Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu hình thức dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong ứng dụng đạo hàm cho lớp 12 THPT nhằm giúp học sinh khám phá và nắm vững kiến thức, đồng thời giải quyết các bài toán liên quan đến ứng dụng đạo hàm Qua đó, nghiên cứu này góp phần nâng cao chất lượng dạy học Toán tại các trường phổ thông.
Với mục đích đã nêu trên, những nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn là: Nghiên cứu phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề
Nghiên cứu việc giảng dạy chủ đề ứng dụng của đạo hàm trong khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị hàm số là cần thiết, đặc biệt trong sách giáo khoa Giải tích 12 Bài viết cũng sẽ khảo sát thực trạng dạy chương này tại các trường THPT, nhằm đánh giá hiệu quả và tìm ra những phương pháp cải thiện trong giảng dạy.
Đề xuất phương án dạy học cho các nội dung trong chương ứng dụng của đạo hàm giúp khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị hàm số Phương pháp này tập trung vào việc phát hiện và giải quyết vấn đề, nhằm phát huy tính tích cực và sự chủ động sáng tạo của học sinh.
Tiến hành thực nghiệm sư phạm đối với các phương án đã đề ra
Việc áp dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề dựa trên những tư tưởng chủ đạo từ quan điểm hoạt động sẽ nâng cao hiệu quả giảng dạy Năng lực của học sinh chỉ được hình thành và phát triển thông qua hoạt động thực tiễn.
5 Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của bài viết này là việc áp dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong chủ đề "ứng dụng đạo hàm để khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị hàm số" trong môn Giải tích lớp 12.
5.2 Khách thể nghiên cứu: học sinh lớp 12 và giáo viên dạy môn
Sử dụng phối hợp các phương pháp:
Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Nghiên cứu các tài liệu lý luận (triết học, giáo dục học, tâm lý học và lý luận dạy học bộ môn Toán)
Nghiên cứu chương trình và tài liệu giáo dục liên quan đến ứng dụng của đạo hàm trong việc khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị hàm số là rất quan trọng Việc phân tích sách giáo khoa, sách giáo viên và tài liệu nâng cao giúp giáo viên và học sinh hiểu rõ hơn về cách sử dụng đạo hàm để xác định các tính chất của hàm số Các tài liệu này cung cấp kiến thức nền tảng cần thiết cho việc áp dụng đạo hàm trong thực tiễn, từ đó nâng cao khả năng tư duy toán học và kỹ năng giải quyết vấn đề cho học sinh.
Phương pháp điều tra - quan sát
- Dự giờ, tổng kết rút kinh nghiệm dạy chương này
Để hiểu rõ thực trạng dạy học chương này ở trường phổ thông, chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn và thu thập ý kiến từ các chuyên gia, giáo viên và học sinh Qua đó, chúng tôi khám phá nhận thức của giáo viên về phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề, cũng như kỹ năng vận dụng phương pháp này vào thực tiễn giảng dạy.
6.3 Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm trên những đối tượng học sinh cụ thể nhằm đánh giá hiệu quả của đề tài
6.4 Phương pháp thống kê Toán học để lý giải các kết quả thực nghiệm
7 Đóng góp của luận văn
Giáo viên cần nhận thức đúng tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học, tập trung vào người học Bằng cách hiểu và áp dụng các khái niệm cũng như biện pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề, giáo viên có thể xây dựng một môi trường học tập hợp lý Điều này sẽ giúp học sinh học tập một cách hứng thú, tiếp thu tri thức một cách logic và rõ ràng, không bị áp đặt.
8 Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận thì nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận
Chương 2 tập trung vào việc áp dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong việc giảng dạy chủ đề ứng dụng đạo hàm Mục tiêu là giúp học sinh khảo sát và vẽ đồ thị hàm số một cách hiệu quả Qua đó, học sinh không chỉ nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phát triển kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề thực tiễn Phương pháp này khuyến khích sự chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho việc học tập sâu sắc và bền vững hơn.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1 Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề
Để hiểu rõ về khái niệm "vấn đề" và các khái niệm liên quan, chúng ta cần bắt đầu từ định nghĩa của hệ thống.
Hệ thống được hiểu là một tập hợp những phần tử cùng với những quan hệ giữa những phần tử của tập hợp đó
Một tình huống được định nghĩa là một hệ thống phức tạp bao gồm chủ thể và khách thể, trong đó chủ thể có thể là con người, còn khách thể là một hệ thống cụ thể nào đó.
Khi một chủ thể chưa biết ít nhất một phần tử nào của khách thể, tình huống này được xem là một bài toán đối với chủ thể đó.
Trong một bài toán, nếu chủ thể đặt ra mục tiêu tìm kiếm một phần tử chưa biết dựa trên một số phần tử đã cho trong khách thể, thì ta có thể xác định đây là một bài toán cần giải quyết.
Một bài toán được xem là vấn đề khi người giải chưa có bất kỳ thuật giải nào để xác định phần tử chưa biết trong bài toán đó.
Ví dụ: Bài toán xét sự biến thiên của hàm số ( ) 1 3 5 2 6 3
Khi học sinh chưa nắm vững định lý và quy tắc xét sự biến thiên của hàm số, việc giải bài toán 3x^2 - x + x - trở thành một thách thức Tuy nhiên, nếu bài toán được đưa ra sau khi học sinh đã học về định lý và quy tắc này, nó sẽ không còn là vấn đề khó khăn nữa.
1.1.2 Tình huống gợi vấn đề:
