1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH HỒNG THỊ THỦY SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Chuyên ngành: Lý luận phƣơng pháp dạy học mơn trị Mã số: 60.14.01.11 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS LÊ ĐÌNH LỤC NGHỆ AN 2012 DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên văn CNXH Chủ nghĩa xã hội CNTB Chủ nghĩa tƣ GCCN Giai câp công nhân GV Giảng viên PPDH Phƣơng pháp dạy học SV Sinh viên TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh XHCN Xã hội chủ nghĩa MỤC LỤC Trang A MỞ ĐẦU B NỘI DUNG Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 1.1 Cơ sở lý luận việc sử dụng tình có vấn đề 1.2 Cơ sở thực tiễn việc sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị trƣờng Cao đẳng Nghề TP HCM 39 Chƣơng 2: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM VỀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 49 2.1 Giới thiệu khái quát trình thực nghiệm 49 2.2 Nội dung thực nghiệm 50 Chƣơng 3: QUY TRÌNH VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 70 3.1 Quy trình sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị trƣờng Cao đẳng Nghề TP HCM 70 3.2 Giải pháp nhằm nâng cao hiệu sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị trƣờng Cao đẳng Nghề TP HCM 86 C KẾT LUẬN D DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO E PHỤ LỤC 92 DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ TÊN Bảng NỘI DUNG TRANG Thống kê điểm kiểm tra 15 phút lớp thực nghiệm 60 lần lần Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Thống kê điểm kiểm tra 15 phút lớp đối chứng 61 lần lần Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM 61 Tổng hợp kết điểm kiểm tra 15 phút lớp đối chứng thực nghiệm Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Tổng hợp kết phiếu trƣng cầu ý kiến SV (Tại lớp 63,64,65 thực nghiệm lớp đối chứng Trƣờng Cao đẳng Nghề TP HCM) Sơ đồ So sánh dạy học nêu vấn đề trình dạy học truyền thống So sánh toán vấn đề Ba nhân tố tình có vấn đề dạy học Ba giai đoạn quy trình sử dụng tình 14 29 73 có vấn đề Các bƣớc giải tốn có vấn đề 75 Giai đoạn khái quát vấn đề hoàn thành nhiệm vụ nhận 78 thức Mơ hình đơn kiểu 80 Mơ hình đơn kiểu Mơ hình đơn kiểu 81 82 10 Mơ hình đơn kiểu 11 Mơ hình kép Đồ thị 82 83 Đồ thị biểu diễn tổng hợp kết điểm kiểm tra 15 phút 62 lớp thực nghiệm lớp đối chứng sử dụng tình có vấn đề dạy học mơn Chính trị Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Đồ thị biểu diễn SV mong muốn GV dạy học việc 67 sử dụng tình có vấn đề (qua so sánh với số phƣơng pháp dạy học khác) TT NỘI DUNG Đồ thị biểu diễn kết điểm kiểm tra 15 phút lớp thực nghiệm lần 1về sử dụng tình có vấn đề dạy học mơn Chính trị Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Đồ thị biểu diễn kết điểm kiểm tra 15 phút lớp thực nghiệm lần sử dụng tình có vấn đề dạy học mơn Chính trị Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Đồ thị biểu diễn kết điểm kiểm tra 15 phút lớp đối chứng lần 1về sử dụng tình có vấn đề dạy học mơn Chính trị Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Đồ thị biểu diễn kết điểm kiểm tra 15 phút lớp đối chứng lần sử dụng tình có vấn đề dạy học mơn Chính trị Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Đồ thị biểu diễn tổng hợp kết điểm kiểm tra 15 phút lớp thực nghiệm lớp đối chứng sử dụng tình có vấn đề dạy học mơn Chính trị Trƣờng cao đẳng Nghề TP.HCM Đồ thị biểu diễn SV mong muốn GV dạy học việc sử dụng tình có vấn đề (qua so sánh với số phƣơng pháp dạy học khác) A MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Đất nƣớc ta bƣớc vào giai đoạn đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa với mục tiêu đến năm 2020 “cơ trở thành nƣớc công nghiệp theo hƣớng đại” [17,103], “và đến kỉ XXI trở thành nƣớc công nghiệp đại, theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa” [17,186], hội nhập với cộng đồng quốc tế Nhân tố định đến thắng lợi nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa hội nhập quốc tế ngƣời, nguồn lực ngƣời Việt Nam đƣợc phát triển số lƣợng chất lƣợng sở mặt dân trí đƣợc nâng cao Con ngƣời thích ứng với thời đại phải ngƣời động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, khơng thụ động, có hiểu biết kĩ nhiều lĩnh vực; ngƣời biết phát hiện, đặt giải vấn đề gặp phải học tập, sống cá nhân, gia đình cộng đồng Việc dạy học kiến thức Chính trị trƣờng cao đẳng nghề có nhiệm vụ trực tiếp trang bị cho SV tri thức chủ nghĩa Mác – Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, đƣờng lối lãnh đạo tồn diện Đảng, vấn đề có tính quy luật cách mạng Việt Nam, GCCN Việt Nam, góp phần bồi dƣỡng nhận thức tƣ tƣởng, giáo dục niềm tin vào lãnh đạo Đảng định hƣớng trình học tập, rèn luyện cho SV Đó thực nhiệm vụ mà Báo cáo trị Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI Đảng (năm 2011) đề ra: “Quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dƣỡng, phát triển GCCN số lƣợng chất lƣợng; nâng cao lĩnh trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động, đáp ứng yêu cầu nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa”[17,240] Mặt khác, học vấn mà nhà trƣờng trang bị cho SV thâu tóm đƣợc tri thức mong muốn Xã hội đại địi hỏi ngƣời có học vấn khơng có khả lấy từ trí nhớ tri thức dƣới dạng có sẵn lĩnh hội nhà trƣờng mà cịn phải có lực chiếm lĩnh, sử dụng tri thức cách độc lập; khả đánh giá kiện, tƣ tƣởng, tƣợng cách thông minh sáng suốt gặp sống, lao động quan hệ với ngƣời Nội dung học vấn đƣợc hình thành phổ biến nhà trƣờng phải góp phần quan trọng để phát triển hứng thú lực nhận thức SV, cung cấp cho SV kỹ cần thiết cho việc tự học tự giáo dục sau Vì vậy, phải coi trọng việc dạy phƣơng pháp, dạy cách tới kiến thức lồi ngƣời sở mà tiếp tục học tập suốt đời Đổi PPDH mơn Chính trị nhằm làm cho SV nhận thức đƣợc đòi hỏi thời đại hƣớng để rèn luyện học tập Xuất phát từ yêu cầu đó, năm gần đây, bên cạnh việc đổi mục tiêu chƣơng trình, nội dung đổi PPDH đƣợc trọng Tuy nhiên, việc đổi PPDH mơn Chính trị diễn cịn chậm chạp, PPDH truyền thống đƣợc sử dụng phổ biến hầu hết trƣờng dạy nghề ngày bộc lộ mặt hạn chế dẫn đến việc chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu nghiệp giáo dục đào tạo nhƣ mục tiêu, nhiệm vụ dạy học Chính trị Đúng nhƣ Báo cáo trị Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI Đảng (năm 2011) nhận định: “Chất lƣợng giáo dục đào tạo chƣa đáp ứng yêu cầu phát triển, đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao cịn hạn chế; chƣa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu xã hội Chƣa giải tốt mối quan hệ tăng số lƣợng, quy mô với nâng cao chất lƣợng, dạy chữ dạy ngƣời Chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp dạy học lạc hậu, đổi chậm”[17,167] Nghiên cứu mục tiêu, nội dung giảng dạy mơn Chính trị, chúng tơi nhận thấy rằng, PPDH nêu vấn đề nói chung, thủ pháp sử dụng tình có vấn đề nói riêng phƣơng pháp quan trọng hoàn toàn phù hợp giảng dạy mơn Chính trị hệ cao đẳng nghề Thế nhƣng so với PPDH khác lại phƣơng pháp đƣợc 10 GV quan tâm chƣa có nhận thức đắn vai trị vị trí Trong thực tế, có GV biết tạo tình có vấn đề hƣớng dẫn SV giải vấn đề theo qui trình hợp lý, phù hợp với mục đích, u cầu, nội dung học, dẫn đến học nặng nề, buồn tẻ, hiệu Việc nghiên cứu sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị khơng có ý nghĩa mặt lý luận mà cịn có ý nghĩa thực tiễn, góp phần vào việc đổi PPDH theo hƣớng phát huy tính chủ động, sáng tạo SV dƣới tổ chức, hƣớng dẫn GV Đó lý chọn nghiên cứu đề tài: “Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị trường Cao đẳng Nghề thành phố Hồ Chí Minh” Tình hình nghiên cứu đề tài 2.1 Dạy học nêu vấn đề đƣợc xếp vào xu bật nghiên cứu phát triển PPDH giới Những thành tựu dạy học nêu vấn đề Liên Xô trƣớc đƣợc ứng dụng vào Việt Nam năm 70 kỉ XX Đánh giá thành tựu dạy học nêu vấn đề chặng đƣờng phát triển gần nửa kỉ qua gắn liền với cơng trình tảng then chốt nhà Tâm lý học, Giáo dục học Bằng đặc điểm tƣ sáng tạo nhà nghiên cứu vạch dạng dạy học nêu vấn đề tính nêu vấn đề toàn hệ thống dạy học, định chức tiêu chuẩn đánh giá dạy học nêu vấn đề, tiêu biểu Lecne I.IA Machiuiuskin A.M Các ơng đặc biệt quan tâm đến tình có vấn đề dạy học nêu vấn đề; khám phá tri thức tình có vấn đề việc sử dụng quy luật vào điều khiển q trình lĩnh hội đóng góp to lớn vào lý luận dạy học Dạy học nêu vấn đề không phát triển rộng rãi Liên Xơ trƣớc mà cịn đƣợc nghiên cứu ứng dụng nƣớc khác Dạy học nêu vấn đề đƣợc nghiên cứu quy mơ với cơng trình đồ sộ lý thuyết ứng dụng tác giả 98 GV tự trau dồi, chí việc dự để học hỏi kinh nghiệm lẫn GV tổ chƣa thực đƣợc - Đảm bảo điều kiện vật chất cho việc thực thiết kế giảng theo hƣớng dạy học tích cực: + Có đủ tài liệu dạy học số lƣợng thích hợp chất lƣợng Hiện Giáo trình Chính trị cho hệ Cao đẳng nghề mà Trƣờng Cao đẳng nghề TP HCM sử dụng Tổng cục Dạy nghề, thuộc Bộ Lao động – Thƣơng binh Xã hội phát hành nên không đƣợc bán rộng khắp mà phải đặt hàng từ Hà Nội mang vào Về loại sách, báo, tạp chí…phục vụ dạy học mơn nhƣ: Tạp chí Triết học, Tạp chí Cộng sản…, báo Pháp luật, báo Nhân dân, tờ báo kinh tế…vẫn chƣa có thƣ viện trƣờng, có (nhƣng chƣa đầy đủ ba tồn tập: Văn kiện Đảng, C.Mác, V.I.Lênin tồn tập) + Quy mơ lớp vừa phải, nghĩa đảm bảo cho hình thức thảo luận đƣợc thực chủ yếu Hiện Trƣờng Cao đẳng nghề TP HCM, Khoa Kinh tế Khoa Công nghệ thông tin số lƣợng SV/lớp xấp xỉ 100 nên khó để tổ chức dạy học theo phƣơng pháp sử dụng tình có vấn đề nói riêng, phƣơng pháp dạy học tích cực nói riêng + Trang bị phịng học có phƣơng tiện dạy học đại 99 KẾT LUẬN CHƢƠNG Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị cần tn theo quy trình khoa học dựa sở thực tiễn trình dạy học sở lý thuyết lý luận dạy học (dạy học nêu vấn đề), từ khâu dùng tốn có vấn đề để tạo tình có vấn đề, đến khâu giải tốn có vấn đề, cuối khâu khái quát vấn đề, hoàn thành nhiệm vụ nhận thức Mỗi khâu quy trình thực nhiệm vụ khác nhƣng chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nằm chỉnh thể đảm bảo cho trình dạy học đƣợc thực cách thống nhất, khoa học hiệu Các điều kiện cần thiết ngƣời dạy, ngƣời học cấp quản lý giáo dục yếu tố đảm bảo cho quy trình sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị đƣợc vận hành đạt hiệu cao Một dàn nhạc có buổi biểu diễn thành cơng có phối hợp nhịp nhàng ngƣời nhạc trƣởng nghệ sĩ Một dạy học Sự thành công hay thất bại dạy học phụ thuộc vào hợp tác GV SV – chủ thể trình dạy học Trong đó, GV phải tích cực học tập khơng ngừng để có trình độ chun mơn nghiệp vụ vững vàng, để trở thành “nhạc trƣởng” tài ba SV “nghệ sĩ” xuất sắc có động học tập đắn, không ngừng nỗ lực trau dồi tri thức, đổi phƣơng pháp học tập để phù hợp với nội dung chƣơng trình mơn học thích nghi đƣợc với đổi PPDH GV Bên cạnh cịn cần tạo điều kiện cấp quản lý, từ tổ môn, tổ môn, Ban Giám hiệu nhà trƣờng Sở chủ quản Có nhƣ vậy, hiệu việc sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị nói riêng, chất lƣợng giảng dạy mơn Chính trị nói chung khơng ngừng đƣợc nâng cao 100 C KẾT LUẬN Hiện nay, đứng trƣớc yêu cầu thách thức to lớn việc đổi nghiệp giáo dục - đào tạo Đặc biệt việc đổi PPDH theo hƣớng tích cực hóa hoạt động ngƣời học, biến q trình tiếp nhận tri thức thụ động ngƣời học thành q trình tìm tịi chiếm lĩnh tri thức sáng tạo dƣới cố vấn, đạo GV, tạo điều kiện cho ngƣời học đƣợc thực tham gia vào hoạt động học tập sáng tạo, chuyển hành động ngƣời học từ bên vào bên Đề tài “Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trƣờng Cao đẳng nghề TP HCM” đƣợc nghiên cứu nhằm đáp ứng yêu cầu Luận văn sâu phân tích tiền đề lý thuyết dạy học nêu vấn đề, làm sở lí luận cho việc lí giải sở việc ứng dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Ứng dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị thủ pháp nâng cao chất lƣợng dạy học Chính trị Thủ pháp xây dựng sở lý thuyết dạy học nêu vấn đề tiền đề quan trọng xuất phát từ thân mơn Chính trị Bằng việc phân tích đặc thù mơn Chính trị đặc điểm tâm lí SV hệ cao đẳng nghề, luận văn khẳng định việc sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị việc làm có sở lí thuyết sở thực tiễn đáng tin cậy Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị ngƣời GV khơng phát huy đƣợc tiềm sáng tạo SV mà cịn xây đắp cho SV niềm thích thú mê say tình cảm đắn với mơn học Bản chất tình có vấn đề giảng dạy mơn mơn Chính trị thể mối quan hệ gắn bó chặt chẽ ba nhân tố: nhiệm vụ nhận thức, nhu cầu nhận thức khả chủ thể nhận thức Mỗi nhân tố có vị trí quan trọng, định tồn tình có vấn đề Trong giảng dạy mơn Chính trị tổ chức hai kiểu tình có vấn đề là: tình lựa chọn tình phản bác Mỗi kiểu tình có cách thức tổ chức 101 khai thác riêng, cần tổ chức khai thác tình có vấn đề theo ba giai đoạn: tạo tình có vấn đề cài đặt tình có vấn đề nhận thức SV, hƣớng dẫn SV giải toán có vấn đề, khái qt vấn đề hồn thành nhiệm vụ nhận thức Ba giai đoạn đƣợc cụ thể tiến trình học dƣới hình thức mơ hình đơn mơ hình kép Kết thực nghiệm chứng minh khẳng định sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị trƣờng cao đẳng nghề hợp lí có hiệu Song, sử dụng sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị cần lƣu ý kết hợp kế thừa ƣu điểm phƣơng pháp thủ pháp dạy học truyền thống để phát huy hết tiềm môn học tính tích cực hoạt động thầy trị dạy học Hiệu việc sử dụng tình có vấn đề thành cơng hay thất bại phụ thuộc vào nhanh nhạy, động sáng tạo ngƣời thầy Mặc dù, chế, việc sử dụng tình có vấn đề bƣớc tạo nên chuyển đổi cách dạy, cách học GV SV, nhƣng khơng mà vai trò GV bị hạ thấp Trái lại, vai trò ngƣời thầy đƣợc nâng cao để đáp ứng đƣợc nhiệm vụ cố vấn, trọng tài, điều khiển cho đối tƣợng SV thực hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo Để việc sử dụng tình có vấn đề Chính trị có hiệu quả, GV cần đạt tiêu chuẩn chun mơn, lí luận dạy học đặc biệt có lực sƣ phạm Kết nghiên cứu tình có vấn đề qua đề tài “Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trƣờng Cao đẳng nghề TP HCM” sở lý luận thực tiễn cần thiết cho việc tiếp tục sâu nghiên cứu giải số vấn đề lí luận để nhìn nhận tình có vấn đề với quan điểm rộng lớn Xem tình có vấn đề nhƣ phƣơng pháp đặc thù giảng dạy môn Chính trị, với đầy đủ sở khoa học, lí luận thực tiễn Từ kết xin kiến nghị số vấn đề sau: 102 Một là: Sử dụng tình có vấn đề cần đƣợc thực môn học khác nhà trƣờng khơng phải riêng giảng dạy mơn Chính trị Cần có đủ điều kiện để q trình sử dụng thành công, đạt hiệu cao Hai là: Số GV tổ mơn Chính trị đủ số lƣợng đạt chuẩn nhƣng hiệu dạy học đổi phƣơng pháp dạy học chƣa cao, đặc biệt chƣa mạnh dạn sử dụng tình có vấn đề cách rộng rãi Vì vậy, nhà trƣờng, Sở Lao động – Thƣơng binh Xã hội TP HCM cần tăng cƣờng cơng tác bồi dƣỡng thƣờng xun lí luận nghiệp vụ cho đội ngũ GV Bồi dƣỡng cho GV cách tạo tình có vấn đề quy trình sử dụng tình có vấn đề dạy khóa; tạo điều kiện tổ chức lớp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm thƣờng xuyên cho đội ngũ GV để tháo gỡ khó khăn, vƣớng mắc q trình sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị để đem lại hiệu cao Ba là: Mỗi GV Chính trị phải thực tâm huyết với nghề, không ngừng học hỏi đồng nghiệp, sáng tạo, chịu khó thiết kế dạy học mạnh dạn sử dụng phƣơng pháp, thủ pháp dạy học tích cực, đặc biệt việc sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Chỉ có nhƣ việc đổi PPDH đem lại thành công đạt hiệu nhƣ mong muốn, làm cho SV u thích mơn học thực tham gia tích cực vào trình tiếp thu kiên thức dƣới đạo, điều khiển GV trình dạy học Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị cần linh hoạt, tránh sử dụng tràn lan, gị bó, lạm dụng, áp đặt Tình có vấn đề cần đƣợc thực kết hợp với cách thức khác 103 D TÀI LIỆU THAM KHẢO Alecxeep, M.OnhisueV, V.Crugliae, M.Zabotine.V, Veex CU.X (1976), Phát triển tư học sinh, NXB Giáo dục, Hà Nội Nguyễn Ngọc Bảo, (1995), Phát huy tính tích cực, tự lực học sinh trình dạy học, Bộ Giáo dục Đào tạo, Vụ Giáo viên Lê Khánh Bằng (1993), Tổ chức trình dạy học đại học, Viện nghiên cứu đại học giáo dục chuyên nghiệp, Hà Nội Phạm Thanh Bình (1995), Đổi phương pháp dạy học theo hướng hoạt động hóa người học yêu cầu cấp bách nghiệp giáo dục nay, Kỷ yếu Hội thảo khoa học “Đổi phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học” Bộ Lao động - Thƣơng binh Xã hội (2008), Giáo trình Chính trị (Dùng cho hệ Cao đẳng nghề), Nxb Lao động – Xã hội, Hà Nội Bộ Lao động - Thƣơng binh Xã hội, Quyết định số: 03 /2008 /QĐ-BLĐTBXH ngày 18 tháng 02 năm 2008 Nguyễn Hữu Châu (chủ biên) (2005), Phương pháp, phương tiện, kỹ thuật hình thức tổ chức dạy học nhà trường, Nxb Đại học Sƣ phạm, Hà Nội Nguyễn Hữu Chí (1996), Suy nghĩ dạy học lấy học sinh làm trung tâm, Nghiên cứu giáo dục, Nguyễn Đình Chính (1995), Bài tập tình quản lý giáo dục, NXB Giáo dục, Hà Nội 10 Nguyễn Đình Chính (1995), Vấn đề đặt câu hỏi giáo viên đứng lớp Kiểm tra đánh giá việc học tập học sinh, Hà Nội 11 Nguyễn Văn Cƣ (Chủ biên), Giáo trình Phương pháp dạy – học chủ nghĩa xã hội khoa học, Nxb Đại học Sƣ phạm 12 Nguyễn Cƣơng (1996), Các cách tạo nên tình có vấn đề giảng dạy hóa học phổ thơng, Nghiên cứu giáo dục 104 13 Nguyễn Thị Doan (1994), Vận dụng phương pháp tình giảng dạy đại học, ĐH&GDCN, Hà Nội 14 Hồ Ngọc Đại (1994), Tâm lý học dạy học, Nxb Giáo dục, Hà Nội 15 Hồ Ngọc Đại (1994), Công nghệ giáo dục, Tập 1, Nxb Giáo dục, Hà Nội 16 Hồ Ngọc Đại (1995), Bài học gì, Nxb Giáo dục, Hà Nội 17 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 18 Đặng Bích Hà (1972), Dạy học nêu vấn đề môn Lịch sử, Nghiên cứu giáo dục 19 Phạm Minh Hạc (1989), Tâm lý học, Tập 2, Nxb Giáo dục, Hà Nội 20 Phạm Văn Hoàn (1972), Dạy học nêu vấn đề mơn Tốn, Nghiên cứu giáo dục 21 Trần Bá Hồnh (1996), Phương pháp tích cực, Nghiên cứu giáo dục 22 Trần Bá Hoành, Bàn tiếp dạy học lấy học sinh làm trung tâm,Thông tin Khoa học giáo dục 23 Đặng Vũ Hoạt (1994), Một số vấn đề dạy học nêu vấn đề, Thông tin Khoa học giáo dục 24 Đặng Vũ Hoạt (1994), Lý luận dạy học đại học, Nxb Đại học Sƣ phạm, Hà Nội 25 Nguyễn Xuân Khoái (1972), Một vài ý kiến tình có vấn đề, Nghiên cứu giáo dục 26 Nguyễn Bá Kim (1991), Chính xác hóa số khái niệm liên quan đến dạy học giải vấn đề, Nghiên cứu giáo dục 27 Nguyễn Kỳ (1996), Biến trình dạy học thành trình tự học, Tạp chí nghiên cứu Giáo dục 28 Lecne I.IA (1977), Dạy học nêu vấn đề, Nxb Giáo dục, Hà Nội 29 Nguyễn Hữu Long, Phương pháp diễn giảng nêu vấn đề, Giáo trình Tâm lý dạy học, Đại học Sƣ phạm Hà Nội 105 30 Machiuiskin A.M, Các tình có vấn đề tư dạy học, Tƣ liệu Đại học Sƣ phạm Hà Nội (bản dịch) 31 Trần Thị Mai Phƣơng (2009), Dạy học Kinh tế Chính trị theo phương pháp tích cực, Nxb Đại học Sƣ phạm 32 Nguyễn Ngọc Quang (1988), Lý luận dạy đại cương, Tập 1, Trƣờng Cán quản lý 33 Nguyễn Ngọc Quang (1990), Lý luận dạy đại cương, Tập 2, Trƣờng Cán quản lý 34 Vũ Văn Tảo (1996), Dạy học giải vấn đề - hướng đổi công tác giáo dục - đào tạo - huấn luyện, Trƣờng Cán quản lý - giáo dục - đào tạo, Hà Nội 35 Phan Thị Hồng The (2011), Ứng dụng câu hỏi nhiều lựa chọn dạy học nêu vấn đề, Tạp chí Khoa học giáo dục 36 Nguyễn Cảnh Tồn (2004), Học dạy cách học, NXB Đại học Sƣ phạm Hà Nội 37 Nguyễn Huy Tú (1992), Mấy cấp độ dạy học nêu vấn đề, Nghiên cứu giáo dục 38 Thái Duy Tuyên (2010), Tìm hiểu dạy học tình tình dạy học, Tạp chí Khoa học giáo dục 39 V.OKon, (1976), Những sở dạy học nêu vấn đề, NXB Giáo dục, Hà Nội 40 Tạp chí Lịch sử Đảng – Viện Lịch sử Đảng (2008), Về phương pháp nghiên cứu, biên soạn giảng dạy Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội 106 E PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: PHIẾU KHẢO SÁT GIẢNG VIÊN Để có sở thực tiễn cho việc thực đề tài khoa học Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề TP HCM, kính mong thầy (cơ) vui lịng trả lời câu hỏi sau cách đánh dấu (x) vào phƣơng án mà thầy (cô) thấy phù hợp với quan điểm Xin thầy (cơ) cho biết, chương trình Chính trị Giáo trình Chính trị dành cho sinh viên hệ cao đẳng nghề nay: Các quan niệm TT Phù hợp với mục tiêu đào tạo thực tiễn nhà trƣờng Cịn có vấn đề bất cập cần xem xét, sửa đổi Cần phải đại hóa chƣơng trình nội dung giáo Phƣơng án trả lời trình Thầy (cơ) quan niệm sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề TP HCM? TT Các quan niệm Tình có vấn đề tình gây cho chủ thể (SV) khó khăn SV hiểu nhiệm vụ nhận thức chấp nhận nhƣ vấn đề học tập mà họ thử giải cảm thấy kiến thức, kỹ cũ không đủ, song nỗ lực cao thân giải đƣợc Phƣơng án trả lời 107 Là phƣơng pháp diễn kịch cho SV xem thông qua tình Là cách tạo tình hoàn toàn dựa tri thức học Là câu hỏi đƣợc sử dụng học Thầy (cơ) có sử dụng phương pháp sau giảng dạy mơn Chính trị trường khơng? Các quan niệm TT Diễn giảng, thuyết trình Dạy học nêu vấn đề Đàm thoại, gợi mở Các phƣơng pháp khác Phƣơng án trả lời Ý kiến thầy (cô) dạy học nêu vấn đề? Các quan niệm TT Nên ứng dụng giảng dạy mơn Chính trị Khơng cần thiết giảng dạy mơn Chính trị Bản thân thầy (cơ) sử dụng Chƣa sử dụng Phƣơng án trả lời 108 Q khó khơng thể sử dụng đƣợc Khơng phù hợp với dạy Chính trị Có hiệu dạy Chính trị Cần đƣợc sử dụng việc đổi PPDH Chính trị Khơng cần sử dụng việc đổi PPDH Chính trị Theo thầy (cơ), việc sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề thành phố Hồ Chí Minh có cần thiết khơng?Vì sao? Các mức độ, lý TT Mức độ Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Lý Rất cần thiết vì: Giờ học sinh động, SV chủ động việc chiếm lĩnh tri thức SV có điều kiện trải nghiệm sống thử trƣớc sống thực Khơng cần thiết vì: Giờ học ồn, hiệu GV phải thêm thời gian đầu tƣ cho học nhiều hơn, công phu phải thay giáo án Phƣơng án trả lời 109 cũ Kìm hãm phát triển tƣ trừu tƣợng SV Dễ cháy giáo án Xin thầy (cô) cho biết mức độ sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề thành phố Hồ Chí Minh? Mức độ sử dụng TT Sử dụng thƣờng xuyên Sử dụng không thƣờng xuyên Không sử dụng Phƣơng án trả lời Xin thầy (cô) cho biết nguyên nhân khiến cho việc sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề thành phố Hồ Chí Minh chưa đạt hiệu cao? Nguyên nhân TT Phƣơng án trả lời GV chƣa đƣợc rèn luyện, bồi dƣỡng phƣơng pháp GV khơng có yêu cầu việc sử dụng phƣơng pháp GV khơng nhiệt tình với dạy học Xin thầy (cơ) cho biết q trình giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề TP HCM, thầy (cô) gặp thuận lợi khó khăn gì? (thầy (cơ) chọn nhiều phương án trả lời) TT Thuận lợi/ Khó khăn Thuận lợi Nộ dung mơn học phong phú, hấp dẫn SV có khả vận dụng linh hoạt, sáng tạo SV học tập tích cực, hứng thú Việc cải tiến PPDH thƣờng xuyên, cập nhật Phƣơng án trả lời 110 Đầy đủ phƣơng tiện dạy học Lãnh đạo nhà trƣờng quan tâm đến việc giảng dạy Khó khăn Mơn học q khó Năng lực, trình độ SV cịn nhiều hạn chế SV thụ động, chƣa tích cực, hứng thú học tập Việc cải tiến PPDH cịn khó khăn, chƣa thống nhất, chậm chuyển biến Thiếu phƣơng tiện dạy học Chƣa có quan tâm lãnh đạo nhà trƣờng Xin thầy (cô) cho biết đôi điều thân Chuyên ngành đƣợc đào tạo: ……………………… Trƣờng đào tạo:…………………………………… Năm công tác:……………………………………… Xin chân thành cảm ơn quý thầy (cô)! 111 PHỤ LỤC 2: PHIẾU KHẢO SÁT SINH VIÊN Để có sở cho việc kiểm nghiệm thực tiễn đề tài khoa học Sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị Trường Cao đẳng Nghề TP HCM, đề nghị anh (chị) vui lòng trả lời câu hỏi sau cách đánh dấu (x) vào phƣơng án mà anh (chị) thấy phù hợp với quan điểm TT Nội dung câu hỏi phƣơng án trả lời Tổng hợp ý kiến Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng Mơn Chính trị có cần thiết anh (chị) khơng? a Có b Khơng Giờ học hơm anh (chị) a Rất thích b Bình thƣờng c Khơng thích Anh (chị) có hiểu nội dung học hôm không? a Rất hiểu b Có nội dung hiểu, có nội dung chƣa rõ c Chƣa hiểu nhiều d Không hiểu Anh (chị) có nhận xét nhƣ thái độ học tập bạn tiết học vừa qua? (có thể chọn nhiều phương án trả lời) a Tích cực làm việc b Hăng say phát biểu c Uể oải d Hứng thú học tập e Không hứng thú 112 Trong học mơn Chính trị, anh (chị) thích thầy (cơ) dạy phƣơng pháp nào? a Thầy (cơ) thuyết trình, giảng giải nội dug cuả học b Thầy (cô) tổ chức cho lớp tự tìm hiểu kiến thức phiếu học tập c Thầy (cơ) đƣa tình có vấn đề cho SV suy nghĩ d Thầy (cô) đọc cho SV chép nội dung học e Thầy (cơ) đƣa vấn đề cho nhóm thảo luận Anh (chị) có kiến nghị với thầy (cơ) dạy mơn Chính trị? a Ln dạy học theo phƣơng pháp nhƣ b Giảng giải nội dung cụ thể c Khơng có ý kiến Anh (chị) vui lịng cho biết đơi điều thân: Là sinh viên ngành:………………………………… Năm thứ:…………………………………………… Xin chân thành cảm ơn anh (chị)! ... NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 70 3.1 Quy trình sử dụng tình có vấn đề giảng dạy mơn Chính trị trƣờng Cao. .. TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 1.1 Cơ sở lý luận việc sử dụng tình có vấn đề 1.2 Cơ sở thực tiễn việc sử dụng tình có vấn đề giảng. .. giảng dạy mơn Chính trị trƣờng Cao đẳng Nghề TP HCM 39 Chƣơng 2: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM VỀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG CĨ VẤN ĐỀ TRONG GIẢNG DẠY MƠN CHÍNH TRỊ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH