NGUYỄN THỊ HỔNG NAM (Chủ biên) TRẦN LÊ DUY - DUƠNG THỊ HỔNG HIẾU PHAN MẠNH HÙNG - NGUYỄN THỊ MINH NGỌC - TRẤN TIẾN THÀNH NGUYỄN THÀNHTHI - NGUYỄN THỊ NGỌCTHUÝ NGỮ VĂN Sách giáo viên NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM A NGUYỄN THỊ HỔNG NAM (Chủ biên) TRẤN LÊ DUY - DUƠNG THỊ HỔNG HIẾU PHAN MẠNH HÙNG - NGUYỄN THỊ MINH NGỌC - TRẦN TIẾN THÀNH NGUYỄN THÀNH THI - NGUYỄN THỊ NGỌCTHUÝ NGỮ VĂN Sách giáo viên TẬP HAI NHÀ XUẤT BÀN GIÁO DỤC VIỆT NAM LỜI NÓI ĐẦU Sách giáo viên Ngữvởn 6, Chân trời sáng tạo tài liệu hướng dẫn tổ chức dạy học cho giáo viên theo sách giáo khoa Ngữvởn Trong tập hai, sách trình bàỵ Hướng dẫn tổ chức dạy học bài, từ đến 11 Những hướng dẫn thể quan điểm giáo dục đại nói chung, quan điểm dạy đọc, viết, nói nghe nói riêng triển khai cụ thể phương pháp, biện pháp phương tiện dạy học trình bày phần một, tập Trong học, từ đến 10, chúng tơi trình bày số gợi ý cách tổ chức dạy học, từ cách giới thiệu đến cách hướng dẫn học sinh đọc, viết, nói nghe Mỗi hoạt động dạy học tổ chức nhằm giúp học sinh đạt yêu cẩu cần đạt lực chung lực chuyên biệt mà chương trình đặt Trên nguyên tắc chia sẻ, mang tính hướng dẫn, gợi ý, mong sách giáo viên Ngữ vởn 6, Chân trời sáng tạo hỗ trợ, giúp quý thầy thực chương trình, sách giáo khoa hiệu Nhóm tác giả MỤC LỤC Bài 6: Điểm tựa tỉnh thần Bài 7: Gia đình thương yêu 21 Bài 8: Những góc nhìn sống 32 Bài 9: Nuôi dưỡng tâm hồn 44 Bài 10:MẹThiên Nhiên 61 Bài 11: Bạn giải việc thê nào? 73 Gợi ý trả lời câu hỏi ôn tập cuối học kì II 78 Bài 6: BICNI TỰA TINH THĂN (12 tiét) (Đọc Thực hành tiếng Việt: tiết; Viết: tiết; Nói nghe: tiết; Ôn tập: tiết) I YÊU CẦU CẦN ĐẠT • Nhận biết phân tích đặc điểm nhân vật truyện; nêu ấn tượng chung văn bản; nhận biết đề tài, chủ đề, câu chuyện, nhân vật, chi tiết tiêu biểu tính chỉnh thể tác phẩm • Nêu học cách nghĩ cách ứng xử gợi từ văn • Nhận biết nghĩa văn cảnh cùa từ ngữ klu đật ngoặc kép; nhũng đặc điểm, chức đoạn văn văn • Viết biên ghi chép quy cách • Tóm tắt nội dung triiili bày người khác (dưới hình thức nói nghe) • Biết u thương sống có trách nhiệm II PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Phương pháp (lạy học - Sử dụng phương pháp thuyết trình để giải thích ngắn gọn thể loại truyện, kiểu viết biên họp, thào luận hay vụ việc; chức dấu ngoặc kép; đặc trưng văn bản, đoạn văn, kết hợp VỚI nêu ví dụ để HS hiểu rõ tri thức - Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác, đàm thoại gợi mở để tổ chức cho HS thảo luận, tranh luận, chia sẻ ý kiến dạy đọc VB hoạt động chuẩn bị đọc, trải nghiệm vãn (chia sẻ cảm nhận/ kết trả lời số càu hỏi), suy ngẫm phản hồi', phân tích kiểu văn bản, thực mọt số bước quy trinh viết, nói nghe - Ngồi GV kết hợp thêm số phương pháp khác trực quan, trò chơi mọt sổ lã thuật dạy học sơ đồ tư duy, khăn trải bàn, KWL, phòng tranh, tổ chức dạy đọc, viết, nói nghe tri thức tiếng Việt Phương tiện (lạy học - SGK, SGV - Một số tranh ảnh có SGK phóng to - Máy chiếu bảng đa phương tiện dùng chiếu tranh ảnh (nếu có thể) - Giấy AO để HS trinli bày kết làm việc nhóm - Phiếu học tập: GV chuyển số câu hỏi (chuẩn bị đọc, suy ngâm phản hồi) SGK thành phiếu học tập - Bảng kiểm đánh giá tliái độ làm việc nhóm, rubric chấm viết, trình bày HS III TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC GIỚI THIỆU BÀI HỌC GV giới thiệu học hình ảnh, câu hỏi khơi gợi kiến thức HS nhũng HS trải qua, ví dụ việc làm mà HS cho có ý nghĩa đối VỚI người xung quanh GV dùng đoạn clip ngắn hên quan đến chủ điểm học (như hình ảnh H s qun góp quần áo, sách tặng bạn có hồn cảnh khó khăn, ) Sau đó, GV nêu câu hỏi lớn học cho HS suy ngẫm TÌM HIỂU TRI THỬC NGỮ VÀN Tri thức đọc hiểu Trong học này, Tri thức đọc hiểu nên dạy học VB Gió lạnh đầu mùa Đày HS học thể loại truyện đại chương hình Ngữ văn nên GV cần giải thích, dùng ví dụ, sơ đồ, nêu câu hỏi gọi mở để HS hiểu đặc điểm truyện: chi tiết tiêu biểu, ngoại hình nhân vật, ngơn ngữ nhân vật, hành động nhân vật, ý nghĩ nhân vật - Dạy chi tiết tiêu biểu: GV yêu cầu HS mở SGK, đọc đoạn Gió lạnh đầu mùa nêu vài clii tiết mà HS cho nồi bật nhất, giải thích cho bật Dựa câu trả lời HS, GV giúp HS hiểu thể chi tiết tiêu biểu - Dạy nhân vật: GV yêu cầu HS đọc mục Trz r/zzz-c đọc hiểu, sau gọi HS nhớ lại nhân vật Dế Mèn (đã học học kì I), liệt kê chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động, ý nghĩ Dế Mèn điền vào sơ đồ sau để làm rõ tu thức nhân vật Nên cho HS làm sơ đồ nhà hước kin đến lớp I ì I J I Tri thúc tiếng Việt ' , Bài có hai yêu cầu Tri thức tiếng Việt' - Nglũa văn cảnh cùa từ ngữ đật dấu ngoặc kép - Đặc điểm, chức bàn đoạn văn VB Dấu ngoặc kép có chức như: đánh dấu cách hiểu từ ngữ không theo nghĩa thông thường; đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tạp san, đuợc trích dẫn Tuy nhiên, klu dạy này, GV tập trung giải thích cho HS hiểu chức mà chng trình u cầu, đánh dấu cách hiểu từ ngữ không theo nghĩa thông thường Kill giải thích, GV nên kết họp lấy ví dụ minh họa để HS hiểu chức cùa dấu ngoặc kép Dạy tri thức VB đoạn văn, GV cần giải thích lõ đặc điểm, chức đoạn văn VB GV lấy ví dụ minh hoạ đồng thời dùng sơ đồ đoạn văn, VB để HS hiểu rõ lí thuyết trước thực hành GV 111111 hoạt hướng dẫn HS tìm hiểu kết họp VỚI phần Thực hành tiếng Việt sau học đọc văn 1,2 để tạo thuận lợi cho việc tổ chức dạy học TÌM HIỂU KĨ NĂNG ĐỌC Kĩ đọc theo thê loại Trong Những trải nghiệm đời, HS làm quen với thể loại truyện qua tiểu loại huyện đồng thoại Vi thế, klu dạy này, GV cần tiếp tục hướng dẫn HS nhận biết rõ thể loại truyện qua số đặc điểm bản: (1) có cốt truyện, bao gồm kiện, tình tiết; (2) có nhân vật (có thể người, lồi vật, ), nhân vạt có tính cách, thể qua ngoại hình, lời nói, ý nghĩ, hành động; (3) tinh cảm, cảm xúc tác giả thể trực tiếp gián tiếp Kĩ liên hệ Trong học này, GV nên tập trung vào kĩ liên hệ Cách dạy: - Giải thích ngắn gọn kĩ liên hệ - Chọn đọc đoạn VB, làm mẫu kĩ hên hệ cách nói to suy nghĩ GV klu dùng kĩ để HS quan sát cách thực kĩ Ví dụ: đọc đến cuối đoạn “Thằng Cúc, thằng Xuân, hàm đạp vào nhau”, GV tạm ngừng nói “đoạn gọi cho nhớ lại hình ảnh cậu bé bán vé số cô gặp hôm klu túi mưa Cậu bé khoảng tuồi, chân đất, mặt tái xám lạnh” - Sau đó, GV giải thích cho HS tác dụng liên hệ: giúp ta dùng hiểu biết minh để hiểu VB - MỜI HS đọc mọt đoạn khác thực theo cách mà GV đẵ làm, nhận xét kĩ HS thực liiện Khi HS thực nhóm càu hỏi sau đọc mục Suy ngẫm phản hồi, GV tiếp tục cho HS thực 111 ện kĩ ĐỌC VĂN BẢN VÀ THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT VĂN BẢN 1: GIÓ LẠNH ĐÁU MÙA Mục tiêu (lạy học hệ thống câu hỏi Suy ngẫm phản hồi Mối quan hệ yêu cầu cần đạt hệ thống câu hỏi Suy ngẫm phản hồi học đuợc thể qua ma trận sau: Yêu cẩu cẩn đạt Hệ thống câu hỏi Suy ngẫm phản hồi Nhận biết chi tiết tiêu biểu, để tài, chủ đề, câu 1,2, 3,4,6,7 chuyện, nhân vật tính chỉnh thể Nhận biết phân tích đặc điểm nhân vật thể qua 3,4 ngoại hình, cử chỉ, hành động, ý nghĩ nhân vật Nêu học vể cách nghĩ ứng xử cá nhân gợi từVB Gọi ý tô chúc hoạt động học 2.1 Chuẩn bị đọc GV tổ chức cho HS hoạt động cặp đơi/ nhóm nhỏ/ cá nhân để suy nghĩ, hao đổi câu hỏi Chuẩn bị đọc kĩ thuật trình bày phút Đối VÓI câu hỏi 1: GV yêu cầu HS ghi lại nhũng dự đoán nội dung VB đọc viết điều gi Sau kin hoạt động đọc kết thúc, kiểm tia tính xác dự đốn Khi HS dụ đốn, GV khơng đánh giá kết dự đoán HS mà khuyến khích em đua nhiều dự đốn tốt, miễn em lí giải đuọc co sở để đua đuọc nhũng dụ đốn GV khuyến khích HS đưa dự đốn VB số mẫu câu sau: Em nghĩ nội dung truyện Gió lạnh đầu mùa Để đưa dự đoán ấy, em vào 2.2 Trải nghiệm văn VB dài nên GV cần hướng dẫn HS đọc trước nhà Đến lớp, GV tiếp tục tồ chức cho HS đọc trực tiếp VB, kết hợp VỚI việc GV đọc mẫu vài đoạn Trong trinh đọc, kin gặp câu hỏi khung, GV cho HS tạm dừng khoảng đến phút để suy ngẫm, trả lời câu hỏi, qua đó, HS thực hành kĩ đọc GV góp ý cho cách đọc HS: mức đọ đọc trôi chảy, độ to, rõ; khả diễn cảm giọng đọc (sự phù họp tốc độ đọc, phân biệt giọng nhân vạt, mức độ biểu cảm đọc, ) 2.3 Suy ngẫm phản hồi Trọng tâm hướng dẫn HS nhận biết phân tích đặc điểm truyện thể qua: chi tiết tiêu biểu, đề tài, chủ đề, câu chuyện, đậc điểm nhân vật thể qua ngoại hình, cử clủ, hành động, ngơn ngữ, ý nghĩ Câu hỏi nhóm câu hỏi hướng dẫn HS tim tìr ngữ, chi tiết, hình ảnh VB Thơng tin trả lời nhóm câu hỏi thường thể trực tiếp VB Vì thế, GV yêu cầu HS cần trả lời xác cách đọc kí VB Cụ thể là: Câu hỏi 1: GV hướng dẫn HS đọc kĩ đoạn miêu tả nhân vật Son in nghiêng câu hỏi, hệt kê từ ngữ thể ý nghĩ, cảm xúc lịng nhân vật Đó từ ngữ: “chợt nhớ”, “động lòng thương”, “nhớ thương”, “ý nghĩ tốt thoáng qua” Càu hỏi tiền đề hướng HS ý vào tinh cảm, tính cách nhân vật hỏi cụ thể, sâu nhũng câu hỏi sau Câu hỏi 2: Mục đích câu hỏi hướng dẫn HS nhận biết quan hệ ngun nhân kết quả, móc xích kiện, tìr nhận biết mối quan hệ kiện tính chỉnh thể VB, góp phần thể chù đề truyện Câu hỏi góp phần giúp HS có ấn tượng chung VB Đối VỚI càu hỏi này, GV hướng dẫn HS vẽ sơ đồ thể mối quan hệ kiện Gợi ý trả lời: việc chinh Gió lạnh đầu mùa tóm tắt hên quan VỚI theo quan hệ nhân Nếu việc (c) tlù khơng xảy việc (đ) Câu hỏi 3, 4, câu hòi phân tích, suy luận Để trả lời nhóm câu hỏi này, GV cần hướng dẫn HS cách tim kiếm, thu thập, kết nồi thông tin nằm rải rác VB, kết hợp VỚI kinh nghiệm/ kiến thức HS để suy luận nội dung mà tác giả khơng trình bày tiực tiếp VB VỚI nhũng câu hỏi nhóm này, GV yêu cầu HS đọc lại nhũng đoạn VB, kết hợp sử dụng tu thức đọc hiểu đồng thời hên hệ VỚI tri thức để tìm sở cho câu trả lời GV cần ý kết nối nôi dung câu hỏi nhóm VỚI mục tiêu học, cụ thể sau: Câu hỏi 3: Mục đích câu hỏi hướng dẫn HS suy luận ý nghĩa chi tiết, hành động, tìĩ đó, nhạn đặc điểm tính cách nhân vật (thơng qua ý nghĩ, hành đọng nhân vật) cách điền vào sơ đồ sau: ... NGỌCTHUÝ NGỮ VĂN Sách giáo viên TẬP HAI NHÀ XUẤT BÀN GIÁO DỤC VIỆT NAM LỜI NÓI ĐẦU Sách giáo viên Ngữvởn 6, Chân trời sáng tạo tài liệu hướng dẫn tổ chức dạy học cho giáo viên theo sách giáo khoa Ngữvởn... viên Ngữ vởn 6, Chân trời sáng tạo hỗ trợ, giúp quý thầy cô thực chương trình, sách giáo khoa hiệu Nhóm tác giả MỤC LỤC Bài 6: Điểm tựa tỉnh thần Bài 7: Gia đình thương yêu 21 ... Nhận biết nghĩa văn cảnh ciìa từ ngữ đạt dấu ngoặc kép - Chỉ đặc điểm, chức co cùa đoạn văn văn Tìm hiêu tri thức tiếng Việt (Xem lại mục Tri thức Ngữ văn) Thực hành tiếng việt Bài tập 1: Giúp HS