NỘI DUNG
1.1 Tình hình quốc tế và khu vực
Cuối thập kỷ 80 và đầu thập kỷ 90 thế kỷ XX, sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quan hệ quốc tế Thời kỳ này chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ khi các quốc gia dần thoát khỏi những khuôn mẫu tư duy và mô hình phân chia hai phe, hai chế độ, mở ra cơ hội cho sự hợp tác và phát triển mới.
Các quốc gia lớn với hệ thống chính trị và kinh tế đa dạng đang liên tục tìm kiếm và áp dụng những phương pháp mới một cách linh hoạt nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác lẫn nhau.
Một trong các hình thức quan hệ mới đó là việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược giữa các quốc gia
Tình hình quốc tế là yếu tố khách quan phức tạp và khó lường, ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách đối ngoại của các quốc gia và mối quan hệ quốc tế.
Sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học công nghệ đang thúc đẩy lực lượng sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế toàn cầu, dẫn đến quá trình quốc tế hóa nền kinh tế và đời sống xã hội Hiện nay, kinh tế thế giới đang chuyển mình sang một loại hình mới - kinh tế tri thức.
Cách mạng khoa học và công nghệ đang tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội, buộc nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam và Tây Ban Nha, phải nhanh chóng xây dựng các chiến lược phát triển khoa học và công nghệ Điều này được xem như chìa khóa cho sự phát triển kinh tế bền vững trong tương lai.
NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUAN HỆ TÂY BAN NHA - VIỆT NAM TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2015
Tình hình quốc tế và khu vực
Chiến tranh Lạnh kết thúc vào đầu thập kỷ 90 thế kỷ XX, đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới trong quan hệ quốc tế Thời kỳ này chứng kiến sự chuyển mình trong mối quan hệ giữa các quốc gia, khi mà các quốc gia ngày càng thoát khỏi ảnh hưởng của tư duy và mô hình hai phe, hai chế độ.
Các quốc gia lớn trên thế giới, với hệ thống chính trị và kinh tế đa dạng, không ngừng tìm kiếm và áp dụng các phương pháp mới một cách linh hoạt nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác lẫn nhau.
Một trong các hình thức quan hệ mới đó là việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược giữa các quốc gia
Tình hình quốc tế là yếu tố khách quan phức tạp và khó lường, ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách đối ngoại của các quốc gia và mối quan hệ quốc tế.
Sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học công nghệ đang thúc đẩy lực lượng sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế toàn cầu Điều này dẫn đến sự quốc tế hóa nền kinh tế và đời sống xã hội, đưa kinh tế thế giới vào giai đoạn chuyển mình sang kinh tế tri thức mới.
Cách mạng khoa học và công nghệ đang tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống xã hội, buộc nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam và Tây Ban Nha, phải khẩn trương xây dựng các chiến lược phát triển trong lĩnh vực này Họ coi khoa học và công nghệ là chìa khóa cho sự phát triển kinh tế bền vững trong tương lai.
Toàn cầu hóa là xu thế khách quan thu hút nhiều quốc gia tham gia, mang lại cả cơ hội hợp tác lẫn cạnh tranh Kinh tế đóng vai trò quyết định sức mạnh quốc gia và ảnh hưởng lớn đến quan hệ quốc tế Quá trình này làm gia tăng sự phụ thuộc của các nước nghèo vào các nước giàu về vốn, công nghệ và thị trường Các nước đang phát triển đối mặt với nhiều cơ hội nhưng cũng không kém phần thách thức trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế toàn cầu.
Xu hướng hòa bình và hợp tác đã kết nối các quốc gia trên toàn cầu, không chỉ trong khu vực mà còn giữa các châu lục Sự liên kết mạnh mẽ đang diễn ra ở châu Âu thông qua Liên minh châu Âu (EU) và ở châu Á - Thái Bình Dương với Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) Hòa bình, hợp tác và phát triển là những mục tiêu chung đáp ứng nguyện vọng của mọi quốc gia, bao gồm cả Tây Ban Nha và Việt Nam Vào đầu thế kỷ XXI, thách thức đặt ra cho hai nước là làm thế nào để thúc đẩy nhanh chóng quá trình liên kết và hội nhập kinh tế toàn cầu.
Nhân loại đang đối mặt với nhiều vấn đề toàn cầu như đói nghèo, ô nhiễm môi trường, bùng nổ dân số, dịch bệnh, tội phạm quốc tế, chiến tranh hạt nhân, chủ nghĩa khủng bố, xung đột biên giới và tranh chấp biển đảo Những vấn đề này, từng được kiềm chế trong cơ chế hai cực trước đây, giờ đây đang gây ra bất ổn cho an ninh quốc tế Các cuộc bạo lực tại Trung Đông, Bắc Phi và các nước Ả Rập, cùng với tình hình căng thẳng tại bán đảo Crưm, Triều Tiên và Biển Đông, đang ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định của nhiều khu vực trên thế giới.
Quan hệ giữa các nước lớn đóng vai trò then chốt trong sự phát triển toàn cầu Sự gia tăng của chính sách cường quyền và việc sử dụng vũ lực, cùng với những đe dọa vi phạm luật pháp quốc tế, đang dẫn đến nguy cơ chiến tranh và xung đột sắc tộc, tôn giáo Những mâu thuẫn trong quan hệ hợp tác và liên minh giữa các cường quốc ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích quốc gia và cấu trúc quan hệ quốc tế.
Cuộc khủng hoảng kinh tế-tài chính 2008-2009 được xem là tồi tệ nhất kể từ cuộc đại khủng hoảng 1929-1933, nhanh chóng lan rộng toàn cầu và gây ra suy thoái nghiêm trọng ở nhiều quốc gia Tại Mỹ và châu Âu, cuộc khủng hoảng này đã tiêu tốn khoảng 14.500 tỷ USD.
Sự phát triển mạnh mẽ của Trung Quốc đã dẫn đến những lo ngại từ các quốc gia láng giềng và phương Tây, hình thành "thuyết về mối đe dọa từ Trung Quốc" Điều này khiến nhiều nước cảm thấy hoài nghi và cảnh giác, đặc biệt trong bối cảnh các tranh chấp biên giới lãnh thổ và biển đảo ngày càng gia tăng, biến mối đe dọa này thành một thực tế rõ ràng trong khu vực và trên toàn cầu.
Thế giới đang trải qua những biến động mạnh mẽ, ảnh hưởng sâu sắc đến quan hệ toàn cầu Mỗi quốc gia cần điều chỉnh để thích ứng với tình hình chung, đồng thời tăng cường hợp tác nhằm phát triển bền vững Quan hệ quốc tế của Việt Nam ngày càng được mở rộng và đa phương hóa, điều này đã tác động tích cực đến mối quan hệ giữa Việt Nam và Tây Ban Nha.
1.1.2 Tình hình khu vực Ở khu vực châu Âu:
Cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI, sự phát triển toàn cầu hóa đã thúc đẩy quá trình nhất thể hóa kinh tế khu vực diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt là tại châu Âu.
Hiệp ước Maastricht, ký vào tháng 2 năm 1991 và có hiệu lực từ ngày 1/1/1993, đã khởi động quá trình thống nhất châu Âu về kinh tế, tiền tệ và chính trị, dẫn đến việc Cộng đồng châu Âu trở thành Liên minh châu Âu (EU) Quá trình này được tăng cường với sự ra đời của đồng Euro vào năm 2002 Nhiều quốc gia Đông Âu và các nước thuộc Liên Xô cũ bày tỏ mong muốn gia nhập EU, trong đó có nhóm bốn nước Gruzia, Ukraina, Azerbaijan và Moldova (GUAM), được thành lập vào năm 1997 và chính thức trở thành "Tổ chức vì dân chủ và phát triển kinh tế - GUAM" vào năm 2006.
Những năm 90 của thế kỉ XX chứng kiến sự chuyển mình trong quan hệ quốc tế từ đối đầu sang đối thoại, với hòa bình và hợp tác trở thành xu thế phát triển mạnh mẽ ở châu Âu Các nước thành viên EU đã theo đuổi mục tiêu hoàn thiện liên kết kinh tế, góp phần định hình một châu Âu mới Kinh tế EU hiện nay đã trở thành một trong những nền kinh tế phát triển và cạnh tranh nhất, với khả năng phát triển bền vững và chặt chẽ.
Tình hình kinh tế - xã hội, chính sách đối ngoại của Tây Ban Nha và Việt Nam trong những năm 2001 - 2015
và Việt Nam trong những năm 2001 - 2015
1.2.1 Tình hình kinh tế - xã hội và chính sách đối ngoại của Tây Ban Nha 1.2.1.1 Tình hình kinh tế - xã hội của Tây Ban Nha trong những năm 2001-2015
Tình hình kinh tế, Tây Ban Nha là một quốc gia có nền kinh tế lớn thứ
Năm 2006, Việt Nam đứng thứ 9 thế giới về GDP, sau Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Đức, Pháp, Anh và Italia, đồng thời xếp thứ 5 tại châu Âu Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam đạt gần 3% mỗi năm, thuộc nhóm cao ở châu lục này GDP trên đầu người của Việt Nam đứng thứ 25 toàn cầu.
Vào đầu những năm 2000, Tây Ban Nha nổi bật là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định nhất trong khu vực Eurozone, đạt trung bình từ 3 đến 4% mỗi năm.
Giai đoạn 2005-2007, Tây Ban Nha đạt được tỉ lệ nợ công thấp kỉ lục (40% GDP) nhờ vào ngân sách nhà nước thặng dư Thành công này chủ yếu xuất phát từ sự tăng trưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực bất động sản.
Trong 30 năm qua, Tây Ban Nha đã chuyển mình từ một quốc gia nhận viện trợ phát triển chính thức (ODA) thành một nhà cung cấp ODA Những đóng góp ODA của Tây Ban Nha đã tăng gấp ba lần trong 20 năm qua, với tỷ lệ phần trăm GDP dành cho ODA gia tăng hàng năm, từ 0,25% năm 2004 lên 0,31% năm 2005 và đạt 3,5% (tương đương 2.600 triệu USD) vào năm 2006 Tuy nhiên, vào năm 2008, Tây Ban Nha đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, với nợ tư nhân cao nhất trong EU, đạt 200,2% GDP, so với 106,3% của Hy Lạp, 127% của Đức và 120% của Pháp Nợ tư nhân của Tây Ban Nha tiếp tục gia tăng trong giai đoạn 2010-2013, đạt 129,3% GDP vào năm 2013.
Sau khi thực hiện chính sách thắt lưng buộc bụng để nhận gói cứu trợ tài chính từ các đối tác châu Âu, kinh tế Tây Ban Nha đã bắt đầu có dấu hiệu phục hồi chậm chạp Tốc độ tăng trưởng trong nửa cuối năm 2013 và đầu năm 2014 chỉ đạt 0,6% Vào tháng 10 năm 2013, Ngân hàng Trung ương Tây Ban Nha công bố rằng nước này đã thoát khỏi suy thoái Đặc biệt, trong quý II năm 2014, nền kinh tế Tây Ban Nha ghi nhận mức tăng trưởng 0,6%, là mức cao nhất trong khu vực đồng Euro.
Năm 2014, nợ công Tây Ban Nha tăng 1,2% so với cùng kỳ năm ngoái, tuy nhiên, dự báo cho thấy nợ công có thể vượt 100% GDP vào năm 2015, vượt xa mức trần 60% mà Liên minh Châu Âu quy định cho các nước thành viên.
Bảng 1.1 Nợ công, thâm hụt ngân sách và chỉ số kinh tế vĩ mô của Tây Ban Nha năm 2009-2013
Thâm hụt ngân sách/GDP -11,1 -9,6 -9,6 -10,6 -7,1
Nguồn: European commission, Eurostat Database
Theo dự thảo ngân sách năm 2015 của chính phủ Tây Ban Nha, nợ công dự kiến sẽ đạt 100% GDP trong năm 2015 và bắt đầu giảm dần từ năm 2017 Cụ thể, nợ của chính phủ trung ương sẽ tăng lên 100,3% GDP vào năm 2016 và có khả năng giảm xuống 98,5% GDP vào năm 2017.
Dự thảo ngân sách ước tính rằng nền kinh tế lớn thứ năm trong Eurozone sẽ đạt mức nợ công tương đương.
Vào năm 2014, tỷ lệ nợ công của Tây Ban Nha đạt 97,6% GDP, điều này cho thấy nước này không thể tuân thủ quy định của Liên minh châu Âu (EU) về việc kiểm soát nợ công ở mức 60% GDP trong ít nhất ba năm tiếp theo (2015, 2016, 2017).
Trong một thông tin liên quan, chính phủ Tây Ban Nha dự báo kinh tế nước này sẽ đạt nhịp độ tăng trưởng 1,3% trong năm 2014 và 2% trong năm
2015 (so với mức suy giảm 1,2% trong năm ngoái) và đánh dấu sự phục hồi sau
Vào những năm 90 của thế kỷ XX, Tây Ban Nha chủ yếu đầu tư vào các quốc gia ở châu Mỹ Latinh Đến đầu thế kỷ XXI, chính phủ Tây Ban Nha đã chuyển trọng tâm sang các nước trong EU, Bắc Phi và một số quốc gia châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines và Việt Nam Hiện nay, đường lối phát triển kinh tế của Tây Ban Nha tập trung vào việc mở rộng hợp tác và tăng cường hội nhập kinh tế với các nước G7, EU, WTO, cùng các quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha, Đông Bắc Á và Đông Nam Á.
Tây Ban Nha, một trong những quốc gia tiên phong gia nhập khu vực đồng tiền chung châu Âu (EURO) từ ngày 1/1/1999, sở hữu các trung tâm chứng khoán lớn như Madrid, Barcelona và Valencia, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tài chính của cả Tây Ban Nha và châu Âu.
Từ năm 2011 đến 2014, khủng hoảng nợ công đã gây ra những biến động phức tạp trong xã hội Tây Ban Nha, dẫn đến sự gia tăng nghèo khổ và bất bình đẳng Tây Ban Nha, cùng với Ailen, là một trong hai quốc gia có mức tăng bất bình đẳng thu nhập lớn nhất châu Âu Mâu thuẫn xã hội gia tăng giữa các tầng lớp, bao gồm người dân với ngân hàng, người giàu và người nghèo, cũng như giữa thế hệ trẻ và người cao tuổi, trong khi tỷ lệ thất nghiệp đạt 27% Khủng hoảng nợ công cũng làm trầm trọng thêm tình trạng di cư, với 370.000 người Tây Ban Nha di cư đến Nam Mỹ vào năm 2011, gấp 10 lần so với năm 2008 Tình trạng mất an ninh và áp lực công việc gia tăng đã tạo ra môi trường làm việc căng thẳng cho người lao động.
Chính phủ Tây Ban Nha đang phải đối mặt với vấn nạn nhập cư bất hợp pháp từ các nước láng giềng Các nhà phân tích cho rằng, xung đột, bạo lực, tranh chấp lãnh thổ, khủng hoảng kinh tế và tình trạng nghèo đói ở châu Phi, Trung Đông và nhiều khu vực khác đã khiến người dân tìm cách nhập cư trái phép vào Tây Ban Nha, điều này đã tạo thêm áp lực lên hệ thống an sinh xã hội và kinh tế của đất nước.
Tỷ lệ thất nghiệp tăng cao, kinh tế ngày càng co lại, đây là thách thức lớn đối với Tây Ban Nha
1.2.1.2 Chính sách đối ngoại của Tây Ban Nha trong những năm 2001-2015
Tây Ban Nha thiết lập nền dân chủ vào năm 1975 và gia nhập Liên minh châu Âu (EU) năm 1986, đánh dấu bước tiến quan trọng trong mối quan hệ với các nước trong khu vực Quốc gia này thường xuyên tham gia thảo luận với các thành viên EU để tìm kiếm giải pháp chung cho các vấn đề quốc tế và khu vực Để đạt được mục tiêu này, Tây Ban Nha chú trọng vào các hoạt động đa phương, thúc đẩy cải cách Liên Hợp Quốc và quy trình ra quyết định trong các tổ chức quốc tế Sự tham gia của Tây Ban Nha tại hội nghị G20 về khủng hoảng kinh tế toàn cầu chứng tỏ vai trò quan trọng và tích cực của nước này trong cộng đồng quốc tế.
Nha đối với các vấn đề quốc tế
Tây Ban Nha xác định châu Âu là lợi ích hàng đầu trong quan hệ đối tác, đồng thời xây dựng mối quan hệ tốt với Mỹ dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau Đối với Mỹ Latinh, Tây Ban Nha duy trì quan hệ truyền thống và thúc đẩy phát triển quan hệ EU-Mỹ Latinh Tại Trung Đông, Tây Ban Nha chủ động hòa giải căng thẳng và phối hợp với EU tìm kiếm giải pháp hòa bình bền vững Kế hoạch châu Á - Thái Bình Dương 2008-2012 cho thấy Tây Ban Nha coi khu vực này là trung tâm quan trọng thế giới thế kỷ XXI, cần tăng cường sự hiện diện Đối với châu Phi, Tây Ban Nha thông qua EU thúc đẩy quan hệ và hỗ trợ các nước trong việc xóa đói giảm nghèo, thực thi dân chủ và xây dựng nhà nước pháp quyền Hiện Tây Ban Nha là thành viên hội đồng an ninh của UNCITRAL nhiệm kỳ 2015-2016.
Quan hệ Tây Ban Nha - Việt Nam trước năm 2001
Theo sách Khâm định việt sử thông giám cương mục, vào năm 1533, thời vua Trang Tông Nhà Lê, có người Tây tên Inekhu giảng đạo Thiên Chúa ở làng Ninh Cường và làng Trà Lũ, thuộc huyện Nam Chân và Giao Thủy Đến năm 1596, theo sách Nam sử của Trương Vĩnh Ký, giáo sĩ Tây Ban Nha Diego Adverte cũng đến Đàng Trong để giảng đạo, nhưng bị chúa Nguyễn Hoàng đuổi đi do lo ngại về sự quấy nhiễu từ các tàu Tây Ban Nha.
Vào thế kỷ XV và XVI, khi nhà Lê suy yếu và xã hội trở nên hỗn loạn, các tập đoàn Mạc, Trịnh, Nguyễn đã gây ra nhiều cuộc chiến tranh, khiến nhân dân phải chịu đựng khổ cực Trong bối cảnh này, đạo Thiên Chúa đã được truyền bá vào Đại Việt nhờ sự xuất hiện của các giáo sĩ nước ngoài và các đoàn tàu buôn.
Từ năm 1651 đến 1788, Việt Nam đã tiếp nhận 4 giáo sĩ Tây Ban Nha cùng 141 giáo sĩ từ Pháp, Ý và Bồ Đào Nha trong hoạt động truyền đạo Sự xuất hiện của dấu ngã trong tiếng Tây Ban Nha đã góp phần vào việc hình thành chữ quốc ngữ, đánh dấu sự khởi đầu của mối quan hệ giữa Việt Nam và Tây Ban Nha.
Như vậy, người phương Tây, đầu tiên là các lái buôn Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, đã biết đến Việt Nam từ thế kỉ XVI [10]
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, chính quyền độc tài Francisco Franco tại Tây Ban Nha ủng hộ chính sách xâm lược của Mỹ ở Việt Nam Tuy nhiên, người dân Tây Ban Nha, đặc biệt là học sinh, sinh viên, đã tích cực ủng hộ cuộc đấu tranh chống Mỹ của nhân dân Việt Nam Các phương tiện truyền thông Tây Ban Nha cũng đã dành nhiều thời gian để đưa tin về cuộc chiến tranh này.
Từ năm 1975, Tây Ban Nha đã khởi đầu quá trình dân chủ hóa chính trị và xã hội Để thoát khỏi sự cô lập của chế độ độc tài và xây dựng hình ảnh mới trên trường quốc tế, chính phủ Tây Ban Nha đã nỗ lực hội nhập vào châu Âu và thiết lập quan hệ ngoại giao với một số quốc gia thế giới thứ ba.
Ngày 23 tháng 5 năm 1977, Việt Nam và Tây Ban Nha đã chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, từ đây mở ra chương mới cho quan hệ hai nước Tuy nhiên, do bối cảnh quốc tế và khu vực cũng như tình hình nội bộ của mỗi nước, nên giai đoạn này quan hệ hai nước chưa được phát triển
Năm 1986, Việt Nam khởi động chính sách "đổi mới" để hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới Cùng thời điểm, Tây Ban Nha gia nhập thị trường châu Âu và trở thành thành viên chính thức của Cộng đồng kinh tế châu Âu (EEC).
Sau các sự kiện gần đây, quan hệ giữa Tây Ban Nha và Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển Tây Ban Nha đã tích cực hỗ trợ Việt Nam trong việc giải quyết các khoản nợ bên ngoài, cung cấp 30.400.000 USD viện trợ thông qua câu lạc bộ Pais và London Đồng thời, Tây Ban Nha cũng góp phần bình thường hóa quan hệ giữa Việt Nam và các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế như Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới.
Tháng 7 năm 1994, Bộ trưởng Ngoại thương Tây Ban Nha cùng đại diện của 15 công ty lớn Tây Ban Nha đến thăm Việt Nam Hai bên đã kí biên bản ghi nhớ cung cấp cho Việt Nam một khoản tín dụng là 80.000.000USD trong giai đoạn 1995-1996
Vào tháng 7 năm 1995, Việt Nam gia nhập ASEAN, mở ra cơ hội mới cho sự phát triển quan hệ giữa Tây Ban Nha và Việt Nam Đến tháng 2 năm 1996, Bộ trưởng Ngoại giao Tây Ban Nha đã thực hiện chuyến thăm chính thức đến Việt Nam.
Hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Tây Ban Nha đã được thúc đẩy mạnh mẽ, với tổng giá trị trao đổi thương mại tăng từ khoảng 80 triệu USD năm 1995 lên 120 triệu USD năm 1996 và đạt 223 triệu USD vào năm 1997 Đặc biệt, Chính phủ Tây Ban Nha đã quyết định hỗ trợ Việt Nam khoản tín dụng ưu đãi 102 triệu USD trong giai đoạn 1997.
Vào đầu năm 1997, quan hệ Việt Nam - Tây Ban Nha bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, nhờ vào những thuận lợi toàn cầu và khu vực, cùng với nhu cầu phát triển của mỗi nước Năm 1997 ghi dấu ấn với nhiều sự kiện quan trọng, trong đó có việc Tây Ban Nha mở phòng thương mại tại thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 3 và thiết lập đại sứ quán tại Hà Nội vào tháng 11, cử đại sứ thường trú đầu tiên tại Việt Nam Những sự kiện này đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường và thúc đẩy quan hệ song phương giữa hai nước.
Trong lĩnh vực chính trị và ngoại giao, sự phát triển của hai nước được thể hiện qua các cuộc gặp gỡ và trao đổi thường xuyên giữa lãnh đạo Những cuộc hội đàm này không chỉ giúp hai bên hợp tác giải quyết các vấn đề chung mà còn tăng cường sự hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau giữa lãnh đạo và nhân dân Đây chính là cơ sở và động lực thúc đẩy quan hệ giữa hai nước phát triển bền vững.
Năm 1999 đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Tây Ban Nha, với sự kiện Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm tiếp đón Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Tây Ban Nha, ngài Ramon De Miguel, vào tháng 4 Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh lễ khai trương Đại sứ quán Tây Ban Nha tại Việt Nam, thể hiện mối quan hệ hợp tác ngày càng chặt chẽ giữa hai quốc gia.
Tây Ban Nha tại Hà Nội…
Tháng 4 năm 1999, vương quốc Tây Ban Nha đã chính thức khai trương đại sứ quán Tây Ban Nha tại nước CHXHCN Việt Nam, văn phòng đại sứ quán được đặt tại Hà Nội Tại lễ khai trương, ông Ramon De Miguel, quốc vụ khanh
CÁC LĨNH VỰC HỢP TÁC CHỦ YẾU GIỮA TÂY BAN NHA VÀ VIỆT NAM TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2015
Quan hệ chính trị - ngoại giao, an ninh quốc phòng
Năm 2001 đánh dấu bước chuyển biến mạnh mẽ trong quan hệ Việt Nam - Tây Ban Nha, với sự hợp tác toàn diện trên mọi lĩnh vực Nhiều sự kiện quan trọng diễn ra, bao gồm các hoạt động trao đổi giữa lãnh đạo cấp cao và các bộ, ngành của hai nước Đặc biệt, vào tháng 9 năm 2001, trong khuôn khổ Diễn đàn hợp tác kinh tế Á - Âu (ASEM), Phó Thủ tướng thứ hai kiêm Bộ trưởng Bộ Kinh tế Tây Ban Nha đã thăm và làm việc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, dẫn đến việc ký kết chương trình hợp tác tài chính.
Tháng 10 năm 2001, Thủ tướng Phan Văn Khải đã sang thăm chính thức Tây Ban Nha Trong dịp này, hai nước đã ký hiệp định khung về hợp tác hỗ trợ kỹ thuật giữa hai nước Tại cuộc hội đàm giữa hai Thủ tướng, Tây Ban Nha khẳng định Việt Nam là một trong ba quốc gia ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại và hợp tác phát triển ở châu Á (Trung Quốc, Philippines, Việt Nam)
Năm 2002 đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Tây Ban Nha khi Việt Nam mở Đại sứ quán đầu tiên tại Madrid, do Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên khai trương Nhận thấy Tây Ban Nha là một quốc gia công nghiệp phát triển có ảnh hưởng lớn đến Mỹ Latinh và khu vực Địa Trung Hải, Việt Nam đã quyết tâm tăng cường quan hệ hợp tác với quốc gia này.
Vào ngày 27/11/2002, Đại sứ Việt Nam tại Tây Ban Nha, Nguyễn Xuân Phong, đã trình Quốc thư lên Nhà vua Juan Carlos Trong buổi tiếp, vua Tây Ban Nha bày tỏ sự khâm phục trước những thành tựu to lớn của nhân dân Việt Nam trong công cuộc phát triển đất nước và đánh giá cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, coi Việt Nam là đối tác ưu tiên trong quan hệ với châu Á.
Năm 2004, Bà Maria Tenesa Phenedes, Phó Thủ tướng thứ nhất Vương quốc Tây Ban Nha, tham dự Hội nghị ASEM - 5 tại Hà Nội, thể hiện sự quan tâm và đóng góp tích cực của Tây Ban Nha đối với hợp tác Á - Âu Tại cuộc gặp, Việt Nam đề nghị Tây Ban Nha tiếp tục hỗ trợ tăng cường quan hệ với EU và ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn quốc tế Bà Tenesa Phenedes cam kết Chính phủ Tây Ban Nha sẽ nỗ lực để hội nghị thành công và khẳng định Việt Nam là ưu tiên trong phát triển quan hệ ở châu Á Hai bên nhất trí thúc đẩy quan hệ song phương, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, văn hóa và giáo dục, đồng thời đề nghị Việt Nam ủng hộ Zaragoza đăng cai tổ chức Triển lãm quốc tế năm 2008.
Từ ngày 19 đến 22/2/2006, Vua Juan Carlos và Hoàng hậu Sofia cùng phái đoàn Hoàng gia Tây Ban Nha đã thăm Việt Nam, khẳng định Tây Ban Nha coi Việt Nam là đối tác ưu tiên ở châu Á Vua Carlos nhấn mạnh sự hỗ trợ của Tây Ban Nha trong phát triển kinh tế, đào tạo nguồn nhân lực, du lịch và học tiếng Tây Ban Nha Hai nước đã thống nhất ba hướng hợp tác lớn: duy trì đối thoại cấp cao, hỗ trợ Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, và thiết lập cơ chế tham khảo giữa hai bộ ngoại giao Nhà vua cũng cam kết ủng hộ Việt Nam ứng cử làm thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và hỗ trợ Việt Nam sau khi gia nhập WTO.
Kết quả chuyến thăm giữa Việt Nam và Tây Ban Nha là việc ký kết 4 văn kiện hợp tác quan trọng Các văn kiện này bao gồm Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, thỏa thuận hợp tác giữa TTXVN và thông tấn xã Tây Ban Nha, thỏa thuận về thể thao giữa ủy ban Thể dục thể thao Việt Nam và Hội đồng cấp cao về Thể dục thể thao Tây Ban Nha, cùng thỏa thuận hợp tác xuất bản từ điển Việt - Tây Ban Nha và từ điển Tây Ban Nha - Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Tây Ban Nha Miguel Angel Moratinos cho biết chuyến thăm giữa Bộ Văn hóa - Thông tin Việt Nam và Chính phủ Tây Ban Nha thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ của hai nước trong việc thúc đẩy quan hệ song phương, góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng khu vực, đồng thời củng cố mối quan hệ giữa châu Á và châu Âu Hai bên đã thống nhất tăng cường đối thoại chính trị, thiết lập tham vấn hàng năm giữa các bộ trưởng ngoại giao, và mở rộng quan hệ thương mại cũng như đầu tư.
Vào ngày 21/2/2006, Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam - Tây Ban Nha đã được tổ chức bởi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cùng với Đại sứ quán Tây Ban Nha tại Việt Nam, nhằm tạo cơ hội giao lưu giữa các doanh nghiệp của hai nước Sự kiện có sự tham gia của đại diện Chính phủ Việt Nam, Vua Juan Carlos và Hoàng hậu Tây Ban Nha.
Chuyến thăm Việt Nam của vua Tây Ban Nha cùng các quan chức cấp cao đã thể hiện sự quan tâm của chính phủ hai nước đối với doanh nghiệp Vua nhấn mạnh rằng sự kiện này sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Tây Ban Nha tiếp xúc trực tiếp với đối tác Việt Nam, không chỉ tại diễn đàn mà còn ở các địa điểm thực tế Trong bối cảnh Việt Nam đang mở rộng cửa hợp tác, cả hai bên đều mong muốn trở thành những đối tác chiến lược của nhau.
Vào tháng 2 năm 2006, Tổng Thư ký Cơ quan Hợp tác phát triển quốc tế Tây Ban Nha đã thăm Hà Nội và tổ chức khóa họp lần thứ 2 của Ủy ban hỗn hợp Việt Nam - Tây Ban Nha Trong khuôn khổ này, Tây Ban Nha đã xây dựng chương trình hợp tác phát triển với Việt Nam cho giai đoạn 2006-2009, cam kết viện trợ không hoàn lại 40 triệu Euro mỗi năm, gấp đôi so với mức viện trợ năm 2005, năm cao nhất trong giai đoạn 2002-2005.
Năm 2007 đánh dấu 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Tây Ban Nha Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam, Phạm Gia Khiêm, thông báo rằng hai bên sẽ tăng cường các chuyến thăm lẫn nhau của lãnh đạo, đặc biệt là chuyến thăm Tây Ban Nha của Chủ tịch nước Việt Nam và chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Tây Ban Nha.
Trong chuyến thăm Việt Nam từ 17 đến 21 tháng 1 năm 2007, bà Leire Pajin Iraola, Quốc vụ khanh Hợp tác quốc tế của Tây Ban Nha, đã thảo luận về việc thực hiện "Chương trình hợp tác chiến lược về xóa đói giảm nghèo" giữa tổ chức hợp tác quốc tế Tây Ban Nha (AECI) và chương trình phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) Chương trình này kéo dài 4 năm, nhằm hỗ trợ chương trình chung của Liên Hợp quốc tại tỉnh Kon Tum, đồng thời chia sẻ kiến thức chuyên môn về hệ thống an sinh xã hội và kinh nghiệm chuyển đổi kinh tế của Tây Ban Nha, giúp Việt Nam đạt hiệu quả cao nhất trong quá trình triển khai.
Năm 2008, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm đã tiếp Quốc vụ khanh Tây Ban Nha Pedro Mejia Gómez, người bày tỏ ấn tượng về sự phát triển và thu hút đầu tư của Việt Nam Ông khẳng định Việt Nam là đối tác quan trọng hàng đầu của Tây Ban Nha Trong chuyến thăm, đại diện lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ký kết Chương trình hợp tác tài chính lần thứ 4, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như y tế, phát triển lưới điện, phát triển nông thôn và xây dựng cơ sở hạ tầng.
Năm 2009 đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ trong quan hệ Việt Nam - Tây Ban Nha, với việc hai nước nhất trí thực hiện các biện pháp nhằm nâng cao hợp tác Đặc biệt, hai bên đã hướng tới việc xây dựng mối quan hệ "đối tác chiến lược hướng tới tương lai".
Hợp tác kinh tế
Sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ chính trị - ngoại giao giữa Việt Nam và Tây Ban Nha từ 2001 đến 2015 đã tạo nền tảng vững chắc cho sự hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia Trong giai đoạn này, quan hệ hợp tác kinh tế đã tăng trưởng nhanh chóng cả về số lượng lẫn chất lượng, mặc dù cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã ảnh hưởng đáng kể đến mối quan hệ này.
Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, được ban hành vào tháng 12 năm 1987 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm sau đó, nhằm xây dựng một cơ sở pháp lý vững chắc và tạo ra môi trường đầu tư an toàn, thuận lợi cho việc hợp tác kinh tế với các nước ngoài.
Từ năm 1988 đến 2015, luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đã trải qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung Trong thời gian này, Việt Nam và Tây Ban Nha đã ký kết nhiều hiệp định quan trọng như hiệp định bảo hộ đầu tư và hiệp định tránh đánh thuế hai lần Những hiệp định này, kết hợp với cấu trúc vận hành và hệ thống quản lý của chính phủ hai nước, đã tạo ra một hành lang pháp lý an toàn, giúp các công ty và doanh nghiệp của hai quốc gia phát triển thuận lợi hơn trong hoạt động kinh tế.
Từ năm 2001 đến 2005, kim ngạch thương mại giữa hai nước đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 200 triệu USD năm 2001 lên gần 500 triệu USD năm 2005, với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 30% mỗi năm, vượt qua mức tăng trưởng xuất nhập khẩu trung bình của Việt Nam.
Bảng 2.1: Quan hệ thương mại Việt Nam - Tây Ban Nha từ năm 2006-2010 Đơn vị tính: triệu USD
Năm Xuất khẩu Tăng trưởng (%) Nhập khẩu Tăng trưởng (%)
(Nguồn: Tổng hợp từ Hải quan Việt Nam và Tổng cục thống kê)
Bảng 2.2: Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam - Tây Ban Nha từ năm 2011 đến tháng 5 năm 2015 Đơn vị: triệu USD
Năm VN xuất khẩu VN nhập khẩu
Tổng kim ngạch Mức tăng%
(Nguồn: Tổng Cục Hải quan, và cục thống kê, 16/10/2015)
Từ năm 2006 đến 2014, kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước đã có sự phát triển mạnh mẽ Cụ thể, năm 2006 đạt hơn 650 triệu USD, tăng lên 1,160 tỷ USD vào năm 2008 và giữ mức này trong năm 2009 Đến năm 2010, kim ngạch thương mại đạt 1,330 tỷ USD, tiếp tục tăng lên 1,813 tỷ USD vào năm 2011, 2,87 tỷ USD năm 2012, 2,215 tỷ USD năm 2013 và đạt 2,920 tỷ USD vào năm 2014.
Tây Ban Nha nằm trong số các quốc gia EU có tốc độ tăng trưởng thương mại mạnh mẽ với Việt Nam Vào năm 2012, Tây Ban Nha đã trở thành thị trường lớn thứ 6 của Việt Nam trong khu vực EU.
Bảng 2.3 Những mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Tây Ban Nha từ 2001-2005 Đơn vị tính: USD
TT Mặt hàng Đơn vị tính 2001 2003 2005
4 Dây điện và dây cáp điện USD 237.641
5 Đồ chơi trẻ em USD 158.464 603.688 987.777
6 Sản phẩm chất dẻo Tấn 2.404.893
7 Túi xách, ví, va li,mủ, ôdù USD 12.736.225
8 Giày dép các loại USD 44.652.055 73.144.679 89.327.394
12 Hàng thủ công mỹ nghệ USD 5.082.162 10.091.960 10.369.735
15 Sản phẩm gốm sứ USD 6.574.945
16 Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện USD 2.383.446
19 Sản phẩm đá quý và kim loại quý USD 952.280
21 Xe đạp và phụ tùng xe đạp USD 226.409 6.263 1.903.081
Bảng 2.4 Những mặt hàng nhập khẩu từ Tây Ban Nha vào Việt Nam từ 2001-2005 Đơn vị tính: USD
TT Mặt hàng Đơn vị tính 2001 2003 2005
1 Chất dẻo nguyên liệu tấn 149.523 85.434 357.540
2 Linh kiện điện tử và vi tính USD 115.218 527.151 309.351
3 Máy móc, thiết bị, phụ tùng USD 13.425.912 26.981.374 13.017.100
5 NPL dệt may da USD 2.884.664 1.664.501 3.686.951
6 sát thép các loại tấn 7.724.329 6.338.548 7.554.898
8 Xe máy đang CKD, IKD USD 598.359
10 Nguyên phụ liệu dược phẩm USD 3.468.596
11 Các sản phẩm hóa chất USD 21.233.272
13 Thức ăn gia súc và nguyên liệu USD 2.213.597
14 Sữa và sản phẩm sữa USD 240.248
Dựa vào số liệu từ bảng 2.3 và 2.4, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đã có sự tăng trưởng đáng kể Việt Nam chủ yếu nhập khẩu từ Tây Ban Nha các mặt hàng như máy móc, thiết bị phụ tùng, tân dược, nguyên phụ liệu dệt may, hỏa chất sắt thép, nguyên phụ liệu dược phẩm, vải và thức ăn gia súc Ngược lại, các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bao gồm giày dép, cà phê, cao su, hàng dệt may, sản phẩm gỗ và hàng thủ công mỹ nghệ Mặc dù kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng đều, nhưng vẫn chỉ chiếm khoảng 0,16% tổng kim ngạch nhập khẩu của Tây Ban Nha.
Một lợi thế quan trọng cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu là nền kinh tế Tây Ban Nha đang phát triển mạnh mẽ, với tỷ lệ tăng trưởng cao hơn so với nhiều quốc gia khác trong Liên minh châu Âu.
Năm 2005, GDP của Tây Ban Nha đạt 896,7 tỷ Euro, với mức tăng trưởng 3,5% Nhập khẩu không chỉ đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của người dân mà còn phục vụ cho khoảng 55 triệu du khách đến thăm Tây Ban Nha mỗi năm, đồng thời nhiều mặt hàng còn được tái xuất sang thị trường thứ ba.
Bảng 2.5 Mặt hàng Xuất khẩu (2012) đến 5 tháng đầu năm 2015 Đơn vị: USD
Mặt hàng xuất khẩu 2012 2013 2014 Tháng 1-5 năm
Hàng dệt, may 409.100.878 534.518.170 698.518.115 179.432.641 Dày dép các loại 234.499.480 297.833.910 382.788.224 112.984.764
Cà phê 218.159.850 191.082.587 232.329.325 104.274.199 Hàng thủy sản 132.027.236 119.485.641 120.815.035 36.975.821
(Nguồn: Tổng Cục Hải quan, và cục thống kê, 16/10/2015)
Bảng 2.6 Mặt hàng Nhập khẩu (2012) đến tháng 5 năm 2015 Đơn vị: USD
Mặt hàng nhập khẩu 2012 2013 2014 Tháng 1-5 năm 2015
Sản phẩm hóa chất 45.289.330 46.495.560 63.605.775 21.482.241 Máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác 43.966.377 37.470.376 49.842.868 20.516.855 Chất dẻo nguyên liệu 13.911.124 20.903.396 16.742.516 8.027.583
Nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày 18.002.207 17.773.447 18.161.735 7.193.062
(Nguồn: Tổng Cục Hải quan, và cục thống kê, 16/10/2015)
Tính đến thời điểm hiện nay, Tây Ban Nha là một trong những nước EU có tốc độ tăng trưởng thương mại với Việt Nam ở mức cao
Trên thị trường dệt may EU, Tây Ban Nha là bạn hàng lớn thứ 6 (chiếm
Trong thị trường xuất khẩu của Việt Nam, Tây Ban Nha chiếm 4,1% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản, đứng thứ 7 trong số các quốc gia EU, sau Bỉ (29,9%), Ý (17,2%), Hà Lan (15,9%), Đức (15,4%), Anh (9,9%) và Pháp (5,1%) Đối với sản phẩm đồ gỗ gia dụng, Tây Ban Nha đứng thứ 8 với tỷ lệ 2,8%.
Tây Ban Nha là một trong những quốc gia EU có sự tăng trưởng thương mại mạnh mẽ với Việt Nam Trong tháng 11/2014, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Tây Ban Nha đạt 245,76 triệu USD, tăng 24,5% so với tháng trước Tính chung trong 11 tháng đầu năm 2014, tổng kim ngạch xuất khẩu lên tới 2,33 tỷ USD, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm trước.
2013 Với mức tăng trưởng này, kim ngạch xuất khẩu trong 11 tháng đầu năm
2014 đã vượt mức của cả năm 2013 (2,11 tỷ USD)
Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Tây Ban Nha tiếp tục duy trì sự tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là các mặt hàng truyền thống như dệt may, thủy sản và giày dép Nổi bật trong số đó là điện thoại và linh kiện điện tử, với kim ngạch xuất khẩu lên tới 652,67 triệu USD, chiếm 27,9% tổng trị giá xuất khẩu, tăng 21,6% so với năm 2013 Hàng dệt may đứng thứ hai với 643,31 triệu USD, tăng 29,1%, chiếm 27,5% tổng kim ngạch Giày dép xếp thứ ba với 343,88 triệu USD, tăng 31,4%, chiếm 14,7% tổng trị giá xuất khẩu Trong năm 2015, kim ngạch xuất khẩu sang Tây Ban Nha đạt 896,29 triệu USD, với điện thoại và linh kiện đạt 286,32 triệu USD, cho thấy tiềm năng lớn cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường này trong tương lai.
Mặc dù kim ngạch nhập khẩu từ Tây Ban Nha sang Việt Nam đã tăng đều trong các năm, nhưng vẫn ở mức thấp, với tổng giá trị đạt 161,448,098 USD vào tháng 5 năm 2015 Trong đó, mặt hàng có giá trị kim ngạch nhập khẩu lớn nhất là các sản phẩm hóa chất, đạt 21,482,241 USD.
Trong năm 2014, hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang Tây Ban Nha ghi nhận mức tăng trưởng dương, với nhiều mặt hàng có sự tăng trưởng ấn tượng như sắt thép các loại tăng 155,3%, phương tiện vận tải và phụ tùng tăng 43,1%, và sản phẩm từ sắt thép tăng 40,8% Tuy nhiên, một số mặt hàng lại chứng kiến sự sụt giảm về kim ngạch, trong đó máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 14,9%, cao su giảm 13,0%, và nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày giảm tới 74,7%.
Quan hệ kinh tế - thương mại giữa Việt Nam và Tây Ban Nha nằm trong bối cảnh quan hệ kinh tế Việt Nam - EU, đang được thúc đẩy thông qua việc đàm phán và ký kết hiệp định thành lập khu vực mậu dịch tự do Việt Nam - EU Việt Nam đóng vai trò cầu nối, giúp các nước EU mở rộng hợp tác với các quốc gia thành viên ASEAN.
Các lĩnh vực khác
2.3.1 Giáo dục và đào tạo
Trong thời gian gần đây, hợp tác trong lĩnh vực đào tạo tiếng Tây Ban Nha đã có những bước tiến đáng kể, tập trung chủ yếu vào việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của các chương trình học.
Vào tháng 9 năm 2001, Trung tâm đào tạo tiếng Tây Ban Nha mang tên Đại thi hào Cervantes thuộc Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội chính thức khai trương và đi vào hoạt động Đến tháng 9 năm 2002, bộ môn tiếng Tây Ban Nha được thành lập tại trường, và đến năm 2005, khoa tiếng Tây Ban Nha ra đời với sự hỗ trợ về cơ sở vật chất từ Tây Ban Nha và giảng viên người Tây Ban Nha trực tiếp giảng dạy.
Tây Ban Nha đã đề xuất nhiều hình thức hợp tác giáo dục với Việt Nam, bao gồm việc biên soạn từ điển Tây Ban Nha - Việt Nam và Việt Nam - Tây Ban Nha, cung cấp học bổng du học tại Tây Ban Nha, cũng như giảng dạy tiếng Tây Ban Nha qua truyền hình Từ năm 1998 đến 2008, Tây Ban Nha đã cấp tổng cộng 140 học bổng cho Việt Nam, trong đó có 12 học bổng vào năm 2007 và 17 học bổng vào năm 2008.
Năm 2007, Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Tây Ban Nha đã ký kết chương trình trao đổi văn hóa, giáo dục và nghiên cứu khoa học, nhằm thúc đẩy hợp tác giáo dục trong giai đoạn 2007-2009 Chương trình này bao gồm việc tăng cường hợp tác giữa các trường phổ thông, đại học và các cơ quan giáo dục, trao đổi giảng viên và chuyên gia quản lý giáo dục, cũng như chia sẻ thông tin, chương trình, xuất bản phẩm và sách giáo khoa Mục tiêu là nâng cao hiểu biết về hệ thống giáo dục và phương pháp giảng dạy của hai nước, đồng thời hợp tác phát triển giáo trình và chương trình giảng dạy tiếng Tây Ban Nha, cũng như triển khai các chương trình học bổng.
Các trường đại học công lập ở Tây Ban Nha được coi là một trong những hệ thống giáo dục hàng đầu tại châu Âu và trên thế giới, với những cái tên tiêu biểu như Salamanca, Complutense và Zaragoza Những ngành học nổi bật tại đây bao gồm du lịch, kiến trúc, công nghệ thông tin, kinh doanh, thương mại và y tế Từ năm 1998 đến 2010, Tây Ban Nha đã cấp tổng cộng 180 suất học bổng cho Việt Nam, bao gồm cả bậc đại học và cao học, với 15 suất học bổng được cung cấp hàng năm.
Tháng 1 năm 2014, tại trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn (thuộc Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh) đã thành lập Trung tâm Thông tin - Giáo dục Tây Ban Nha (GEC)
Trung tâm Thông tin - Giáo dục Tây Ban Nha (GEC) được thành lập thông qua sự hợp tác giữa trường ĐH KHXH&NV và tổ chức giáo dục GES - Tây Ban Nha, nhằm giới thiệu văn hóa và giáo dục Tây Ban Nha tại Việt Nam GEC cung cấp thông tin về các chương trình học và học bổng Tây Ban Nha cho sinh viên Việt Nam Sứ mệnh của GES là kết nối các trường đại học Tây Ban Nha với các trường đại học quốc tế, thúc đẩy chương trình liên kết đào tạo đại học và sau đại học, đồng thời tăng cường nghiên cứu và phổ biến văn hóa Tây Ban Nha tại Việt Nam.
Vào tháng 6 năm 2005, Tây Ban Nha và Việt Nam đã ký kết Bản ghi nhớ giữa Thư viện Quốc gia hai nước nhằm thúc đẩy các hoạt động chuyên môn Đồng thời, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam cũng đã ký kết Biên bản ghi nhớ với Đại sứ quán Tây Ban Nha tại Hà Nội để hợp tác trong lĩnh vực biểu diễn, đào tạo và nghiên cứu âm nhạc.
Từ năm 2005 đến 2009, Việt Nam và Tây Ban Nha đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hóa, nhằm tăng cường tình đoàn kết và hiểu biết lẫn nhau Những sự kiện nổi bật bao gồm Tuần phim Tây Ban Nha lần thứ VI tại Hà Nội vào tháng 4/2008 và buổi hòa nhạc tại Nhà hát Lớn kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước (1977-2007).
Thư viện Quốc gia Hà Nội phối hợp với Đại sứ quán Tây Ban Nha tổ chức buổi nói chuyện nhân Ngày Sách quốc tế và triển lãm pa-nô 400 năm Don Kijote vòng quanh thế giới Nhà hát Múa rối Trung ương tham gia Triển lãm Nghệ thuật Tạo hình Múa rối của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha tại Hà Nội vào tháng 5/2008 Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã tổ chức nhiều triển lãm giới thiệu nghệ thuật Tây Ban Nha Đặc biệt, từ ngày 29/9 đến 10/10/2005, trong khuôn khổ sự kiện “Những ngày văn hoá Việt Nam tại Tây Ban Nha” tại Madrid và Barcelona, nhiều hoạt động phong phú đã diễn ra, bao gồm triển lãm ảnh về Việt Nam hiện đại, triển lãm trang phục các dân tộc Việt Nam, hội chợ thủ công mỹ nghệ và các chương trình biểu diễn nghệ thuật độc đáo.
Việt Nam và Tây Ban Nha đã tích cực tổ chức nhiều hoạt động trao đổi văn hóa, bao gồm sự tham gia của Nhà hát múa rối Trung ương tại Liên hoan múa rối quốc tế Tolosa vào cuối năm 2007, sự đón tiếp Nhạc trưởng Carlos Cuesta từ Tây Ban Nha tại Học viện Âm nhạc Quốc gia, và sự hợp tác của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam trong việc trưng bày triển lãm tại Tây Ban Nha.
Nhân kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Tây Ban Nha, vào ngày 22/5/2012, hội hữu nghị Việt Nam - Tây Ban Nha phối hợp với Đại sứ quán Tây Ban Nha tổ chức triển lãm ảnh “Tây Ban Nha, Đất nước - Con người” tại Hà Nội Triển lãm trưng bày gần 120 bức ảnh thể hiện mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa hai nước, đặc biệt là trong bối cảnh chuyến thăm Tây Ban Nha của nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết vào cuối năm 2009 Những hình ảnh sinh động về đời sống, văn hóa và thắng cảnh tuyệt đẹp của Tây Ban Nha đã được giới thiệu, nhằm tăng cường sự hiểu biết giữa nhân dân hai nước.
Việt Nam - Tây Ban Nha
Nhân dịp này, Đại sứ quán Tây Ban Nha tại Việt Nam đã tổ chức một chuyến lưu diễn cho hai nghệ sĩ múa rối nổi tiếng từ Tây Ban Nha.
"Tiretes con cabeza” - Những con rối có đầu) tại Hà Nội, Yên Bái và Lào Cai trong những ngày tháng 4 năm 2012
Vào tháng 11 năm 2013, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức Ngày hội Văn hóa các nước nói tiếng Tây Ban Nha lần thứ II tại cơ sở Đinh Tiên Hoàng Sự kiện thu hút sự tham gia của giảng viên Việt Nam, giảng viên Tây Ban Nha và sinh viên ngành Ngữ văn Tây Ban Nha, nhằm chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội sinh viên Việt Nam lần thứ.
Ngày 9 tháng 10, kỷ niệm Ngày Thế giới nói tiếng Tây Ban Nha, đã diễn ra nhiều sự kiện nhằm thúc đẩy mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và các quốc gia trong cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha Tại lễ hội, người tham gia đã được thưởng thức các gian hàng ẩm thực đa dạng, tham gia trò chơi thú vị và nhận quà lưu niệm đặc sắc Đặc biệt, cuộc thi học thuật iTeide vasnomosl và chương trình văn nghệ "Tây Ban Nha và những người bạn" với những màn biểu diễn ca nhạc, vũ điệu sôi động đã mang lại không khí vui tươi, sôi nổi cho sự kiện.