NỘI DUNG
GIÁM SÁT CỦA ỦY BAN KIỂM TRA HUYỆN ỦY 1.1 Kiểm tra, giám sát và công tác kiểm tra, giám sát của Đảng
1.1.1 Khái niệm kiểm tra, giám sát
Theo Từ điển tiếng Việt, "kiểm tra" được định nghĩa là quá trình xem xét kỹ lưỡng để xác định tính chính xác, chẳng hạn như kiểm tra việc thực hiện các chính sách Nó cũng bao gồm việc đánh giá và điều chỉnh tình hình thực tế dựa trên những quan sát đã thực hiện.
Kiểm tra có ba chức năng chính: đánh giá, phát hiện lệch lạc và điều chỉnh, giúp các bộ phận liên kết, thống nhất, thâm nhập vào nhau và bổ sung cho nhau một cách hiệu quả.
Hoạt động kiểm tra diễn ra trong mọi lĩnh vực và đối với các tổ chức, cá nhân nhằm đánh giá kết quả, xác định ưu điểm, khuyết điểm và hạn chế, từ đó đưa ra những kết luận cần thiết.
Giám sát, theo Từ điển tiếng Việt, được định nghĩa là việc theo dõi và quan sát hoạt động một cách chủ động, liên tục, nhằm tác động tích cực để hướng dẫn đối tượng giám sát đi đúng quỹ đạo và quy chế đã được xác định, từ đó đảm bảo mục đích và hiệu quả đạt được, đồng thời tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật.
Hoạt động giám sát đòi hỏi sự theo dõi, quan sát và nắm bắt tình hình một cách chủ động và thường xuyên đối với đối tượng giám sát Để thực hiện giám sát hiệu quả, cần xác định rõ ràng chủ thể, đối tượng, phạm vi, nội dung, hình thức và phương pháp giám sát cụ thể cho từng thời điểm và khoảng thời gian nhất định.
Giám sát là hoạt động cần thiết trong mọi lĩnh vực, nhằm đánh giá kết quả của tổ chức và cá nhân Qua đó, chúng ta có thể nhận diện những ưu điểm, khuyết điểm và hạn chế, từ đó thực hiện các điều chỉnh kịp thời để nâng cao hiệu quả hoạt động.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA, GIÁM SÁT CỦA ỦY BAN KIỂM TRA HUYỆN ỦY
Kiểm tra, giám sát và công tác kiểm tra, giám sát của Đảng
1.1.1 Khái niệm kiểm tra, giám sát
Theo Từ điển tiếng Việt, kiểm tra được định nghĩa là quá trình tra xét kỹ lưỡng để xác minh tính chính xác, như kiểm tra việc thi hành các chính sách Kiểm tra cũng bao gồm việc xem xét tình hình thực tế nhằm đánh giá, nhận xét và điều chỉnh khi cần thiết.
Kiểm tra bao gồm ba chức năng chính: liên kết, thống nhất và thâm nhập lẫn nhau, đồng thời bổ sung cho nhau Các chức năng này bao gồm đánh giá, phát hiện lệch lạc và điều chỉnh để đảm bảo hiệu quả công việc.
Hoạt động kiểm tra diễn ra trong tất cả các lĩnh vực và đối với cả tổ chức lẫn cá nhân, nhằm đánh giá kết quả, xác định những ưu điểm và khuyết điểm, từ đó đưa ra những kết luận cần thiết.
Theo Từ điển tiếng Việt, giám sát được định nghĩa là hoạt động theo dõi và quan sát một cách chủ động, liên tục, nhằm tác động tích cực để hướng dẫn đối tượng giám sát tuân thủ quy chế và đạt được mục tiêu đã đề ra, đồng thời đảm bảo sự tuân thủ pháp luật.
Hoạt động giám sát đòi hỏi việc theo dõi, quan sát và nắm bắt tình hình một cách chủ động và thường xuyên đối với đối tượng giám sát Để thực hiện giám sát hiệu quả, cần xác định rõ ràng chủ thể, đối tượng, phạm vi, nội dung, hình thức và phương pháp giám sát cụ thể theo từng thời điểm và thời gian.
Hoạt động giám sát diễn ra trên tất cả các lĩnh vực và đối với các tổ chức, cá nhân nhằm đánh giá kết quả, nhận diện ưu điểm, khuyết điểm và các hạn chế, từ đó thực hiện những điều chỉnh kịp thời.
1.1.2 Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng
1.1.2.1 Quy định về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng
Ngày 01 tháng 11 năm 2011 Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Quyết định số 46-QĐ/TW kèm theo Hướng dẫn thực hiện các qui định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng
Công tác kiểm tra của Đảng là chức năng lãnh đạo quan trọng, nhằm xem xét và đánh giá các ưu điểm, khuyết điểm cũng như vi phạm của cấp ủy, tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên Hoạt động này đảm bảo việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Tổ chức đảng và đảng viên phải thường xuyên tự kiểm tra Tổ chức đảng cấp trên kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên [15, tr.2]
* Về chủ thể và đối tượng kiểm tra:
Chủ thể kiểm tra của Đảng bao gồm các tổ chức đảng như chi bộ (chi bộ cơ sở, chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở, chi bộ trực thuộc đảng ủy bộ phận), đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở, cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy từ cấp trên cơ sở trở lên, ủy ban kiểm tra, các ban đảng, văn phòng cấp ủy và cơ quan ủy ban kiểm tra Đối tượng kiểm tra chủ yếu là các tổ chức đảng và đảng viên, bao gồm chi bộ, đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở, cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, thường trực cấp ủy, ủy ban kiểm tra, các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy, ban cán sự đảng và đảng đoàn.
* Những đặc trưng của công tác kiểm tra:
Công tác kiểm tra của Đảng là hoạt động nội bộ, cần tuân thủ Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị cùng các quy định và hướng dẫn từ Ban Chấp hành Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Kiểm tra của Đảng là quá trình xem xét và đánh giá các ưu, khuyết điểm của tổ chức đảng và đảng viên trong việc thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, cùng các nghị quyết, chỉ thị và quy định của Trung ương, cũng như pháp luật của Nhà nước Để đảm bảo hiệu quả, việc kiểm tra cần tuân thủ đúng nguyên tắc, phương pháp công tác đảng và các quy trình, thủ tục do Trung ương quy định.
Kiểm tra trong tổ chức đảng nhằm mục đích giáo dục và rèn luyện để đảm bảo sự trong sạch và vững mạnh của đảng viên Quá trình kiểm tra cần chỉ rõ những ưu điểm để phát huy, đồng thời phát hiện các nhân tố mới, điển hình để nhân rộng Bên cạnh đó, cần chỉ ra khuyết điểm và yếu kém để khắc phục Khi phát hiện vi phạm, cần xử lý nghiêm minh, bao gồm cả những sai phạm trước đây nếu được phát hiện sau này.
Công tác giám sát của Đảng là quá trình theo dõi và đánh giá hoạt động của các cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên, nhằm đảm bảo tuân thủ nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, cùng các chủ trương, nghị quyết và quy định của Đảng Qua đó, công tác này góp phần thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, đảm bảo mọi hoạt động đạt được các mục tiêu đã đề ra.
* Chủ thể, đối tượng giám sát:
Chủ thể giám sát của Đảng bao gồm các tổ chức đảng như chi bộ, đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở, cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy từ cấp trên cơ sở trở lên, ủy ban kiểm tra, và các cơ quan tham mưu giúp việc của cấp ủy Đối tượng giám sát cũng tương tự, bao gồm chi bộ, đảng ủy bộ phận, đảng ủy cơ sở, cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy, ủy ban kiểm tra, cùng với ban cán sự đảng, đảng đoàn và đảng viên.
* Những đặc trưng của công tác giám sát:
Giám sát là quá trình theo dõi và quan sát hoạt động của đối tượng một cách chủ động và thường xuyên Để thực hiện giám sát hiệu quả, cần xác định rõ phạm vi, nội dung, đối tượng, hình thức và phương pháp giám sát cụ thể cho từng thời điểm và thời gian, tránh các hoạt động giám sát chung chung.
Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, nguyên tắc và chế độ làm việc của Ủy ban Kiểm tra huyện ủy
1.2.1 Ủy ban Kiểm tra trong hệ thống tổ chức của Đảng
Do yêu cầu nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, Ban Kiểm tra Trung ương đầu tiên được thành lập theo Quyết nghị số 29/QN/TW ngày 16/10/1948, do Tổng Bí thư Trường Chinh ký Ban gồm 3 thành viên: Trần Đăng Ninh, Nguyễn Thanh Bình và Hà Xuân Mỹ, với Trần Đăng Ninh làm Trưởng ban Nhiệm vụ của Ban là kiểm tra việc thi hành chủ trương của Đảng và kỷ luật trong Đảng, nhằm bổ sung kinh nghiệm cho Trung ương phù hợp với chính sách của Đảng.
Sự ra đời và kiện toàn của Ban Kiểm tra, sau này là Ủy ban Kiểm tra các cấp, đã thúc đẩy sự phát triển của đội ngũ cán bộ kiểm tra Khi mới thành lập, lực lượng này chỉ có một số lượng hạn chế.
Đến nay, Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa XI có 3 đồng chí ở cấp Trung ương, 21 ủy viên chuyên trách và hơn 6.000 cán bộ chuyên trách từ cấp quận, huyện, thị trở lên, cùng với gần 65.000 cán bộ kiểm tra kiêm chức (số liệu năm 2008).
Ủy ban kiểm tra các cấp có nhiệm vụ và quyền hạn được quy định bởi Điều lệ Đảng, bắt đầu từ những nhiệm vụ phục vụ cấp ủy Qua thời gian, Điều lệ Đảng đã giao cho ủy ban kiểm tra nhiều nhiệm vụ cụ thể hơn, bao gồm việc tăng cường thẩm quyền thi hành kỷ luật đối với đảng viên từ cấp quận, huyện trở lên Ngoài ra, Điều lệ Đại hội X còn bổ sung nhiệm vụ giám sát cho cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp.
Trong hệ thống tổ chức của Đảng, ủy ban kiểm tra các cấp không chỉ mang đầy đủ các đặc điểm cơ bản và quan trọng của tổ chức đảng mà còn có những đặc điểm riêng biệt.
Để đảm bảo chức năng kiểm tra, giám sát của Đảng, ủy ban kiểm tra các cấp cần thực hiện đúng vai trò của mình như một cơ quan chuyên trách về công tác này Họ phải thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Đảng, đồng thời thực hiện nhiệm vụ do cấp ủy giao và hỗ trợ cấp ủy trong công tác lãnh đạo.
Chủ nhiệm và ủy viên ủy ban kiểm tra các cấp được bầu qua hội nghị toàn thể của ban chấp hành Các phó chủ nhiệm do ủy ban kiểm tra bầu và tất cả các chức danh này phải được cấp ủy cấp trên trực tiếp chuẩn y.
Ủy ban kiểm tra các cấp hoạt động dưới sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy tương ứng, đồng thời nhận sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và giám sát từ ủy ban kiểm tra cấp trên Các ủy ban này thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, làm việc theo chế độ tập thể và quyết định dựa trên sự đồng thuận của đa số.
Các tổ chức của Đảng cần tuân thủ nguyên tắc xây dựng tổ chức đảng, đồng thời phải linh hoạt điều chỉnh theo tình hình và yêu cầu công tác xây dựng Đảng trong từng giai đoạn, cũng như thực tiễn hoạt động kiểm tra, giám sát để đảm bảo sự phù hợp.
1.2.2 Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban Kiểm tra Huyện ủy
* Chức năng của Uỷ ban Kiểm tra Huyện ủy
Uỷ ban Kiểm tra huyện ủy là cơ quan chuyên trách thực hiện công tác kiểm tra, giám sát của Ban Chấp hành, có nhiệm vụ và quyền hạn theo Điều lệ Đảng Cơ quan này tham mưu và hỗ trợ Ban Chấp hành, Ban Thường vụ huyện ủy trong việc chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng.
* Nhiệm vụ của Uỷ ban Kiểm tra Huyện ủy
- Thực hiện nhiệm kiểm tra, giám sát do Điều lệ Đảng quy định ( Điều 32, Điều lệ Đảng) gồm:
Kiểm tra đảng viên và cấp ủy viên khi có dấu hiệu vi phạm tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên, cũng như trong việc thực hiện nhiệm vụ của đảng viên là cần thiết.
Kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới khi phát hiện dấu hiệu vi phạm Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, và các nguyên tắc tổ chức của Đảng là rất quan trọng Đồng thời, cần kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng để đảm bảo tính nghiêm minh và hiệu quả trong công tác tổ chức.
Giám sát các cấp ủy viên và cán bộ thuộc diện quản lý của cấp ủy nhằm đảm bảo thực hiện đúng chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, cũng như nghị quyết của cấp ủy và tuân thủ đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương.
+ Xem xét, kết luận những trường hợp vi phạm kỷ luật, quyết định hoặc đề nghị cấp ủy thi hành kỷ luật
+ Giải quyết tố cáo đối với tổ chức đảng và đảng viên; giải quyết khiếu nại về kỷ luật Đảng
+ Kiểm tra tài chính của cấp ủy cấp dưới và của cơ quan tài chính cấp ủy cùng cấp” [11, tr.13]
- Tham mưu, giúp việc cấp ủy và thực hiện nhiệm vụ do cấp ủy giao về công tác kiểm tra, giám sát
* Quyền hạn của Uỷ ban Kiểm tra huyện ủy
Uỷ ban Kiểm tra huyện ủy có trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra và giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng, cũng như uỷ ban kiểm tra cấp dưới trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng theo quy định của Điều lệ Đảng và quy định của Trung ương Đảng Đồng thời, uỷ ban cũng tham gia ý kiến với cấp ủy về công tác chuẩn bị nhân sự cho uỷ ban kiểm tra, xây dựng tổ chức bộ máy và phát triển đội ngũ cán bộ của uỷ ban kiểm tra.
Uỷ ban Kiểm tra huyện ủy yêu cầu các tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên báo cáo tình hình, cung cấp tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra, giám sát Đồng thời, các tổ chức liên quan cũng được yêu cầu phối hợp chặt chẽ trong công tác này.
Tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát của Đảng
1.3.1 Kiểm tra, giám sát là một chức năng, nhiệm vụ quan trọng của Đảng
- Kiểm tra, giám sát là một đòi hỏi tất yếu, biểu hiện tính nghiêm túc trong hoạt động của mọi tổ chức và con người trong xã hội
Hoạt động của tổ chức và con người trong xã hội mang tính chất có ý thức, khác biệt với hành động theo bản năng của loài ong C.Mác đã chỉ ra rằng trước khi thực hiện, con người và tổ chức cần suy nghĩ và lên kế hoạch cụ thể Tuy nhiên, do thực tiễn luôn thay đổi và phát triển, các chủ trương và chính sách, dù được nghiên cứu kỹ, vẫn có thể gặp sai sót hoặc không khả thi Để khắc phục những vấn đề này, việc theo dõi, kiểm tra và giám sát là rất cần thiết Hoạt động có ý thức cần gắn liền với công tác kiểm tra, giám sát, đặc biệt khi nhiệm vụ càng phức tạp và người đứng đầu càng có vị trí cao.
Kiểm tra và giám sát là chức năng quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam, có sứ mệnh lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập và xây dựng xã hội chủ nghĩa Để thực hiện sứ mệnh này, Đảng cần có đường lối chính trị đúng đắn và phương pháp lãnh đạo hiệu quả Việc thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động của Đảng giúp phát hiện những ưu điểm để phát huy và khắc phục các khuyết điểm, đảm bảo thực hiện thành công các mục tiêu đã đề ra.
V.I.Lênin đã từng nói: Khi đường lối, chính sách đã được xác định, phương hướng đã được thông qua thì nhiệm vụ tổ chức thực hiện phải đặt lên hàng đầu và sự lãnh đạo phải “Chuyển trọng tâm từ việc soạn thảo các sắc lệnh và mệnh lệnh sang việc lựa chọn người và kiểm tra sự thực hiện”[40, tr13] Người yêu cầu: “Kiểm tra nhân viên công tác và kiểm tra việc chấp hành thực tế công tác - mấu chốt của toàn bộ công tác, của toàn bộ chính sách hiện nay là ở đấy, vẫn ở đấy và chỉ có ở đấy” [40, tr.19] Đối với Đảng ta, kiểm tra là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng, có vị trí cực kỳ quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo và xây dựng nội bộ Đảng Ngay từ khi mới ra đời và suốt trong trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng và tiến hành có hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát Đảng ta xác định: vai trò của Đảng không chỉ là vạch ra đường lối, chính sách và việc tổ chức thực hiện, bố trí cán bộ, lãnh đạo mà còn phải thường xuyên kiểm tra, giám sát các hoạt động; không chỉ kiểm tra việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách, nghị quyết mà còn kiểm tra các tổ chức đảng, đảng viên, kiểm tra ngay bản thân ủy ban kiểm tra, nhằm bảo đảm cho đường lối đúng đắn và tổ chức thực hiện thắng lợi trong thực tiễn, làm cho Đảng luôn trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong từng thời kỳ, đó là vấn đề có tính nguyên tắc;
“lãnh đạo mà không có kiểm tra thi coi như không lãnh đạo”
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng chính sách đúng đắn là yếu tố quyết định đến thành công Ông cho rằng, khi đã xác định được chính sách chính xác, việc kiểm tra và thực hiện chính sách đó là rất quan trọng Nếu quá trình kiểm tra không được chú trọng, thì dù chính sách có đúng đến đâu cũng sẽ không mang lại hiệu quả.
Như vậy, kiểm tra, giám sát là đòi hỏi tất yếu, chức năng, nhiệm vụ quan trọng của Đảng, của các tổ chức cơ sở Đảng
1.3.2 Vai trò của kiểm tra, giám sát đối với công tác xây dựng Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác kiểm tra, cho rằng việc kiểm tra kỹ lưỡng như một ngọn đèn pha giúp chúng ta nhận diện rõ ràng tình hình, ưu điểm và khuyết điểm trong công việc Ông chỉ ra rằng hầu hết các khuyết điểm trong công việc xuất phát từ việc thiếu kiểm tra Kiểm tra không chỉ thúc đẩy và giáo dục đảng viên, cán bộ thực hiện nhiệm vụ đối với Đảng và Nhà nước, mà còn tạo gương tốt cho nhân dân, góp phần củng cố Đảng về tư tưởng và tổ chức Đảng ta coi công tác kiểm tra, giám sát là một bộ phận quan trọng trong xây dựng Đảng, là khâu thiết yếu trong tổ chức thực hiện và là biện pháp hiệu quả để khắc phục bệnh quan liêu.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh đạo đúng đắn đòi hỏi phải quyết định mọi vấn đề một cách chính xác, tổ chức thi hành hiệu quả và thực hiện kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ mọi hoạt động Ông nhấn mạnh rằng chính sách là nguồn gốc của thành công; khi có chính sách đúng, sự thành bại của nó phụ thuộc vào cách tổ chức công việc, lựa chọn cán bộ và quy trình kiểm tra.
Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong hoạt động lãnh đạo, nhằm đảm bảo đường lối, chủ trương, nghị quyết được thực hiện đúng đắn và sáng tạo, từ đó mang lại lợi ích cho nhân dân Trong bối cảnh Đảng cầm quyền, kiểm tra, giám sát cần được tiến hành thường xuyên và hiệu quả, không chỉ là trách nhiệm của ủy ban kiểm tra mà là nghĩa vụ của toàn Đảng trước nhân dân Đảng đã khẳng định rằng lãnh đạo không chỉ là xây dựng cương lĩnh và ra nghị quyết, mà còn bao gồm tổ chức thực hiện và kiểm tra hoạt động của Đảng, giúp nhận diện khuyết điểm và phát huy sức mạnh Vì vậy, công tác kiểm tra, giám sát là bộ phận thiết yếu trong xây dựng Đảng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.
Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, công tác kiểm tra và giám sát của Đảng đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố sức mạnh tư tưởng, chính trị và tổ chức của Đảng, từ đó góp phần thực hiện thành công các nhiệm vụ kinh tế - xã hội trong thời kỳ đổi mới.
Uỷ ban kiểm tra đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cấp ủy xây dựng chương trình và kế hoạch kiểm tra Nhiệm vụ của họ bao gồm việc trực tiếp kiểm tra đảng viên và tổ chức đảng, nhằm đảm bảo các chủ trương, nghị quyết được thực hiện nghiêm túc Qua đó, uỷ ban góp phần giữ gìn sự trong sạch và vững mạnh của Đảng, đồng thời nâng cao hiệu quả chức năng lãnh đạo.
Nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, đặc biệt là Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy, đối với cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng là nhiệm vụ cần thiết và khách quan Điều này có tác dụng lớn trong việc xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nhất là trong bối cảnh Đảng đang giữ vai trò lãnh đạo toàn xã hội và hệ thống chính trị trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay.
Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đóng vai trò quan trọng trong lãnh đạo, là trách nhiệm chung của toàn Đảng và các tổ chức đảng Để nâng cao hiệu quả công tác này, cần làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến vị trí, vai trò, chủ thể, đối tượng, phương pháp và hình thức của kiểm tra, giám sát, cũng như chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Ủy ban kiểm tra Những luận cứ này sẽ là cơ sở để đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, giám sát của Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy Quỳnh Lưu, từ đó rút ra nguyên nhân và kinh nghiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ này.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA, GIÁM SÁT CỦA ỦY
Hoạt động kiểm tra, giám sát của Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An thời gian qua
2.2.1 Thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo Điều 32-Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam
2.2.1.1 Kiểm tra đảng viên và tổ chức đảng cấp dưới khi có dấu hiệu vi phạm
- Kiểm tra đảng viên, kể cả cấp ủy viên cùng cấp khi có dấu hiệu vi phạm
Kiểm tra đảng viên, bao gồm cả cấp ủy viên, khi có dấu hiệu vi phạm tiêu chuẩn là nhiệm vụ mới được quy định trong Điều lệ Đảng khóa VIII, nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra của ủy ban kiểm tra các cấp Đây là nhiệm vụ trọng tâm, phức tạp và nhạy cảm, đòi hỏi sự chủ động trong việc nắm bắt tình hình và phát hiện dấu hiệu vi phạm Ủy ban kiểm tra Huyện ủy và Đảng ủy cơ sở đã tiến hành kiểm tra kịp thời, giáo dục và ngăn chặn các vi phạm nhỏ không để phát triển thành lớn Việc kiểm tra tập trung vào những đối tượng cụ thể có dấu hiệu vi phạm, giúp nâng cao hiệu quả so với kiểm tra chấp hành trước đây Ủy ban kiểm tra đã chú trọng xác định nội dung kiểm tra dựa trên tiêu chuẩn đảng viên và cấp ủy viên, đồng thời căn cứ vào thông tin từ hoạt động của đảng viên để xác định nội dung kiểm tra Nếu có đủ chứng cứ vi phạm, ủy ban kiểm tra sẽ ra quyết định xử lý kỷ luật theo thẩm quyền, đồng thời chuyển những trường hợp không thuộc phạm vi trách nhiệm sang cơ quan pháp luật để xử lý theo quy định.
Trong giai đoạn 2010-2015, Ủy ban kiểm tra các cấp đã tiến hành kiểm tra 822 đảng viên, bao gồm 50 đảng viên từ Ủy ban kiểm tra Huyện ủy, 629 đảng viên từ Ủy ban kiểm tra Đảng ủy cơ sở và 143 đảng viên từ các chi bộ Trong số này, có 239 cấp ủy viên các cấp Kết quả kiểm tra cho thấy 350 đảng viên vi phạm, chiếm 47% tổng số đảng viên được kiểm tra, trong đó 52 đảng viên đã bị thi hành kỷ luật, tương đương 15% số đảng viên có vi phạm.
Kết luận về vi phạm của đảng viên và cấp ủy viên cho thấy rằng 62% vi phạm liên quan đến những điều đảng viên không được làm, 24% là do thiếu trách nhiệm và buông lỏng công tác lãnh đạo, 6% liên quan đến quản lý đất đai, tài nguyên và khoáng sản, 3% về phẩm chất, đạo đức, lối sống, và 5% là các vi phạm khác.
- Kiểm tra tổ chức đảng khi có dấu hiệu vi phạm
Dấu hiệu vi phạm trong tổ chức đảng thường khó phát hiện và xác định nguyên nhân, trách nhiệm cụ thể Tuy nhiên, các biểu hiện vi phạm có thể nhận diện qua chế độ sinh hoạt, quy chế làm việc của cấp ủy, và tình hình tư tưởng, thái độ của đảng viên, đặc biệt là những đảng viên cao tuổi, lão thành cách mạng Vi phạm trong tổ chức đảng rất phức tạp và dễ dẫn đến mâu thuẫn, có khả năng lan rộng giữa các cá nhân đảng viên Do đó, Ủy ban kiểm tra Huyện ủy đã chủ động theo dõi, phát hiện dấu hiệu vi phạm để tiến hành kiểm tra, giúp cấp ủy nhận diện rõ ưu điểm, khuyết điểm và trách nhiệm của từng cá nhân đảng viên Các lĩnh vực dễ xảy ra vi phạm bao gồm thực hiện nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, cũng như quy chế làm việc của cấp ủy và tình trạng mất đoàn kết nội bộ.
Trong giai đoạn 2010-2015, các ủy ban kiểm tra đã tiến hành kiểm tra 352 tổ chức đảng, bao gồm 36 tổ chức do ủy ban kiểm tra Huyện ủy thực hiện và 340 tổ chức do ủy ban kiểm tra Đảng ủy cơ sở thực hiện Kết quả kiểm tra cho thấy 227 tổ chức đảng vi phạm, chiếm 67% tổng số tổ chức được kiểm tra, trong đó có 3 tổ chức phải thi hành kỷ luật.
Kết luận vi phạm được phân chia như sau: 45% liên quan đến việc chấp hành nghị quyết, chỉ thị, quy định và kết luận của Đảng; 15% về việc tuân thủ chính sách, pháp luật của Nhà nước; 23% liên quan đến thực hiện quy chế làm việc, nguyên tắc tập trung dân chủ và đoàn kết nội bộ; và 17% là các vi phạm khác.
Trong quá trình kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên có dấu hiệu vi phạm, ủy ban kiểm tra các cấp đã thực hiện đúng quy trình và phương pháp, đồng thời làm tốt công tác tư tưởng, khuyến khích tự phê bình và phê bình Công tác thẩm tra, xác minh và củng cố hồ sơ, tài liệu được chú trọng, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp ủy ban và các cơ quan liên quan Sau kiểm tra, các khuyết điểm được chỉ ra rõ ràng và xử lý nghiêm túc nhằm giáo dục và răn đe, ngăn ngừa vi phạm Nhiều đơn vị đã có sự chuyển biến tích cực về nhận thức và trách nhiệm trong công tác kiểm tra, từng bước khắc phục tư tưởng né tránh Qua kiểm tra, công tác giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm và chủ động phòng ngừa vi phạm của đảng viên và tổ chức đảng đã được cải thiện, đồng thời kịp thời nhắc nhở và xử lý vi phạm, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng.
Mặc dù có những tiến bộ nhất định, nhưng vẫn tồn tại một số hạn chế trong công tác kiểm tra, như việc nội dung kiểm tra chưa tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm, đặc biệt là trong xây dựng đảng, và chưa chú trọng vào các khu vực dễ phát sinh tham nhũng và lãng phí như quản lý cán bộ, đất đai, ngân sách và xây dựng cơ bản Thêm vào đó, công tác khảo sát thông tin tại địa phương còn chưa sâu sát và kịp thời, một số cán bộ kiểm tra vẫn còn bị động, né tránh và ngại va chạm, đặc biệt khi kiểm tra các dấu hiệu vi phạm của cấp ủy viên cùng cấp Ngoài ra, một số đảng viên vẫn mang tư tưởng nặng nề, mặc cảm, ảnh hưởng đến kết quả công việc, dẫn đến thiếu hợp tác trong quá trình kiểm tra của các tổ chức có thẩm quyền.
2.2.1.2 Kiểm tra tổ chức Đảng cấp dưới thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát
Kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra và giám sát là trách nhiệm của tất cả các tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra, theo quy định của Điều lệ Đảng Nhiệm vụ này giúp nâng cao ý thức và trách nhiệm của cấp ủy và ủy ban kiểm tra cấp dưới, đảm bảo thực hiện đúng Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, và các nghị quyết, chỉ thị của Đảng Đồng thời, việc kiểm tra còn giúp phát hiện những quy định và quyết định không còn phù hợp, từ đó đề xuất sửa đổi bổ sung, góp phần quan trọng vào công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng.
Kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới là nhiệm vụ quan trọng của cấp ủy và Ban Thường vụ cấp ủy nhằm đánh giá, kết luận về việc chấp hành Điều lệ Đảng và các nghị quyết, chỉ thị liên quan đến công tác kiểm tra, giám sát Qua đó, giúp các cấp ủy nhận thức đầy đủ về vai trò của mình trong việc lãnh đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ này, tránh tình trạng buông lỏng hay “khoán trắng” cho ủy ban kiểm tra Cần thiết phải đánh giá đúng ưu điểm, khuyết điểm và nguyên nhân trong công tác kiểm tra, giám sát để phát huy thành tích và khắc phục khó khăn Tuy nhiên, nhiều cấp ủy vẫn chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm của mình, dẫn đến việc thoái thác nhiệm vụ cho ủy ban kiểm tra Để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác kiểm tra, giám sát, cả cấp ủy và ủy ban kiểm tra cần phối hợp thực hiện đúng chức năng, đồng thời ủy ban kiểm tra cần tăng cường giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của tổ chức đảng cấp dưới, từ đó giúp cấp ủy đánh giá chính xác thực trạng và đưa ra biện pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra.
Từ năm 2010-2015, Ủy ban kiểm tra Huyện ủy và ủy ban kiểm tra Đảng ủy cơ sở đã thực hiện kiểm tra 1091 tổ chức đảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy kiểm tra 174 tổ chức, và ủy ban kiểm tra Đảng ủy cơ sở kiểm tra 917 tổ chức Đáng chú ý, 946 tổ chức đảng đã xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát (chiếm 87%), 1056 tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra (chiếm 97%), và 435 tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát hiệu quả (chiếm 40%) Tuy nhiên, vẫn còn 112 tổ chức đảng chưa làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo kiểm tra, giám sát (chiếm 10,3%).
Kết quả kiểm tra cho thấy các cấp ủy và ủy ban kiểm tra đã chủ động thực hiện chương trình kiểm tra, giám sát, từ đó nâng cao nhận thức và trách nhiệm lãnh đạo của các tổ chức đảng Qua đó, công tác kiểm tra, giám sát được cải thiện, khắc phục kịp thời những thiếu sót và khuyết điểm, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương Các cuộc kiểm tra đã đánh giá rõ vai trò lãnh đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của các tổ chức đảng.
2.2.1.3 Thực hiện nhiệm vụ giám sát theo quy định
Trước Đại hội X, ủy ban kiểm tra các cấp chỉ thực hiện giám sát dưới hình thức tham khảo, không quy định nhiệm vụ cụ thể Tuy nhiên, Đại hội X đã chính thức bổ sung nhiệm vụ giám sát cho ủy ban kiểm tra, và Đại hội XI cùng các hội nghị Trung ương đã hoàn thiện quy chế giám sát trong Đảng Những thay đổi này phù hợp với yêu cầu và vai trò của ủy ban kiểm tra, đồng thời phản ánh tính chất quan trọng và phức tạp trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng.
Giám sát đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao tính tự giác của tổ chức đảng và đảng viên, giúp họ nhận thức và tuân thủ nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, cũng như các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước Hiện nay, công tác giám sát đang được tăng cường song song với kiểm tra, nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng đảng trong giai đoạn cách mạng mới Điều này đảm bảo tổ chức đảng và đảng viên kiên định lập trường chính trị, vững vàng về đường lối, đồng thời ngăn ngừa những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng và đạo đức lối sống.
Trong nhiệm kỳ qua, ủy ban kiểm tra các cấp của Đảng bộ huyện đã thực hiện hiệu quả nhiệm vụ giám sát đối với cấp ủy viên, cán bộ thuộc diện quản lý và tổ chức đảng cấp dưới, nhằm đảm bảo việc thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng và tuân thủ đạo đức, lối sống theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương.
Những nội dung mà ủy ban kiểm tra Huyện ủy và ủy ban kiểm tra cấp dưới tập trung giám sát:
Đánh giá về công tác kiểm tra, giám sát của Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An những năm qua
2.3.1 Đánh giá chung về công tác kiểm tra, giám sát của Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An những năm qua
* Những kết quả đạt được
Ngay từ đầu nhiệm kỳ, các cấp ủy đã nhanh chóng triển khai các quy định của Điều lệ Đảng và hướng dẫn của Trung ương về kiểm tra, giám sát đến các tổ chức đảng viên Họ cũng đã xây dựng và ban hành quy chế làm việc, quy chế phối hợp giữa ủy ban kiểm tra với các Ban Đảng và các ngành thuộc khối nội chính, đồng thời xác định phương hướng, nhiệm vụ để thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát.
Hàng năm, Ban Thường vụ Huyện ủy và Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát kịp thời và có trọng tâm, nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị và đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Huyện ủy.
Nhận thức về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên đã được nâng cao, với nhiều văn bản lãnh đạo và chỉ đạo được ban hành Công tác này ngày càng đạt chất lượng và hiệu quả, góp phần rõ rệt trong việc phòng ngừa vi phạm, thực hiện nhiệm vụ chính trị, xây dựng và chỉnh đốn Đảng Đồng thời, nó cũng tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, hướng tới xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.
Cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp đã chủ động xây dựng và triển khai hiệu quả chương trình công tác kiểm tra, giám sát Họ chú trọng vào việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết, và chỉ thị của Đảng, cũng như việc triển khai các chương trình, đề án theo Nghị quyết Đại hội Đảng Đặc biệt, họ đã kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về xây dựng Đảng, Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, cùng Chỉ thị 36-CT/TW về Đại hội Đảng các cấp hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII Ngoài ra, việc kiểm tra, giám sát cũng được thực hiện tại các địa bàn, lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh sai phạm và những nơi có dư luận quan tâm.
Một số cấp ủy và ủy ban kiểm tra đã chú trọng đến việc kiểm tra các cấp ủy viên, cán bộ và đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm Họ cũng đã tăng cường kiểm tra việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, cũng như các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh Ngoài ra, việc chấp hành quy chế làm việc, quản lý tài chính, ngân sách, xây dựng cơ bản, đất đai và giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống cũng được đặc biệt quan tâm.
Cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp đã chú trọng hơn đến việc kiểm tra, giám sát lãnh đạo và tổ chức thực hiện các kết luận sau thanh tra, kiểm tra Đa số kết luận từ các cuộc kiểm tra và giám sát nhận được sự đồng tình từ cán bộ, đảng viên và nhân dân Chất lượng kiểm tra, giám sát ngày càng được nâng cao, giúp tổ chức đảng và đảng viên phát huy ưu điểm, kịp thời chấn chỉnh thiếu sót và xử lý nghiêm các sai phạm.
* Nguyên nhân kết quả đạt được
Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy nhận được sự chỉ đạo sâu sát từ Thường trực và Ban Thường vụ Huyện ủy cũng như Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Việc xây dựng chương trình và nội dung kiểm tra, giám sát được thực hiện một cách kịp thời, trọng tâm, phù hợp với mục tiêu chính trị của Đảng bộ huyện, trong đó xác định kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên có dấu hiệu vi phạm là nhiệm vụ trọng tâm của ủy ban kiểm tra.
Các thành viên ủy ban kiểm tra cần nắm vững chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn theo Điều lệ Đảng, đồng thời bám sát địa bàn được phân công để chủ động đề xuất phương án xử lý khi cần thiết Họ phải đảm bảo tính khách quan, công tâm và chính xác trong việc thụ lý hồ sơ và giải quyết vụ việc, nhằm tạo dựng niềm tin cho các đối tượng bị kiểm tra, giám sát, tố cáo hoặc khiếu nại Ngoài ra, cần thường xuyên báo cáo và trao đổi thông tin để được chỉ đạo kịp thời, kiên quyết không để khuyết điểm cá nhân trở thành vi phạm của tập thể.
Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy đã chủ động phối hợp hiệu quả với các Ban, ngành và cơ quan liên quan, đặc biệt là thanh tra huyện và các cơ quan trong khối nội chính, nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng, đảm bảo không có sự trùng lặp hay bỏ sót nhiệm vụ.
Ban Thường vụ Huyện ủy và Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy luôn chú trọng công tác lựa chọn và xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng Họ thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn cho cấp ủy và ủy ban kiểm tra cấp dưới, nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát tại cơ sở Điều này góp phần ổn định tình hình, phát triển kinh tế xã hội và xây dựng tổ chức đảng trong sạch Bên cạnh đó, công tác thi đua khen thưởng được quan tâm kịp thời, khích lệ cán bộ, đảng viên thực hiện tốt nhiệm vụ.
2.3.2 Những vấn đề đặt ra trong công tác kiểm tra, giám sát của Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
* Những khuyết điểm, hạn chế
Việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra và giám sát vẫn chưa đồng đều ở các cấp, với nhiều nơi chưa chú trọng đến công tác kiểm tra phòng ngừa và phát huy các yếu tố tích cực Các ban và văn phòng cấp ủy thường thiếu chủ động trong việc xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát riêng của mình, mà chủ yếu chỉ thực hiện theo chương trình do Ban Thường vụ Huyện ủy giao.
Một số cấp ủy chưa chú trọng đúng mức đến công tác kiểm tra, giám sát, đặc biệt là đối với đảng viên và cấp ủy viên theo quy định của Điều 30, Điều lệ Đảng Nhiều nơi còn khoán trắng công tác này cho ủy ban kiểm tra, dẫn đến việc phát hiện và tổ chức kiểm tra vi phạm ở cấp dưới vẫn còn hạn chế Số cuộc kiểm tra ít ỏi chưa tương xứng với tình hình vi phạm của cán bộ, đảng viên hiện nay, chủ yếu dựa vào phản ánh từ dư luận hoặc đơn thư, báo chí Việc phát hiện dấu hiệu vi phạm của tổ chức đảng còn yếu kém, thiếu sự phối hợp chủ động với các ban, ngành liên quan và thường tránh né va chạm Một số cấp ủy và ủy ban kiểm tra chưa tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm như quản lý đất đai, tài chính, ngân sách, xây dựng cơ bản và công tác cán bộ.
Một số cuộc kiểm tra và giám sát hiện nay kéo dài, do thiếu tính phối hợp giữa cấp ủy, ủy ban kiểm tra và các ban, ngành, cơ quan liên quan Tình trạng này dẫn đến chồng chéo về nội dung và đơn vị kiểm tra, giám sát, gây khó khăn trong việc thực hiện kế hoạch thanh tra của các cơ quan cùng cấp như thanh tra và hội đồng nhân dân.
Việc kiểm tra và giám sát đảng viên, đặc biệt là những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, địa phương và đơn vị, theo Điều 30 của Điều lệ Đảng, chưa được chú trọng đúng mức, nhất là ở cấp cơ sở Một số vụ giải quyết tố cáo chưa được kịp thời ở một số nơi, và công tác giám sát tại cấp ủy cơ sở vẫn còn gặp khó khăn.
Một số ban Huyện ủy và tổ chức đảng thực hiện chương trình kiểm tra, giám sát của Huyện ủy chưa đạt hiệu quả cao và không đúng quy trình Kết quả kiểm tra, giám sát của các ban Huyện ủy ở một số nội dung còn thấp Hiệu quả giám sát thường xuyên của Huyện ủy viên và ủy viên Ban Thường vụ chưa đáp ứng yêu cầu, dẫn đến việc một số cấp ủy viên không phát hiện được vụ việc phát sinh trong địa bàn để báo cáo cấp ủy Ngoài ra, một số cấp ủy cơ sở chưa duy trì chế độ sinh hoạt với ủy ban kiểm tra theo quy chế.
