2/7/2020 TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI VIỆT NAM TÀI LIỆU TẬP HUẤN Phịng chống bệnh viêm đường hơ hấp cấp chủng Virus Corona (nCoV) cho cán bộ, giảng viên, người lao động sinh viên Ts.Bs Nguyễn Quang Chính Giám đốc Trung tâm truyền thơng GDSK 2/7/2020 VIRUS CORONA 2/7/2020 Coronavirus 2019 LÀ GÌ? • Coronavirus 2019 (2019-nCoV) loại virus đường hô hấp gây bệnh viêm đường hô hấp cấp người có lây lan từ người sang người Virus xác định điều tra ổ dịch bắt nguồn từ khu chợ lớn chuyên bán hải sản động vật Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc • 2019-nCoV chủng virus chưa xác định trước 2/7/2020 NGUỒN GỐC CỦA 2019-nCoV? • Virus corona betacoronavirus, giống MERS SARS, tất có nguồn gốc từ vật chủ từ lồi dơi • Virus Corona họ virus lớn, phổ biến nhiều loài động vật khác bao gồm lạc đà, mèo dơi Phân tích di truyền virus tiếp tục để biết nguồn gốc cụ thể virus SARS, loại coronavirus khác xuất lây nhiễm cho người, bắt nguồn loài từ cầy hương, MERS, loại coronavirus khác lây nhiễm cho người, bắt nguồn từ lạc đà 2/7/2020 CƠ CHẾ 2019-nCoV LÂY LAN? • Vi-rút ban đầu xuất từ nguồn động vật có khả lây lan từ người sang người Điều quan trọng cần lưu ý lây lan từ người sang người xảy liên tục, thông qua tiếp xúc với dịch thể người bệnh Tùy thuộc vào mức độ lây lan chủng virus, việc ho, hắt hay bắt tay khiến người xung quanh bị phơi nhiễm • Virus bị lây từ việc chạm tay vào vật mà người bệnh chạm vào, sau đưa lên miệng, mũi, mắt họ • Những người chăm sóc bệnh nhân bị phơi nhiễm virus xử lý chất thải người bệnh 2/7/2020 TÌNH HÌNH DỊCH THẾ GIỚI • Trước quy mô dịch bệnh viêm phổi cấp virus corona gây ra, tổ chức Y Tế Thế Giới (WHO) 30/01/2020 tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp tồn cầu • Người đứng đầu WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus "Mặc dù số bên ngồi Trung Quốc cịn tương đối nhỏ, chúng có khả bùng phát lớn nhiều" 2/7/2020 TÌNH HÌNH DỊCH VIỆT NAM 2/7/2020 ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH • 2019 –nCoV lây truyền qua giọt bắn, xâm nhập vào thể qua niêm mạc đường hơ hấp sau xâm nhập vào máu Angiotensin-converting enzyme (ACE2) xác định receptor tham gia vào q trình xâm nhập 2019-nCoV • Thời gian ủ bệnh từ – 14 ngày, nguy lây nhiễm cao vào tuần thứ bệnh Lây truyền phân – miệng không loại trừ nguy thấp • giai đoạn bệnh: nhân lên virus, viêm phổi xơ hóa phổi Bệnh kéo dài, xơ hóa phổi nặng • Ở số bệnh nhân, bệnh cảnh lâm sàng thường xấu vào tuần thứ nồng độ virus sụt giảm đáng kể Nguyên nhân liên quan đến rối loạn đáp ứng miễn dịch có vai trị HLA-B*4601 2/7/2020 ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH Thời gian trung bình từ khởi phát bệnh đến xuất triệu chứng khó thở ngày (IQR: 5-13 ngày) Các triệu chứng bệnh viêm phổi cấp virus corona thể nặng: - Suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS) gặp 29% - Nhiễm virus huyết (RNAaemia) gặp 15% - Tổn thương tim cấp (acute cardiac injury) gặp 12% - Nhiễm trùng thứ phát gặp 10% số ca bệnh Đặc biệt người già, trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu bị nhiễm trùng, suy nội tạng dẫn tới tử vong 2/7/2020 TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH Sốt cao liên tục Khi bị nhiễm virus, thể bị nhiễm trùng thân nhiệt tăng cao Nhiệt độ thể tăng chứng tỏ tình trạng nhiễm trùng nặng hơn, sốt có tăng từ 39 đến 40 độ C Mặc dù nhiệt độ thể tăng lên người bệnh lại cảm thấy run lạnh, dẫn tới chảy nước mũi Sốt cao dẫn tới biến chứng nguy hiểm Ho khô họng Biểu ho kèm sốt cao nước Người bệnh thở miệng nhiều mũi, thở nhanh thở ngắn dẫn đến khơ mũi khơ họng gây kích thích vùng hầu họng dẫn tới ho Đau đầu Sốt mạch nhanh áp lực máu mạnh lòng mạch máu Khi bị sốt máu tới quan nhiều gây tăng áp lực co bóp mạnh dẫn tới đau đầu Nên giảm căng thẳng thư giãn Người mệt mỏi Khi thể sốt nhiễm virus, người bệnh cảm thấy mệt mỏi thể bị nước qua thở nước tiểu, giảm ion điện giải thể Ca, Na, K, Mg Đây coi triệu chứng đặc hiệu sốt virus Khó thở Ngồi biểu sốt cao bất thường, virus corona công mạnh vào hệ hô hấp, gây viêm phổi nên dẫn đến tình trạng thiếu oxy, khó thở rõ rệt, dấu hiệu mà cảm lạnh thông thường khơng có Giảm bạch cầu lympho Theo tạp chí The Lancet, 63% số bệnh nhân mắc virus corona có biểu giảm bạch cầu lympho (bạch cầu lympho giống kiểu áo giáp bảo vệ thể) 100% bất thường CT-scan lồng ngực 10 2/7/2020 12: LÀM THẾ NÀO ĐỂ KIỂM TRA MỘT NGƯỜI CÓ NHIỄM 2019-nCoV HAY KHƠNG? • Tại thời điểm này, kiểm tra chẩn đốn xác 2019-nCoV tiến hành sở y tế phép thực xét nghiệm Kỹ thuật xác định chủng 2019-nCov kỹ thuật Real time RT - PCR với bệnh phẩm dịch đường hơ hấp, đờm, dịch nội khí quản thu thập tăm bảo quản môi trường phù hợp Trong trường hợp người nghi nhiễm virus Corona, sở y tế làm thủ tục lưu mẫu máu để chuyển đến đơn vị Bộ Y tế cho phép khẳng định • Ngày 28/1/2020, Bộ Y tế có văn 362/BYT-KCB gửi Bệnh viện, Sở Y tế, y tế bộ, ngành thực việc tiếp nhận, thu dung, điều trị quản lý người nghi ngờ mắc bệnh viêm đường hơ hấp cấp tính chủng virus Corona với phân tuyến khu vực cho Bệnh viện, Viện cụ thể 25 2/7/2020 XỬ LÝ CA BỆNH NGHI NGỜ 26 2/7/2020 XỬ LÝ CA BỆNH NGHI NGỜ 27 2/7/2020 13 GIỮ GÌN SỨC KHỎE ĐỂ PHỊNG BỆNH Bất kể cảm lạnh, cúm viêm phổi coronavirus mới, việc điều trị triệu chứng thuốc, điều quan trọng phải cải thiện sức đề kháng - Nhiễm virus (cúm viêm phổi virus corona) phải cách ly để tránh lây truyền sang người dễ mắc bệnh - Chú ý nghỉ ngơi, tránh gió lạnh, tránh mưa, tránh để thể mệt mỏi mức - Kiên bỏ thuốc bỏ uống rượu, nên uống nhiều nước, 2000 ml ngày, thường xuyên tập luyện thể thao - Ăn thực phẩm giàu protein, lượng cao, loại rau giàu vitamin, ăn chất béo, ăn nhiều thực phẩm dễ tiêu hóa 28 2/7/2020 14 CÁC BỆNH MÙA ĐƠNG XN CĨ THỂ XUẤT HIỆN CÙNG nCoV • BỆNH SỞI • BỆNH CÚM MÙA • BỆNH CÚM GIA CẦM • THỦY ĐẬU • TAY CHÂN MIỆNG • TIÊU CHẢY CẤP • ĐAU MẮT ĐỎ… 29 2/7/2020 30 2/7/2020 HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC CHẤT KHỬ TRÙNG TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH BỆNH VIÊM ĐƯỜNG HÔ HẤP CẤP DO nCoV TẠI TRƯỜNG HỌC, CƠ QUAN VÀ CỘNG ĐỒNG I CĂN CỨ - Quyết định số 181/QĐ-BYT ngày 21/01/2020 Bộ Y tế ”Hướng dẫn tạm thời Giám sát phòng, chống bệnh viêm đường hô hấp cấp chủng vi rút Corona (nCoV)” II CÁC CHẤT KHỬ TRÙNG THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH BỆNH TRUYỀN NHIỄM Các hóa chất khử trùng có chứa Clo hoạt tính - Cloramin B hàm lượng 25 - 30% clo hoạt tính • - Nước Javen (Natri hypocloride Kali hypocloride) - 18% Các chất tẩy rửa thông thường (như xà phịng) dung dịch khử khuẩn thơng thường khác (bao gồm nước Javen…) 31 2/7/2020 III HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC CHẤT KHỬ TRÙNG TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH BỆNH VĐHH CẤP DO nCoV • Nguyên tắc sử dụng - Tùy tình cụ thể dịch bệnh áp dụng chất khử khuẩn thích hợp - Việc khử trùng khu vực có liên quan biện pháp phun dung dịch khử trùng có chứa 0,5% Clo hoạt tính cán dịch tễ định dựa sở điều tra thực tế - Các dung dịch khử trùng có Clo giảm tác dụng nhanh theo thời gian, pha đủ lượng cần sử dụng phải sử dụng sớm tốt sau pha - Tốt pha sử dụng ngày, không nên pha sẵn để dự trữ - Dung dịch khử trùng chứa Clo pha cần bảo quản nơi khô, mát, đậy kín, tránh ánh sáng - Clo gây kích ứng da tổn thương chỗ dễ kết hợp với chất hữu để tạo thành chất hữu mới, pha dung dịch cần đeo găng tay bảo hộ - Hịa tan hồn tồn lượng hóa chất cần thiết cho vừa đủ lượng nước Tốt sử dụng xơ/chậu đựng nước, cho hóa chất vào khuấy tan hết 32 2/7/2020 2, Sử dụng chất khử khuẩn theo tình dịch bệnh cụ thể 2.1 Khi chưa có dịch - Sử dụng chất tẩy rửa thơng thường (như xà phịng) dung dịch khử khuẩn thông thường khác ((bao gồm nước Javen…) - Cách thức thực hiện:Thường xuyên lau bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà… chất tẩy rửa khử khuẩn thông thường kể 2.2 Khi có dịch xảy - Sử dụng dung dịch khử khuẩn có chứa Clo hoạt tính - Các dung dịch pha từ hóa chất chứa clo với nồng độ 0,125%; 0,25%; 0,5% 1,25% clo hoạt tính thường sử dụng tùy theo mục đích cách thức việc khử trùng - Việc tính nồng độ dung dịch phải dựa vào Clo hoạt tính a) Cách tính lượng hóa chất Cloramin B cần thiết để sử dụng cách pha hóa chất - Để tính lượng Cloramin B để pha thành dung dịch với nồng độ clo hoạt tính theo u cầu, áp dụng theo cơng thức sau: 33 2/7/2020 Lượng hóa chất cần để pha 10 lít dung dịch có nồng độ clo hoạt tính Tên hóa chất sử dụng (hàm lượng clo hoạt tính) 0,125% 0,25% 0,5% 1,25% Cloramin B (25% - 30%) 50g 100g 200g 500g Ví dụ: +) Để pha 10 lít dung dịch có nồng độ 0,5% Clo hoạt tính từ bột Cloramin B 25% Clo hoạt tính lượng bột Cloramin B phải cần là: (0,5 x 10 : 25) x 1.000 = 200 gam +) Để pha 10 lít dung dịch có nồng độ 0,25% Clo hoạt tính từ bột Cloramin B 25% Clo hoạt tính lượng bột Cloramin B phải cần là: (0,25 x 10 : 25) x 1.000 = 100 gam * Dưới bảng tính sẵn lượng bột Cloramin B cần thiết để pha 10 lít dung dịch có chứa tỷ lệ phần trăm Clo hoạt tính Bộ Y tế khuyến cáo sử dụng: * Hình ảnh sau giúp ước lượng nhanh lượng Cloramin B - Ghi chú: thìa canh Cloramin B bột = 10 gam Lượng hóa chất (gam) = Nồng độ clo hoạt tính dung dịch cần pha (%) x Số lít x 1.000 Hàm lượng clo hoạt tính hóa chất sử dụng (%)* 34 2/7/2020 b) Khử trùng xử lý môi trường ổ dịch - Khu vực cách ly nhà bệnh nhân phải khử trùng cách lau rửa nhà, tay nắm cửa bề mặt đồ vật nhà với dung dịch chứa 0,5% Clo hoạt tính - Chất tiết đường hô hấp (đờm, rãi, dịch mũi họng, dịch phế quản, …) bệnh nhân phải xử lý triệt để dung dịch khử trùng chứa 1,25% Clo hoạt tính với tỷ lệ 1:1 thời gian 30 phút sau thu gom theo quy định sở điều trị - Các phương tiện chuyên chở bệnh nhân phải sát trùng tẩy uế dung dịch khử trùng chứa 0,5% Clo hoạt tính c) Phun khử trùng môi trường ổ dịch - Sử dụng dung dịch khử khuẩn có chứa 0,5% Clo hoạt tính với iều lượng phun: 0,3 - 0,5 lít dung dịch pha cho 01 m2, phun lần/một tuần, vòng tuần liên tiếp - Nguyên tắc phun: +) Phun dung dịch Cloramin B khử khuẩn biện pháp phun khử trùng bề mặt +) Khi phun (và lau) sàn nhà cần phải đảm bảo dung dịch thấm đẫm mặt sàn để tăng tối đa tác dụng khử khuẩn hóa chất +) Cần sử dụng trang bị bảo hộ pha phun hóa chất 35 2/7/2020 13 CÁC CÁCH TẨY TRÙNG, KHỬ TRÙNG • Luộc sơi • Xà phịng • Cồn • Chất tẩy rửa • Chất khử khuẩn • Nước • Ánh sáng • Thơng khí • Hương liệu… 36 2/7/2020 CHỐNG DỊCH NHƯ CHỐNG GIẶC Xử phạt vi phạm pháp luật 37 2/7/2020 ĐƯỜNG DÂY NÓNG NGÀNH Y TẾ HP Ts Bs Nguyễn Quang Chính GĐ Trung tâm truyền thơng GDSK Hải Phịng ĐT: 09.7878.9499 Ts.Bs Ngô Anh Thế Trưởng khoa truyền nhiễm Bv Hữu nghị Việt Tiệp ĐT: 090.2210.218 CÂU HỎI ??? 38 2/7/2020 39 ...2/7/2020 VIRUS CORONA 2/7/2020 Coronavirus 2019 LÀ GÌ? • Coronavirus 2019 (2019-nCoV) loại virus đường hô hấp gây bệnh viêm đường hô... định trước 2/7/2020 NGUỒN GỐC CỦA 2019-nCoV? • Virus corona betacoronavirus, giống MERS SARS, tất có nguồn gốc từ vật chủ từ lồi dơi • Virus Corona họ virus lớn, phổ biến nhiều loài động vật khác... virus tiếp tục để biết nguồn gốc cụ thể virus SARS, loại coronavirus khác xuất lây nhiễm cho người, bắt nguồn loài từ cầy hương, MERS, loại coronavirus khác lây nhiễm cho người, bắt nguồn từ lạc