LỜI CẢM ƠN Trong suốt trình thực khóa luận tốt nghiệp chun ngành Cơng tác xã hội với đề tài: “Mơ hình can thiệp trợ giúp nạn nhân nhiễm chất độc da cam/dioxin xã Diễn Lâm - huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An” nỗ lực, cố gắng thân, sinh viên nhận giúp đỡ nhiệt tình, lời động viên sâu sắc từ phía thầy cơ, gia đình bạn bè Lời đầu tiên, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên Nguyễn Thị Bích Thuỷ, người trực tiếp hướng dẫn, tận tình bảo giúp đỡ em suốt trình thực khóa luận Sinh viên xin gửi lời cảm ơn chân thành tới trường Đại học Vinh, khoa Lịch Sử đặc biệt thầy giáo, cô giáo tổ Công tác xã hội giảng dạy trang bị cho em kiến thức kỹ sống suốt năm học vừa qua, cung cấp cho em kiến thức bổ ích để hoàn thành luận văn Em xin gửi lời cảm ơn đến UBND xã Diễn Lâm, Hội Nạn nhân chất độc da cam xã Diễn Lâm, ban ngành đoàn thể tạo điều kiện thuận lợi giúp em hồn thành khóa luận Một lần em xin chân thành cảm ơn! Vinh, ngày tháng năm 2012 Sinh viên Phạm Thị Mây MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 3 Ý nghĩa khoa học ý nghĩa thực tiễn Mục đích nhiệm, vụ nghiên cứu .6 Đối tượng nghiên cứu, khách thể nghiên cứu phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu .7 Giả thuyết nghiên cứu Kết cấu khoá luận NỘI DUNG CHÍNH 10 Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN CHO ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 10 1.1 Quan điểm Đảng Nhà nước về thực hiện chế độ trợ giúp nạn nhân nhiễm chất độc màu da cam 10 1.2 Các lý thuyết làm sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu 13 1.2.1 Lý thuyết nhu cầu Abraham Maslow .13 1.2.2 Lý thuyết hệ thống sinh thái .15 Thao tác hóa khái niệm .16 2.1 Chất độc màu da cam .16 2.2 Người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học .17 2.3 Con đẻ người nhiễm chất độc hóa học 18 2.4 Danh mục bệnh, tật, dị dạng, dị tật có liên quan đến phơi nhiễm với chất độc hóa học/Dioxin 19 Chương MỘT VÀI NÉT VỀ NGƯỜI NHIỄM CHẤT ĐỘC HOÁ HỌC VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC HỖ TRỢ NẠN NHÂN DA CAM TẠI XÃ DIỄN LÂM - DIỄN CHÂU - NGHỆ AN 21 2.1 Tổng quan về địa bàn nghiên cứu 21 2.1.1 Dân số, lao động, việc làm 21 2.1.2 Phát triển kinh tế 21 2.1.3 Văn hóa - xã hội 22 2.1.4 Chính sách - xã hội 22 2.1.5 Những thuận lợi khó khăn 22 2.2 Một vài nét về nạn nhân chất độc da cam, các hoạt động chăm sóc, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam/dioxin xã Diễn Lâm - Diễn Châu – Nghệ An 23 2.2.1 Đặc điểm nạn nhân chất độc da cam xã Diễn Lâm - Huyện Diễn Châu - Nghệ An 23 2.2.2 Những nhu cầu mong muốn nạn nhân chất độc da cam người thân nạn nhân chất độc da cam/dioxin xã Diễn Lâm .28 2.2.3 Các hoạt động chăm sóc, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam xã Diễn Lâm - Diễn Châu - Nghệ An 33 2.2.4 Nguồn lực thực hiện các chương trình chăm sóc hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam .36 2.2.5 Những thuận lợi khó khăn hoạt động chăm sóc, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam địa bàn xã .37 Chương MƠ HÌNH CAN THIỆP TRỢ GIÚP ĐỐI VỚI NẠN NHÂN NHIỄM CHẤT ĐỘC DA CAM/DIOXIN 39 3.1 Mô tả về thân chủ vấn đề thân chủ .39 3.2 Tiến trình can thiệp, hỗ trợ nạn nhân nhiễm chất độc da cam xã Diễn Lâm - Diễn Châu - Nghệ An 41 3.2.1 Tiếp cận thân chủ 41 3.2.2 Xác định vấn đề .43 3.2.3 Thu thập thông tin 45 3.3.4 Chẩn đoán 52 2.3.5 Lên kế hoạch trị liệu 57 2.3.6 Trị liệu 58 3.2.7 Lượng giá kết thúc 63 3.3 Tiểu kết .65 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .67 Kết luận .67 Khuyến nghị 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 71 PHỤ LỤC DANH MỤC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 3.1: Sơ đồ phả hệ gia đình thân chủ 53 Sơ đồ 3.2: Sơ đồ sinh thái 54 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Chiến tranh lùi xa 30 năm, đất nước vươn đứng dậy, không ngừng hội nhập phát triển đạt được thành tựu to lớn về mọi mặt kinh tế - văn hóa - giáo dục Cuộc sống người Việt khơng ngừng được nâng cao, đời sớng vật chất, tình thần ngày phong phú đa dạng Hôm nhìn lại quá khứ với hậu chiến tranh, mảnh đất cằn cỗi, đường, làng mạc dần được cải tạo, xây dựng khang trang hơn, đẹp đẽ hơn, dấu vết chiến tranh dần bị đẩy lùi, lấy lại sức sống Thế có nỗi đau còn hiện hữu, nỗi đau quá lớn nó âm ỉ cháy cùng dòng thời gian, đó nỗi đau “chất độc hóa học Dioxin” Trong suốt mười năm, từ ngày 10/8/1961 đến ngày 30/6/1971 quân đội Mỹ rải xuống chiến trường miền Nam Việt Nam 80 triệu lít chất độc hóa học, phần lớn chất da cam chứa gần 400 kg dioxon [5] Vũ khí hóa học cực kỳ nguy hiểm gây thương đau cho gia đình, để lại di chứng nguy hiểm khơng chỉ cho môi trường tự nhiên mà còn cho bao hệ người Việt Nam Hiện ở Việt Nam có khoảng triệu nạn nhân chất độc màu da cam, hàng trăm nghìn người chết cùng chứng bệnh nan y, dị dạng dị tật khiến cho nhiều hệ cháu phải sống đau khổ sự nghèo đói Đó minh chứng sống động hùng hồn cho tội ác đế quốc Mỹ ở Việt Nam Chính vậy, họ đới tượng cần được xã hội quan tâm đặc biệt, đòi hỏi người dân Việt Nam phải chung tay chia sẻ Với truyền thống “uống nước nhớ nguồn” biết ơn các hệ cha anh hi sinh không tiếc mồ hôi, xương máu nước mắt để mang lại hòa bình cho hệ chúng ta sau Chúng ta quan tâm đến người có công với cách mạng sống thường ngày, đặc biệt nạn nhân chất độc màu da cam Bên cạnh đó năm qua Đảng Nhà nước nỗ lực dành khoản kinh phí lớn để giúp đỡ nạn nhân chất độc hóa học/dioxin Hàng trăm nghìn nạn nhân được giúp đỡ khám chữa bệnh, phẫu thuật chỉnh hình, phục hồi chức năng, học văn hóa, học nghề, cấp phương tiện hành nghề giúp cải thiện nâng cao chất lượng sống Sự tham gia các cấp chính quyền, các ngành, đoàn thể các doanh nghiệp góp phần cải thiện đời sống, sức khỏe tinh thần cho các nạn nhân chất độc màu da cam thông qua việc tổ chức quyên góp giúp đỡ Là nhân viên công tác xã hội cần xác định nạn nhân chất độc màu da cam đối tượng cần được giúp đỡ mình, khơng chỉ giúp đỡ họ về sống vật chất mà còn quan tâm giúp họ tăng khả năng, tiềm để sống có ý nghĩa nhiệm vụ thân Nhân viên công tác xã hội nhận thấy việc tìm hiểu, nắm bắt được hồn cảnh đời sớng nạn nhân da cam nước hoạt động cần thiết quá trình thực thi các chính sách hỗ trợ, cũng cho việc tiến hành triển khai các giải pháp, chương trình giúp đỡ Ở vùng miền có điều kiện kinh tế - văn hoá - xã hội… khác sớng người dân lại gặp phải khó khăn khác sống, họ cần được sự quan tâm giúp đỡ kịp thời phù hợp Xã Diễn Lâm xã miền núi, sống người dân gặp nhiều khó khăn, với nạn nhân chất độc da cam xã sống họ còn gặp nhiều vất vả, với việc tìm hiểu được tình hình kinh tế - văn hoá - giáo dục… xã, nhận biết được khó khăn mà các nạn nhân chất độc da cam xã phải đối mặt, mạnh dạn lựa chọn xã Diễn Lâm - huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An làm địa bàn nghiên cứu Và chọn đề tài nghiên cứu “Mơ hình can thiệp, trợ giúp đối với nạn nhân nhiễm chất độc màu da cam/dioxin xã Diễn Lâm - huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An” Với nghiên cứu hi vọng sẽ xây dựng mơ hình trợ giúp hiệu việc giúp đỡ các nạn nhân độc da cam sống tốt hơn, đồng thời có thêm được hiểu biết về sống họ Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Chất độc da cam dioxin làm cho 4,8 triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm, triệu người nạn nhân chất độc da cam/dioxin, đó có nhiều nạn nhân thuộc hệ cháu Hàng trăm ngàn nạn nhân chết đau đớn, hàng trăm người khác từng ngày, từng giờ vật lộn với bệnh tật hiểm nghèo, nhiều phụ nữ không được hưởng hạnh phúc làm vợ, làm mẹ trọn vẹn, nhiều trẻ em sinh bị dị dạng dị tật [5] Đối với nạn nhân chất độc da cam nhận được nhiều sự quan tâm, có nhiều nghiên cứu về tác hại mà chất độc hoá học gây ra, nghiên cứu về sống nạn nhân nhiễm chất độc hoá học, hay có nghiên cứu về các biện pháp để cải thiện được hậu mà chất độc hoá học/dioxin gây ra: - Nghiên cứu các triệu chứng cựu chiến binh Việt Nam chiến tranh chống Mỹ sau tham gia vào phương pháp khử độc Hubbard Trong nghiên cứu các nạn nhân được chọn cho chương trình có biểu hiện sớ triệu chứng liên quan đến phơi nhiễm chất diệt cỏ được quân đội Mỹ rải xuống suốt chiến tranh hóa học năm từ 1960 đến năm 1970 Lựa chọn người tham gia dựa khảo sát sàng lọc để thiết lập khả phơi nhiễm Quá trình sàng lọc chủ yếu dựa vào vị trí địa lý tham gia kháng chiến, khả phơi nhiễm trực tiếp với chất diệt cỏ các triệu chứng có liên quan đến phơi nhiễm dioxin Một quá trình thử nghiệm triệu chứng điểm được phát triển áp dụng để chứng minh tính hiệu phương pháp khử độc phương pháp giảm nhẹ triệu chứng - Trong năm từ 2006 - 2008, Hội YTCC Việt Nam phối hợp với Hội YTCC Đồng Nai triển khai chương trình can thiệp YTCC giảm thiểu nguy phơi nhiễm dioxin cho người dân sống phường Trung Dũng Tân Phong, gần sân bay Biên Hòa Tiếp nối thành cơng chương trình này, từ ći năm 2009, Hội YTCC Việt Nam hoàn thiện mở rộng mơ hình can thiệp điểm nóng dioxin Đà Nẵng Trong năm 2010, Hội YTCC Việt Nam phối hợp với Hội YTCC Đà Nẵng triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm giảm nguy phơi nhiễm với dioxin cho người dân sống phường điểm nóng gần sân bay Đà Nẵng Nghiên cứu các bệnh liên quan đến chất độc hoá học/dioxin ở cựu chiến binh Việt Nam của: Lê Bách Quang, Ðoàn Huy Hậu, Hoàng Văn Lương Cộng sự: Ðiều tra 47.893 cựu chiến binh tỉnh cho thấy: số 11 bệnh được Viện Hàn lâm Khoa học Mỹ công nhận có liên quan chắc chắn có bằng chứng liên quan với chất độc hoá học/dioxin phát hiện bệnh ở cựu chiến binh có tiền sử phơi nhiễm với tỷ lệ khác nhau: Bệnh đái tháo đường (theo kết xét nghiệm đường máu điều tra) 7,64%; ung thư phổi 1,30%; Hodgkin Lymphoma 0,20%; Non Hodgkin Lymphoma 0,49%; Sarcoma 0,19%; rối loạn thần kinh ngoại biên 0,09% ung thư tuyến tiền liệt chiếm 0,57% Một số bệnh bệnh cloracne cũng gặp trường hợp, bệnh đa u tủy xương ác tính gặp trường hợp tổng số điều tra (0,01%) Tỷ lệ các bệnh có liên quan ở nhóm có tiền sử phơi nhiễm với chất độc hoá học/dioxin cao có ý nghĩa thớng kê so với nhóm khơng phơi nhiễm (p