Bài viết trình bày đánh giá kết quả sử dụng cố định ngoài để chỉnh hình ba bệnh nhân có biến dạng bàn chân do ba nguyên nhân khác nhau, góp phần thêm vào như một lựa chọn cho phẫu thuật viên.
CHỈNH HÌNH BIẾN DẠNG BÀN CHÂN BẰNG DỤNG CỤ BÊN NGỒI, KHƠNG PHẪU THUẬT Nguyễn Tiến Lý Bệnh viện Chỉnh hình PHCN TPHCM Biến dạng bàn chân hay gặp tuổi trẻ nhiều nguyên nhân: bẩm sinh, bệnh lý chấn thương Biến dạng có nhiều mức độ khác có định khác Chỉ định can thiệp chủ yếu lượng giá phẫu thuật viên Phẫu thuật chỉnh hình thường đặt khơng cịn khả bảo tồn Mức độ can thiệp từ (trên phần mềm) tới nhiều (can thiệp xương, khớp) Cố định bên sử dụng từ lâu có nhiều ưu việt Với dụng cụ cố định bên ngồi khơng cần can thiệp phẫu thuật can thiệp tói thiểu Tác giả trình bày bệnh nhân điển hình có biến dạng bàn chân phức tạp, chỉnh hình dụng cụ, không phẫu thuật, đạt kết tốt Đây phương pháp an tồn, xâm lấn, dễ điều chỉnh, biến chứng Foot deformities which is quite common disorder in children is caused by many reasons: congenital, pathology or trauma Treatments vary and depend on the symptoms as well as the serverity of the deformity Choosing methods for each specific case depends on the surgeon It is usually taken the surgical intervention when conservative treatments fail The surgery could affect from soft tissue to joint and bone Exterior immobilized frame is used for many decades and proven many advantages Operation is not choosen or a small surgical intervention is taken when orthopedist uses the exterior immobilized frame We present typical patients with complicated foot deformities, treated the immobilized frame without surgery The results is good This method is safety, flexible There is a little complication in using this one ĐẶT VẤN ĐỀ Biến dạng bàn chân biến dạng thường gặp trẻ em, nhiều nguyên nhân khác Nguyên nhân thường gặp bệnh bẩm sinh (bàn chân khoèo, bàn chân thuổng…), bệnh lý (thoát vị màng tủy, bệnh xương khớp khác…) di chứng chấn thương Mức độ biến dạng khác nhau, từ biến dạng phần mềm đến thay đổi xương, khớp… có định can thiệp khác Chỉ định can thiệp khối lượng can thiệp tùy thuộc vào lượng giá phẫu thuật viên Mức độ can thiệp từ can thiệp phần mềm (gân, cơ…) đến can thiệp xương, khớp chí cắt cụt chi Can thiệp phẫu thuật có ưu điểm có nhược điểm như: nhiễm khuẩn, toác vết mổ, biến dạng tái phát…Việc sử dụng phương tiện để chỉnh hình ứng dụng từ lâu Với nguyên lý nắn chỉnh biến dạng kết hợp với tập luyện phục hồi chức dụng cụ chỉnh hình cố định ngồi giúp khơng trường hợp tránh can thiệp phẫu thuật can thiệp tối thiểu tránh nhiều nguy biến chứng Cơng trình nghiên cứu với mục tiêu đánh giá kết sử dụng cố định ngồi để chỉnh hình ba bệnh nhân có biến dạng bàn chân ba nguyên nhân khác nhau, góp phần thêm vào lựa chọn cho phẫu thuật viên TƯ LIỆU LÂM SÀNG Bệnh nhân thứ nhất: Nguyễn Văn Kh tuổi Bệnh nhân bị biến dạng bàn chân khoèo bẩm sinh hai bên Từ nhỏ điều trị bảo tồn nắn chỉnh bó bột sau phẫu thuật (nới dài gân gót) Tuy nhiên, biến dạng tái phát vào điều trị 7/2015 (hình minh họa), bên trái nặng bên phải Phẫu thuật lần 1: chỉnh hình bàn chân bên trái (nới dài gân gót, cắt cân gan chân xuyên đinh cố định nắn chỉnh dần) Sau hai tuần, chỉnh tiếp bàn chân phải Chỉ xuyên đinh lần nắn chỉnh, không can thiệp phẫu thuật Sau tuần, chúng tối rút đinh bó bột cẳng chân bàn chân Sau bó bột tuần thay máng nhựa cẳng bàn chân giầy chỉnh hình Kết điều trị nắn chỉnh biến dạng, khơng có nhiễm khuẩn chân đinh Bệnh nhân lại dễ với dụng cụ chỉnh hình Dự kiến mang dụng cụ chỉnh hình – năm Bệnh nhân thứ hai: Vũ văn Đ 10 tuổi bệnh nhân bị biến dạng vùng gối bàn chân từ nhỏ (không rõ nguyên nhân) Đã phẫu thuật chỉnh hình nhiều lần nhiều lần (đục xương chỉnh trục đầu xương đùi) tập vận động nhiên tới khám thấy gối biến dạng tư gấp Bàn chân T biến dạng nặng nề, bàn chân khép xoay Da vùng cổ chân đàn hồi Bệnh nhân xuyên đinh nắn chỉnh với cọc ép ren ngược chiều (hình minh họa) Sau ba tuần bàn chân chỉnh tư chức (bàn chân vuông góc cổ chân, hết xoay trong) Sau mang dụng cụ chỉnh hình Kết đạt yêu cầu Bệnh nhân thứ ba: Nguyễn Thị Bích H 14 tuổi An Giang Bệnh nhân bị di chứng chấn thương tai nạn giao thơng Vết thương lóc da rộng vùng cẳng chân cổ chân F Sau nhiều lần phẫu thuật cắt lọc vết thương, thay băng ghép da để lại di chứng co rút bàn chân, cổ chân gây hạn chế lại Khám sẹo gần hết chu vi cổ chân tới 1/3 cẳng chân, bàn chân thuổng, xoay Bệnh nhân chỉnh hình bàn chân khung cố định ngồi (hình minh họa) với khung Taylor Sau thời gian chỉnh từ từ biến dạng nắn chỉnh Sau ba tháng rút bỏ cố định thay bột dụng cụ chỉnh hình Kiểm tra 6/2017, biến dạng tái phát Nguyên nhân không mang dụng cụ thường xuyên BÀN LUẬN Đặc điểm chung biến dạng bàn chân: Đặc điểm chung biến dạng bàn chân ba trường hợp phối hợp nhiều biến dạng bao gồm: biến dạng bàn chân thuổng, bàn chân khép xoay Mức độ biến dạng khác tùy thuộc vào nguyên nhân mức độ can thiệp trước Đối với bàn chân khoèo bẩm sinh (club foot) với biến dạng điển hình thường có định nắn chỉnh bảo tồn với trẻ nhỏ bột Những trường hợp tới muộn điều trị bảo tồn thất bại có định phẫu thuật, kết hợp với tập luyện sử dụng dụng cụ chỉnh hình (giầy, nẹp…) Trong biến dạng biến dạng thuổng thường dễ nắn chỉnh biến dạng khép xoay thường dễ tái phát Với biến dạng bàn chân sau chấn thương, vết thương (bệnh thứ ba) nguyên nhân thường tổn thương da, phần mềm lớn, sai sót săn sóc sau chấn thương khơng có biện pháp dự phòng tư lệch vẹo (giầy, nẹp…) nên dễ có biến dạng bàn chân thuổng Các trường hợp thời gian từ bị bệnh, thương tới can thiệp cịn ngắn, tuổi trẻ nên chưa có biến dạng nhiều xương, khớp Đây sở để lựa chọn phương pháp nắn chỉnh từ từ mà chưa cần can thiệp xương, khớp Ưu điểm, nhược điểm phương pháp: - Khối lượng can thiệp ít, chí khơng cần rạch da - Chỉnh từ từ biến dạng, bệnh nhân tự chỉnh, khơng gây đau đớn cho bệnh nhân - Dễ theo dõi, khơng có biến chứng hoại tử da - Duy trì kết nắn chỉnh, kiểm tra kết chỉnh hình dễ, hạn chế tái phát Nhược điểm: cồng kềnh, vướng víu Dễ nhiễm khuẩn chân đinh - Chỉ định sử dụng: Bàn chân khoèo chưa phẫu thuật phẫu thuật tái phát Bàn chân thuổng sau chấn thương, bất động lâu ngày sau gẫy xương Bàn chân thuổng di chứng bại não Biến dạng bàn chân di chứng bỏng 4 Dụng cụ chỉnh hình theo dõi tái phát: Dụng cụ chỉnh hình với giầy, nẹp… bắt buộc sau rút bỏ cố định Thời gian sử dụng tùy theo tuổi, nguyên nhân biến dạng mức độ biến dạng Thời gian tính tháng đến năm Theo dõi tái phát bắt buộc trẻ độ tuổi lớn KẾT LUẬN Biến dạng bàn chân thương tổn hay gặp nhiều nguyên nhân Các biến dạng thường gặp bàn chân thuổng, khép xoay thường kết hợp nhiều biến dạng Với nguyên lý phương pháp nắn chỉnh từ từ biến dạng đặc điểm lứa tuổi (trẻ) nên có điều chỉnh, thích nghi nên sử dụng cố định ngồi lựa chọn tốt Với ưu điểm can thiệp tối thiểu, xâm lấn nên tránh nhiều nguy phẫu thuật hạn chế phương pháp (nhiễm khuẩn chân đinh) hồn tồn phịng khắc phục ... 6/2017, biến dạng tái phát Nguyên nhân không mang dụng cụ thường xuyên BÀN LUẬN Đặc điểm chung biến dạng bàn chân: Đặc điểm chung biến dạng bàn chân ba trường hợp phối hợp nhiều biến dạng bao gồm: biến. .. khuẩn chân đinh - Chỉ định sử dụng: Bàn chân khoèo chưa phẫu thuật phẫu thuật tái phát Bàn chân thuổng sau chấn thương, bất động lâu ngày sau gẫy xương Bàn chân thuổng di chứng bại não Biến dạng bàn. .. nặng bên phải Phẫu thuật lần 1: chỉnh hình bàn chân bên trái (nới dài gân gót, cắt cân gan chân xuyên đinh cố định nắn chỉnh dần) Sau hai tuần, chỉnh tiếp bàn chân phải Chỉ xuyên đinh lần nắn chỉnh,