NỘI DUNG
1.1 Nguồn gốc, bản chất, tính chất của tôn giáo
1.1.1 Nguồn gốc của tôn giáo
Chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ ra rằng các tôn giáo có nguồn gốc từ những điều kiện vật chất và lịch sử cụ thể, phản ánh quan điểm duy vật lịch sử Trong tác phẩm "Hệ tư tưởng Đức", C.Mác và Ph.Ăngghen nhấn mạnh rằng ngay cả những ảo tưởng trong tư duy con người cũng là sản phẩm tất yếu của cuộc sống vật chất, có thể được xác định bằng kinh nghiệm và liên quan đến các tiền đề vật chất Do đó, đạo đức, tôn giáo, siêu hình học và các hình thức hệ tư tưởng khác không thể tồn tại độc lập mà luôn gắn liền với những điều kiện xã hội và kinh tế cụ thể.
C.Mác và Ph.Ăngghen cho rằng mối liên hệ giữa tôn giáo và "quá trình đời sống vật chất" của con người đã chỉ ra nguồn gốc hình thành tôn giáo.
V.I Lênin đã trình bày nhiều quan điểm về nguồn gốc xã hội, nhận thức, tâm lý và tình cảm của tôn giáo Một trong những luận điểm nổi tiếng của ông là "Sự sợ hãi tạo ra thần linh", thể hiện rằng tâm lý và cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển của tôn giáo.
Từ nhiều quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin cho thấy nguồn gốc ra đời tôn giáo là:
- Nguồn gốc kinh tế - xã hội:
QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ TÔN GIÁO VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TÔN GIÁO TRONG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
Nguồn gốc, bản chất, tính chất của tôn giáo
1.1.1 Nguồn gốc của tôn giáo
Chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ ra rằng các tôn giáo có nguồn gốc từ những điều kiện vật chất và lịch sử của con người, phản ánh quan điểm duy vật lịch sử Trong "Hệ tư tưởng Đức", C.Mác và Ph.Ăngghen nhấn mạnh rằng những ảo tưởng trong tư duy con người là sản phẩm tất yếu của cuộc sống vật chất, được xác định qua kinh nghiệm và liên quan đến những tiền đề vật chất Do đó, đạo đức, tôn giáo, siêu hình học và các hệ tư tưởng khác không còn giữ được tính độc lập mà phụ thuộc vào những hình thái ý thức tương ứng.
C.Mác và Ph.Ăngghen cho rằng: mối liên hệ gắn với "quá trình đời sống vật chất" của con người, của tôn giáo đã cho thấy những nguồn gốc ra đời của tôn giáo
V.I.Lênin cũng đã nêu nhiều quan điểm phản ánh nguồn gốc xã hội, nguồn gốc nhận thức, tâm lý, tình cảm của tôn giáo Luận điểm nổi tiếng của V.I.Lênin: "Sự sợ hãi tạo ra thần linh" đã phản ánh nguồn gốc đặc thù từ tâm lý, tình cảm góp phần làm phát sinh tôn giáo
Từ nhiều quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin cho thấy nguồn gốc ra đời tôn giáo là:
- Nguồn gốc kinh tế - xã hội:
Tôn giáo, dù là nguyên thủy hay hiện đại, đều phản ánh sự tồn tại của xã hội và các mối quan hệ kinh tế Nguồn gốc của tôn giáo bắt nguồn từ mối quan hệ giữa con người với tự nhiên và giữa con người với nhau Những nguyên nhân và điều kiện khách quan trong đời sống xã hội chính là yếu tố thúc đẩy sự hình thành và phát triển niềm tin tôn giáo.
Trong xã hội công xã nguyên thủy, con người cảm thấy yếu đuối trước thiên nhiên rộng lớn và bí ẩn, dẫn đến việc họ gán cho tự nhiên những sức mạnh siêu nhiên Ma thuật xuất hiện trong những hoạt động lao động khi con người không tin vào kết quả của mình, đặc biệt là trong các tình huống ngẫu nhiên Đây chính là hình thức tồn tại đầu tiên của tôn giáo, phản ánh mối quan hệ đặc thù giữa con người và tự nhiên, từ đó hình thành nguồn gốc xã hội của tôn giáo.
Khi chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất xuất hiện, giai cấp và sự đối kháng giai cấp nảy sinh, dẫn đến sự phát triển của các hiện tượng tiêu cực trong xã hội Con người trở nên bất lực trước những lực lượng tự phát này Sự tiến bộ của lực lượng sản xuất và các quan hệ kinh tế - xã hội đã làm thay đổi hình thức và tổ chức của tôn giáo.
Tôn giáo xuất hiện như một phản ứng của con người trước sức mạnh tự nhiên và xã hội mà họ không thể kiểm soát Điều này cho thấy rằng con người là nguồn gốc của tôn giáo, chứ không phải ngược lại.
Lịch sử nhận thức của con người diễn ra từ thấp đến cao, bắt đầu từ giai đoạn nhận thức tự nhiên cảm tính, nơi con người chưa thể sáng tạo ra tôn giáo Tôn giáo, với bản chất là ý thức và niềm tin, luôn gắn liền với cái siêu nhiên và thần thánh, điều mà nhận thức trực quan cảm tính không thể tạo ra Những khái niệm như thần thánh, cái siêu nhiên và thế giới bên kia là sản phẩm của biểu tượng, sự trừu tượng hóa và khái quát hóa Điều này cho thấy tôn giáo chỉ có thể xuất hiện khi con người đạt đến một trình độ nhận thức nhất định, đồng thời phải liên quan đến sự tự ý thức về bản thân trong mối quan hệ với thế giới bên ngoài.
Nhận thức thế giới qua lăng kính duy tâm và niềm tin vào các sức mạnh siêu nhiên phản ánh sự bất lực trước sức mạnh của tự nhiên, là một trong những nguyên nhân hình thành tôn giáo.
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo gắn liền với đặc điểm của quá trình nhận thức, một quá trình phức tạp và mâu thuẫn, thể hiện sự thống nhất biện chứng giữa nội dung khách quan và hình thức chủ quan V.I Lênin nhấn mạnh rằng nguồn gốc nhận thức của tôn giáo nằm trong đặc điểm này, cho rằng sự phân đôi của nhận thức con người và tính khả năng của chủ nghĩa duy tâm đã xuất hiện từ những khái niệm trừu tượng đầu tiên.
Nhận thức và thế giới quan của con người không chỉ thể hiện khả năng tư duy, lập trường và quan điểm cá nhân mà còn phản ánh quyền con người Quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo là những quyền được pháp luật bảo vệ, thể hiện sự tôn trọng đối với nhân quyền trong xã hội.
Thay đổi nhận thức thế giới quan của con người cần thông qua giáo dục và tự giáo dục, không phải bằng mệnh lệnh hay cưỡng bức Dù khoa học và kỹ thuật đã phát triển, nhiều hiện tượng trong tự nhiên và xã hội vẫn chưa được lý giải hoặc chinh phục Do đó, thế giới quan duy tâm vẫn đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại của tín ngưỡng và tôn giáo.
Tâm lý và tình cảm con người thường trải qua những trạng thái như hoang mang, sợ hãi và khủng hoảng niềm tin, đặc biệt trước sức mạnh tự phát của tự nhiên và xã hội Những cảm xúc này có thể dẫn đến sự hình thành tôn giáo Như V.I Lênin đã chỉ ra, nỗi sợ hãi trước những thế lực mù quáng của tư bản, mà quần chúng không thể đoán trước, luôn tiềm ẩn nguy cơ gây ra sự phá sản bất ngờ cho người vô sản và tiểu chủ.
Sự sợ hãi trước sức mạnh của tự nhiên và xã hội không chỉ khiến con người tìm đến thần linh mà còn thúc đẩy những tình cảm tích cực như lòng biết ơn, sự kính trọng và tình yêu Những cảm xúc này được thể hiện qua tín ngưỡng và tôn giáo, góp phần hình thành nên nguồn gốc sâu xa của tôn giáo hiện đại.
Tôn giáo, như một hình thái ý thức xã hội đặc biệt, có chức năng "bù đắp hư ảo" và đáp ứng nhu cầu tâm lý, tình cảm trong những bối cảnh cụ thể Các mối quan hệ tâm lý và tình cảm trong gia đình và cộng đồng tôn giáo, được hình thành qua sinh hoạt tôn giáo, tạo nên cơ sở tâm lý vững chắc cho sự tồn tại của tôn giáo.
Tâm lý tôn giáo là loại hình tâm lý rất nhạy cảm, gắn bó với tâm lý cá nhân, với tâm lý cộng đồng trong các tôn giáo
1.1.2 Bản chất của tôn giáo
Các nhà kinh điển của Chủ nghĩa Mác - Lênin đã nêu nhiều quan điểm về tôn giáo trong điều kiện lịch sử đương thời
Quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin về giải quyết vấn đề tôn giáo
1.2.1 Sự tồn tại khách quan của tôn giáo trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Tôn giáo, với vai trò là một hình thái ý thức xã hội và thực thể tổ chức, sẽ tiếp tục tồn tại miễn là còn những nguồn gốc và nguyên nhân thúc đẩy sự tồn tại của nó.
Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp lên chủ nghĩa xã hội, tôn giáo vẫn tiếp tục tồn tại vì một số nguyên nhân cơ bản.
Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, đặc biệt trong thời kỳ quá độ, mặc dù lực lượng sản xuất và khoa học kỹ thuật đã có những bước tiến đáng kể, con người vẫn chưa thể hoàn toàn kiểm soát các sức mạnh tự nhiên và chưa nắm bắt đầy đủ các quy luật xã hội Những giới hạn trong sự phát triển của lực lượng sản xuất và khoa học kỹ thuật chính là nguyên nhân dẫn đến sự tồn tại của tôn giáo.
Thời kỳ quá độ đặc trưng bởi sự xen kẽ giữa cái mới và cái cũ, với cái mới cần thời gian để khẳng định tính ưu việt Dù cái cũ đã bị đánh đổ, vẫn còn tồn tại những yếu tố cũ tác động đến xã hội Trong bối cảnh kinh tế, sự hiện diện của nền kinh tế nhiều thành phần là điều tất yếu trong quá trình chuyển mình lên chủ nghĩa xã hội Cấu trúc xã hội giai cấp cũng phản ánh sự đa dạng và phức tạp Về văn hóa và tư tưởng, những yếu tố cũ vẫn còn ảnh hưởng, đòi hỏi sự cải cách từ từ Đồng thời, tín ngưỡng tôn giáo vẫn là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân, với nhiều giá trị đạo đức phù hợp cho việc xây dựng xã hội mới, do đó tôn giáo vẫn có chỗ đứng trong xã hội xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ.
Sau sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã rơi vào tình trạng thoái trào Cuộc sống chính trị - xã hội toàn cầu trở nên phức tạp, gây ra sự hoang mang và khủng hoảng niềm tin vào các mô hình xã hội tương lai Điều này góp phần duy trì sự tồn tại của tôn giáo trong thời đại hiện nay.
Các thế lực thù địch thường lợi dụng vấn đề tôn giáo và nhân quyền để kích động sự chia rẽ giữa các tôn giáo, gây ra xung đột dân tộc và tôn giáo, từ đó phá hoại hòa bình, tiến bộ và sự phát triển xã hội.
Chủ nghĩa đế quốc hiện nay đang lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo và nhân quyền để thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình", nhằm thay đổi chế độ chính trị - xã hội ở những quốc gia đang quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Các tổ chức tôn giáo hiện đại đang tham gia vào các hoạt động chính trị với nhiều mức độ khác nhau Một số tôn giáo bị lợi dụng để phục vụ cho những mục đích không liên quan đến tôn giáo.
1.2.2 Những quan điểm cơ bản giải quyết vấn đề tôn giáo trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Giải quyết vấn đề tôn giáo là sự kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật, vì nó liên quan trực tiếp đến nhu cầu của nhân dân và quyền con người, quyền công dân.
Chủ nghĩa Mác - Lênin luôn luôn đòi hỏi "phải biết cách giải quyết vấn đề tôn giáo" trên cơ sở một số quan điểm sau đây:
Khắc phục dần những ảnh hưởng tiêu cực của tôn giáo là một phần quan trọng trong cuộc vận động đoàn kết các tín đồ tôn giáo, nhằm cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới.
Chủ nghĩa Mác - Lênin nhấn mạnh rằng tôn giáo là một hình thức ý thức xã hội, do đó, để thay đổi tôn giáo, trước tiên cần phải thay đổi các điều kiện xã hội Để loại bỏ những ảo tưởng trong tâm trí con người, cần phải xóa bỏ nguyên nhân gây ra những ảo tưởng đó Để từ bỏ những giấc mơ về một thiên đường hư ảo ở thế giới bên kia, con người cần phải nỗ lực xây dựng một thực tại tốt đẹp hơn.
"Thiên đường" có thể được xây dựng ngay tại trần gian, giúp xóa bỏ niềm tin vào các tín ngưỡng tôn giáo Để giải quyết vấn đề tôn giáo, cần phải không chỉ phê phán mà còn thực hiện các biện pháp cách mạng nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân Quá trình này kéo dài, nhằm cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới, đáp ứng đầy đủ nhu cầu của người dân, đặc biệt là những người có tín ngưỡng Qua đó, dần dần gạt bỏ những ảnh hưởng tiêu cực của tôn giáo trong đời sống xã hội.
Giải quyết vấn đề tôn giáo cần tập trung vào việc loại bỏ nguyên nhân dẫn đến sự hình thành và tồn tại của nó, thay vì chỉ đơn thuần cấm đoán Việc khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực của tôn giáo không thể thực hiện qua các mệnh lệnh hành chính, mà phải thông qua việc giáo dục và tuyên truyền tư tưởng duy vật và biện chứng Do đó, cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng là rất quan trọng, với nhiều hình thức tiếp cận khác nhau để nâng cao nhận thức xã hội.
* Tôn trọng, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của nhân dân
Tín ngưỡng và tôn giáo là nhu cầu tinh thần thiết yếu của một bộ phận dân cư Trong bối cảnh chủ nghĩa xã hội, việc tôn trọng và đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng được coi là nguyên tắc quan trọng Quyền này không chỉ được thể hiện qua các quy định pháp lý mà còn cần được thực hiện trong thực tiễn đời sống xã hội.
Cần tôn trọng quyền tự do tôn giáo của nhân dân và đảm bảo rằng các tổ chức tôn giáo được pháp luật thừa nhận và bảo vệ, đồng thời bình đẳng trước pháp luật Người dân có quyền theo đạo hoặc không theo đạo, bao gồm cả quyền từ bỏ sinh hoạt tôn giáo khi không còn nhu cầu Không ai được phép cưỡng bức người khác theo đạo Trong quan hệ với các tôn giáo và tín đồ, cần tránh phân biệt đối xử giữa công dân có tôn giáo khác nhau, cũng như giữa người có đạo và người không có đạo Các giáo hội tôn giáo cũng có trách nhiệm khuyến khích tín đồ sống một cuộc sống "tốt đời, đẹp đạo".
Sự vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin của Đảng và Nhà nước ta về giải quyết vấn đề tôn giáo trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội17 1 Khái quát đặc điểm chung về tôn giáo ở Việt Nam
và Nhà nước ta về giải quyết vấn đề tôn giáo trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội
1.3.1 Khái quát đặc điểm chung về tôn giáo ở Việt Nam
Việt Nam là một quốc gia với sự đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo, hiện có hơn 20 triệu tín đồ thuộc 6 tôn giáo lớn Sự phong phú này thể hiện rõ nét trong đời sống văn hóa và tinh thần của người dân Việt Nam.
Thứ nhất: ở Việt Nam các tôn giáo có lịch sử hình thành, phát triển, phạm vi ảnh hưởng, số lượng tín đồ khác nhau
Phật giáo: là một tôn giáo lớn, được truyền vào Việt Nam theo hai con đường: từ Ấn Độ và từ Trung Quốc, với các hệ phái khác nhau
Phật giáo đã xuất hiện tại Việt Nam từ những năm đầu công nguyên và phát triển mạnh mẽ qua các giai đoạn lịch sử, gắn bó chặt chẽ với dân tộc Việt Nam Đạo đức Phật giáo có ảnh hưởng sâu sắc đến phong tục, tập quán và văn hóa của người dân Trong một thời kỳ, Phật giáo còn được xem là quốc đạo của Việt Nam Hiện tại, đất nước ta có khoảng 10 triệu tín đồ theo đạo Phật.
Công giáo là một trong những tôn giáo thế giới du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ 16, hiện có khoảng 6 triệu tín đồ và đã trải qua nhiều thăng trầm trong quá trình phát triển Đạo Tin lành, được giới thiệu vào Việt Nam từ năm 1911 bởi tổ chức Tin lành Mỹ (CMA), hiện có khoảng 500 nghìn tín đồ và đang có xu hướng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt ở các vùng dân tộc thiểu số.
Hồi giáo là một trong những tôn giáo lớn trên thế giới đã được du nhập vào Việt Nam qua nhiều con đường khác nhau Hiện nay, Việt Nam có khoảng 100 nghìn tín đồ Hồi giáo, bao gồm hai nhánh chính: Hồi giáo chính thống (Islam) chủ yếu tập trung ở các tỉnh An Giang, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Tây Ninh, trong khi Hồi giáo Bà Ni chủ yếu ở Ninh Thuận, Bình Thuận cùng một số khu vực có đồng bào dân tộc thiểu số Đạo Cao Đài, một tôn giáo bản địa, được thành lập tại Nam Bộ Việt Nam.
Đạo Cao đài, được thành lập vào năm 1926, là một tôn giáo kết hợp nhiều yếu tố từ các tôn giáo khác nhau, hiện có hơn 2 triệu tín đồ, chủ yếu theo phái Cao đài Tây Ninh Đạo Hòa Hảo, hay Phật giáo Hòa Hảo, là một tôn giáo bản địa ra đời năm 1939 tại An Giang, chịu ảnh hưởng lớn từ Phật giáo, với trên 1 triệu tín đồ chủ yếu tập trung ở An Giang và một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long.
Hầu hết tín đồ tôn giáo tại Việt Nam đều là những người lao động, chịu đựng áp bức và bóc lột từ chế độ thực dân và phong kiến Chính vì vậy, họ mang trong mình tinh thần yêu nước và đoàn kết dân tộc mạnh mẽ.
Tín đồ tôn giáo ở Việt Nam chủ yếu là nhân dân lao động, gắn bó chặt chẽ trong cộng đồng gia đình, làng và nước Kể từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, các tôn giáo đã tin tưởng và đi theo Đảng, góp phần đoàn kết các dân tộc và tích cực tham gia vào cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ và xã hội chủ nghĩa.
Các tổ chức tôn giáo có tư cách pháp nhân đều tuân thủ pháp luật, gắn bó với dân tộc và tập hợp đông đảo tín đồ Họ đóng góp tích cực vào việc xây dựng cuộc sống "tốt đời, đẹp đạo" và hỗ trợ công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.
Các tôn giáo ở Việt Nam cùng tồn tại với nhiều loại hình tín ngưỡng dân gian truyền thống, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các tín ngưỡng này Bên cạnh các tôn giáo với hệ thống tín điều, giáo lý và lễ nghi rõ ràng, Việt Nam còn có nhiều tín ngưỡng dân gian như thờ tổ tiên, thờ anh hùng dân tộc, thờ Mẫu và thờ Thành hoàng Sự tiếp thu và tiếp biến các loại hình tín ngưỡng dân gian đã tạo nên sự phong phú và đa dạng trong sinh hoạt tín ngưỡng và tôn giáo tại Việt Nam.
Trong những năm gần đây, tình hình hoạt động tôn giáo đã diễn ra phức tạp do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, tiềm ẩn những yếu tố có thể gây ra sự mất ổn định.
Trong bối cảnh tích cực của hoạt động tôn giáo tại Việt Nam, gần đây đã xuất hiện những vấn đề tiêu cực do tác động từ tình hình chính trị - xã hội toàn cầu Một số cá nhân đã không tuân thủ pháp luật, tổ chức truyền đạo trái phép và lợi dụng tín ngưỡng để hành nghề mê tín dị đoan Đặc biệt ở các vùng dân tộc thiểu số, một số người đã lợi dụng tôn giáo để kích động tín đồ, gây ảnh hưởng xấu đến khối đại đoàn kết dân tộc và làm gia tăng bất ổn chính trị.
Tình hình tôn giáo ở Việt Nam hiện nay đang chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các yếu tố mới trong xu thế toàn cầu và những biến động của đời sống chính trị - xã hội trên thế giới Việc phân tích và đánh giá đúng những tác động này là cần thiết để có quan điểm phù hợp trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến tôn giáo.
1.3.2 Quan điểm và chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước ta hiện nay
Công cuộc đổi mới toàn diện đất nước đã khẳng định quan điểm đổi mới tư duy và thái độ ứng xử của Đảng và Nhà nước đối với tôn giáo.
Đảng và Nhà nước ta nhận thức rằng tôn giáo là một nhu cầu tinh thần thiết yếu của một bộ phận nhân dân, và sẽ tiếp tục tồn tại song song với dân tộc trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội Các tín đồ tôn giáo là một phần quan trọng trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Đảng và Nhà nước ta luôn tôn trọng và đảm bảo quyền tự do tôn giáo của công dân, cho phép mọi người theo hoặc không theo tôn giáo nào, đồng thời khẳng định tôn giáo là nhu cầu tinh thần quan trọng của một bộ phận nhân dân Sự công nhận này thể hiện sự đổi mới trong nhận thức về mối quan hệ giữa chủ nghĩa xã hội và tôn giáo, đánh giá đúng đắn về giá trị đạo đức tôn giáo trong việc xây dựng xã hội mới ở Việt Nam Việt Nam không xem tôn giáo và chủ nghĩa xã hội là đối lập, mà luôn cam kết bảo vệ quyền tự do tôn giáo của mọi công dân.
TÌNH HÌNH TÔN GIÁO VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO Ở XÃ NGHĨA THUẬN, THỊ XÃ THÁI HÕA, TỈNH NGHỆ
Đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hóa xã Nghĩa Thuận, thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An
2.1.1 Dân số và nguồn nhân lực
Nghĩa Thuận là một xã đồng bằng nằm ở phía nam thị xã Thái Hòa, cách trung tâm thị xã 10 km và có quốc lộ 48 đi qua Xã này đóng vai trò quan trọng như trung tâm kinh tế, chính trị và văn hóa của khu vực phía nam Thái Hòa.
Xã Nghĩa Thuận, nằm ở tọa độ 19°16′ vĩ bắc và 105°30′ kinh đông, có vị trí địa lý đặc biệt với phía Đông giáp xã Nghĩa Hội, phía Tây giáp hai xã Nghĩa Lộc và một phần xã Đông Hiếu, phía Nam giáp huyện Quỳnh Lưu, và phía Bắc giáp xã Đông Hiếu Xã có 16 xóm và cách thị xã Thái Hòa khoảng 10 km, với tổng diện tích 30,95 km² Theo số liệu thống kê năm 2013, Nghĩa Thuận có dân số 15.136 người, mật độ dân số đạt 489,1 người/km².
Xã Nghĩa Thuận có đường quốc lộ 48 và tiếp giáp với đường Hồ Chí Minh, tạo điều kiện thuận lợi cho vận tải đường bộ Hiện tại, xã đã có hơn 36 phương tiện vận tải, với khối lượng hàng hóa và hành khách tăng nhanh chóng Hầu hết các doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào lĩnh vực này thuộc thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, cho thấy xã đang phát triển đúng hướng theo nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Bảng 1: Diện tích, dân số, mật độ dân số xã Nghĩa Thuận năm 2013
(km 2 ) Dân số Mật độ dân số
(người/km 2 ) Tổng số hộ Quy mô hộ
(Nguồn: thống kê xã Nghĩa Thuận năm 2013)
Mặc dù tỷ lệ sinh ở thị xã giảm trung bình 0,01% nhờ thực hiện hiệu quả chương trình kế hoạch hóa gia đình, nhưng tốc độ tăng dân số trung bình vẫn gia tăng qua các năm do sự gia tăng của dân số cơ học, với mức tăng trung bình hàng năm đạt 0,2%.
Lực lượng lao động hiện chiếm 45,3% tổng dân số, với chất lượng lao động trong các ngành phi nông nghiệp ngày càng được cải thiện nhờ nhu cầu phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp và dịch vụ - thương mại.
Nguồn lao động tại Nghĩa Thuận rất phong phú, với lực lượng trẻ, khỏe, chăm chỉ và nhạy bén trong việc tiếp thu kiến thức mới Tuy nhiên, mặc dù khoảng 50% lao động đã qua đào tạo, nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ yêu cầu cho quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa trong giai đoạn tới.
Trong giai đoạn 2001-2005, tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm đạt 6,2%, tăng lên 7,4% trong giai đoạn 2001-2009, với mức tăng 9,5% trong năm 2009 so với năm 2008 Dự báo đến năm 2014, thu nhập bình quân đầu người sẽ đạt 21 triệu đồng mỗi năm.
Kinh tế xã đã có sự chuyển biến tích cực với mức tăng trưởng trung bình hàng năm đạt 15% trong giai đoạn 2009-2012, đáp ứng nhu cầu hiện tại và tạo nền tảng cho sự phát triển trong tương lai Cơ cấu giá trị sản xuất của các ngành cũng đã được cải thiện qua các năm, thể hiện rõ qua bảng thống kê kèm theo.
Bảng 2: Cơ cấu giá trị sản xuất của các ngành của xã Nghĩa Thuận
Chỉ tiêu Cơ cấu (%) Cơ cấu (%) Cơ cấu (%) Cơ cấu (%)
(Nguồn: thống kê xã Nghĩa Thuận)
Từ năm 2009 đến năm 2012, tỷ trọng sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp đã giảm mạnh, từ 41,1% năm 2010 xuống chỉ còn 20,68% năm 2012 Ngược lại, tỷ lệ công nghiệp xây dựng cơ bản và dịch vụ đã gia tăng đáng kể, với công nghiệp xây dựng cơ bản chỉ chiếm 17,4% năm 2010 nhưng đã tăng lên 33,16% vào năm 2012 Những thay đổi này cho thấy bước đầu chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa đang diễn ra.
Trong những năm gần đây, nền kinh tế xã đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa, nhằm nâng cao hiệu quả trong các ngành nghề Cơ cấu kinh tế hiện tại bao gồm ba lĩnh vực chính: thương mại - dịch vụ, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, và nông lâm - ngư nghiệp Đặc biệt, khu vực dịch vụ thương mại đã tăng trưởng đáng kể, từ 41,5% vào năm 2010 lên 46,16% vào năm 2012 Mặc dù tỷ trọng ngành nông lâm ngư nghiệp có giảm, nhưng vẫn đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của thị xã.
2010 chiếm 41,1% và đến năm 2012 giảm xuống còn 20,68 %
Tỷ trọng các ngành phi nông nghiệp trong nền kinh tế Việt Nam đã tăng từ 57,3% năm 2000 lên 72,7% vào năm 2012, cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong cơ cấu kinh tế Sự phát triển này đã góp phần hình thành những ngành và lĩnh vực quan trọng như công nghiệp chế biến và dịch vụ vận tải, tạo động lực cho sự phát triển kinh tế.
Cơ cấu ngành nông nghiệp tại Việt Nam chủ yếu bao gồm trồng trọt và chăn nuôi, hai lĩnh vực này vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị sản xuất nông nghiệp Sự quan trọng của chúng được thể hiện rõ qua các bảng số liệu liên quan.
Bảng 3: Diện tích đất nông nghiệp, sản lượng lương thực của xã Nghĩa Thuận
Hệ thống mạng lưới thú y tại xã Nghĩa Thuận đã được duy trì và phát triển nhờ sự quan tâm của các cấp, các ngành, giúp theo dõi và chữa bệnh kịp thời cho gia súc, gia cầm Xã đã chỉ đạo việc chăn thả theo từng vùng, chủ yếu áp dụng phương pháp chăn dắc, không thả rông, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phòng dịch Nhờ những biện pháp này, trong nhiều năm qua, địa bàn xã không xảy ra dịch bệnh.
Bảng 4: Số lƣợng gia súc, gia cầm của xã Nghĩa Thuận
Tổng đàn Gia súc, Gia cầm (con) 2009 2010 2011 2012
(Nguồn: thống kê xã Nghĩa Thuận) Định mức 2009 2010 2011 2012
Qua bảng số liệu ta thấy rằng năm 2009 tổng đàn gia súc, gia cầm là
Số lượng con gia súc đã tăng từ 17.673 lên 25.068 vào năm 2012, cho thấy sự phát triển tích cực trong việc nâng cao thu nhập cho người dân Kết quả này góp phần quan trọng vào việc ổn định kinh tế cho cộng đồng địa phương.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản đang có xu hướng giảm, do đó cần chú trọng phát triển chăn nuôi gia súc và nuôi trồng thủy sản, cũng như trồng mới và bảo vệ rừng để cải thiện tỷ trọng trong cơ cấu ngành nông nghiệp trong tương lai.
Tình hình tôn giáo và thực hiện chính sách tôn giáo ở xã Nghĩa Thuận, thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An hiện nay
2.2.1 Tình hình tôn giáo ở xã Nghĩa Thuận
Xã Nghĩa Thuận chủ yếu theo đạo Công giáo, bên cạnh đó còn có sự hiện diện của Đạo Phật, Đạo Hòa Hảo và Đạo Tin Lành, các tôn giáo này vẫn đang hoạt động và phân bố rải rác trên địa bàn xã.
Đạo Công giáo là tôn giáo chủ yếu tại xã Nghĩa Thuận, với 3 xóm có đồng bào công giáo sinh sống, tổng cộng 379 hộ và 1919 người, chiếm 18.75% dân số toàn xã Các xóm có giáo dân bao gồm xóm 8, xóm 5A và xóm 5B Tại đây có 3 tu viện thuộc giáo phận Vinh, với gần 200 tu sĩ và 50 nữ sinh tập tu Đa số đồng bào công giáo thể hiện thái độ tích cực trong việc thực hành đạo và tham gia xây dựng quê hương Nhiều linh mục và chức việc hợp tác tích cực với chính quyền và báo cáo về các hoạt động tôn giáo Tình hình đạo Công giáo tại xã Nghĩa Thuận hiện tương đối ổn định.
Về hạn chế: Trong hoạt động công giáo vẫn còn diễn ra một số biểu hiện thiếu lành mạnh, thậm chí còn vi phạm pháp luật như:
Một số linh mục trẻ thể hiện thái độ bất hợp tác và lợi dụng tự do ngôn luận để chỉ trích Đảng và chính quyền, gây ra sự mất đoàn kết giữa các tín đồ tôn giáo Họ thậm chí còn ngăn cản công dân thực hiện nghĩa vụ đối với đất nước, cấm đoán quần chúng gia nhập Đảng và cô lập các đảng viên có nguồn gốc tôn giáo.
Giáo hội Công giáo đang ngày càng mở rộng hoạt động, tổ chức nhiều hội đoàn như Hội phụ huynh gia trưởng, Hội phụ nữ bác ái, và Hội thanh niên, sinh viên công giáo Tuy nhiên, một số hội đoàn này có xu hướng lấn át các đoàn thể khác trong các xóm giáo, nơi có sự pha trộn giữa các gia đình Công giáo và những gia đình không theo đạo Đáng lo ngại, một số phần tử cực đoan trong cộng đồng Công giáo đã có hành vi gây rối, như ném đá vào nhà của những gia đình không theo đạo, nhằm ép buộc họ phải theo Công giáo hoặc buộc họ phải di dời Hành động này gây ra sự mất ổn định và đe dọa khối đại đoàn kết giữa các tôn giáo.
Về đất đai, giáo hội Công giáo tỏ rõ ý đồ muốn mở rộng khuôn viên nhà thờ, đòi lại đất bằng nhiều cách nhưng không thành
Tình hình sinh hoạt tôn giáo của cộng đồng công giáo tại xã Nghĩa Thuận đang đối mặt với những nguy cơ gây mất đoàn kết giữa các tôn giáo, do một số linh mục và giáo dân có hành vi không lành mạnh, vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến an ninh tôn giáo và an ninh chính trị trong khu vực.
Đạo Tin Lành đã du nhập vào xã từ năm 2006, hiện có hai nhóm chưa được chính quyền công nhận Dù đã có nhiều hoạt động truyền đạo trái phép, cả hai nhóm này vẫn chưa cung cấp đủ chứng minh về số lượng tín đồ và các chứng chỉ cần thiết để được cấp phép Mặc dù đã gửi đơn xin chứng nhận điểm nhóm, chính quyền vẫn không giải quyết, nhưng họ vẫn tiếp tục sinh hoạt tại gia.
Phật giáo đã du nhập vào xã từ lâu, nhưng vẫn phân bố rải rác ở nhiều nơi Trong hai năm qua, phong trào phục hồi sinh hoạt Phật giáo đang gia tăng Các hoạt động Phật sự diễn ra bình thường và tôn trọng chính quyền địa phương, tuy nhiên, vẫn tồn tại hiện tượng chưa đoàn kết giữa các nhóm phật tử ở một số địa điểm.
Thực hiện chính sách Tôn giáo ở xã Nghĩa Thuận, thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An hiện nay
Dựa trên chính sách tôn giáo đúng đắn của Đảng và Nhà nước, xã Nghĩa Thuận đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong công tác tôn giáo Đồng bào các tôn giáo đã tích cực tham gia vào việc xây dựng đời sống kinh tế - xã hội của địa phương Các tổ chức tôn giáo hoạt động theo pháp luật, gắn bó với nhân dân và tập hợp đông đảo tín đồ, góp phần xây dựng cuộc sống tốt đẹp và phát triển địa phương Các ngành, các cấp đã chủ động thực hiện các chính sách tôn giáo, phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh chính trị, đồng thời ngăn chặn những hoạt động lợi dụng tôn giáo để chống phá Đảng và Nhà nước.
Hàng năm, Uỷ ban nhân dân xã phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các phòng, ban chuyên môn tổ chức tập huấn công tác tôn giáo cho 200 cán bộ cơ sở và cán bộ xóm Chính quyền xã cũng hợp tác với các xã có đồng bào giáo dân để tổ chức các hình thức tập huấn và hỗ trợ lẫn nhau, tiếp xúc tuyên truyền đến hàng vạn lượt người Ngoài ra, xã còn phối hợp với Ban Tôn giáo Tỉnh để đưa cán bộ đi tập huấn, bao gồm 1 lớp trưởng thôn với 16 người và 1 lớp cho cán bộ, công chức xã với 5 người tham gia.
Chính quyền xã đã phối hợp với cấp ủy Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân để chủ động tiếp xúc với các chức sắc tôn giáo trong các dịp lễ như Noel, lễ trọng của Công giáo, lễ Phật Đản và lễ Vu Lan Cán bộ làm công tác tôn giáo và an ninh thường xuyên nắm bắt tình hình địa bàn, tuyên truyền và giải thích về chính sách tự do tín ngưỡng của Đảng và Nhà nước Nhờ đó, đại đa số tín đồ và chức sắc tôn giáo cảm thấy gần gũi và đồng cảm với cán bộ chính quyền.
Công tác quản lý nhà nước đối với tôn giáo trên địa bàn được thực hiện hiệu quả, với việc theo dõi chặt chẽ các hoạt động tôn giáo và xây dựng phương án giải quyết kịp thời, mang lại kết quả tích cực.
Ủy ban nhân dân xã đã giao cho các ngành chức năng tiến hành điều tra và thống kê các loại đất đai liên quan đến tôn giáo, nhằm lập hồ sơ và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Đến năm 2010, đã có 9/9 cơ sở tôn giáo được cấp bìa đất.
Chính quyền đã tích cực giải quyết các nhu cầu chính đáng của tôn giáo, đặc biệt là đối với Công giáo và Phật giáo Đối với Công giáo, chính quyền đã đề nghị cấp đất cho giáo xứ Phận Vinh để xây dựng Nhà thờ, và hiện nay Nhà thờ đã hoàn thành Đối với Phật giáo, chính quyền xã cũng rất quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tôn giáo này trên địa bàn.
Chính quyền xã không chỉ đáp ứng nhu cầu chính đáng của các tôn giáo mà còn kiên quyết đấu tranh với các hoạt động vi phạm pháp luật, như việc tổ chức rước lễ ngoài khuôn viên nhà thờ Để hạn chế sự lộn xộn, chính quyền đã cử người theo dõi tình hình và mời những người có trách nhiệm để nhắc nhở và giao trách nhiệm.
Chính quyền đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động Phật giáo như cúng lễ, lễ Phật Đản và lễ Vu Lan, đồng thời kiên quyết xử lý những cá nhân và nhóm tổ chức hoạt động tín ngưỡng trái quy định, đặc biệt là những hoạt động mê tín dị đoan Đối với Đạo Tin Lành, chính quyền đã theo dõi sát sao tình hình và kịp thời đấu tranh với những đối tượng tụ tập học sinh để truyền đạo trái phép Các hoạt động điều tra, thu thập tài liệu nhằm ngăn chặn truyền đạo trái phép tại thị xã Thái Hòa đã được thực hiện nhanh chóng.
Xã Nghĩa Thuận, với vị trí địa lý thuận lợi và nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đã khai thác hiệu quả tiềm năng và phát huy thế mạnh của mình Tại đây, đa dạng tôn giáo phát triển, trong đó Công giáo là tôn giáo đông nhất, bên cạnh Đạo Phật, Đạo Hòa Hảo và Đạo Tin Lành.
Trong quá trình thực hiện chính sách tôn giáo, xã đã đạt được nhiều thành tựu, nâng cao uy tín của Đảng đối với đồng bào tôn giáo Nhận thức về tôn giáo và công tác tôn giáo của cán bộ, đảng viên đã được cải thiện rõ rệt so với trước đây Chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước đã được triển khai nghiêm túc và kịp thời trong quản lý hoạt động tôn giáo.
Hoạt động tôn giáo tại huyện đang diễn ra phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân xã Nghĩa Thuận cần phát huy thành tựu đã đạt được, khắc phục khó khăn để vượt qua thách thức Đồng thời, cần tận dụng các điều kiện thuận lợi nhằm xây dựng Nghĩa Thuận phát triển phồn vinh, hòa bình và ổn định Điều này góp phần nâng cao đời sống nhân dân, bao gồm cả đồng bào theo đạo, khuyến khích họ sống phúc âm trong lòng dân tộc, thực hiện tốt đời sống và gắn bó với cộng đồng.
