Sử dụng vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện đô lương, tỉnh nghệ an

Tính cấp thiết của đề tài luận văn

Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng đóng vai trò then chốt Hàng năm, ngoài nguồn vốn ngân sách Nhà nước, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An còn huy động vốn từ các tổ chức quốc tế và nguồn hợp pháp khác để xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật Đây là giải pháp quan trọng nhằm thu hút đầu tư, hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển đất nước Thời gian qua, công tác đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Đô Lương đã có nhiều khởi sắc, góp phần nâng cao đời sống dân sinh và phát triển kinh tế Kết cấu hạ tầng kỹ thuật được xây dựng đồng bộ, hiện đại, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của huyện.

Mặc dù đã đạt được một số kết quả từ việc sử dụng vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế như đầu tư manh mún, dàn trải và chưa tập trung vào các dự án trọng điểm, dẫn đến hiệu quả đầu tư thấp và thất thoát nguồn vốn nhà nước Tại Đô Lương, huyện có nền kinh tế chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, việc huy động vốn đầu tư từ ngân sách địa phương vẫn còn hạn chế, chủ yếu phụ thuộc vào hỗ trợ từ ngân sách tỉnh và Trung ương cũng như khai thác quỹ đất Do đó, việc tiết kiệm và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư, đặc biệt là đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách, trở nên vô cùng cấp thiết.

Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI vào ngày 16/1/2012 đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế và yếu kém trong đầu tư và sử dụng vốn ngân sách nhà nước (NSNN) Để nâng cao hiệu quả trong lĩnh vực này, Nghị quyết số 13 đã đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện tình hình và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực tài chính công.

NQ/TW) về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ nhằm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2020.

Để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách Nhà nước (NSNN), cần nhận thức rõ ràng về tính phức tạp của vấn đề này Học viên đã chọn nghiên cứu đề tài "Sử dụng vốn ngân sách Nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An" nhằm làm sáng tỏ cơ sở lý luận và hoàn thiện việc quản lý nguồn vốn NSNN cho đầu tư XDCB.

Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đề tài

Đầu tư cho xây dựng cơ bản là nhiệm vụ quan trọng tại các địa phương, đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế xã hội Vốn là yếu tố quyết định để thực hiện nhiệm vụ này Nhiều công trình nghiên cứu đã được thực hiện xung quanh vấn đề vốn cho xây dựng cơ bản, trong đó có một số công trình khoa học tiêu biểu.

Phạm Tú Lan (2002) đã thực hiện một nghiên cứu sâu sắc về việc khai thác và quản lý vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị ở Việt Nam trong luận án tiến sĩ của mình tại Học viện Tài chính Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình đầu tư mà còn đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn trong lĩnh vực hạ tầng đô thị.

Nội dung luận án đã nêu rõ cơ sở lý luận về vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị, cùng với vấn đề khai thác và quản lý vốn Qua việc phân tích thực trạng khai thác và quản lý vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị ở Việt Nam trong thời gian qua, tác giả đã đề xuất các giải pháp nhằm tối ưu hóa việc khai thác và quản lý vốn trong giai đoạn tới.

Lê Đăng Quang (2007) đã thực hiện một nghiên cứu quan trọng về vốn đầu tư cho xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật tại tỉnh Bắc Ninh trong luận văn thạc sĩ kinh tế của mình, được trình bày tại Học viện Chính trị quốc gia Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình hình đầu tư hạ tầng mà còn góp phần vào việc phát triển kinh tế địa phương.

Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật cấp tỉnh và chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến nguồn vốn này Đồng thời, nghiên cứu cũng đã phân tích và đánh giá thực trạng huy động và sử dụng vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng tại tỉnh Bắc Giang trong thời gian qua Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng ở tỉnh Bắc Giang trong thời gian tới.

Đào Trọng Quy (2008) trong luận văn thạc sĩ tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã nghiên cứu về huy động vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật ở khu Kinh tế Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa Tác giả đã trình bày các nội dung cơ bản về vốn đầu tư và các nhân tố ảnh hưởng đến việc huy động vốn Chương 2 phân tích thực trạng huy động vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng tại khu Kinh tế Nghi Sơn, chỉ ra những thành công, hạn chế và nguyên nhân của chúng Trong chương 3, tác giả đề xuất các quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường huy động vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng.

Hồ Quang Thanh (2011) đã thực hiện nghiên cứu về vốn đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế tại tỉnh Phú Thọ trong luận văn thạc sĩ của mình tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các nguồn vốn và chiến lược đầu tư nhằm nâng cao chất lượng hạ tầng, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của tỉnh.

Luận văn trình bày lý luận về vốn đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng, các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn và kinh nghiệm từ một số địa phương để rút ra bài học cho Phú Thọ Chương 2 phân tích và đánh giá những tồn tại trong huy động vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế tại tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua Dựa trên chiến lược phát triển kinh tế xã hội của tỉnh và yêu cầu đầu tư, tác giả đề xuất 4 giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế Phú Thọ đến năm 2015.

Ngoài ra còn có các bài báo, bài nghiên cứu công bố trên các tạp chí, báo…

Các công trình nghiên cứu hiện có chủ yếu tập trung vào huy động vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội và kết cấu hạ tầng trên toàn quốc và một số địa phương Tuy nhiên, vẫn thiếu các nghiên cứu về việc sử dụng vốn, đặc biệt là vốn từ ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Đô Lương Do đó, đề tài luận văn thạc sĩ của học viên sẽ mang tính độc đáo và không trùng lặp với các công trình đã được công bố.

Mục tiêu nghiên cứu luận văn

Bài viết nghiên cứu lý luận về việc sử dụng vốn ngân sách nhà nước (NSNN) cho đầu tư xây dựng cơ bản, đồng thời khảo sát và đánh giá thực trạng sử dụng nguồn vốn này tại huyện Đô Lương trong giai đoạn 2010-2014 Từ kết quả khảo sát, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN cho đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Đô Lương trong thời gian tới.

- Hệ thống hoá những lý luận về sử dụng vốn đầu tư XDCB từ NSNN cho XDCB;

- Phân tích, đánh giá thực trạng sử dụng NSNN cho đầu tư XDCB ở huyện Đô Lương;

- Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn XDCB từ NSNN cho XDCB ở huyện Đô Lương đến năm 2020

4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu luận văn

Luận văn nghiên cứu về việc sử dụng vốn ngân sách cấp huyện cho xây dựng cơ bản (XDCB) nhằm phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội Nghiên cứu tập trung vào các lĩnh vực như hệ thống giao thông, thủy lợi, thông tin liên lạc, điện, trường học, cơ sở y tế và các cơ sở văn hóa xã hội trong khu vực huyện.

4.2.1 Phạm vi về không gian

Nghiên cứu sử dụng vốn NSNN thuộc thẩm quyền huyện cho đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Đô Lương

4.2.2 Phạm vi về thời gian

Nghiên cứu thời gian sử dụng vốn ngân sách nhà nước (NSNN) cho đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Đô Lương trong giai đoạn 2010-2014 nhằm đề xuất các định hướng và giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN cho đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Đô Lương đến năm 2020.

4.2.2 Phạm vi về nội dung

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích cách thức UBND huyện Đô Lương quản lý và sử dụng nguồn vốn ngân sách để đầu tư vào xây dựng cơ bản (XDCB) trên địa bàn huyện.

5 Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện được mục đích, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

- Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử;

- Phương pháp tổng hợp và phân tích thống kê số liệu thứ cấp theo thời gian;

Phương pháp nghiên cứu bao gồm điều tra và thu thập số liệu sơ cấp từ các đơn vị cơ sở Sử dụng các phép kiểm định thống kê và phân tích số liệu đa biến, nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng cơ bản.

- Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo

6 Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về việc sử dụng vốn ngân sách nhà nước (NSNN) cho đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) cấp huyện Phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư XDCB từ NSNN trên địa bàn huyện Đô, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả các dự án đầu tư xây dựng.

Lương giai đoạn 2010-2014 Đề xuất các phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn XDCB trong thời gian tới

Luận văn này có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích cho các tổ chức và cá nhân trong việc quản lý và sử dụng nguồn vốn ngân sách huyện cho các dự án đầu tư xây dựng cơ bản.

Ngoài các phần mở đầu, kiến nghị và kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn bao gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về sử dụng vốn từ ngân sách

Nhà nước cho đầu tư XDCB ở cấp huyện;

Chương 2: Thực trạng sử dụng vốn từ NSNN cho đầu tư XDCB ở huyện Đô Lương giai đoạn 2010-2014;

Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn từ

NSNN cho đầu tư XDCB ở huyện Đô Lương đến năm 2020

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CHO ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN CẤP HUYỆN

1.1 Vốn ngân sách Nhà nước và đầu tư xây dựng cơ bản cấp huyện

1.1.1 Khái niệm vốn ngân sách Nhà nước

Ngân sách Nhà nước, hay còn gọi là Ngân sách Chính phủ, là một phần quan trọng trong hệ thống tài chính của mỗi quốc gia Mặc dù thuật ngữ này được sử dụng phổ biến trong các lĩnh vực kinh tế và xã hội, nhưng chưa có một định nghĩa thống nhất về ngân sách Nhà nước Theo các nhà kinh tế Nga, ngân sách Nhà nước được hiểu là bảng liệt kê các khoản thu, chi bằng tiền trong một khoảng thời gian nhất định Luật Ngân sách Nhà nước được Quốc hội Việt Nam thông qua năm 1996 định nghĩa ngân sách Nhà nước là tổng hợp các khoản thu, chi của quốc gia trong dự toán do cơ quan Chính phủ có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm, nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Chính phủ.

Ngân sách Nhà nước, theo Luật Ngân sách 01/2002/QH11, được định nghĩa là tổng hợp các khoản thu và chi của Nhà nước trong dự toán được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, thực hiện trong một năm nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.

Hoạt động ngân sách nhà nước (NSNN) là quá trình thu chi tài chính của Nhà nước, diễn ra đa dạng và phong phú trên nhiều lĩnh vực, tác động đến tất cả các chủ thể kinh tế - xã hội và có những đặc điểm chung nhất định.

Các hoạt động thu chi của ngân sách nhà nước (NSNN) luôn gắn liền với quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước, được thực hiện dựa trên các quy định pháp luật Những hoạt động tài chính này không chỉ phản ánh nội dung kinh tế - xã hội mà còn thể hiện các quan hệ lợi ích khác nhau Trong số các lợi ích đó, lợi ích quốc gia và lợi ích chung luôn được ưu tiên hàng đầu, chi phối các khía cạnh khác trong quản lý thu chi ngân sách nhà nước.

Quá trình thực hiện các chỉ tiêu thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN) nhằm hình thành quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước là quá trình phân phối lại giá trị tổng sản phẩm xã hội Điều này phục vụ cho việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong các lĩnh vực khác nhau, tùy thuộc vào từng giai đoạn lịch sử cụ thể.

Thu, chi của ngân sách nhà nước (NSNN) có đặc điểm khác biệt so với các loại quỹ khác, với thu chủ yếu mang tính chất bắt buộc và chi thì không hoàn lại Điều này phản ánh quyền lực của Nhà nước trong việc quản lý tài chính phục vụ cho các chức năng điều hành xã hội Nhà nước sử dụng hệ thống pháp luật tài chính để yêu cầu các pháp nhân và thể nhân đóng góp một phần thu nhập cho NSNN, từ đó thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước Sự bắt buộc này không chỉ nhằm phục vụ lợi ích riêng của Nhà nước mà còn vì lợi ích chung của toàn xã hội.

Các đối tượng nộp thuế nhận thức rõ nghĩa vụ của mình trong việc đảm bảo sự tồn tại và phát triển của Nhà nước Họ hiểu rằng Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc sử dụng nguồn lực tài chính để thực hiện các chức năng kinh tế và xã hội Sự tồn tại và hoạt động của Nhà nước quyết định tính chất hoạt động của ngân sách Nhà nước (NSNN), phản ánh bản chất của nó Tất cả hoạt động của NSNN đều nhằm tạo lập và sử dụng các nguồn lực tài chính, thể hiện mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể trong xã hội Mối quan hệ này bao gồm phần nộp vào NSNN và phần để lại cho các chủ thể kinh tế, với phần nộp sẽ được phân phối lại để thực hiện các chức năng của Nhà nước, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Nhà nước, với quyền lực tối cao, có khả năng sử dụng các công cụ để yêu cầu các thành viên trong xã hội cung cấp nguồn lực tài chính cần thiết Tuy nhiên, nguồn lực tài chính này xuất phát từ sản xuất, do các thành viên trong xã hội tạo ra Mỗi thành viên đều có lợi ích kinh tế và đấu tranh để bảo vệ chúng, vì vậy Nhà nước cần sử dụng quyền lực và chính sách để cân bằng lợi ích giữa Nhà nước và xã hội Để xây dựng ngân sách nhà nước (NSNN) đúng đắn và lành mạnh, cần tôn trọng các quy luật kinh tế và đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước với lợi ích của các thành viên Một NSNN mạnh mẽ phải duy trì sự cân đối, khuyến khích phát triển sản xuất kinh doanh, bao quát tất cả các nguồn thu và nuôi dưỡng nguồn thu nhằm đáp ứng nhu cầu chi ngày càng tăng.

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CHO ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN CẤP HUYỆN

THỰC TRẠNG SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CHO ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN Ở HUYỆN ĐÔ LƯƠNG ĐẾN NĂM 2020