1 O V TRẦN T N NN T V T P U NN M S N : N : n N N TR N TRON NN LU N V N T N OT O S N n o P S TS Vinh - 2011 V N : O N TR N N MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài 1.1 T loạ ùn lú v t ìn văn n , , mú n ảy tron n uyên t ủy So v ủ văn s m n ất ủ n ân loạ Nó r đ loạ sử n o ên ứu t , , ó ơn n ìn toàn ên ứu ết sứ ện t ấu đáo ơn ũn lú n n vậy, n n n n ên ứu xem xét t từ ên ứu tron sán tá văn ơn á ảm n ận ần t ết để n ín ủ n n n ót ể ó ên ứu t ơ, trò đặ b ệt ủ n ôn n ữ r êng Từ đó, n ân t ự sâu sắ n ữ t V ơn Tr n tron tập goảnh lại v trò qu n tr n K đ ất l ệu ấu t àn nên nó, o úp t t đ ợ v qu n ên ứu t từ ó n ìn ất ủ t un t ên ứu t ến n v n ễ rơ vào n ữn ủ qu n, ảm tín Vì vậy, v ệ n n ôn n ữ v n n ngơn sử, t t ởn … Nghiên ó độ ù ó n ều nét u v ệt n ảm n ận mang tính ỉ đố v ơn n n ả mã t từ ó n ìn ủ tâm lý, xã ộ , lị ứu t từ n ữn ện t ợn độ đáo ế vận àn máy n ôn n ữ ủ N ơn n ữ t t ế trở Tron lị àn uộ tế lễ t ần l n , m t uật ìn tá p ẩm tự sự, t t àn đố t ợn qu n tâm ủ n ều n àn n ữ ơn t N đ tá ẳn địn rõ ơn ần t ết ên ứu n u C ín đ ều làm nên nét p on ả tron mỗ tá p ẩm V ệ n goảnh lại, r ên tổ ứ ủ ên ứu đặ đ ểm n ôn n ữ t t ế ó v trị ết sứ qu n tr n để n ận r p on V ơn Tr n tron tập có ên ứu n ôn 1.2 Tron trìn sán tá , mỗ n t ơ, n văn ó n ôn n ữ ầu n tá ả N ên ứu n ôn n ữ t ún tô mon muốn ó đ ợ nhìn tồn ện ơn n ữn đặ đ ểm n ôn n ữ t V ơn Tr n , đồn t ừn mự n ất địn , ó t ể ểu rõ ơn p on , tron n ôn n ữ t ủ n t 1.3 Tr ởn t àn từ p on trào t n ận đ ợ n ều ả t ởn qu n tr n Nam N ều tá p ẩm ủ ôn để lạ n ều bà t đ ợ ốn Mĩ, V ơn Tr n từn nl ủ N àn đ V ôn p u, tập t goảnh lại tập t ộ trị ủ n t V ơn Tr n t V ơn Tr n un , tập t Tuy n ên, goảnh lạ r ên v n o đến n y, đ ợ qu n ên ứu V n ữn lí o trên, ún tô lự tập " goảnh lại" để n sắ ộ văn n ệ V ệt ấu ấn sâu sắ tron lòn n tụ n ều bà t ó tâm n ơn, tồn ên ứu v n đề tà gôn ngữ thơ Vƣơng Trọng mon muốn có đ ợ n ìn sâu ện ơn n ôn n ữ t V ơn Tr n , ẳn địn n ữn đón góp ủ V ơn Tr n tron thi ca V ệt N m đ ơn đạ Lịch sử vấn đề nghiên cứu goảnh lại ủ V ơn Tr n tập t ồm 54 bà t ơ, tron đó, n ều bà t ó ặn đ trị n ệ t uật o Tập t ịp để V ơn Tr n n ìn lạ n t ủ mìn tuổ sáu m tập t ơ, Trần xét: "Có t ể xem t ủ đ n V ơn Tr n ó ả Tuyển tập o t t bút lự vạm vỡ p on p ú n ều mản đề tà bà t n độ y N y ả n ữn bà t uộ t n S u ầu n …N ữn ăn K o n ận ì t n túy n ất ủ mản V ơn Tr n ạn n àn ũn ũn ó n ữn ó ý, ó âu làm o " [64, 283] đ ợ ấn àn , tập t n ận đ ợ đón n ận nồn n ệt ủ ả Tron bà p ỏn vấn V ơn Tr n báo Công an, n báo N uyễn Xuân ả đán đ á: " goảnh lại t ủ t o bạn đ sĩ ó tà tron t Võ Văn Trự - n n ìn t ơn đố đầy đủ ện đạ " [21] bạn t ơ, n Tr n tron n ều năm sán tá hững trái tim đồng vọng Tá ểu ắn bó v 54 bà t tron tập ả n ận xét, tập t t ể V ơn Tr n - n t xứ N ệ: " V ơn goảnh lại ện rõ p on ân t àn sâu sắ ủ y đù t âm" [67] Trên tạp í Văn nghệ quân đội số năm 2002, sau n t N uyễn ù Vợ l ợn …K ơn ồn t ó ơn tập goảnh lại, ẳn địn : " goảnh lại tập t ó t ét, ất ơn rên l ,… V ơn Tr n n ừn mự " [69] N vậy, n ữn bà v ết, ơn trìn tìm nêu lên n ữn đặ đ ểm n ữn đ ốn ến ủ ôn o t V ơn Tr n n ữn bà v ết m vệ p oạ V ơn Tr n qu n tâm đún mứ un n ất ủ t V ơn Tr n o văn p ểu t V ơn Tr n p ần ơn n ẳn địn n Các bà v ết đán ện nộ ỉ ừn lạ mứ độ ân un t V ơn Tr n un n ệ t uật Tuy nhiên quát Tất ả m Vệ n ỉ ừn lạ ên ứu n ôn n ữ t un , n ôn n ữ tập t goảnh lại r ên v n ó ín sở để ún tô mạn ạn n đ ợ ên ứu đề tà " ặ đ ểm n ôn n ữ t V ơn Tr n tron tập t goảnh lại" Đối tƣợng nghiên cứu Lự n đề tà này, ún tô n đến đố t ợn n ên ứu toàn 54 bà t tron tập goảnh lại ủ n t V ơn Tr n Văn ấn àn năm 2001 Tron q trìn n ín o N xuất ên ứu, o yêu ầu đố sán , ún tô ũn lự n số tập t ủ tá ả ùn t để ảo sát, từ đó, làm rõ ơn n ữn đặ đ ểm n ôn n ữ t V ơn Tr n Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu Mụ đí Tìm n ên ứu ểu đề tà này, ún tô mon muốn nêu bật đ ợ n ữn đặ đ ểm nổ bật n ất ủ n ôn n ữ t V ơn Tr n , từ đó, ó t ể đ ểm p on n ệ t uật t V ơn Tr n N ệm vụ n ểt ự quát n ữn đặ ên ứu ện mụ đí trên, ảo sát, m tả p ân tí ún tơ đặt r o luận văn n ữn n ệm vụ n ữn đặ đ ểm nổ bật n ất ủ n ôn n ữ t V ơn Tr n , qu đó, đán n ữ t V ơn Tr n qu so sán v toàn số tá ện n ất n ữn đặ đ ểm n ôn ả Phƣơng pháp thủ pháp nghiên cứu ểt ự ện đề tà này, ún tô sử ụn p ơn p áp t ủ p áp sau: -P ơn p áp t ốn ê p ân loạ : đề tà ghoảnh lại, từ p ân loạ n ữn ần n -P ảo sát 54 bà t tron tập âu t ơ, bà t ứ ện t ợn n ôn n ữ ên ứu ơn p áp m tả, đố ếu: sở t ốn ê p ân loạ , ún tô đ sâu vào m tả ác đặ đ ểm n ôn n ữ t b ểu tron t V ơn Tr n ồn t v i, ún tô t ến àn đố số tập t ủ n ôn n ữ t V ơn Tr n n àt ếu tập t goảnh lại ủ V ơn Tr n để làm rõ n ữn nét đặ tr n ủ - P nổ bật, ơn p áp p ân tí tổn ún tơ p ân tí n ữn đặ đ ểm đ đến k quát đặ đ ểm p on ợp: từ v ệ m tả đặ đ ểm n ôn n ữ n ệ t uật t V ơn Tr n Đóng góp đề tài ây đề tà đầu t ên tìm V ơn Tr n ểu N ữn n ận xét, đán n ìn đún đắn, tồn ó ệ t ốn tập t goảnh lại ủ ủ luận văn úp n đ ện ơn tập t Ngoảnh lại n ữn đón t V ơn Tr n tron t ến trìn văn ó óp ủ n ện đạ Cấu trúc luận văn Ngoài p ần mở đầu ết luận, luận văn đ ợ ún tô tr ển t àn b ơn ơn : Một số vấn đề lí t uyết l ên qu n đến đề tà ơn : ặ đ ểm vần, n ịp t ể t tron tập t goảnh lại ủ V ơn Tr n ơn 3: ặ đ ểm từ n ữ số b ện p áp tu từ nổ bật tron tập goảnh lại ủ V ơn Tr n Chƣơng MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1 Một số luận điểm thơ ngôn ngữ thơ Một số qu n n ệm t T ca loạ ìn sán tá văn đặ b ệt mà t ể loạ ôn độ đáo v óđ ợ qu n tâm tâm đ ểm ủ n ều uộ tr n luận o đó, tron lị Trên t ế , từ t trị n ệ t uật t ế từ lâu n ữn vấn đề l ên qu n đến t đ ợ n ều n n ều qu n n ệm n ữn âu ỏ thơ trở t àn sử n ên ứu t , ó n u t ổ đạ , t đ ợ qu n tâm Trong cơng trình ghệ thuật thơ ca, Aritstốt (384-322 Tcn) địn n ĩ : "T mô p ỏn ủ on n đ ợ t ể đ ệu" [1] Qu n n ệm ủ ện tron n ôn n ữ v r stốt t nêu lên đ ợ hai đặ tr n ú ý đến trợ t í ứn v b p ơn đ ệu ủ n ôn n ữ ảm xú đ ợ b ểu N n ôn n ữ để tìm ế oạt độn n uyên lí t ơn đ ơn p ẩm ủ t hịa âm nhịp điệu í để ấu t àn văn t ơ, tìn văn ị âm n ịp ất l ệu ấu t àn nên t Trong cơng trình Văn tâm điêu long ủ L u b t úp ủ ệp, tá ả ó ín ìn văn, t n văn, ện: tìn đ ợ t ôn báo, n ện nổ t ến R J obson xuất p át từ ủ n ôn n ữ t o rằn n o rằn : " tổ ứ âu t ứ năn t đem ủ trụ tuyển lự ếu lên trụ ết ợp" [ n t eo 53, p áp, M o rằn : "T t ến độ bạ , 102] Từ ó n ìn ủ t ẳn ạn, bà t tn ễn đạt nỗ oán t án, n ềm vu , nỗ n , suy t ởn " [ n ấn mạn n t eo 53,103] Qu n n ệm ủ M b ệt ữ t n tế sâu sắ áo ụ on n o rằn : "T ạy n T mở rộn nân đẹp" [ T ore qu n tâm n ều đến ủ ứ năn trun đạ , t on n ơn tắ , đặ tr n nộ un ý n ĩ đ ợ đề o tâm ồn n o đó, n t x ú ý đến tín t n ì sâu sắ bằn ý n ẳn ẳn địn , tron t "mạ ện đạ , bùn nổ t ơn t n ùn v ýt ứ Từ ó n ìn ủ t ẳn úý N ì đ tr Tr n ) Ở V ệt t bắt đầu tìm đ ợ n ơn n ữ, ĩ "( ị lộ, ý ị t ẳn " [ n ân ủ b ến độn un , t ứu, mỗ n t ơ, mỗ độ ẳn ì ần ị) Lê Q ả ó p áp, ỗ ứ ảm n ận ểu ồn ủ t p át tr ển mạn , ủ xã ộ tạo tản ên n u t o rằn : "T văn x ủ ó t ể , t văn đ ợ tổ ứ bằn n ịp đ ệu ủ n ôn từ" [35,16] Qu n đ ểm ủ trị ủ n ịp đ ệu Tron ơn n t eo 53,106] on n ôn n ừn ẳn r ên p át tr ển mạn mẽ Mỗ n n yếu n ịp đ ệu N ịp đ ệu l n n ấn mạn v ú ý đến ơn t ện ấu t àn nên t ơ: " ảm ó đ ợ lịn n ũ bằn âm t n , o văn trị àm n ôn, tứ "ý tạ n ôn n oạ " ảm, Ởt đo í Thi dĩ ngơn chí đ ợ xem n un ó ì tr n yếu bằn tìn T bàn t ơ, o trở t àn t ì n ôn n ữ t bắt đầu đ ợ đến n ữn p đ vậy, tron bà t ơ: Để lịng chí, ngụ ý thơ (N uyễn Nam t sốn un , V ệt N m r ên , n t ủ t trun đạ ủ bà t ơ, ảm n ận đ áo ụ lí t ởn t ẩm mĩ ủ t ơn trun đạ qu n n ệm t để tỏ t n t eo 53,104] N Ở V ệt N m, t Ở p ất tơ trữ tìn tron t tron tá p ẩm tự R Tagore - n t Ấn ộ tnt ự đó, Mã ỗ ứ ểu ủ yếu n Lân lạ ó qu n n ệm á quát: "T t ôn báo t ẩm mĩ tron ết ợp yếu tố: Ý - Tình - Hình - N " [41, 17] tá ả tron Đại từ điển Tiếng Việt "T ìn t ứ n ệ t uật ùn n ôn n ữ vần đ ệu để t ể N uyễn K ắ P uộ sốn , t ể n ữ àm xú , ó đí ên ứu Văn ả ện n ữn tâm trạn , n ữn Lê án, Trần ìn Sử, p ản án ảm ảm xú mạn mẽ, bằn n ôn àu ìn ản n ất ó n ịp đ ệu" [25,262] sán tá , n t N m o qu n n ệm: "V tô , t t quậy vào đáy o vô t ứ , bụ bùn lắn xuốn , m y t y ì lấp lán , ủ t n ắ n ếu sán v ún t V oàn , " n t Trần N t ế s o rơ " [68, 73], "mụ ún t rằn t ật mìn , bở ăn n ó b ết b o mở, ơn ữ o mìn v n đ ợ ề ó ì ố" [68, 87] ốt yếu ủ t v n xếp n ôn n ữ, ìn ản ý t ởn " [68, 156] Qu n n ệm t tron t mà ũn àm xú " ũn n ận xét: "T ìn t ứ sán tá văn Từ ó độ ủ n n ặt đ ợ àu ìn ản , ó n ịp đ ệu, ện ý t ởn ảm xú ủ tá [72,228] N óm n p ê bìn n o rằn : ôn t uần n ất Tuy n ên, n ữn nét o t ể trữ tìn , ện đạ t ế un n ất, t đ ợ ện t ợn độ đáo ủ văn ế vận àn qu n n ệm máy n ôn n ữ N vậy, ó n ều qu n n ệm o t t p ứ tạp ủ nộ n ệm ũn ỉ r í àm n s u: t tổ vần đ ệu, n ịp đ ệu, t ể n ệm t ạn qu n tr n qu n n ệm địn n ĩ ủ t n u t Mỗ ún t ứ ủ ủ , đồn t , mỗ á n ệm Tuy nhiên, qua ó t ể rút r mộ số đặ đ ểm ệ t ốn n ôn từ, ó tổ ện ảm xú qua ìn ản , b ểu t ợn Một số luận đ ểm n ôn n ữ t qu n un ứ r ên , ó 10 T n ệ t uật n ơn từ ín vậy, từ lâu, v ệ n từ ó n ìn n ôn n ữ đ ợ n ều tá xét t ởp ơn ả qu n tâm, ện n ôn n ữ, qu n đ ểm ủ ên ứu t ú ý Tuy n ên, n àn xem ên ứu ũn t ốn n ất Trên t ế ,vệ n n p ê bìn vĩ đạ n ên ứu n ôn n ữ t ắn l ền v tên tuổ ủ n ữn o b u , Jakobson , Biêlinxki,… Năm 674, Nghệ thuật thơ o b u v ết: "T p ả sán sủ , rõ ràng, n êm n ặt tuân t eo quy tắ vần, n ịp, quãn n n n t eo 36,17) Qu ý n ịp ủ t ến trên, ó t ể t ấy, tá K v o b u, Jakobson ết ợp từ n ữ ủ n ôn n ữ t tron năn t đem n uyên lí t ơn đ ơn ả đề ỉ, bố ụ " …( o quy tắ vần, ú ý n ều ơn đến v ệ lự ứ năn t , ôn ủ trụ tuyển lự o rằn : " ếu lên trụ n ức ết ợp" [53,102] Ở V ệt N m, tron n ữn năm ần ũn ứu qu n tâm đến lĩn vự n ôn n ữ t Tá cho rằng: "T n e p ả t ếp n ận, p ả n tổ đản bở tron n ôn n ữ lẽ t ữu loạ tổ tron t ểu luận Thơ ìn t ứ tổ o t ếp ứ ơn ín ìn t ứ tổ ủ n ơn n ữ t ết sứ tổ óý ĩ o ứ n t ế” [50,23] Trong ến t ơn tự: “T n ôn n ữ n ” [63,18] ạt tron ủ văn ảP nN ên ứ n ôn n ữ ết sứ đản để bắt n Thơ, thi pháp chân dung, ặn T ến ũn v n ều n n , p ả ảm xú , p ả suy n n ôn n ữ Nó rằn n ị ó uốn Ngơn ngữ thơ Việt đ ợ trìn bày bằn ìn t am n ận địn : "T t ể n ắn n sú tí ứ n ơn n ữ ó vần đ ệu quy luật p ố âm r ên n ất, v ủ từn n ôn 86 lặp lạ n trả n tá ả p ép l ệt ê, vừ ệm qu n ữn ó tá ụn n ấn mạn vừ t ể ơn tìn yêu tron văn ện , để từ ẳn địn tr ết lí tìn u nồn nàn: Trên có trời, dƣới đất, hai ta Tự vào tr , tr môn lun Tự vào mây, mây mềm ẩm Tự vào đá, đá t ỉn t n lăn xuốn vự o n tự vào đâu (Điểm tựa anh) Tron ổ t ấu trú : Tự vào t mở đầu ấn t ợn lần l ợt p ủ địn đ Tá , …Lặp lạ b lần tron bốn òn ả l ên tụ đặt r ả địn khác ún , rổ từ đặt r âu ỏ xốy sâu vào lòn n đ ệp ú p áp t ự đem lạ ệu t ẩm mĩ o ả đoạn t bà t ó t ể p ép đ ệp tron t V ơn Tr n đ p áp so sán , p ép đ ệp đ ợ n t sử ụn n un p ổ b ến đầy N oà p ạn ùn v b ện ơn t ện b ểu đạt nộ ệu b ện p áp tu từ so sán đ ệp, tron t V ơn Tr n n ều t ủ p áp n ệ t uật đ ợ ơn lự n Tuy n ên ịn ó ún tơ n ận t rằn b ện p áp đ ệp b ện p áp so sán v n đ ợ ôn sử ụn n ều ơn ả ằn n ệ t uật đ luyện ủ n t ó tà ầm bút, n ữn t ủ p áp n n ên, óp 3 trị t ẩm mĩ to l n ôn n ỏ ủ V ơn Tr n đố v Nam âu ỏ tu từ ệm ủ n ều năm ệ t uật đ vào t V ơn Tr n ân t ật mà v n tạo đ ợ n ữn đón n n tự ây ũn ín o tàn văn V ệt 87 3 T K n ệm: Theo Từ điển tu từ - phong cách - thi pháp học (N uyễn ò ), “ âu ỏ tu từ tu từ ú p áp, nằm tron n óm âu tìn t , ó ìn t ứ ấu tạo âu ỏ n từ àm n ơn để tự mìn tìm t ơn t n p ơn t ện ín t ứ mà suy ín vậy, goảnh lại ủ V ơn Tr n Tron tập t goảnh lại ó t 78 âu ỏ tu từ / 61 bà t tron t V ơn Tr n , mặt b ểu - Về ìn t ứ : nằm đầu, ện đ ữ , ó âu ỏ tu từ ạn : âu ỏ tu từ đ ợ đặt n ều vị trí nằm uố bà t T ơn t n òn t ơ, n tu từ trả ôn yêu ầu trả l àu màu sắ tu từ”(26, tr 37) 3.2.3.2 âu ỏ tu từ tron nằm n uyển đổ n tron t V ơn Tr n n u tron bà , n âu ỏ tu từ ó ả n ữn âu ỏ n ều âu t Ví ụ: Trên ịn t ơ: T đ n t , yt t rồ ? (Sợ tó ân t àn , t ật ó tộ màu) ì đâu? (Mị Trên âu) ịn t trở lên: ây s o đứn đìu S o ôn má ộ mẹ n u èo on đâu ( ên lều o đảo m o ây bắt rễ, o m lên m xập xị o n ó đá đất ê ợ) 88 ot ó lố đ bằn ân? ( ảo Non) - Về ý n ĩ âu ỏ tu từ b ểu t ị n ều tâm trạn n u ủ n ân vật trữ tìn : âu ỏ tu từ t ể ện hồi nghi, tâm trạn phân vân ó 33/78 âu ỏ tu từ tron t V ơn Tr n t ể y p ân vân đ ều ì ủ n ữn âu ỏ tu từ tron văn vấn đề t ể ơn t ể tự mìn lí ện tâm trạn ủ t ể trữ tìn ây ý n nói chung T ơn t n ả , địn t ì n ện t độ ù mìn , đồn t ĩ ủ n ều đứn tr t lạ đặt r ũn để ợ r suy n oà n ĩ on âu ỏ để đ vấn đề mìn Ví ụ: Rồ v ơn tr ều đ đến đâu? (Sứ mạn đàn bà) âu ỏ t ể ện t độ n mang nỗ uất ận, n ủ tá ả Nếu nhà vua v n ứ ận ữ mĩ nữ hoa khôi khắp vùng lần lƣợt thành hồng hậu đêm sáng sớm rơi đầu t ì v ơn tr ều đ đến đâu? ất n ả l ệu ó cịn tồn tạ , n ân ân rồ ôn oặ n ẳn địn n tron n ơn n n ó sốn n ổn đ ợ n n ơn Tá âu: o đ ợ đất , đ u mày? (T ến đất) àn từ ây từ n y p ù s bã bồ sn r ết lạ ? (Tiên Dung) 89 S o ôn ặp án mắt trôn quỳn nở? ( o quỳn ) on y on tr án đàn t r n Trên n o n ều tần ? (T - r n ) ằn s u n ữn ủ âu ỏ tu từ n ữn tâm trạn hoài nghi khác ủ t ể trữ tìn âu ỏ tu từ t ể b ũn địn ót địn ắ ìn t ứ ện t độ âu ỏ , n ẳn địn n lạ đ ợ tá ả ùn v /78 âu ỏ tu từ t uộ loạ ỏ n t độ ẳn n t ự r để ẳn ắn ơn v ệ oặ xẩy r N ứ n ố níu nổ vun t y? (Tào Mạt) Tơ ó n ữn n ày vu Và n ày buồn ẳn t ếu ỉ ó nụ t ô Làm s o mà t ấu ểu? (Nó v N ày n t lị treo t n ) trở T ân t ể trở t àn tro bụ òn n s o âu ẹn l ặt âu ỏ vào tron n ữ ản n ữn âu ỏ tu từ để vun t y ủ on n t ề? ủ bà t t sễ t rằn mụ đí ẳn địn : t ẳn t ắn ơn ản ủ ó n ứ n ố ó t ể níu nổ n Tào Mạt, ỉ nụ 90 n t ô ô ôn t ể t ấu đ ợ l ẹn t ề… ùn o t ân t ể t àn tro bụ t ì làm s o ó t ể âu ỏ tu từ để àn đ ợ n ấn mạn ến ểu, ẳn địn làm ơn N oýn ĩ ế đòn bẩy, n ữn ẳn địn trở nên ứt ủ âu t âu ỏ tu từ oát ơn oàn ân ôn đ n o b n lú át úp đ ợ ì em? (Qu đèo P T ự ất âu ỏ để ôn t ể úp đồn ân cơng ết c Câu ỏ tu từ t ể ằn n ìn t ứ ẳn địn t ật n) ển n ên: o b n át ện t độ trách móc âu ỏ tu từ n ỏ K ảo sát tập n ẩn sâu tron t độ trá goảnh lại ún tơ t ó t mó ủ 6/78 âu ỏ tu từ ạn L n ữn đứ on trá bố mẹ r tị : bón tố ùn đ đầu n õ ẻm n s o ẳn t ể n u? ( L T ị Mầu trá n ú t ểu: Trán em oà , em b ết v n vào đâu? L n ân vật trữ tìn trá mó dại khờ ủ tr ơn n e, ảm mặ n ì mơ t ởn n ữn nơ lầu vàng? Sôn ả , tr n : ị em) 91 u vào tron én bạ đàn làm ? (Nó v L trá Tr ơn ) xã ộ n ữn v ệ làm tàn n n: T mày ết ần mà ơn làm ì đ ợ s n r t uố độ ỡ n ? (Mèo ) âu ỏ tu từ ôn ỉ ó tá s u nỗ n ềm tâm Trá muôn vàn n ữn ểu trá t ể xuất p át từ n ữn l trá trá o ụn xốy sâu vào lịn n mó tron n ữn tâm n u tron t V ơn Tr n át ạn p ú ủ n ữn đứ xuất p át từ yêu t yêu… ó ả n ữn l trá ơn đồn on uố v th âu, tá ôn má ây ộ mẹ n y ỏ n ả b ến l i tâm ủ n vơ tìn ? ( ên lều ợ) u ằn đặt âu ỏ tu từ trá mó ốn đố ủ xã ộ n âu ẳn n ữn n trìn bày bằn đ , d ùn ỗ, ều mẹ t àn l ìn t ứ đơn t uần n lịn n n, trá èo on đâu? Nếu trìn bày đến t ế N ó ó vơ tìn ây s o đứn đìu ó, ỏ nắn , ỏ trá ó bố mẹ r tị , có ảm Rồ trá Nắn s o n ắn lặn t n v ỏ L ũn t ật: óơ s o S o , mà ẩn đằn ến n t âu ỏ tu từ để t ể n ữn ơn để lạ ìn t ứ ôn t ể ểu trá úý ủ n âu ỏ tu từ n ơn trăn trở, suy t ện t độ mó t ơn đ n ều oét sâu vào 92 N oà n ữn t độ n V ơn tr n òn sử ụn ằn vặt, bất n n , p ân vân, ẳn địn , trá mó , n t âu ỏ tu từ để b ểu t ị tâm trạn , t độ , nuố t ế , : mơ… Ví ụ: T ể ện ằn vặt: Nàng rùng thân đá: Lỗ t ăn ? ( ó mù xuân) K o át lần t ăm : Làn , b o đ ợ t ăm? (Nông dân) ất n mù về: N ìn n u: mù rồ s o? (T ến ve tr Trong mỗ oàn ản ụ t ể ủ từn bà t ơ, V ơn Tr n lạ sử ụn âu ỏ tu từ khác để b ểu t ị n ữn ý n ĩ vừ độ đáo, âu ỏ ấy) ó t ể mở r on đ n u Vừ p ong phú n ữn tr n l ên t ởn rộn l n ó t ể âu ỏ tu từ tron n ữn t ủ p áp n tron t V ơn Tr n n u Vì t ế ùn ìn t ứ âu ỏ n ún tô tập ợp n ữn ý n ĩ t V ơng Tr n t àn số l ệu s u: ệ t uật đặ sắ n ý n ĩ t ì lạ n u ủ âu ỏ tu từ 93 Bảng 3.2 Ý nghĩa câu hỏi tu tù thơ Vƣơng Trọng Ý nghĩa N n Số lƣợng , p ân vân Tỉ lệ% 33 42,3 K ẳn địn 20 25,6 Trách móc 16 20,5 11,6 78 100 ýn ĩ Tổng ó ,3% âu ỏ tu từ tron t V ơn Tr n t ể phân vân; ý n ĩ Nam N ữn ạn t ế …N ữn ý n ĩ m tả n ữn âu ỏ tu từ ẳn địn , ủ ạn n âu ỏ tu từ tron ĩ nổ trộ tu từ tron t V ơn Tr n n ỉ ó ý n ĩ n y t ể n u; ện trá n ều ý n ĩ goảnh lại mà mà ơn ả Tron t ự V ệt mó , ằn vặt, nuố tế từn quy loạ m tả ữ n un tron văn âu ỏ tu từ òn lạ đ ợ n t sử ụn v ó t ể để khác ủ ện t độ n ạn âu ỏ ôn p ả đơn t uần âu ỏ tron từn âu t ụ t ể n u m n n ữn nét sắ t n ĩ n u Và dù m n n ữn nét n ĩ , sắ t n ún đem lạ ĩ n un n tất ả o t ôn ệu t ẩm mĩ to l n 3.3 Tiểu kết chƣơng Ở p ơn luận văn tập trun n ên ứu vấn đề ơn t ện tu từ tạo n ĩ bổ sun tron t V ơn Tr n tô đặ b ệt qu n tâm t ín từ n ữ Tron ún v ệ sử ụn từ n ữ b ện p áp tu từ T V ơn Tr n để lạ ấn t ợn sâu đậm tron lòn n sắ , b ện p áp tu từ đ ạn đ bở tr n từ vựn đặ 94 V ệ lự n sử ụn từ n ữ un t t ởn , mà ịn b ểu V ơn Tr n t t ó b tr n , tr n từ vựn n Qu v ệ p ân tí on n ện p on l p từ ặ b ệt ôn ỉ đơn t uần để ủ tá n từ vựn t b ểu: Tr p ụ nữ, tr ta t V ơn Tr n tìn ôn ễn đạt nộ ả K ảo sát t n từ vựn đị n từ vựn n ân vật văn tá ả sử ụn ảm ắn bó t ết t v ó ắn bó máu t ịt v l p từ quê ún ơn , đất n văn , ân tộ N t vận ụn ệu b ện p áp tu từ: so sán , đ ệp âu đặt ỏ tu từ Nét nổ bật tron t ủ p áp n ệ t uật tu từ ủ V ơn Tr n đ ạn p ơn t ện sử ụn , n uần n uyễn, l n oạt vừ t ếp t u truyền t ốn , vừ sán tạo n ữn nét m sinh độn ấp n để làm ùn T ôn , o bà t ủ 95 KẾT LUẬN Từ tơ tìm ểu t n ôn n ữ t ó độ n ôn n ữ ự t eo qu n đ ểm ủ n àn s u: ên ứu t ơ, luận văn đ đến xá địn sở lí luận ủ đề tà lí luận t T t ể loạ văn sứ nn ấp đ giàu n tín , t ể n ữ b o t ế ệ T ó ệ t ốn tổ ện ảm xú bằn , n ôn n ữ t đ ợ n ữ p áp n ằm ứ r ên ện t ự ủ t Vì t ế p ân tí , đán ơn t ể Tuyển tập àu tìn n ứ n ơn n ữ r ên , ũn ó n ìn ủ n ơn ùm đặ tr n n ữ âm, n ữ n qu n tâm trạn t eo á t V ơn Tr n ơn trá o mĩ, bón bẩy n n ệm tr ện lên ìn ản ôn ủ ỉ nặn trĩu ảm xú , tâm trạn tr on n ôn t ể trộn l n v goảnh lại tạo ó n ữn r ất tr ết lí àu tín t ế uộ đ mà òn tân ện đạ bất ứ goảnh lại Tron vần n ịp tín n o o tá p ẩm ủ ông vẻ đẹp r ên T ể t ơ, vần n ịp b yếu tố ó l ên mật t ết v tá un , tập , uộ sốn , ần ũ , t ân quen N ôn n ữ t ũn đặ sắ , vừ m n nét truyền t ốn vừ N ôn n ữ t tron tổ uộ đ n m n đậm tín N ơn n ữ t V ơn Tr n n ôn n ữ t N ôn n ữ t ôn ĩ bà t ơ, n t V ơn Tr n ồn t đầy yêu t N ôn n ữ goảnh lại k ơn ó ơn n ôn n ữ t goảnh lại v t ếp ận v ơn ìn ản ểu quát ó goảnh lại r ên ún ểu n ôn n ữ t V ơn Tr n qu tâp goảnh lại rút số ết luận đặ đ ểm n ôn n ữ tập t ủ ôn n , n u, ôn t ể yếu tố qu n tr n tạo nên o t ông V ơn Tr n tạo nên loạ n r ên ot 96 mìn bằn n ịp m n rộn n uyên tắ ệp vần sán tạo r n ữn Vì t ế mà tỷ lệ vần t ơn vần ép tron t ôn t ể loạ t truyền t ốn o nên ó n ận xét ú ý đ tìm ý tứ ơn tr u bên ạn v ệ V ơn Tr n un bậ t ả đầu n ận t xu n ện đạ N ìn giá trị b ểu đạt ủ n ĩ n n ều n ấu ấn sâu đậm tron lòn n ún n t ũn ó tr đ p ần n từ vựn nổ bật tron t n từ vựn n p ụ nữ ây ũn hai mản t l n n ất tron tập t ơn đất n n từ n ữ, V ơn Tr n V ơn Tr n trở nên m , t v ết n òn sử ụn l n so sán , đ ệp câu ỏ tu từ p áp tu từ t ín xá n ữn n từ n ữ đ ợ ôn sử ụn n ều, p át uy ết goảnh lại: t v ết quê v ệ lự ù n từ vựn khơng gian, tr un n ữn tr ện ó tron t V ơn Tr n sử ụn từ n ữ ủ n t V ơn Tr n tr t ể t ể t ơ, o nên ó t ể từ t ể t ơ, đến vần n ịp t T V ơn Tr n để lạ l n bở ắn l ền v n n ịp m t ấu ấn n ân ủ n t Mặ b o ơn ẳn so v o rằn t V ơn Tr n n ịp t truyền t ốn ủ tá n uốt mặt n ôn n ữ Về n ịp t ũn vậy, òn sán tạo r n ều ảm xú p ụ nữ ên ạn oạt p ơn t ện tạo b ện p áp tu từ làm mẻ, s n độn ấp n ơn N y tron ũn n ận t t V ơn Tr n tín tr ết lí sâu x ot b ện 97 T L UT r xtốt (2007), ghệ thuật thơ ca, Lê ìn ồn Tử uyến MK O ản , T àn T ế T ả ìn , ỗ Xuân à, ị , ệu đín , Nxb L o độn , Lạ N uyên Ân (1997), Sống với văn học thời, Nxb văn ,H N uyễn N ã ản (2002), Bản sắc văn hoá ngƣời ghệ dấu hiệu ngôn ngữ, Nxb N ệ An N uyễn N ã ản ( 5), Đặc trƣng cấu trúc thành ngữ, tục ngữ ca dao, Nxb VHTT, H Võ Bình (1985), “ở bìn ện ấu tạo từ xét ểu ìn vị T ến V ệt”, Tạp í Ngơn ngữ, số ồn Tr n Tĩn ”, Tạp n (1995), “Một n ận xét b đầu âm n ĩ từ đị p ơn N ệ í Ngơn ngữ, số N uyễn P n ản (2001), gôn ngữ thơ, Nxb VHTT, H P n Mậu ản (2006), gữ pháp Tiếng Việt - Các phát ngôn đơn thuần, Nxb S p ạm N, N uyễn Tà ẩn ( 975), gữ pháp tiếng Việt, Nxb &T 10 ỗ ữu âu (1981), Từ vựng ngữ nghĩa tiếng Việt, NX 11 ỗ ữu âu (1993), Đại cƣơng ngôn ngữ học, NX 12 Vũ T ị S o Tạp N, áo ụ , áo ụ , (2005), “Một số vấn đề n ịp đ ệu tron n ôn n ữ t văn V ệt N m”, í gơn ngữ, số 3, 13 M N Việt, Nxb M N ừ, Vũ ứ N ệu, oàn N P ến (1990), Cơ sở ngôn ngữ học tiếng & T CN, H ( 99 ), Vần thơ Việt am dƣới ánh sáng ngôn ngữ học, Nxb &T N, n & H 15 F De Saussure (1973), T iáo trình ngơn ngữ học đại cƣơng, Tổ n ôn n ữ tr N ị , Nxb K X , 16 P n uy ũn ( 999), Kết cấu thơ trữ tình (nhìn từ góc độ thể loại), Luận án t ến sĩ N ữ văn, ộ & T, Tr n Q , 98 17 àMn ứ (1997), Thơ vấn đề thơ Việt am đại, NX ữu ạt ( áo ụ , ), gôn ngữ thơ Việt am, Nxb KHXH, H 19 N uyễn Xuân ứ ( 997), “T ến N ệ tron n ơn n ữ văn ố ân tộ ”, Tạp í Văn học Dân gian, số 20 N uyễn T ện áp ( 985), Từ vựng học Tiếng Việt, xb Đ & THCN, N uyễn Xuân ả ( Lê T ị ( ), “ ặp ỡ n t V ơn Tr n ”,Tạp í Cơng an, số 9), gơn ngữ thơ Bằng Việt, Luận văn t sĩ n ữ văn, 23 Văn ả ( 24 ơn Quản Vn 8), Thơ lục bát Việt am đại, Nxb VHTT, H àm ( 943), Việt am văn học sử yếu, ộ 25 Lê án, Trần ìn Sử, N uyễn K ắ P ( & T, 4), Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb GD, H 26 N uyễn T 27 Són ( ồn (1974), Thơ Sóng ồng, Nxb Văn 28 N uyễn Qu n M N 29 5), Từ điển tu từ - phong cách, thi pháp học, Nxb GD, H ồn ( 987), “ ừ”, Tạp ộ n văn ( , vần t V ệt N m án sán n ơn n ữ ủ í gôn ngữ, số 3), Thơ lục bát, Nxb ộ n văn, 30 Bùi Cơng Hùng (1988), óp phần tìm hiểu nghệ thuật thơ ca, Nxb KHXH, H 31 Bùi Công Hùng (2000), Tiếp cận nghệ thuật thơ ca, Nxb VHTT, H 32 Bùi Cơng Hùng (2006), Q trình sáng tạo thi ca, Nxb KHXH, H 33 oàn M ơn (1997), Văn học cách nhìn, Nxb KHXH, H 34 ín ữu, ữu T ịn , Lý ả 35 ỗ ứ ểu ( 36 ỗ ểu ( 99 ), Lê ứ Nxb T ế 37 38 uy âu ( 985), Thơ Việt am 1945- 1975, Nxb Văn ), Thi pháp học đại, Nxb ộ n văn, ồn Sâm, N uyễn Văn ín , ịch sử văn học Pháp, (tập ), , ệp, “N ôn n ữ n t ơ”, Tạp n Tr n Lạ ( ủ b ên), N uyễn T í gơn ngữ đời sống, số , oà ( 998), Phong cách học Tiếng Việt, Nxb GD, H 39 , n Tr n Lạ ( 5), 99 phƣơng tiện biện pháp tu từ tiếng Việt, Nxb GD, H 40 N uyễn L (1998), gôn ngữ với sáng tạo tiếp nhận văn học, NX áo ụ , 99 41 Mã Giang Lâm (1997), Tìm hiểu thơ, Nxb Thanh niên, H 42 Mã Giang Lâm (2004), Thơ hình thành tiếp nhận, Nxb Q , 43 P n Tr n Luận ( ủ b ên) (2006), gữ văn 10 (tập ), Nxb GD, H 44 Phan Tr n Luận ( ủ b ên) (2006), gữ văn 10 (tập ), Nxb 45 N uyễn T ế Lị ( 4), “N ịp t ơ”, Tạp , í gơn ngữ, số 46 Trần Văn M n (2007), Truyền thống ngữ văn ngƣời Việt, Vn , 47 Lạ N m ( 989), Tìm hiểu thể thơ, Nxb HN H 48 N uyễn L ơn N ( 96 ), Mấy vấn đề nguyên lí văn học (tập ), Nxb 49 N uyễn L ơn N ( 97 ), Từ điển học sinh, Nxb GD, H 50 P n N ( 995), Cách giải thích văn học ngơn ngữ học, Nxb Trẻ, Tp ù Văn N uyên, 51 , Mn ứ ( 3), Thơ ca Việt íMn am hình thức thể loại, Nxb Q , 52 ơn T ị M n N uyệt ( ), quầng lửa”, Luận văn t sĩ n ữ văn, 53 oàn Tr n P ến, oàn K ến N 54 T Quỳ ( gôn ngữ thơ Phạm Tiến Duật qua tập “Vầng trăng Vn ( ), gôn ngữ nghệ thuật, Nxb Q , 4), Đêm giáng sinh, Nxb N ệ n, V n 55 Raxum Gamzatop (2001), Đaghextan (tập ), Nxb K m ồn , 56 R Jacobson (2002), gôn ngữ học thi pháp học, tron học ủ Trịn ĩn , Nxb Văn 57 Trịn T n Sơn ( 58 Tập t ể n ều tá uốn Chủ nghĩa cấu trúc văn , ), Đi dọc cánh đồng thơ, Nxb L o độn , ả (2001), hững vấn đề lí thuyết - ịch sử văn học ngôn ngữ, Nxb DG 59 Vũ uy T ôn (1975), Cái đẹp thơ kháng chiến Việt am 1945- 1975, Nxb GD 60 N uyễn ìn T ( 988), Mấy vấn đề văn học, Nxb Văn , 61 Trần ữu T un , T K m ỉn ( 998), Từ điển tiếng ghệ, Nxb N 62 N uyễn T ị T ủy ( 9), gôn ngữ thơ guyễn Bùi Vợi, Luận văn t sĩ n ữ văn, Vinh 63 ặn T ến ( ệ n 9), Thơ, thi pháp chân dung, Nxb P ụ nữ, 100 64 V ơn Tr n ( 65 V ơn Tr n ( ), goảnh lại, Nxb Thanh niên, H 4), Về nàng Vọng Phu, Nxb Quân độ n ân ân, 66 V ơn Tr n (2005), ăm ngắn ngày dài, Nxb ộ n văn, 67 Võ Trun Trự ( ), “N ữn trá t m đồn v n ”, Tạp í Quân độ , số 68 N uyễn ứ Tùn ( 69 N uyễn ù Vợ ( 70 9), T đến từ đâu, Nxb L o độn 3), “Nó tập t Ngoảnh ại”, Tạp í Quân độ , số ế Lan Viên (1981), Từ gác Khuê Văn đến quán Trung Tân, Nxb Tá p ẩm m , 71 V ện n ôn n ữ 72 N uyễn N (1995), Từ điển từ láy tiếng Việt, Nxb GD, H Ý ( ủ b ên) (2001), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb giáo ụ , ... ện nộ ìn t ứ Tập t goảnh lại tập t ộ tụ n ều nét độ đáo đặ sắ ủ t V ơn Tr n Chƣơng ĐẶC ĐIỂM VẦN, NHỊP VÀ THỂ THƠ TRONG TẬP OẢ Trong n ôn n ữ un ln ắn bó p ản án ặt L CỦA VƢƠNG TRỌNG un n ôn... tron tập t goảnh lại ủ V ơn Tr n ơn 3: ặ đ ểm từ n ữ số b ện p áp tu từ nổ bật tron tập goảnh lại ủ V ơn Tr n Chƣơng MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1 Một số luận điểm thơ ngôn ngữ. .. Tr n n truân ủ n on n ả đán quát tập t goảnh lại V ơn Tr n tron suốt uộ đ vả, 6), Tồn tập thơ ó t ể bắt ặp đầy đủ n ữn đặ tr n p on Qu tập t b ểu ủ 18 n t Vì t ế tập t mà tron q trìn n ún tơ n