TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm môn bóng rổ
Bóng rổ hiện đang thu hút sự chú ý và phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng, đặc biệt là trong giới học sinh THPT Môn thể thao này trở thành xu hướng thời thượng, được yêu thích không chỉ bởi nam giới mà còn cả nữ giới.
Bóng rổ là môn thể thao giúp phát triển thể chất toàn diện, mang lại sự cân bằng và nâng cao khả năng vận động Môn thể thao này thể hiện cấu trúc đa dạng và linh hoạt, góp phần nâng cao sức khỏe và kỹ năng cho người chơi.
Bóng rổ là một môn thể thao hiện đại, nổi bật với sự cá tính và năng động Sự kết hợp giữa mềm dẻo, khéo léo, và tính sáng tạo, cùng với tinh thần đồng đội cao, đã làm cho bộ môn này trở nên hấp dẫn và thu hút cả người chơi lẫn khán giả.
Bóng rổ bao gồm các kỹ thuật chính như cầm bóng, dẫn bóng, chuyền và bắt bóng bằng hai tay trước ngực, cũng như ném rổ tại chỗ và hai bước bằng một tay trên vai Sự kết hợp linh hoạt và điêu luyện của những kỹ thuật này đã nâng tầm môn thể thao này, đồng thời yêu cầu người chơi phải có sự thông minh sáng tạo, quyết đoán, chính xác và thể lực tốt.
Trong những năm gần đây, bóng rổ đã chính thức được đưa vào chương trình thể thao tự chọn tại các trường phổ thông, tạo ra nhu cầu nâng cao chất lượng và sự hứng thú cho môn học này Để đạt được điều đó, chúng tôi đã tiến hành phân tích tài liệu tham khảo và phỏng vấn ý kiến của các thầy cô giáo giảng dạy môn bóng rổ tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An cũng như trong khoa thể dục của trường ĐHV.
Đặc điểm tâm lý và cơ sở sinh lý của huấn luyện thể thao học sinh THPT
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu các giờ học thể dục tự chọn cho học sinh lớp 11 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, Thanh Chương, Nghệ An, với đối tượng cụ thể là lớp 11C8.
1.2 Đặc điểm tâm lý và cơ sở sinh lý của huấn luyện thể thao học sinh THPT
1.2.1 Đặc điểm tâm lý của học sinh THPT
Là lứa tuổi mới bước vào tuổi thanh niên nên về hình dáng và suy nghĩ của các em thay đổi, phát triển theo nhiều xu hướng khác nhau
Ở lứa tuổi thanh niên mới lớn, thành công dễ dẫn đến sự tự kiêu, trong khi thất bại thường khiến họ trở nên rụt rè và tự trách bản thân Giai đoạn này chứng kiến quá trình tự ý thức mạnh mẽ, với nhu cầu khám phá và đánh giá đặc điểm tâm lý của chính mình, dựa trên quan điểm về mục đích sống và hoài bão cá nhân.
* Về đặc điểm hoạt động học tập
Hoạt động của học sinh ở lứa tuổi này có sự khác biệt rõ rệt so với lứa tuổi thiếu niên Các em thể hiện thái độ học tập tích cực hơn và có sự lựa chọn rõ ràng đối với từng môn học, điều này cho thấy sự hình thành hứng thú học tập gắn liền với việc định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
Ở lứa tuổi thanh niên, sự phát triển trí tuệ đạt đến mức độ cao với tri giác có mục đích và quan sát trở nên hệ thống, toàn diện hơn Quá trình quan sát được điều khiển bởi ngôn ngữ, nhưng cần sự chỉ đạo của giáo viên để đạt hiệu quả Thanh niên tiếp thu cái mới nhanh chóng nhưng cũng dễ nhàm chán và bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh Họ có khả năng đánh giá sâu sắc về bản thân và người khác, nhưng thường có xu hướng cường điệu trong tự đánh giá, dẫn đến việc đánh giá thấp hoặc quá cao năng lực của mình.
Sự phát triển tâm lý của thanh niên học sinh ở lứa tuổi này gắn liền với các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống, chủ yếu phụ thuộc vào một dạng hoạt động chủ đạo.
Khi giảng dạy giáo dục thể chất cho học sinh THPT, giáo viên cần định hướng đúng đắn, nhắc nhở và động viên học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ Việc khen thưởng sẽ khuyến khích các em, trong khi đó, cần phê bình những học sinh không hoàn thành nhiệm vụ.
Giáo viên cần hiểu rõ đặc điểm tâm lý của học sinh ở độ tuổi THPT để áp dụng hiệu quả các phương pháp giảng dạy và bài tập, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục thể chất Việc nắm bắt tâm lý học sinh giúp giáo viên thiết kế hoạt động phù hợp, mang lại kết quả tốt nhất trong quá trình dạy học.
1.2.2 Cơ sở sinh lý của huấn luyện thể thao cho học sinh THPT Đặc điểm quan trọng của công tác huấn luyện thể thao cho thanh thiếu niên là quá trình huấn luyện diễn ra trên cơ thể đang phát triển Điều đó chứng tỏ công tác huấn luyện cho lứa tuổi này rất phức tạp và đòi hỏi phải nắm vững các đặc điểm lứa tuổi cũng như áp dụng các mục tiêu và nội dung huấn luyện Trong huấn luyện thể thao đối với thanh thiếu niên, không chỉ cần quán triệt các đặc điểm sinh lý lứa tuổi mà còn nắm vững các đặc điểm tâm lý Do đó đặc điểm tâm - sinh lý lứa tuổi được xem xét một cách hữu cơ trong huấn luyện thể thao thanh thiếu niên
Trong huấn luyện thể thao, cần chú ý đến sự phù hợp giữa lượng vận động và mức độ phát triển tâm – sinh lý của các em Lượng vận động quá mức có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và gây rối loạn bệnh lý Tập luyện nóng vội, rút ngắn giai đoạn và sử dụng bài tập chuyên môn hạn hẹp có thể gây hại cho trẻ Do đó, ưu tiên sử dụng các bài tập phát triển toàn diện với số lượng vận động tối ưu là rất quan trọng trong huấn luyện thể thao cho lứa tuổi này.
Khả năng vận động của thanh thiếu niên phụ thuộc vào đặc điểm lứa tuổi, với giai đoạn thích nghi ngắn hơn so với người lớn Trạng thái ổn định của các vận động viên trẻ cũng ngắn hơn, và quá trình mệt mỏi cùng hồi phục của họ chịu ảnh hưởng bởi đặc điểm lứa tuổi.
1.3 Cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An
Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách tại Thanh Chương, Nghệ An, nổi bật với truyền thống học tập xuất sắc và thành tích cao Nhà trường đặc biệt chú trọng đến bộ môn thể dục, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các đội tuyển thể thao Hằng năm, trường đều cử các đội tuyển tham gia thi đấu các giải thể thao dành cho học sinh THPT trong tỉnh.
Nhà trường chú trọng đầu tư cơ sở vật chất cho bộ môn thể dục với 1 sân bóng đá, 1 sân bóng rổ, 1 sân đá cầu, 2 sân cầu lông, 2 hố nhảy cao và 2 hố nhảy xa Học sinh có thể mượn dụng cụ học tập qua thẻ tại phòng bảo vệ, giúp giờ học thể dục diễn ra hiệu quả với đầy đủ trang thiết bị Đội ngũ giáo viên thể dục gồm 5 thầy cô tốt nghiệp từ ĐHV và Đại học TDTT Từ Sơn - Bắc Ninh, đều nhiệt huyết với nghề, tuy nhiên không có ai chuyên sâu về bóng rổ mà chủ yếu là thể dục, bóng đá và cầu lông.
Vấn đề giảng dạy bóng rổ trong nhà trường gặp khó khăn và chỉ được thực hiện ở mức độ hạn chế Do đó, cần nghiên cứu để lựa chọn một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường gặp trong kỹ thuật ném rổ bằng một tay trên vai cho học sinh lớp.
11 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
1.4 Cơ sở nguyên lý kỹ thuật
Kỹ thuật bóng rổ bao gồm các yếu tố như di động nhảy ném rổ, tại chỗ ném rổ, di động 2 bước ném rổ và quay người nhảy ném rổ Những kỹ thuật này có mối liên hệ chặt chẽ và tính kế thừa trong thi đấu, vì sự hoàn thiện của kỹ thuật này sẽ thúc đẩy sự phát triển của kỹ thuật khác Để kỹ thuật tồn tại và nâng cao hiệu quả trong tập luyện và thi đấu, cần phải luôn được củng cố và hoàn thiện.
Kỹ thuật tại chỗ ném rổ 1 tay trên vai được chia làm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn khi kết thúc
Kỹ thuật cơ bản trong tập luyện bao gồm giai đoạn kết nối và hỗ trợ lẫn nhau, giúp hình thành động tác hoàn chỉnh qua các bộ phận cơ thể như một chuỗi bài tập Để đạt được kết quả tốt trong thi đấu, người tập cần chú ý đến các yếu tố như tâm lý, trạng thái, sức khỏe và các yếu tố cơ bản khác, nhằm hoàn thiện kỹ năng vận động cơ bản.
Cơ sở nguyên lý kỹ thuật
Kỹ thuật bóng rổ bao gồm các yếu tố như di động nhảy ném rổ, tại chỗ ném rổ, di động 2 bước ném rổ và quay người nhảy ném rổ Những kỹ thuật này có mối liên hệ chặt chẽ và tính kế thừa trong thi đấu, với sự hoàn thiện của một kỹ thuật sẽ thúc đẩy sự phát triển của kỹ thuật khác Để tồn tại và nâng cao hiệu quả trong tập luyện cũng như thi đấu, các kỹ thuật này cần được củng cố và hoàn thiện liên tục.
Kỹ thuật tại chỗ ném rổ 1 tay trên vai được chia làm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn khi kết thúc
Kỹ thuật cơ bản là nền tảng quan trọng trong việc kết nối và hỗ trợ các bộ phận cơ thể để thực hiện động tác hoàn chỉnh Điều này bao gồm việc kết hợp các yếu tố như tâm lý, trạng thái sức khỏe và những điều kiện khác Để đạt được kết quả tốt trong tập luyện và thi đấu, việc hoàn thiện kỹ năng vận động cơ bản là điều cần thiết.
Kỹ thuật ném rổ 1 tay trên vai là nền tảng quan trọng để phát triển các kỹ thuật bóng rổ khác Do đó, người tập cần tránh những sai lầm có thể ảnh hưởng đến việc học các kỹ thuật kế tiếp Để nhận diện động tác ném rổ 1 tay trên vai đúng hay sai, người tập cần nắm vững kỹ thuật qua ba giai đoạn chính.
- Giai đoạn 1: Tư thế chuẩn bị
Đứng với hai chân rộng bằng vai, chân trước và chân sau cùng tay ném rổ phải được đặt ở phía trước Hai tay cầm bóng trước ngực, trọng tâm cơ thể dồn vào chân đặt trước để có tư thế ném rổ hiệu quả.
Để ném bóng rổ hiệu quả, bắt đầu bằng cách đưa bóng lên vai thuận trước trán, cách trán khoảng 10cm, đồng thời khuỵu đầu gối Khi ném, cánh tay tạo thành ba góc vuông: cẳng tay vuông góc với cánh tay, khuỷu tay vuông góc với lòng bàn tay, và lòng bàn tay vuông góc với bảng thông qua tâm rổ Khi thực hiện cú ném, duỗi chân và tay, giữ tay tạo góc 75 độ với trục đứng của cơ thể Cuối cùng, khi tay gần thẳng, gập cổ tay và miết các ngón tay vào bóng để tăng độ chính xác.
Sau khi bóng dời tay 3 ngón giữa, bóng đi có độ xoáy ngược trở lai với đường bóng vào rổ, trọng tâm dồn vào chân trước
Ngoài 3 giai đoạn thực hiện kỹ thuật khi học người tập cần chú ý tới đặc điểm sau: Đường vòng cung của bóng: Đường bóng vào rổ có 3 đường bóng + Đường bóng số 1: Là đường bóng thấp nhất bóng đi song song với rổ Ưu điểm: Tiết kiệm lực
Nhược điểm: Hiệu quả bóng vào rổ rất thấp
Đường bóng số 2 là kỹ thuật ném bóng cao nhất, đưa bóng lên 2/3 chiều cao của rổ, hướng về phía người ném Ưu điểm của phương pháp này là giúp tránh đường bóng song song với mặt phẳng của rổ và không tốn nhiều sức lực.
+ Đường bóng sổ 3: Là đường bóng cao nhất Ưu điểm: Bóng từ trên cao vào rổ gần như vuông góc
Nhược điểm: Hiệu quả không cao vì tốn sức mất nhiều lực (trong bóng rổ 24" có một lần ném rổ)
Tùy thuộc vào đặc điểm của từng cá nhân, việc lựa chọn đường bóng phù hợp là rất quan trọng Đối với học sinh THPT, ném đường bóng số 2 được xem là lựa chọn tối ưu nhất trong quá trình tập luyện.
Tầm quan trọng của việc xác định những sai lầm thường mắc
Kỹ thuật ném rổ một tay trên cao là rất quan trọng trong giảng dạy và huấn luyện, nơi giáo viên cần truyền đạt kiến thức về kỹ thuật và chiến thuật cho học viên Việc phát hiện sai lầm phổ biến trong quá trình học tập được xem là một nghệ thuật trong công tác giảng dạy Từ đó, giáo viên có thể áp dụng các phương pháp hợp lý để sửa chữa sai lầm ngay từ đầu, nhằm tránh ảnh hưởng đến các động tác tiếp theo.
ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM VỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
+ Học sinh khối 11 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An
+ Số lượng: 40 học sinh lớp 11C8 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách
Nhiệm vụ
Để giải quyết đề tài trên chúng tôi đã đặt ra những nhiệm vụ sau:
+ Nhiệm vụ 1: Xác định những sai lầm thường mắc trong học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai
Nhiệm vụ 2 yêu cầu lựa chọn và đánh giá hình ảnh của một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường gặp khi học kỹ thuật ném rổ một tay trên vai Việc này giúp cải thiện kỹ năng và đảm bảo người học nắm vững những nguyên tắc cơ bản trong kỹ thuật ném rổ.
Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài chúng tôi dự kiến sử dụng các phương pháp sau:
2.3.1 Phương pháp đọc và phân tích tổng hợp tài liệu Để nghiên cứu một đề tài nào đó thì phương pháp đọc và phân tích tổng hợp tài liệu là phương pháp sử dụng rộng rãi phổ biến nhất Đó là phương pháp thu thập thông tin bằng cách đọc và phân tích tài liệu để tham khảo, sau đó người nghiên cứu tổng hợp và lựa chọn nội dung những ý chính mà mình đã đặt ra để nghiên cứu
Việc tham khảo tài liệu chuyên môn và thông tin khoa học là cần thiết để xác định phương hướng nghiên cứu và giải quyết vấn đề hiệu quả Bên cạnh đó, việc nghiên cứu giáo án và chương trình giảng dạy của giáo viên, cũng như huấn luyện viên, giúp xây dựng các bài tập nâng cao kỹ thuật ném rổ một tay trên vai, phù hợp với điều kiện thực tế của học sinh lớp 11 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.
2.3.2 Phương pháp điều tra phỏng vấn Đây là một phương pháp để thu thập thông tin cần thiết có tính sát thực với thực tiễn tập luyện, bằng cách trao đổi, phỏng vấn trực tiếp hay gián tiếp giữa nhà nghiên cứu với các cá nhân, các thầy cô giáo có chuyên môn kinh nghiệm về các vấn đề mà nhà nghiên cứu quan tâm
Hình thức nghiên cứu này tăng cường độ tin cậy và cho phép lựa chọn những bài tập phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật ném rổ một tay trên vai cho học sinh lớp 11 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.
Về phương pháp tổ chức phỏng vấn tôi tiến hành theo hai hình thức sau: + Phỏng vấn trực tiếp
2.3.3 Phương pháp quan sát sư phạm
Quan sát sư phạm là phương pháp tự giác nhằm thu thập thông tin và tài liệu về một hiện tượng giáo dục cụ thể Phương pháp này được áp dụng để khảo sát và đánh giá thực trạng giáo dục thể chất của học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, bao gồm việc chấm điểm kỹ năng thực hành, đánh giá kết quả học tập và các điều kiện cơ sở vật chất, sân bãi, dụng cụ, cũng như phương pháp giảng dạy Việc áp dụng các nguyên tắc này giúp xác định hiệu quả của các giải pháp đề xuất, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.
Phương pháp này sử dụng các bài thử để đánh giá kỹ thuật và hiệu quả ném rổ của học sinh lớp 11 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.
Chúng tôi sử dụng phiếu đánh giá và các câu hỏi liên quan đến môn bóng rổ để học sinh trả lời, đây là phương pháp gián tiếp Để có đánh giá chính xác hơn, chúng tôi thực hiện các bài test trực tiếp nhằm đánh giá kỹ thuật ném rổ một tay trên vai cho học sinh lớp 11 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.
Test 1: Thực hiện kỹ thuật tại chỗ ném rổ chính diện một tay trên vai
(mỗi học sinh thực hiện 5 lần)
Test 2: Thực hiện kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai chếch 45 0 bên phải (mỗi học sinh thực hiện 5 lần)
Test 3: Thực hiện kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai chếch 45 0 bên trái (mỗi học sinh thực hiện 5 lần)
2.3.5 Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Sau khi giáo viên thực hiện thị phạm và hướng dẫn, học sinh được chia thành 2 nhóm nghiên cứu, mỗi nhóm gồm 20 học sinh cùng độ tuổi và thời gian tập luyện tương tự.
+ Nhóm thực nghiệm gồm 20 người và sử dụng các bài tập bổ trợ với giáo án đã lựa chọn
+ Nhóm đối chứng gồm 20 người và tập với giáo án theo tiến trình giảng dạy của giáo viên
Phương pháp này cho phép người nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực tiễn của bài tập bổ trợ đã chọn, đồng thời xác định trình độ thể lực của người học.
2.3.6 Phương pháp toán học thống kê
+ Công thức tính số trung bình cộng n x X n i
Trong đó : x i là giá trị quan sát thứ i n là tổng số cá thể
+ Công thức tính phương sai
Trong đó : x 2 là phương sai của mẫu
X là trị số trung bình của mẫu xi là giá trị quan sát thứ i của mẫu + Công thức tính độ tin cậy của các kết luận
Trong đó : A là nhóm đối chứng
Tra bảng Stiudent tìm ra T bảng so sánh với T tính
* Nếu T tính > Tbảng thì sự khác biệt có ý nghĩa ở ngưỡng xác suất P > 5%
* Nếu T tính < Tbảng thì sự khác biệt không có ý nghĩa ở ngưỡng xác suất
2.4.1 Thời gian nghiên cứu Để thực hiện đề tài này chúng tôi chia ra các giai đoạn nghiên cứu:
TT Thời gian Nội dung Dự kiến kết quả
Lựa chọn tên đề tài, viết đề cương Đọc và phân tích tài liệu có liên quan đến đề tài
01/04/2011 Áp dụng thực nghiệm Lấy được số liệu cần nghiên cứu
Xử lí số liệu, viết hoàn thành đề tài và nghiệm thu Đã đạt kết quả cao trong quá trình nghiên cứu và báo cáo
2.4.2 Địa điểm và đối tượng nghiên cứu
* Địa điểm nghiên cứu: Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách và trường ĐHV
* Đối tượng nghiên cứu: 40 học sinh lớp 11C8 trường THPT Nguyễn
Chúng tôi thực hiện nghiên cứu với 40 học sinh lớp 11C8 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, chia thành hai nhóm: nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm Mục tiêu là so sánh hiệu quả của kỹ thuật ném rổ một tay trên vai qua ba bài kiểm tra trong suốt 8 tuần thực nghiệm.
Trong tuần đầu tiên, chúng tôi đã thực hiện đánh giá trình độ ban đầu của nhóm đối tượng nghiên cứu thông qua ba bài kiểm tra và tiến hành phỏng vấn các giáo viên cũng như chuyên gia về các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Trong tuần đầu tiên, chúng tôi bắt đầu thực hiện các bài tập và tiếp tục cho đến tuần thứ tám, sau đó tiến hành kiểm tra lại ba bài test đã thực hiện.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên
3.1.1 Khảo sát thực trạng học môn bóng rổ của học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Để xác định được thực trạng việc học môn bóng rổ của học sinh THPT Nguyễn Sỹ Sách chúng tôi tiến hành khảo sát 40 học sinh lớp 11C8 của trường bằng cách tiến hành kiểm tra sư phạm lấy kết quả để từ đó tìm ra những sai lầm thường mắc của kỹ thuật động tác và bước đầu tìm hiểu về tình hình học môn bóng rổ của trường từ đó có hướng nghiên cứu sát với thực tế hơn
Bảng 3.1: Kết quả kiểm tra thực trạng việc học môn bóng rổ của học sinh lớp 11C8 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách
TT Kỹ thuật động tác
Tốt - Khá Trung bình Yếu
1 Tại chỗ ném rổ chính diện tự do 12 30% 22 55% 6 15%
2 Kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai 10 25% 20 50% 10 25%
Kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai chếch bên phải, bên trái 45 0
Hiện nay, học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách đang gặp hạn chế trong việc học bóng rổ, với đa số chỉ đạt mức trung bình Do đó, cần tăng cường tập luyện để nâng cao kỹ năng cơ bản, tạo nền tảng vững chắc cho việc học các kỹ thuật nâng cao sau này.
3.1.2 Thực trạng về những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai của học sinh lớp 11C8 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách
Qua quá trình học tập môn bóng rổ tại ĐHV và quan sát học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, chúng tôi nhận thấy rằng kỹ thuật chưa được chú trọng, dẫn đến hiệu quả không cao Học sinh thường chỉ chú tâm vào thành tích mà bỏ qua việc phát triển kỹ năng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh sự phát triển toàn diện cho học sinh, không chỉ đào tạo vận động viên chuyên nghiệp Để cải thiện, mỗi học sinh cần chú ý hơn đến việc học các động tác chi tiết Chúng tôi đã thực hiện quan sát sư phạm và phỏng vấn để làm rõ vấn đề này.
Phương pháp nghiên cứu chính được áp dụng nhằm xác định những sai lầm cơ bản của học sinh THPT là quan sát Để đạt được kết quả khách quan, chúng tôi đã tiến hành quan sát nhiều buổi tập của học sinh khối 11 tại trường THPT Nguyễn.
Kỹ thuật ném rổ một tay trên vai là một trong những động tác cơ bản nhất trong môn bóng rổ, được giảng dạy ngay từ buổi học đầu tiên Do đó, nó sẽ được luyện tập thường xuyên trong các buổi học tiếp theo để nâng cao kỹ năng của người chơi.
Chúng tôi đã xác định 11 sai lầm phổ biến mà học sinh thường gặp khi thực hiện kỹ thuật ném rổ một tay trên vai Để đảm bảo tính khách quan và chính xác, chúng tôi đã tiến hành quan sát 40 học sinh lớp 11C8 tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách nhằm tìm ra những lỗi mà người tập thường mắc phải trong quá trình thực hiện kỹ thuật này.
Bảng 3.2: Kết quả quan sát sư phạm những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai (n@)
TT Tên sai lầm thường mắc Kết quả quan sát
1 Ném rổ trong tư thế gò bó 12 30%
2 Cầm bóng sai khi thực hiện động tác 9 22,5%
3 Góc độ ra tay không đúng 26 65%
4 Khi ném người lao về phía trước 10 25%
5 Đường vòng cung khi bóng bay tới rổ không ổn định 30 75%
6 Tay khi ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp 28 70%
7 Các ngón tay chưa ngập miết, tay chưa duỗi hết khi kết thúc động tác 32 80%
8 Trọng tâm cơ thể không đúng 18 45%
9 Vội vàng không tập trung chú ý, tư duy khi thực hiện động tác 13 32,5%
10 Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt, không nhịp nhàng 21 52,5%
11 Chỉ chú ý thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật cơ bản 35 87,5%
Qua kết quả trên cho ta thấy sai lầm mà học sinh thường mắc phải chiếm tỷ lệ cao là:
- Tay khi ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp chiếm tỷ lệ 70%
- Các ngón tay chưa gập miết, tay chưa duỗi hết khi kết thúc động tác chiếm tỷ lệ 80%
- Góc độ ra tay không đúng chiếm tỷ lệ 65%
- Đường vòng cung khi bóng tới rổ không ổn định chiếm tỷ lệ 75%
- Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt, không nhịp nhàng chiếm tỷ lệ 52,5%
- Chỉ chú ý thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật cơ bản chiếm tỷ lệ 87,5%
Để đạt được kết quả chính xác, chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn các giáo viên nhằm xác định những sai lầm phổ biến mà người tập thường gặp phải khi thực hiện kỹ thuật ném rổ một tay trên vai.
Sau khi phỏng vấn 11 giáo viên, bao gồm 5 giáo viên dạy thể dục tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách và 6 giáo viên từ các trường THPT lân cận, chúng tôi đã thu thập được những kết quả đáng chú ý liên quan đến kinh nghiệm giảng dạy môn bóng rổ.
Bảng 3.3: Kết quả phỏng vấn giáo viên những sai lầm thường mắc khi thực hiện kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai (n)
TT Tên sai lầm thường mắc Kết quả phỏng vấn
1 Ném rổ trong tư thế gò bó 2 18,2%
2 Cầm bóng sai khi thực hiện động tác 2 18,2%
3 Góc độ ra tay không đúng 9 81,8%
4 Khi ném người lao về phía trước 4 36,4%
5 Đường vòng cung khi bóng bay tới rổ không ổn định 7 63,6%
6 Tay khi ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp 9 81,8%
7 Các ngón tay chưa ngập miết, tay chưa duỗi hết khi kết thúc động tác 10 90,9%
8 Trọng tâm cơ thể không đúng 4 36,4%
9 Vội vàng không tập trung chú ý, tư duy khi thực hiện động tác 3 27,3%
10 Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt, không nhịp nhàng 8 72,7%
Trong nghiên cứu về những sai lầm thường gặp của học sinh THPT, chúng tôi đã so sánh hai phương pháp: quan sát sư phạm và phỏng vấn Kết quả cho thấy 90,9% học sinh chỉ chú trọng vào thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật cơ bản Điều này cho thấy cần thiết phải cải thiện nhận thức về kỹ năng học tập để đạt được kết quả tốt hơn.
Khi học kỹ thuật ném rổ một tay trên vai của học sinh THPT thường mắc phải những sai lầm là:
- Tay ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp
- Góc độ ra tay không đúng
- Các ngón tay chưa gập miết, tay chưa duỗi hết khi kết thúc động tác
- Đường vòng cung khi bóng tới rổ không ổn định
- Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt
- Chỉ chú ý thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật cơ bản
Việc xác định sai lầm phổ biến của học sinh là rất cần thiết Để khắc phục những sai lầm này, trước tiên cần tìm hiểu nguyên nhân gây ra chúng, từ đó áp dụng các biện pháp khắc phục hiệu quả trong quá trình học tập.
3.1.3 Nguyên nhân dẫn đến sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai
Để đánh giá chính xác kỹ thuật thực hiện trong giảng dạy thể thao, giáo viên cần căn cứ vào nhiệm vụ học tập và quan sát tỉ mỉ từng động tác của học sinh, từ cách cầm bóng đến tư thế chuẩn bị và thực hiện Việc sử dụng cảm quan của giáo viên kết hợp với ý thức tự đánh giá của học sinh là rất quan trọng Ngoài ra, giáo viên nên cung cấp tài liệu hình ảnh về động tác để học sinh có thể tham khảo và hiểu rõ hơn về kỹ thuật Qua đó, giáo viên có thể đánh giá chính xác kỹ thuật, phát hiện sai lầm và tìm ra phương pháp sửa chữa kịp thời Để hiểu nguyên nhân của sai lầm, chúng tôi đã áp dụng phương pháp quan sát sư phạm và điều tra nghiên cứu, nhằm xác định các nguyên nhân phổ biến dẫn đến sai sót trong quá trình học tập.
Bảng 3.4: Nguyên nhân đẫn đến sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai
TT Tên sai lầm Nguyên nhân sai lầm
Tay ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp
- Do sợ bóng không đến rổ
- Do chân sau lùi quá xa
Góc độ ra tay không đúng
- Do duỗi cẳng tay quá sớm
- Do không nắm được nguyên lý kỹ thuật
- Do không nâng cánh tay khi ném rổ
Các ngón tay chưa gập miết, tay chưa duỗi hết khi kết thúc động tác
- Do không nắm được đường đi của bóng tới rổ, đỉnh đường bay của bóng
- Do không tập trung ném rổ theo một đường bóng nhất định
4 Đường vòng cung khi bóng tới rổ không ổn định
- Sợ bóng đi quá mạnh hoặc quá yếu
- Do chưa có cảm giác gập cổ tay
- Do động tác giật cục khi bóng chưa tới thời điểm cao nhất thì tay đã thu lại
Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt
- Do khả năng phối hợp vận động các bộ phận trong cơ thể không nhịp nhàng
- Do chỉ sử dụng lực của tay, của chân
- Lực bị triệt tiêu, động tác giật cục
Chỉ chú ý thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật cơ bản
- Do chủ quan luôn nghĩ rằng ném vào rổ là được
- Do không nắm được nguyên lý kỹ thuật động tác cơ bản.
Lựa chọn một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai cho học sinh lớp 11C8 trường
3.2 Lựa chọn một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai cho học sinh lớp 11C8 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách
3.2.1 Xác định và ứng dụng một số phương pháp, bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai
Qua việc quan sát giờ giảng dạy và luyện tập, chúng tôi đã xác định được một số phương pháp và bài tập hiệu quả để khắc phục những sai lầm thường gặp khi học kỹ thuật ném rổ một tay trên vai, dựa trên tài liệu chuyên môn.
Phương pháp trực quan giúp người tập quan sát kỹ thuật đúng từ giáo viên hoặc chuyên gia bóng rổ qua hình ảnh và video Đồng thời, phương pháp giảng giải phân tích và giải thích kỹ thuật, chỉ ra những sai lầm thường gặp Mỗi động tác có những điểm sai chung và riêng, đòi hỏi giáo viên phải nắm vững kỹ thuật và có kinh nghiệm để xác định sai lầm và nguyên nhân của chúng Từ đó, có thể đưa ra biện pháp sửa chữa hiệu quả Các nguyên nhân sai sót phổ biến cần được rút ra để nâng cao chất lượng luyện tập.
- Thể lực sức khoẻ không đáp ứng được yêu cầu tập luyện
- Tâm lý không ổn định do tác động khách quan
- Chưa nắm được khái niệm đúng về kỹ thuật động tác
- Cảm giác cơ bắp chưa được hình thành
Phối hợp lực giữa các bộ phận cơ thể không nhịp nhàng có thể ảnh hưởng đến kỹ thuật ném rổ một tay trên vai Chúng tôi đã nghiên cứu tài liệu chuyên môn để xác định các phương pháp khắc phục những sai lầm thường gặp trong quá trình học kỹ thuật này cho học sinh THPT.
* Một số bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai cho học sinh THPT
Sai lầm 1: Tay khi ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp
- Bài tập1: Lưng đứng sát tường áp sát tường ném rổ cho người đối diện cách 3m đến 4m
- Bài tập 2: Học sinh làm động tác mô phỏng không bóng theo hiệu lệnh của giáo viên, mỗi tổ thực hiện 10 lần thời gian nghỉ mỗi tổ 1 phút
Tổ 1: Tư thế chuẩn bị, cầm bóng tay áp sát vào cạnh sườn Đưa bóng lên trán cánh trán 5 - 8cm chú ý đến khuỷu tay vuông góc với mặt sân, sau đó hạ tay về tư thế chuẩn bị
Tổ 2: Tương tự làm theo hiệu lệnh của giáo viên nhưng thực hiện động tác có bóng
Sai lầm 2: Góc độ ra tay không đúng
Kẻ một vạch phấn vào tường đúng với góc độ ra tay sau đó thực hiện nhịp nhàng từng giai đoạn động tác tay
Chú ý: Tay không được cao quá vạch kẻ hoặc thấp hơn so với vạch kẻ
Căng dây phía trước mặt với góc độ ra tay thực hiện động tác như trên sao cho khi kết thúc động tác tay chạm dây
- Bài tập 3: Hai người đứng đối diện
Người phục vụ tay giơ cao góc 75 0 sau đó người thực hiện động tác ném rổ sao cho khi kết thúc tay chạm tay người phục vụ
Sai lầm 3: Đường vòng cung khi bóng đến rổ không ổn định
+ Học sinh tự ném qua dây căng ngang
+ Học sinh tự tập ném bóng qua hàng rào ở điểm cao nhất, ném bóng theo đường bóng số 2 là tốt nhất
+ Đứng ném vào một điểm nhất định ở tường sau đó chuyển vào ném rổ với đường bóng ổn định nhất
+ Ném ở các góc độ quanh khu vực hình thang
Sai lầm 4: Các ngón tay chưa gập miết, tay chưa duỗi hết khi chưa kết thúc động tác
+ Tập dẫn bóng trước mặt để có độ linh hoạt của cổ tay
+ Tập dẫn bóng vào tường lên xuống
+ Tâp ném bóng vào tường
+ Tập chuyền bóng vào tường
Tập ném bóng vào tường khi kết thúc động tác giữ nguyên sao cho ngón trỏ và ngón giữa hướng rổ
Hai người đứng đối diện nhau cách nhau 4m, ném qua lại sao cho bóng đi theo đường xoáy ngược với rổ
Sai lầm 5: Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt, không nhịp nhàng
Thực hiện động tác nhiều lần không bóng, sau đó với bóng không ném rổ
Tự tập ném bóng vào tường giúp cải thiện sức mạnh và nhịp điệu của cơ thể Hãy chú ý đến từng bộ phận như cổ chân, đùi, hông, cánh tay, khuỷu tay, cổ tay và các ngón tay để tăng cường hiệu quả trong mỗi cú ném.
Hai người đứng đối diện nhau ở cự ly 3 - 4m, thực hiện ném rổ sau đó tiến xa hơn mức bình thường 5 - 6m
Cho vào vạch ném phạt thực hiện kỹ thuật ném rổ sao cho sức phối hợp ổn định để bóng tới rổ
Sai lầm 6: chỉ chú ý đến thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật
Cho học sinh thực hiện kỹ thuật động tác hoàn chỉnh với tốc độ chậm, đúng giai đoạn, đúng nhịp điệu, đúng góc độ
Hai người đứng cách nhau 3 – 4m, thực hiện các động tác ném theo từng giai đoạn kỹ thuật Họ bắt đầu từ tư thế chuẩn bị và kết thúc khi ném, đồng thời sửa lỗi cho nhau để tập trung vào việc cải thiện kỹ thuật cơ bản.
Bài tập 3: Đứng tại chỗ ở vạch ném phạt, người tập cần rèn luyện kỹ năng ném bóng sao cho ổn định về động tác, biên độ, góc độ và hướng ném Kết hợp lực toàn thân một cách nhịp nhàng, tránh những động tác giật cục để nâng cao hiệu quả ném bóng.
Từ nguyên nhân dẫn tới những sai lầm giúp chúng tôi tìm ra biện pháp sửa chữa dựa trên cơ sở bài tập được trình bày ở bảng sau:
Bảng 3.5: Nguyên nhân sai lầm và bài tập, biện pháp sửa chữa
TT Tên sai lầm Các bài tập và biện pháp sửa chữa
Tay khi ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp tay
Tập mô phỏng động tác không bóng từ vị trí chuẩn bị, đưa bóng lên trước trán khoảng 5-8cm, với khuỷu tay tạo thành góc vuông với mặt sân.
- Tập tư thế chuẩn bị
- Tập ném rổ ở cự ly gần 3m thực hiện đúng động tác
- Tập chống đẩy 2 tổ mỗi tổ 20 lần nghỉ 5 phút
Góc độ ra tay không đúng
- Kẻ một vạch phấn vào tường với góc 75 0 thực hiện theo giai đoạn động tác
- Căng dây trước mặt kết thúc động tác tay chạm dây
3 Đường vòng cung khi bóng đến rổ không ổn định
-Tập ném bóng qua dây căng
- Tập ném bóng qua hàng rào
- Tập ném bóng qua đường bóng số 2
- Tập ném bóng vào một điểm nhất định trên tường
- Ném rổ ở các góc độ
Các ngón tay chưa gập miết, tay chưa duỗi hết khi chưa kết thúc động tác
- Tập dẫn bóng trước mặt
- Tập chuyền bóng vào tường
- Tập ném rổ cự ly 4m khi kết thúc động tác tay giữ nguyên sao cho các ngón cái, ngón trỏ hướng rổ
- Tập ném bóng theo đường xoáy ngược với rổ
Khả năng phối hợp sức toàn thân không tốt, không nhịp nhàng
- Tập ném rổ bằng bóng nhồi
- Tập ném rổ ở cự ly gần phối hợp từng cổ chân, đùi, hông, cánh tay, khuỷu tay, cổ tay và các ngón tay
Chỉ chú ý đến thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật
- Tập theo từng giai đoạn kỹ thuật
- Tập hoàn chỉnh động tác
Tập ném rổ tại chỗ giúp cải thiện góc độ và lực ném bằng cách kết hợp sức mạnh toàn thân Để đánh giá hiệu quả của phương pháp này, chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm.
3.2.2 Thực nghiệm và đánh giá tính hiệu quả của các bài tập khắc phục những sai lầm thường mắc khi học kỹ thuật tại chỗ ném rổ một tay trên vai
Chúng tôi đã thực hiện một nghiên cứu tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách từ tháng 2 đến tháng 4 năm 2012 Để áp dụng các bài tập một cách hiệu quả, chúng tôi đã phỏng vấn giáo viên bộ môn thể dục của trường và một số giáo viên từ các trường THPT lân cận về tần suất tập luyện trong tuần.
Bảng 3.6: Kết quả phỏng vấn số buổi tập trong 1 tuần (n=6)
Số lần tập trong 1 tuần 1 2 3 4 5
Theo bảng 3.6, giáo viên đề xuất tổ chức 1 tuần 2 buổi tập để khắc phục các lỗi thường gặp khi học kỹ thuật ném rổ một tay trên vai, từ đó đảm bảo yêu cầu giảng dạy hiệu quả.
Do 2 tiết học chỉ có thời gian 90 phút, như vậy chúng tôi cần phải chú ý tới thời gian để bố trí cho phù hợp với công tác giảng dạy để đạt kết quả tốt mà không gián đoạn tập luyện
Kết luận
Sau khi tiến hành nghiên cứu lý luận và thực nghiệm, cùng với việc phân tích, xử lý và đánh giá số liệu thu thập được, chúng tôi đã rút ra những kết luận quan trọng.
Dựa trên kiến thức chuyên môn và quan sát trong quá trình huấn luyện, cùng với phỏng vấn các chuyên gia dày dạn kinh nghiệm, chúng tôi đã xác định được 6 sai lầm phổ biến mà học sinh thường mắc phải khi thực hiện kỹ thuật ném rổ bằng một tay trên vai.
- Sai lầm 1: Tay khi ném ngả ra sau đầu hoặc hạ thấp tay
- Sai lầm 2: Góc độ ra tay không đúng
- Sai lầm 3: Đường vòng cung tới rổ không ốn định
- Sai lầm 4: Các ngón tay chưa gập miết, tay chưa duỗi hết khi kết thúc động tác
- Sai lầm 5: Khả năng phối hợp lực toàn thân không tốt, nhịp nhàng
- Sai lầm 6: Chỉ chú ý tới thành tích mà không chú ý đến kỹ thuật cơ bản
Chúng tôi đã phát hiện 8 bài tập hiệu quả để khắc phục những sai lầm thường gặp khi học kỹ thuật ném rổ một tay trên vai, dành riêng cho học sinh lớp 11C8 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách trong vòng 2 tháng.
Bài tập 1: Lưng đứng áp sát tường ném rổ cho người đối diện cách 3 – 4m Bài tập 2: Tập ném bóng qua hàng rào
Bài tập 3: Tập ném vào một điểm nhất định
Bài tập 4: Tập ném bóng theo đường bóng số 2
Bài tập 5: Tập ném rổ các góc độ quanh khu vực hình thang
Bài tập 6: Tập ném bóng theo đường xoáy ngược
Bài tập 7: Tập theo từng giai đoạn
Bài tập 8: Tập hoàn thiện động tác
Sau khi công tác chuẩn bị đã hoàn tất chúng tôi đã áp dụng những bài tập này cho một nhóm học sinh gồm 20 học sinh lớp 11C8 trường THPT
Nguyễn Sỹ Sách và nhóm nghiên cứu đã đạt được kết quả như mong đợi Nhóm đối chứng thực hiện bài tập theo phương pháp truyền thống, trong khi nhóm thực nghiệm áp dụng phương pháp mà chúng tôi phát triển.
Qua 2 tháng thực nghiệm, sau khi kiểm tra và so sánh thành tích của 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng có sự khác biệt rõ rệt T tính = 0,67 > Tbảng = 2,023, sự khác biệt có ý nghĩa ở ngưỡng xác suất P < 0,05
Kết quả nghiên cứu khẳng định rằng các bài tập chúng tôi đề xuất có giá trị khoa học, nếu được áp dụng trong giảng dạy và luyện tập bóng rổ cho học sinh THPT, sẽ mang lại hiệu quả cao trong việc học kỹ thuật ném rổ một tay trên vai, cũng như trong môn thể dục nói chung.
Kiến nghị
Môn bóng rổ tại trường THPT còn mới và chưa phổ biến như các môn thể thao khác, dẫn đến cơ sở vật chất chưa được chuẩn bị đầy đủ, gây khó khăn trong việc tổ chức học Kỹ thuật của học sinh thường không đúng do thiếu sự hướng dẫn chuyên nghiệp, các em chủ yếu chú trọng vào thành tích mà bỏ qua kỹ thuật Việc tự tập luyện mà không có người hướng dẫn khiến cho kỹ năng ném rổ của học sinh không đạt yêu cầu Do đó, mỗi trường THPT cần có một giáo viên chuyên sâu về bóng rổ để phát triển môn thể thao này một cách hiệu quả hơn.
Trong quá trình thực tập tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, chúng tôi đã khảo sát cơ sở vật chất của môn bóng rổ và nhận thấy rằng phạm vi nghiên cứu còn hạn hẹp và gặp nhiều khó khăn Do đó, trong quá trình nghiên cứu, không thể tránh khỏi những sai sót Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ các thầy cô giáo, chuyên gia và bạn bè để đề tài nghiên cứu đạt hiệu quả tốt hơn.