyết
+ Sản phảm cần được tạo ra
+ Giới hạn, khuân khổ, thời gian
- Tìm, khai thác nguồn thông tin.
+ Thông tin trong các tài liệu tham khảo
+ Tri thức sáng tạo của học viên (tri thức cá nhân)
- Tiến hành theo quy trình.
+ Động lão tập thể tìm nguyên nhân và giải pháp
+ Xác định nhiệm vụ cần được thực hiện
+ Phân công người phụ trách các phần việc
+ Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc kết quả thực hiện
+ Xác định nguồn thông tin tra cứu, phát huy tính sáng tạo giải pháp mới
+ Viết các giải pháp thành quy trình và thủ tục
+ Trao đổi và thông qua toàn tổ
+ Trình bày của mỗi các nhân về dự án của mình
+ Đóng góp ý kiến của các thành viên tổ dự án
+ Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm
Sau khi hoàn thành Bài 7-tiết 1 "Công dân với các quyền dân chủ", giáo viên hướng dẫn học sinh xây dựng và thực hiện kế hoạch liên quan đến quyền bầu cử và ứng cử của công dân.
Để tham gia tuyên truyền và vận động cho ngày bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp, tổ em sẽ xây dựng một kế hoạch chi tiết Kế hoạch bao gồm việc tổ chức các buổi họp để thảo luận về ý nghĩa của bầu cử, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong tổ, và chuẩn bị tài liệu tuyên truyền như áp phích, tờ rơi Ngoài ra, chúng em sẽ sử dụng mạng xã hội để lan tỏa thông điệp và khuyến khích mọi người tham gia bầu cử Cuối cùng, tổ em sẽ tổ chức các hoạt động giao lưu, tọa đàm để nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền lợi và nghĩa vụ của cử tri.
+ Xác định được mục tiêu
+ Những công việc cần làm
+ Người phụ trách mỗi công việc
+ Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch
8 Sử dụng phiếu học tập, bài tập thảo luận. Đây là một công việc quan trọng nhằm tạo ra sự hứng thú say mê học tập của học sinh nhằm đạt đến mục tiêu cuối cùng là phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
Bài tập, đặc biệt là bài tập tình huống trong môn Giáo dục công dân, không chỉ giúp học sinh củng cố và vận dụng kiến thức mà còn là nguồn tri thức quý giá, hỗ trợ học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách hiệu quả.
Nội dung bài học cần phải nhất quán để học sinh có thể đưa ra những đáp án chính xác và nắm vững kiến thức trọng tâm Do đó, người dạy cần thiết kế phiếu học tập phù hợp với nội dung bài học để đạt hiệu quả cao trong quá trình giảng dạy.
Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này, sau khi học xong bài 1 “ Pháp luật và đời sống”.
Em hãy ghép các ý ở cột A (vế câu thứ nhất) sao cho phù hợp với cột B (vế câu thứ hai)
1 PL là quy tắc xử sự chung
A Là quy định bắt buộc đối với mọi các nhân, tổ chức, ai cũng phải xử sự theo pháp luật
2 PL có tính bắt buộc chung
B Có hiệu lực pháp lí cao nhất trong toàn bộ HTPL Vệt Nam
3 HP là luật cở bản của nhà nước
C PL vừa phụ thuộc vào kinh tế, vừa tác động trở lại với kinh tế
4 Trong mối quan hệ với kinh tế
D Về những việc được làm, những việc phải làm và những việc không được làm
Sử dụng phiếu học tập, bài tập thảo luận
Công việc này đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích sự hứng thú và đam mê học tập của học sinh, với mục tiêu cuối cùng là phát huy tính tích cực và chủ động trong quá trình học tập của các em.
Bài tập, đặc biệt là bài tập tình huống trong môn Giáo dục công dân, không chỉ giúp học sinh củng cố và vận dụng kiến thức mà còn là nguồn tri thức quý giá, hỗ trợ học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách hiệu quả.
Nội dung học tập cần phải nhất quán để học sinh có thể đưa ra những đáp án chính xác và nắm vững kiến thức cơ bản Do đó, người dạy cần thiết kế phiếu học tập phù hợp với nội dung bài học để đảm bảo hiệu quả trong quá trình giảng dạy.
Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này, sau khi học xong bài 1 “ Pháp luật và đời sống”.
Em hãy ghép các ý ở cột A (vế câu thứ nhất) sao cho phù hợp với cột B (vế câu thứ hai)
1 PL là quy tắc xử sự chung
A Là quy định bắt buộc đối với mọi các nhân, tổ chức, ai cũng phải xử sự theo pháp luật
2 PL có tính bắt buộc chung
B Có hiệu lực pháp lí cao nhất trong toàn bộ HTPL Vệt Nam
3 HP là luật cở bản của nhà nước
C PL vừa phụ thuộc vào kinh tế, vừa tác động trở lại với kinh tế
4 Trong mối quan hệ với kinh tế
D Về những việc được làm, những việc phải làm và những việc không được làm
Sau khi hoàn thành tiết 1 của bài 8 “Pháp luật với sự phát triển của công dân”, giáo viên có thể tạo tình huống thực tiễn bằng cách phát phiếu bài tập cho học sinh.
Sau khi tốt nghiệp THCS, Phương và Chung đều mong muốn vào lớp 10, nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, bố của Phương quyết định cho Chung tiếp tục học vì là con trai, trong khi Phương, là con gái, phải ở nhà giúp đỡ cha mẹ.
? Em có tán thành với ý kiến của bố bạn Phương không? Vì sao?
9 Phương pháp vận dụng tri thức liên môn.
Phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân là việc áp dụng tri thức từ các môn học khác, như lịch sử, để làm rõ các khái niệm pháp luật liên quan.
Cơ sở lý luận chính trị cung cấp tri thức tổng quát, bao quát toàn bộ đời sống xã hội, tạo ra một thế giới quan rộng lớn Trong khi đó, tri thức khoa học cơ bản chỉ tập trung vào những lĩnh vực riêng lẻ Vì vậy, tri thức từ các ngành khoa học cơ bản thường được áp dụng vào giảng dạy lý luận chính trị để làm phong phú thêm nội dung giảng dạy.
Phương pháp vận dụng tri thức liên môn đòi hỏi giáo viên phải:
- Phải có một trình độ khoa học cơ bản mức tối thiểu (trung học phổ thông)
- Phải xác định tri thức của bài giảng có liên quan tới tri thức liên môn nào?
- Cần tìm hiểu nội dung của một số học thuyết khoa học tự nhiên, khoa học xã hội.
Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này.
Giáo viên cần hiểu rõ lịch sử hình thành các dân tộc và tôn giáo khi giảng dạy về quyền bình đẳng giữa chúng Đồng thời, khi trình bày quy luật mâu thuẫn, giáo viên có thể áp dụng kiến thức từ các môn khoa học tự nhiên, chẳng hạn như toán học, để minh họa các khái niệm như số dương và số âm, phép nhân, phép chia, cũng như tích phân và vi phân.
Trong giảng dạy môn Giáo dục công dân, việc kết hợp giữa các phương pháp truyền thống và hiện đại là rất quan trọng Không tồn tại một phương pháp giảng dạy chung cho tất cả các bài học và đối tượng học sinh Do đó, giáo viên cần linh hoạt vận dụng các phương pháp phù hợp với đặc điểm của học sinh, nội dung bài học và điều kiện cơ sở vật chất của trường học.
Khi áp dụng phương pháp giảng dạy, cần cân nhắc đến sự khác biệt trong khả năng nhận thức của học sinh Ví dụ, nếu lớp A có đa số học sinh tiếp thu nhanh, phương pháp thảo luận nhóm sẽ hiệu quả Ngược lại, với lớp B có học sinh nhận thức chậm hơn, cần lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp hơn để đảm bảo hiệu quả học tập.
Việc áp dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy không chỉ làm cho bài giảng trở nên sinh động và phong phú, mà còn giúp thay đổi cách tác động của giáo viên đến học sinh Sự đa dạng trong phương pháp giảng dạy tạo ra những ấn tượng mới, kích thích sự hứng thú và say mê học tập của học sinh Thay đổi này góp phần hình thành những mối liên hệ trong tư duy của học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.
Việc linh hoạt áp dụng các phương pháp giảng dạy và cách thức sử dụng chúng trong quá trình bài giảng là rất quan trọng Giáo viên cần xác định phương pháp chủ đạo để thiết kế bài học hiệu quả.
Mỗi phương pháp và hình thức dạy - học môn Giáo dục công dân đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với từng loại bài và tiết dạy khác nhau Do đó, việc lạm dụng hoặc phủ định hoàn toàn một phương pháp nào đó là không cần thiết Quan trọng là lựa chọn và kết hợp hợp lý các phương pháp dạy học để đạt hiệu quả cao nhất Vì vậy, tôi sẽ giới thiệu một số phương pháp phổ biến nhất trong giảng dạy môn Giáo dục công dân.
10 Soạn thảo một giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. a Yêu cầu chung
Giáo án là công cụ quan trọng giúp giáo viên tổ chức và thực hiện bài giảng hiệu quả Nó phản ánh sự chuẩn bị kỹ lưỡng của giáo viên về nội dung bài học, phương pháp giảng dạy và các tình huống sư phạm trong lớp học Do đó, việc soạn thảo giáo án chất lượng là yếu tố quyết định đến sự thành công của giờ dạy Khi xây dựng giáo án, giáo viên cần chú ý đến nhiều khía cạnh để đảm bảo tính hiệu quả và hấp dẫn cho bài học.
Để đạt hiệu quả trong việc giảng dạy môn Giáo dục công dân, cần xác định rõ ràng các mục tiêu về tri thức, kỹ năng, thái độ và hành vi Mỗi bài học phải liên kết chặt chẽ với thực tiễn sinh động, nhằm không chỉ truyền đạt tri thức mà còn giáo dục tư tưởng đạo đức, tình cảm và hành vi cho học sinh.
- Xác định rõ trọng tâm của bài, từ đó giải quyết nội dung trọng tâm, khắc sâu kiến thức và phát triển tư duy của học sinh.
- Xác định được phương pháp dạy học phù hợp, nhằm phát huy vai trò tích cực, chủ động trong việc lĩnh hội tri thức của học sinh.
Soạn thảo một giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính TCCĐ HS…
+ Kết quả học kì I năm học 2008 - 2009
Lớp SS Loại Giỏi Loại Khá Loại T.Bình Loại Yếu Loại Kém
SL % SL % SL % SL % SL % 12C 14 43 2 4,7 24 55,8 17 39,5 0 0 0 0
+ Kết quả nửa học kì II năm học 2008 – 2009
Lớp SS Loại Giỏi Loại Khá Loại T.Bình Loại Yếu Loại Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
Cộng 169 6 3,5 62 36,7 90 53,2 11 6,5 0 0 Ghi chú: lớp 12C 16 có 2 học sinh chuyển đến, lớp 12C 17 có một học sinh bỏ học.