NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ
Giáo dục đã luôn là một lĩnh vực được nhân loại chú trọng từ xa xưa Tại phương Tây, từ thời cổ đại, Platon đã phát triển một hệ thống giáo dục có tổ chức, dựa trên nền tảng của triết học duy tâm.
Viện Hàn lâm do ông sáng lập ở Aten được coi là trường đại học tổng hợp đầu tiên ở châu Âu, có ảnh hưởng sâu sắc đến nền giáo dục phương Tây từ xưa đến nay Ở phương Đông, Khổng Tử là nhân vật có đóng góp quan trọng cho giáo dục, với hoài bão lớn nhất là làm chính trị, nhưng thành công của ông lại nằm trong lĩnh vực giáo dục Tư tưởng “Học không biết chán, dạy không biết mỏi” của ông vẫn còn giá trị trong thời đại “xã hội học tập” hiện nay Tại Việt Nam, truyền thống học tập này đã được duy trì từ ngàn đời, với việc cha ông lập ra các giảng võ đường và Văn Miếu vào năm 1070.
Tử Giám, được thành lập vào năm 1076, đã đặt nền móng cho sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam Kể từ đó, giáo dục Việt Nam không ngừng phát triển mạnh mẽ, cả về số lượng lẫn chất lượng.
Giáo dục (tiếng Anh: education) theo nghĩa chung là hình thức học tập theo đó kiến thức, kỹ năng, và thói quen của một nhóm người được trao truyền
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ
Một số khái niệm
Giáo dục luôn là một lĩnh vực được nhân loại chú trọng từ xa xưa Tại phương Tây, Platon đã phát triển một hệ thống giáo dục có tổ chức, dựa trên nền tảng của triết lý duy tâm từ thời cổ đại.
Viện Hàn lâm do ông sáng lập ở Aten được coi là trường đại học tổng hợp đầu tiên ở châu Âu, có ảnh hưởng sâu sắc đến nền giáo dục phương Tây từ xưa đến nay Ở phương Đông, Khổng Tử là nhân vật có đóng góp quan trọng cho giáo dục, với hoài bão lớn nhất là làm chính trị, nhưng thành công của ông lại nằm trong lĩnh vực giáo dục Tư tưởng "Học không biết chán, dạy không biết mỏi" của ông không chỉ phù hợp với thời đại của ông mà còn phù hợp với xã hội học tập hiện nay Tại Việt Nam, truyền thống học tập này đã được duy trì từ ngàn đời xưa đến nay, với việc cha ông lập nên các giảng võ đường và Văn Miếu vào năm 1070.
Tử Giám, được thành lập vào năm 1076, là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam Từ thời điểm đó đến nay, giáo dục Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ, không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng.
Giáo dục, hay còn gọi là education trong tiếng Anh, là quá trình truyền đạt kiến thức, kỹ năng và thói quen từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo hoặc nghiên cứu Quá trình này thường diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác, nhưng cũng có thể thông qua tự học Mọi trải nghiệm có ảnh hưởng lớn đến cách suy nghĩ, cảm nhận và hành động của con người đều được xem là mang tính giáo dục Giáo dục được chia thành nhiều giai đoạn, bao gồm giáo dục tuổi ấu thơ, giáo dục tiểu học, giáo dục trung học và giáo dục đại học.
Từ "education" trong tiếng Anh có nguồn gốc từ từ Latin "education," mang nghĩa là "nuôi dưỡng, nuôi dạy," bao gồm động từ "educo," nghĩa là "tôi giáo dục, tôi đào tạo." Đồng thời, từ này cũng liên quan đến khái niệm "tiến tới" và "đứng dậy." Trong tiếng Việt, "giáo" có nghĩa là dạy, trong khi "dục" có nghĩa là nuôi; do đó, "giáo dục" được hiểu là quá trình "dạy dỗ nhằm nuôi dưỡng trí thức, đạo đức và thể chất."
Giáo dục còn đƣợc hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp:
Giáo dục, theo nghĩa hẹp, là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục tổng thể, bao gồm việc hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, tình cảm và thái độ của con người Nó đóng vai trò trong việc phát triển những nét tính cách và hành vi đúng đắn trong xã hội, liên quan đến các lĩnh vực như đạo đức, lao động, tư tưởng chính trị, thẩm mỹ và vệ sinh.
Giáo dục, theo nghĩa rộng, là quá trình hình thành nhân cách một cách toàn diện, được tổ chức có mục đích và kế hoạch Quá trình này diễn ra thông qua các hoạt động và mối quan hệ giữa người giáo dục và người được giáo dục, nhằm truyền đạt và tiếp thu những kinh nghiệm xã hội của nhân loại.
Theo Từ điển Tiếng Việt của viện ngôn ngữ học, giáo dục được hiểu là hoạt động có hệ thống nhằm phát triển tinh thần và thể chất của một đối tượng, giúp đối tượng đó đạt được các phẩm chất và năng lực theo yêu cầu Ngoài ra, giáo dục còn được định nghĩa dưới góc độ danh từ là hệ thống các biện pháp và cơ quan giảng dạy trong một quốc gia.
Giáo dục không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn là quá trình khai thác tiềm năng vốn có của mỗi cá nhân Nó giúp nâng cao năng lực và phẩm chất của cả giáo viên và học sinh, từ đó hướng tới sự hoàn thiện và đáp ứng nhu cầu phát triển trong xã hội hiện đại.
Kế thừa truyền thống giáo dục của cha ông, Đảng ta, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, luôn đặt giáo dục và sự nghiệp “trồng người” lên hàng đầu Trong buổi nói chuyện với giáo viên cấp hai và cấp ba miền Bắc vào ngày 13/9/1958, Người đã nhấn mạnh: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”, thể hiện tư tưởng giáo dục xuyên suốt trong cuộc đời của Người.
Giáo dục là một quá trình có tổ chức và ý thức, nhằm khơi gợi và biến đổi nhận thức, năng lực, tình cảm và thái độ của cả người dạy và người học theo hướng tích cực Quá trình này không chỉ hoàn thiện nhân cách của thầy và trò mà còn đáp ứng các yêu cầu tồn tại và phát triển trong xã hội hiện đại.
Giáo dục không chỉ bị chi phối bởi xã hội mà còn có khả năng tác động tích cực trở lại xã hội Thông qua việc thực hiện các chức năng xã hội, giáo dục góp phần nâng cao nhận thức và phát triển cộng đồng.
Giáo dục có vai trò quan trọng trong việc tái sản xuất nhân cách và tái sản xuất xã hội, với hai chức năng này hỗ trợ lẫn nhau Trong xã hội hiện nay, hai chức năng này được cụ thể hóa thành ba chức năng chính.
Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc tái sản xuất sức lao động xã hội, nâng cao trình độ và kỹ năng của người lao động, từ đó thay thế sức lao động cũ đã mất Nhờ vào việc cải thiện năng suất lao động, giáo dục góp phần thúc đẩy sản xuất và phát triển kinh tế Theo Mác, "Công tác giáo dục sẽ làm cho những người trẻ tuổi có khả năng nắm vững nhanh chóng toàn bộ hệ thống sản xuất trong thực tiễn".
Chức năng chính trị - xã hội của giáo dục trong chế độ "Tất cả của dân, do dân và vì dân" là rất quan trọng, giúp nâng cao dân trí cho thế hệ trẻ và toàn thể nhân dân Qua đó, giáo dục tạo điều kiện cho công dân tham gia quản lý xã hội và đất nước, hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình như những chủ nhân thực sự của xã hội.
Nội dung, hình thức của giáo dục đạo đức cho sinh viên trường Cao đẳng nghề trong giai đoạn hiện nay
1.2.1 Nội dung giáo d ng ngh
Giáo dục đạo đức là yếu tố quan trọng trong việc "trồng người", góp phần hình thành thế hệ vừa có phẩm chất đạo đức tốt vừa có chuyên môn vững vàng, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước Hiện nay, giáo dục đạo đức cho sinh viên tại các trường Cao đẳng nghề bao gồm nhiều nội dung thiết yếu nhằm phát triển toàn diện nhân cách và năng lực nghề nghiệp.
Giáo dục cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên trường cao đẳng nghề, về các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc là rất quan trọng Những giá trị và chuẩn mực đạo đức này đã được gìn giữ và truyền lại qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam Các giá trị đạo đức truyền thống không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa mà còn góp phần hình thành nhân cách và trách nhiệm của sinh viên trong xã hội hiện đại.
Sống hòa thuận, đoàn kết và yêu thương đồng bào là giá trị cốt lõi của người Việt Nam, thể hiện qua câu nói "thương người như thể thương thân" Đặc biệt, tình cảm này càng được thể hiện rõ nét đối với những người gặp hoạn nạn và khốn khổ Những hành vi ứng xử trong quan hệ cộng đồng của người Việt Nam phản ánh sự gắn bó và mối quan tâm chân thành đến nhau.
- Căm thù giặc ngoại xâm, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc
Người Việt Nam sống thủy chung, biết ơn và tôn kính những anh hùng, nghĩa sĩ đã có công với dân tộc Chúng ta luôn hướng về tương lai nhưng không bao giờ quên quá khứ và tổ tiên, thể hiện qua câu răn dạy "uống nước nhớ nguồn" Nhân dân ta từ ngàn đời nay luôn ghi nhớ và trân trọng những giá trị này.
“Ăn quả nhớ người trồng cây” thể hiện giá trị chuẩn mực về lòng biết ơn và tinh thần đoàn kết Ý nghĩa này được mở rộng trong tinh thần đoàn kết quốc tế vô sản, thể hiện sự gắn bó với các dân tộc bị áp bức và nhân dân lao động trên toàn thế giới Hồ Chí Minh đã khẳng định điều này qua câu nói “Bốn phương vô sản đều là anh em”.
Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát huy truyền thống quý báu trong quan hệ con người, khẳng định rằng tình cảm và nghĩa vụ giữa mọi người là cốt lõi của cuộc sống Ông từng nói: “Nhân dân ta từ lâu đã sống với nhau có tình, có nghĩa Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống không có tình, có nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác-Lênin được.”
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc chú trọng phát triển nguồn lực con người, đặc biệt là sinh viên, trở nên cấp thiết để đảm bảo sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước Nghị quyết Đại hội Đảng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng và hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam, đồng thời bồi dưỡng các giá trị văn hóa cho thanh niên, học sinh, sinh viên, tập trung vào lý tưởng sống, lối sống, năng lực, trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hóa.
Giáo dục lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội cho sinh viên là rất quan trọng, đặc biệt khi các giá trị đạo đức truyền thống được sinh viên quan tâm Việc lựa chọn các giá trị phù hợp sẽ định hướng cho thanh niên, giúp họ đáp ứng mục tiêu giáo dục và đào tạo, phục vụ đất nước Điều này tạo nền tảng để điều chỉnh hành vi của sinh viên, xác định thái độ và ứng xử trước những biến động lớn do cơ chế thị trường trong giai đoạn hiện nay.
Giáo dục thế giới quan cách mạng và nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa cho sinh viên là rất quan trọng, vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội cần phải gắn liền với giáo dục này Nhận thức đúng về thế giới quan và nhân sinh quan là yếu tố cốt lõi tạo niềm tin có căn cứ khoa học Thêm vào đó, trong giai đoạn cách mạng hiện nay, thế giới quan và nhân sinh quan đã được bổ sung nhiều nhân tố mới từ thực tiễn cuộc sống.
Giáo dục cho thanh niên sinh viên tại trường nghề hiện nay cần tập trung vào việc xây dựng ý thức cộng đồng và tinh thần khoan dung, khuyến khích hành động vì lợi ích chung và chống lại chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, đồng thời bảo vệ môi trường sống Tinh thần khoan dung và ý thức cộng đồng không chỉ là kết tinh của các giá trị truyền thống mà còn được hình thành qua lịch sử chống giặc ngoại xâm và dựng nước của dân tộc, góp phần tạo nên sức mạnh tiềm ẩn của con người Việt Nam.
Giáo dục sinh viên cần tập trung vào việc phát triển tinh thần tự chủ nhạy bén, chấp nhận hy sinh và dám đối mặt với khó khăn, thử thách Trong bối cảnh khoa học và công nghệ đang thúc đẩy sự chuyển biến nhanh chóng trong đời sống kinh tế - xã hội, thế hệ trẻ cần trang bị trí tuệ, thể chất và ý chí mạnh mẽ để thích nghi Những phẩm chất này không chỉ giúp sinh viên hoàn thành nhiệm vụ sau khi ra trường mà còn thể hiện một nét đạo đức mới, khác biệt so với các giá trị truyền thống.
Giáo dục đạo đức trong văn hóa giao tiếp là một yếu tố quan trọng, đặc biệt đối với sinh viên cao đẳng nghề, nhằm hình thành những quan niệm lành mạnh về tình yêu, hạnh phúc gia đình, cái đẹp và đạo đức trong kinh doanh Trong bối cảnh cơ chế thị trường có thể làm suy giảm các giá trị lịch sử lâu đời, việc giáo dục những giá trị này giúp sinh viên phát triển nhân cách và chuẩn bị tốt hơn cho cuộc sống sau này.
Từ đó đề ra những phẩm chất đạo đức cần có của sinh viên các trường cao đẳng nghề nhƣ sau:
Sinh viên trường nghề không chỉ cần có phẩm chất đạo đức cách mạng, lý tưởng sống, ước mơ và hoài bão, mà còn phải kiên trì vượt qua khó khăn, hăng say học tập và nghiên cứu Họ cần rèn luyện tu dưỡng đạo đức và phát triển kỹ năng sáng tạo trong lĩnh vực chuyên môn của mình.
Sinh viên trường nghề cần phải đáp ứng tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp, điều này rất quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang trong thời kỳ "dân số vàng" với lực lượng lao động dồi dào Đây là nguồn lực thiết yếu để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2011-2020 đã được Đại hội Đảng XI thông qua Tuy nhiên, chất lượng nguồn nhân lực vẫn còn thấp và cần được cải thiện nhanh chóng, đặc biệt trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay.
Nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu và còn yếu so với các nước trong khu vực và thế giới Theo Tổng cục Dạy nghề, tỷ lệ lao động được đào tạo chỉ đạt 24%, trong khi con số này ở các nước trong khu vực là 50% Tỷ lệ lao động có bằng cấp cũng thấp, tăng khoảng 7,3% mỗi năm, nhưng vẫn chưa đáp ứng nhu cầu lao động có đào tạo cho phát triển kinh tế Cơ cấu đào tạo theo ngành nghề và trình độ còn nhiều bất cập.
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc giáo dục đạo đức cho sinh viên trong bối cảnh hiện nay
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, Việt Nam đã đón nhận nhiều cơ hội mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân Đảng và Nhà nước đã chú trọng đến sự nghiệp giáo dục, nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục đạo đức cho sinh viên Tuy nhiên, vẫn còn nhiều yếu tố ảnh hưởng đến công tác giáo dục đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
Thứ nhất, ảnh hưởng từ phía gia đình
Xu thế toàn cầu hóa đã thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao đời sống người dân, nhưng cũng mang lại nhiều tác động tiêu cực cho xã hội Nhiều bậc cha mẹ bị cuốn vào guồng quay kiếm tiền, dẫn đến thiếu thời gian chăm sóc con cái Ngoài ra, nhận thức lệch lạc và thiếu tri thức về giáo dục, sự nuông chiều thái quá, cùng với việc sử dụng quyền uy một cách cực đoan đã ảnh hưởng xấu đến sự hình thành nhân cách của sinh viên Nhiều gia đình gặp khó khăn do cha mẹ không gương mẫu, ly hôn hoặc buông lỏng giáo dục, phó mặc trách nhiệm cho xã hội và nhà trường.
Xu thế toàn cầu hóa đã tác động tiêu cực đến quá trình hình thành đạo đức ở sinh viên, đặc biệt trong giai đoạn phát triển nhân cách Những cám dỗ từ tệ nạn xã hội như nghiện ngập, cờ bạc và bạo lực học đường đang gia tăng, khiến tình trạng vi phạm pháp luật trong sinh viên trở nên nghiêm trọng Nếu không có sự quan tâm và giáo dục từ gia đình, những hệ lụy không mong muốn sẽ sớm xảy ra.
Thứ hai, tác động từ môi trường xã hội
Xã hội hiện đại mang đến nhiều cơ hội và điều kiện thuận lợi cho việc giáo dục đạo đức của sinh viên Họ có khả năng phát triển toàn diện về trí lực và thể lực trong một môi trường học tập lành mạnh Sinh viên được khuyến khích nghiên cứu, sáng tạo trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đồng thời tích cực giao lưu và học hỏi kinh nghiệm từ những hoạt động khác nhau.
Sinh viên cần nhận thức rõ về các giá trị đạo đức truyền thống và chuẩn mực, từ đó hình thành ước mơ và hoài bão Họ cũng cần biết yêu thương, quan tâm và giúp đỡ người khác, đồng thời sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội Những giá trị này là hành trang thiết yếu giúp sinh viên tự tin bước vào cuộc sống.
Sự phát triển xã hội hiện nay bên cạnh những mặt tích cực cũng tạo ra nhiều thách thức cho công tác giáo dục đạo đức của sinh viên Hiện tượng suy thoái đạo đức, lý tưởng ngày càng rõ nét khi nhiều sinh viên chạy theo lối sống thực dụng và đua đòi Tệ nạn xã hội đã xâm nhập vào môi trường học đường, với một số ít sinh viên lún sâu vào các hành vi vi phạm pháp luật như bạo lực, cướp giật Mặc dù không phổ biến, nhưng xu hướng này đang gia tăng, gây lo ngại cho gia đình và ảnh hưởng tiêu cực đến các giá trị đạo đức truyền thống Sự tác động của cơ chế thị trường và phát triển công nghệ đã dẫn đến lối sống coi trọng vật chất hơn nhân văn, làm giảm sự tôn trọng lời khuyên của cha mẹ và thầy cô, từ đó hình thành những biểu hiện lệch lạc trong chuẩn mực đạo đức.
Một số cán bộ quản lý, giảng viên và bạn bè thường có định kiến và thiếu thiện cảm, dẫn đến việc sử dụng biện pháp hành chính thái quá và lạm dụng quyền lực Sự thiếu gương mẫu trong mô phạm giáo dục, cùng với việc đánh giá kết quả, khen thưởng và kỷ luật thiếu khách quan, đã ảnh hưởng lớn đến quá trình giáo dục đạo đức cho sinh viên Hơn nữa, sự phối hợp không đồng bộ giữa các lực lượng giáo dục cũng góp phần làm giảm hiệu quả trong việc hình thành đạo đức cho sinh viên.
Thứ ba, nhà trường và giáo dục học đường
Nhà trường và giáo dục học đường đóng vai trò quan trọng trong phát triển nhân cách và định hướng lối sống của sinh viên, vì thời gian học tập chiếm phần lớn tuổi thanh niên Tại đây, sinh viên tiếp thu tri thức về tự nhiên và xã hội, cùng với kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng sống, và các bài học về đạo đức, pháp luật, tôn giáo, chính trị và văn hóa, tạo hành trang vững chắc cho tương lai Nội dung giáo dục trong nhà trường ảnh hưởng trực tiếp đến lối sống của sinh viên và để lại dấu ấn lâu dài trong cuộc đời họ Tuy nhiên, những khuyết tật của nền giáo dục Việt Nam cũng góp phần vào xu hướng lối sống tiêu cực và không lành mạnh của thanh niên hiện nay.
Áp lực học tập là một vấn đề lớn đối với sinh viên, ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và định hướng lối sống của họ trong quá trình học tập.
Áp lực học đường có thể dẫn đến trạng thái tâm lý căng thẳng, đặc biệt khi sinh viên cảm thấy bị đối xử không công bằng hoặc bị phân biệt bởi nhà trường hoặc giáo viên.
Ba là hiện tƣợng tha hóa, biến chất, vi phạm đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận giáo viên, làm vẫn đục môi trường giáo dục nhà trường
Sự bất cập trong chương trình giáo dục và nội dung một số môn học, đặc biệt là sự thiếu hụt các môn học kỹ năng sống, đã góp phần tạo ra những khuyết tật và thất vọng cho sinh viên Điều này không chỉ làm phát sinh các xu hướng sống tiêu cực mà còn dẫn đến vi phạm các chuẩn mực đạo đức, đi ngược lại với các giá trị truyền thống Hệ quả là tác động mạnh mẽ đến công tác giáo dục đạo đức trong sinh viên Việt Nam, đặc biệt là sinh viên các trường nghề.
Trong bối cảnh thế giới hiện nay có nhiều biến động, các thế lực thù địch đang nỗ lực chống phá cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam thông qua âm mưu “Diễn biến hòa bình” và “Bạo loạn lật đổ” Họ lợi dụng các vấn đề như “Tự do, dân chủ, dân quyền, dân tộc, tôn giáo” để kích động và gây rối trật tự xã hội, đặc biệt là đối với thanh niên và sinh viên Do đó, việc giáo dục sinh viên nhận thức rõ âm mưu thâm độc của kẻ thù là rất cần thiết Cần nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng và tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng cũng như đạo đức cho thế hệ trẻ, đây là nhiệm vụ cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho sinh viên các Trường
Toàn cầu hóa mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức lớn đối với việc hình thành giá trị đạo đức cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên trường nghề Việc giáo dục đạo đức cho họ là rất cần thiết, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: "Có đức mà không có tài thì không đủ năng lực điều hành công việc." Thế hệ trẻ Việt Nam, đặc biệt là sinh viên, cần được chú trọng vì họ là "Chủ nhân tương lai của đất nước." Việc nâng cao đạo đức cho sinh viên không chỉ giúp họ phát triển bản thân mà còn góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1.4.1 Xuất phát từ vai trò vị trí củ i s ng xã hội:
Sinh viên, đặc biệt là sinh viên nghề, là lực lượng xã hội mạnh mẽ với trình độ học vấn cao và tiềm năng sáng tạo lớn Họ có khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học công nghệ, đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.
Tại Hội nghị Trung ương 7, Đảng ta nhấn mạnh vai trò to lớn của thanh niên trong việc quyết định tương lai và vận mệnh dân tộc, đặc biệt là sinh viên, những người đảm nhận nhiều công việc cần sự hy sinh, sức khỏe và sáng tạo.
Sinh viên là lực lượng xã hội đặc thù và tinh túy của thanh niên, luôn gắn bó với sự nghiệp cách mạng bằng nhiệt huyết và lương tâm Với sức trẻ và tinh thần xung kích, họ tích cực tham gia các phong trào tình nguyện, chứng minh vai trò quan trọng trong cộng đồng Sức sống tuổi trẻ, tri thức khoa học, bản lĩnh chính trị vững vàng và phẩm chất đạo đức là những yếu tố gắn bó chặt chẽ với sinh viên Họ không chỉ là lực lượng dự bị cho đội ngũ tri thức của đất nước mà còn là những người chủ tương lai, góp phần xây dựng và phát triển xã hội.
Bên cạnh đó, trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước hiện nay, sinh viên có vai trò vị trí hết sức quan trọng
Theo quan điểm của các nhà chủ nghĩa Mác, sinh viên đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển xã hội Ph Ăngghen trong Thư gửi “Đại hội quốc tế các sinh viên xã hội chủ nghĩa” nhấn mạnh rằng thanh niên cần nhận thức được rằng giai cấp vô sản lao động trí óc được hình thành từ hàng ngũ sinh viên.
Lênin nhấn mạnh tầm quan trọng của thanh niên trong việc xây dựng các nhóm xung phong và khuyến khích họ tham gia hoạt động cách mạng, bất chấp việc chưa có kinh nghiệm hay đào tạo đầy đủ Hồ Chí Minh cũng nhận ra vai trò của thanh niên, sinh viên trong tiến trình lịch sử, coi họ là lực lượng có khả năng "dời non", "lấp biển" và là người tiếp sức cho các thế hệ đi trước Người luôn căn dặn thanh niên phải đoàn kết, trau dồi đạo đức và học tập để phục vụ tổ quốc Đảng và Nhà nước đã triển khai nhiều chính sách nhằm tập hợp, giáo dục và rèn luyện thanh niên, xem họ là chủ tương lai của đất nước Chủ tịch Hồ Chí Minh khuyến khích thanh niên tham gia vào những công việc khó khăn nhất, góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng xã hội Các cấp bộ Đoàn đã có nhiều chương trình thu hút thanh niên tham gia, thực hiện tốt vai trò của mình trong sự nghiệp cách mạng, khẳng định thanh niên là đội quân xung kích đi đầu, luôn sẵn sàng cho mọi thử thách.
Dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhấn mạnh vai trò quan trọng của thanh niên và sinh viên trong xã hội Đảng Cộng sản Việt Nam xác định giáo dục đạo đức cho thanh niên, sinh viên là yếu tố quyết định sự thành bại của cách mạng Do đó, việc đoàn kết và tập hợp thanh niên, sinh viên để phát huy vai trò của họ trong thực tiễn cách mạng luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm Điều này được khẳng định trong Nghị quyết Trung ương 4, khóa VII của Đảng.
Thanh niên đóng vai trò trung tâm trong chiến lược phát huy nguồn nhân lực con người, ảnh hưởng lớn đến sự thành công của sự nghiệp đổi mới và vị thế của Việt Nam trong thế kỷ XXI Sự phát triển bền vững của đất nước và con đường xã hội chủ nghĩa phụ thuộc vào việc bồi dưỡng và rèn luyện thế hệ thanh niên, điều này đã được Đảng khẳng định tại Hội nghị Trung ương.
Trong mọi thời đại, tri thức là nền tảng của sự tiến bộ, với đội ngũ tri thức đóng vai trò nòng cốt trong việc sáng tạo và truyền bá kiến thức Hoạt động sáng tạo tri thức của nước ta đã góp phần to lớn trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Hiện nay, Việt Nam đang tích cực thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) và hội nhập quốc tế, với mục tiêu trở thành một nước công nghiệp hiện đại vào năm 2020 Trong bối cảnh này, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đang đối mặt với nhiều cơ hội cùng những thách thức không nhỏ Thanh niên, với vai trò là lực lượng chủ chốt của xã hội, được xem là "rường cột của nước nhà" và là "chủ nhân tương lai của đất nước", đóng vai trò quyết định trong sự thành bại của quá trình CNH, HĐH, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Giáo dục đạo đức cho sinh viên hiện nay là vô cùng cần thiết, giúp họ nhận thức rõ trách nhiệm của tuổi trẻ đối với đất nước và cộng đồng Đạo đức không chỉ giúp sinh viên sống vì mọi người mà còn trang bị cho họ nghị lực để vượt qua cám dỗ và khó khăn trong học tập Đạo đức là động lực thúc đẩy sinh viên đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ và phát triển những giá trị tốt đẹp, từ đó khẳng định vị trí của họ trong xã hội.
1.4.2 M c í ý ĩ ủa vi c nâng cao hi u qu giáo d c cho sinh viên trong th i kỳ y nh công nghi p hóa, hi ó ấ ớc
Mục đích của việc nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức:
Trước tác động của cơ chế thị trường hiện nay, một bộ phận giới trẻ đã phát huy giá trị đạo đức truyền thống, trong khi một bộ phận không nhỏ, đặc biệt là sinh viên, lại quay lưng với các chuẩn mực này Do đó, cần nâng cao nhận thức của họ về tầm quan trọng của đạo đức trong đời sống xã hội, góp phần hình thành nhân cách cá nhân.
Giáo dục đạo đức cho sinh viên trang bị cho người giáo dục kiến thức về giá trị đạo đức truyền thống và chuẩn mực đạo đức, nhấn mạnh vai trò của đạo đức trong xã hội Với mục tiêu xây dựng "dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh", việc giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức là rất quan trọng Đối với thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, những giá trị và chuẩn mực đạo đức đóng vai trò thiết yếu trong việc giúp họ tự tin bước vào đời, đồng thời hình thành lối sống tự lập, sáng tạo, chủ động, và tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau.
Vậy nên việc định hướng, giáo dục các giá trị đạo đức là một trong những yếu tố quan trọng trong quá trình nhận thức của sinh viên
Bồi dưỡng niềm tin vào các giá trị đạo đức và chuẩn mực truyền thống là rất quan trọng Khi hiểu rõ và tin tưởng vào các giá trị này, con người sẽ hành động đúng đắn, không vi phạm thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội Thực tế cho thấy, nhiều người có học thức nhưng thiếu hiểu biết về giá trị đạo đức, dẫn đến những hành động trái lương tâm và vi phạm các chuẩn mực đạo đức xã hội.
Lòng tin vào các giá trị đạo đức không chỉ là mục tiêu của giáo dục đạo đức mà còn tạo dựng sự tin tưởng giữa con người thông qua hành vi ứng xử trong xã hội Khi lòng tin được củng cố, mọi người sẽ sống tốt hơn, có trách nhiệm hơn với bản thân và xã hội.
Chủ thể giáo dục đạo đức cho sinh viên trường Cao đẳng nghề
Sinh viên Việt Nam, đặc biệt là sinh viên trường Cao đẳng nghề, đóng vai trò quan trọng trong tương lai của đất nước và là nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển xã hội Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa và những tác động tiêu cực từ nền kinh tế thị trường, một bộ phận sinh viên đã xuất hiện những biểu hiện tiêu cực trong lối sống và đạo đức Do đó, việc giáo dục đạo đức cho sinh viên trở thành vấn đề cấp thiết, được xã hội quan tâm Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng gia đình, nhà trường và xã hội là ba chủ thể chủ đạo trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, trong đó nhà trường có vai trò lớn lao để giúp sinh viên trở thành công dân tốt, sống có ích cho xã hội.
1.5.1 Chủ thể ng Đối với sinh viên học ở các trường Cao đẳng nghề cũng như sinh viên nói chung, giai đoạn ngồi trên nghế nhà trường, là giai đoạn có nhiều biến đổi to lớn cả về tâm sinh lý cũng nhƣ khẳng định sự tích lũy tri thức và vốn sống Sinh viên phải tự chủ động đƣa ra các quyết định về thái độ, hành động và chịu trách nhiệm về bản thân thay vì nhận được sự chỉ bảo, bao bọc thường xuyên của gia đình Sinh viên sẽ tiếp thu và tích lũy tri thức chuyên ngành, đồng thời mở rộng cơ hội, khả năng sáng tạo và phát huy những tiềm lực tri thức của mình, sống một cuộc sống mới chủ động hơn, xác lập các mối quan hệ xã hội, tham gia vào quá trình xã hội hoá… Do đó, ngay từ đầu việc giáo dục nhân sinh quan cho sinh viên là công tác rất quan trọng Sứ mệnh này thuộc về nhà trường nhằm giúp cho sinh viên nhanh chóng thích ứng với cuộc sống mới ở môi trường đại học, từ đó tạo ra các tiền đề, nền tảng lành mạnh trong sự phát triển của họ sau này
Nhà trường đóng vai trò chủ yếu trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, với việc thực hiện kỷ cương và nề nếp trong dạy và học Ban đầu, những yếu tố này có thể chỉ là sự ràng buộc khách quan, nhưng theo thời gian, chúng sẽ trở thành nguyên tắc sống của sinh viên.
Các trường dạy nghề đóng vai trò chủ đạo trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, vì các hoạt động của họ thường gắn liền với nhà trường Mỗi chủ trương và hoạt động của nhà trường tác động trực tiếp đến việc hình thành thế giới quan và nhân sinh quan mới cho sinh viên, bổ sung những tri thức còn thiếu Sinh viên có nhu cầu khám phá tri thức, cuộc sống và các giá trị mới, do đó, nhà trường cần định hướng tư tưởng cho họ Ngay từ những ngày đầu của năm học đầu tiên, các trường Cao đẳng nghề đã tổ chức kỳ học chính trị nhằm bồi dưỡng lý tưởng, bản lĩnh, lòng yêu nước, tự hào dân tộc và khơi dậy niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng và Nhà nước đã lựa chọn.
Nhà trường không chỉ chú trọng giáo dục lý tưởng mà còn đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục truyền thống cho sinh viên Các giá trị như tôn sư trọng đạo, hiếu học, hiếu nghĩa, và uống nước nhớ nguồn được nhấn mạnh, nhằm giúp sinh viên hiểu biết và trân trọng, gìn giữ các giá trị văn hóa dân tộc.
Chủ thể xã hội đóng vai trò quan trọng trong giáo dục đạo đức cho sinh viên, vì môi trường xã hội có ảnh hưởng lớn đến quá trình hình thành nhân cách Một môi trường xã hội tích cực sẽ hỗ trợ sự phát triển nhân cách tốt, trong khi môi trường giáo dục kém có thể dẫn đến những tác động tiêu cực đến đạo đức của sinh viên.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, được coi là tế bào của xã hội và là trường học đầu tiên giúp con người hòa nhập vào cộng đồng Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, nhiều gia đình đang bị cuốn vào những lo toan về cuộc sống, dẫn đến việc họ không còn quan tâm đến việc giáo dục con cái, mà phó mặc trách nhiệm này cho nhà trường và xã hội.
Trong chương một, tác giả giới thiệu các khái niệm cơ bản về giáo dục và đạo đức, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu đạo đức đối với sinh viên nghề trong bối cảnh hiện nay Từ đó, tác giả khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho sinh viên trong giai đoạn hiện tại.
Trong những năm qua, công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên tại trường Cao Đẳng nghề KTCN Việt Nam-Hàn Quốc đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn gặp phải một số khó khăn, ảnh hưởng đến hiệu quả dạy học Tình trạng sinh viên vi phạm pháp luật và tha hóa đạo đức vẫn tồn tại, do các em thiếu kinh nghiệm trong việc giải quyết lợi ích cá nhân phù hợp với chuẩn mực xã hội Để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức, cần hoàn thiện nhân cách và hình thành các phẩm chất đạo đức, kỹ năng sống, giao tiếp cho sinh viên, đồng thời ngăn chặn tệ nạn xã hội xâm nhập vào môi trường học đường Việc này là vô cùng quan trọng trong giai đoạn hiện nay.
