Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu về đường Trường Sơn, mặc dù không phải là một chủ đề mới, nhưng vẫn rất cuốn hút Qua nhiều giai đoạn lịch sử, sức hấp dẫn của đề tài cách mạng này vẫn không ngừng lan tỏa và thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ cộng đồng.
Nghiên cứu về giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954-1975) đã được thực hiện qua nhiều công trình, trong đó nổi bật là "Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước 1954-1975" do Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam biên soạn Những tài liệu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử và những sự kiện quan trọng trong cuộc kháng chiến.
Những tài liệu quan trọng như "Chiến tranh cách mạng Việt Nam 1945-1975: Thắng lợi và bài học kinh nghiệm" và "Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam, Tập II (1954-1975)" cung cấp cái nhìn sâu sắc về các giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam Nxb Sự thật (1990 - 1991) và "Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ và hai mươi mốt năm xây dựng đất nước sau chiến tranh" (Viện sử học, 1995) cũng đóng góp vào việc ghi nhận những thành tựu và bài học từ cuộc kháng chiến, cùng với sự phát triển của đất nước trong thời kỳ hòa bình Các tài liệu này là nguồn tư liệu quý giá cho việc nghiên cứu lịch sử Đảng bộ Quân khu và những bước tiến quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954-1975), các công trình nghiên cứu, đặc biệt từ Đảng ủy Quân khu 4, đã cung cấp cái nhìn tổng quát về những sự kiện quan trọng trong giai đoạn khó khăn của cách mạng Việt Nam Điều này bao gồm việc thành lập và hoạt động của đường Trường Sơn, một tuyến đường có vai trò quyết định trong cuộc kháng chiến Sự quan trọng của Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã dẫn đến sự ra đời của nhiều tác phẩm, bài viết và hội thảo, biến nó thành một huyền thoại trong lịch sử đấu tranh chống Mỹ.
Những nhà lãnh đạo Đảng, các nhà nghiên cứu và văn nghệ sĩ đã đầu tư khai thác sâu sắc về lịch sử vận tải quân sự chiến lược ở Trường Sơn Tác phẩm "Xẻ dọc Trường Sơn" do NXB Giao thông Vận tải Hà Nội xuất bản năm 1985 và "Những năm tháng sôi động trên đường Trường Sơn" của Thiếu tướng Võ Bẩm, xuất bản năm 1995, đã đưa độc giả trở lại những năm đầu khai tuyến với không khí sôi nổi trong việc chuẩn bị chiến trường Những tác phẩm này không chỉ ghi lại những kỷ niệm mà còn thể hiện tinh thần quyết tâm phục vụ các chiến dịch giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước.
Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên, người chỉ đạo tuyến đường Trường Sơn, đã công bố tập hồi ức "Đường xuyên Trường Sơn" vào năm 1999, ghi lại hơn 10 năm hoạt động trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt nhưng hào hùng của tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Tác phẩm này không chỉ phản ánh những kỷ niệm và nhật ký công tác của ông mà còn bao gồm đóng góp của các đồng đội đã từng chiến đấu tại Trường Sơn Đại tá Phan Hữu Đại, một cán bộ chiến đấu suốt 10 năm tại đây, đã giữ nhiều vị trí chủ chốt và có nhiều tác phẩm viết về đề tài Trường Sơn, như "Trường Sơn ngày ấy" và "Lịch sử đoàn 559 - bộ đội Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh".
NXB Quân đội nhân dân Việt Nam, Hà Nội, 1999; Đường Hồ Chí Minh trong chiến tranh (cộng tác với Hoàng Kim Đáng), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội,
Vào năm 2005, cuốn sách "Vị tư lệnh chiến trường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh" được xuất bản bởi NXB Quân đội nhân dân tại Hà Nội Tiếp theo, vào năm 2009, cuốn "Đại tướng tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp - người anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam" cũng được phát hành bởi NXB Quân đội nhân dân, góp phần làm nổi bật vai trò và đóng góp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong lịch sử quân đội Việt Nam.
Năm 2010, các tác phẩm của ông mang đến cái nhìn chân thực và tình cảm mãnh liệt đối với những năm tháng hào hùng trên con đường gian khổ Trường Sơn.
Những vấn đề được đề cập trong các cuốn sách không chỉ làm phong phú kho tàng nghệ thuật quân sự Việt Nam mà còn cung cấp kinh nghiệm quý báu trong việc xây dựng quân đội và bảo vệ tổ quốc Tác phẩm "Đường Hồ Chí Minh - Con đường huyền thoại" của Đoàn Thị Lợi, xuất bản năm 2004 bởi NXB Quân đội nhân dân, nổi bật hình ảnh con đường Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ Đây trở thành biểu tượng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần quyết chiến, lòng quả cảm và tài thao lược quân sự của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Năm 2008, tác giả Đặng Phong đã cho ra đời tác phẩm Năm đường mòn
Hồ Chí Minh là một tác phẩm quý giá, lần đầu tiên tập hợp tư liệu trong và ngoài nước để mô tả và giải thích tầm quan trọng của 5 đường mòn Hồ Chí Minh: trên bộ, trong lòng đất, trên biển, vận chuyển quá cảnh và con đường chuyển ngân Những đường mòn này đóng vai trò then chốt trong việc chi viện cho cuộc đấu tranh giải phóng Miền Nam và giữ liên lạc giữa Miền Bắc và Miền Nam.
Vào tháng 4 năm 1995, đúng 20 năm sau khi cuộc chiến tranh Việt Nam kết thúc, NXB Raudom House đã phát hành cuốn sách “Nhìn lại quá khứ: tấn thảm kịch và những bài học Việt Nam” của cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ, thu hút sự chú ý của độc giả Mỹ.
Robert S McNamara đã từng tham gia trong chính phủ của tổng thống Kenơdi và tổng thống Giônxơn
Nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố về lịch sử địa phương Hà Tĩnh, trong đó nổi bật là "Hà Tĩnh lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954-1975)" do Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh phát hành năm 1994, cung cấp cái nhìn chi tiết về cuộc kháng chiến của nhân dân Hà Tĩnh Bên cạnh đó, "Lịch sử Đảng bộ quân sự Tỉnh Hà Tĩnh (1945-2005)" do Đảng ủy quân sự Tỉnh Hà Tĩnh biên soạn và xuất bản năm 2011, đã trình bày rõ nét về sự lãnh đạo của Đảng bộ Hà Tĩnh trong giai đoạn này.
Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về đường Trường Sơn, chưa có công trình nào chuyên sâu về vai trò của nhân dân Hà Tĩnh trong sự phát triển của con đường này Bài viết này nhằm làm rõ “Đóng góp của nhân dân Hà Tĩnh trong việc xây dựng và bảo vệ đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ 1959-1975” Qua đó, chúng tôi muốn vinh danh vai trò to lớn của nhân dân Hà Tĩnh trong việc chia lửa trên con đường huyền thoại, góp phần vào thắng lợi hoàn toàn của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Đối tượng, phạm vi, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
3.1 Đối tượng nghiên cứu Đóng góp của nhân dân Hà Tĩnh trong việc xây dựng và bảo vệ tuyến đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
Đề tài này tập trung vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ 1959 đến 1975, khi Tuyến đường Trường Sơn được xây dựng và phát triển.
Đề tài này tập trung vào những đóng góp quan trọng của nhân dân Hà Tĩnh trong việc mở đường và bảo vệ tuyến đường Trường Sơn, bao gồm cả Đông Trường Sơn và Tây Trường Sơn Những nỗ lực của họ không chỉ thể hiện tinh thần kiên cường trong chiến đấu mà còn góp phần xây dựng và phát triển hạ tầng giao thông quan trọng này.
3.3 Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài đặt ra các mục tiêu nghiên cứu cụ thể như sau:
- Nhân dân Hà Tĩnh đã góp sức mình trong công cuộc mở đường Trường Sơn chi viện cho Miền Nam
- Nhân dân Hà Tĩnh đã chiến đấu quyết liệt, xây dựng, bảo vệ đường Trường Sơn trên địa bàn Hà Tĩnh, cả nước, Tây Trường Sơn
- Nhân dân Hà Tĩnh dốc lực chi viện cho Miền Nam, chiến trường Lào.
Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài “Đóng góp của nhân dân Hà Tĩnh trong việc xây dựng và bảo vệ đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1959-1975)”, tôi sẽ tập trung khai thác các nguồn tư liệu phong phú và đa dạng.
Tài liệu lưu trữ tại Hà Tĩnh bao gồm công văn, chỉ thị và báo cáo của Đảng bộ và chính quyền, được lưu giữ tại các cơ quan như Văn phòng Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, Ban nghiên cứu lịch sử, Ban tuyên giáo tỉnh ủy và Thư viện tỉnh Hà Tĩnh.
Tài liệu tham khảo bao gồm các công trình chuyên khảo về cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam, hậu phương trong chiến tranh cách mạng, và các lực lượng tham gia bảo vệ tổ quốc Ngoài ra, còn có các công trình về di tích lịch sử địa phương, lịch sử Đảng bộ Hà Tĩnh và lịch sử tỉnh Các nghiên cứu, báo cáo của học giả trong và ngoài nước, cùng với bài nói, bài viết và đánh giá của lãnh đạo cao cấp cũng được đưa vào Các tạp chí nghiên cứu như tạp chí lịch sử quân đội, tạp chí lịch sử và tạp chí nghiên cứu Trung ương cũng là nguồn tài liệu quan trọng, bên cạnh các tư liệu từ những trang web uy tín.
Chúng tôi đã phỏng vấn một số đồng chí từng tham gia chiến đấu trực tiếp trên chiến trường Trường Sơn, nhằm tăng cường tính chân thực và sinh động cho đề tài.
Để thu thập tài liệu phục vụ cho luận văn, chúng tôi đã tiến hành sưu tầm và tích lũy thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm thư viện quốc gia Hà Nội, thư viện đại học Vinh, thư viện Hà Tĩnh, Hội truyền thống Trường Sơn Hà Tĩnh, Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc, và tra cứu tài liệu số trên internet.
Để tái hiện chân thực lịch sử về những đóng góp to lớn của nhân dân Hà Tĩnh trong việc mở đường, chiến đấu và bảo vệ đường Trường Sơn, chúng tôi chủ yếu áp dụng phương pháp lịch sử Đồng thời, chúng tôi cũng sử dụng các phương pháp logic, tổng hợp, phân tích, so sánh, mô tả và đối chiếu tư liệu khác nhau Mục tiêu là xử lý tư liệu, xác minh sự kiện một cách khoa học và chính xác, nhằm đánh giá đúng những đóng góp của nhân dân Hà Tĩnh trong cuộc chiến bảo vệ tuyến đường chi viện chiến lược Trường Sơn.
Đóng góp của luận văn
Luận văn đã khôi phục bức tranh toàn cảnh về những đóng góp quan trọng của nhân dân Hà Tĩnh trong việc bảo vệ và xây dựng tuyến đường Trường Sơn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ Qua phân tích các hoạt động của nhân dân Hà Tĩnh từ giai đoạn mở đường đến thời kỳ chiến đấu quyết liệt và chi viện cho chiến trường miền Nam, Lào, luận văn đã chỉ ra vai trò to lớn của họ trong các chiến dịch giải phóng miền Nam, góp phần thống nhất đất nước và bảo vệ tuyến đường huyết mạch Trường Sơn.
Luận văn tập hợp nguồn tư liệu phong phú về những đóng góp của nhân dân
Hà Tĩnh đã đóng góp quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đặc biệt là trong việc xây dựng và bảo vệ đường Trường Sơn, một biểu tượng của tinh thần kiên cường và ý chí chiến đấu Những nỗ lực này không chỉ giúp bảo vệ tuyến đường huyết mạch mà còn góp phần vào việc nghiên cứu và biên soạn lịch sử, ghi dấu ấn đậm nét trong lòng dân tộc.
Hà Tĩnh nói riêng và lịch sử dân tộc nói chung thời chiến tranh cách mạng
Luận văn này nhằm phục vụ giảng dạy lịch sử địa phương, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước và niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng Nó cũng khơi dậy lòng tự hào của nhân dân Hà Tĩnh và ý chí tự cường cho thế hệ trẻ.
Bố cục Luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Hà Tĩnh trong thời kỳ đầu mở đường Trường Sơn (1959-1964)
Chương 2: Nhân dân Hà Tĩnh chiến đấu, xây dựng và bảo vệ đường
Chương 3: Nhân dân Hà Tĩnh khắc phục, sửa chữa đường Trường Sơn, dồn sức chi viện, đáp ứng yêu cầu giải phóng Miền Nam (1973-1975)
HÀ TĨNH TRONG THỜI KỲ ĐẦU MỞ ĐƯỜNG TRƯỜNG SƠN (1959 - 1964)
Bối cảnh ra đời và chủ trương xây dựng đường Trường Sơn
Vào ngày 21/7/1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, đánh dấu sự chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Việt Nam, Lào và Campuchia, với cam kết tôn trọng độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của ba nước Đông Dương Tuy nhiên, Mỹ không từ bỏ tham vọng tại Miền Nam Việt Nam, với Tổng thống Ai-xen-hao tuyên bố rằng Mỹ không bị ràng buộc bởi hiệp định này Mỹ đã thực hiện âm mưu thay thế Pháp, thiết lập chế độ thực dân mới tại Miền Nam, ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản và can thiệp vào phong trào giải phóng dân tộc Ngô Đình Diệm được Mỹ đưa lên làm thủ tướng, từ chối tổ chức tổng tuyển cử như quy định của hiệp định Ngày 23/10/1955, cuộc "trưng cầu dân ý" diễn ra, đưa Diệm lên làm tổng thống và xây dựng Miền Nam thành một "quốc gia mạnh" để chống cách mạng Các tổ chức phản động được thành lập nhằm tập hợp lực lượng chống lại cách mạng, trong khi chính quyền Diệm liên tục mở các cuộc hành quân càn quét, áp đặt chế độ thực dân kiểu mới Từ tháng 3-1959, Miền Nam chính thức trong tình trạng chiến tranh, với đạo luật 10/59 thiết lập các tòa án quân sự đặc biệt, tạo ra không khí sợ hãi và chia rẽ trong nhân dân Chính sách khủng bố của Mỹ và chính quyền Sài Gòn đã thể hiện sự thất bại của chiến lược thực dân mới tại Miền Nam.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân dân Miền Nam đã kiên cường đấu tranh để yêu cầu đế quốc Mỹ thi hành hiệp định Giơ-ne-vơ và thực hiện tuyển cử thống nhất đất nước Nhân dân Miền Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đứng lên làm cách mạng để cứu nước và cứu bản thân Họ quyết tâm “đánh đổ đế quốc Mỹ và bọn tay sai, giải phóng Miền Nam khỏi ách thực dân và độc tài, giành độc lập, tự do, dân chủ, hòa bình, trung lập và cải thiện đời sống.” Cuộc kháng chiến sẽ tiếp tục cho đến khi những nguyện vọng thiêng liêng này được thực hiện.
Trong bối cảnh quốc tế phức tạp, cách mạng Việt Nam gặp nhiều khó khăn khi cả Liên Xô và Trung Quốc không ủng hộ cuộc đấu tranh vũ trang ở Miền Nam nhằm thống nhất đất nước Liên Xô chủ trương giữ nguyên trạng Việt Nam, tập trung vào việc xây dựng Miền Bắc vững mạnh để thúc đẩy đấu tranh chính trị và giải quyết vấn đề Miền Nam qua thương lượng hòa bình Điều này đặt ra thách thức cho cách mạng Việt Nam trong việc cân bằng giữa lợi ích dân tộc và lợi ích quốc tế.
Xã hội chủ nghĩa là động lực thúc đẩy cách mạng Việt Nam, đồng thời đáp ứng nguyện vọng hòa bình của nhân dân toàn cầu Cần tìm ra phương pháp đấu tranh phù hợp để vừa tăng cường phong trào cách mạng ở Miền Nam, vừa giảm thiểu tổn thất và bảo vệ Miền Bắc, hệ thống xã hội chủ nghĩa cũng như hòa bình thế giới.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ bản chất xâm lược của đế quốc Mỹ và theo dõi sát sao các âm mưu của chúng Trong diễn văn bế mạc hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 6 vào giữa tháng 7-1954, Người nhấn mạnh rằng Mỹ không chỉ là kẻ thù của nhân dân thế giới mà còn trở thành kẻ thù chính của nhân dân Việt - Miên - Lào Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi tập trung lực lượng chống lại đế quốc Mỹ, đánh dấu sự khởi đầu cho một thời kỳ mới trong lịch sử dân tộc: thời kỳ chống Mỹ.
Vào tháng 3 năm 1955, tại hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương khóa II, Đảng đã khẳng định vai trò quyết định của Miền Bắc trong sự nghiệp giải phóng Miền Nam và thống nhất đất nước Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng Miền Bắc là nền tảng cho lực lượng đấu tranh của nhân dân Đến tháng 5 năm 1955, hội nghị lần thứ 8 tiếp tục khẳng định cần củng cố Miền Bắc trong mọi tình huống Vào tháng 1 năm 1959, hội nghị lần thứ 15 xác định hai nhiệm vụ chiến lược: Miền Bắc tiến hành cách mạng Xã hội chủ nghĩa và hỗ trợ Miền Nam trong cuộc đấu tranh chống đế quốc Mỹ Nhiệm vụ chung của cách mạng Việt Nam là tăng cường đoàn kết toàn dân, giữ vững hòa bình và thực hiện thống nhất đất nước Đảng chỉ rõ rằng con đường phát triển ở Miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân, dựa vào sức mạnh quần chúng kết hợp với lực lượng vũ trang để lật đổ quyền thống trị của đế quốc và phong kiến.
Hội nghị lần thứ 15 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa II đánh dấu bước chuyển quan trọng trong cách mạng, từ đấu tranh chính trị đơn thuần sang kết hợp với đấu tranh vũ trang, nhằm chống lại bạo lực phản cách mạng Nghị quyết đã đáp ứng nguyện vọng của quần chúng, động viên tinh thần cách mạng và tăng cường sự nhất trí trong Đảng về đường lối cách mạng Miền Nam, dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng giai đoạn 1959-1960 Đảng nhấn mạnh sự cần thiết của việc hỗ trợ từ Miền Bắc về nhân lực và vật lực, coi đây là điều kiện quan trọng cho thắng lợi cuối cùng Hậu phương vững mạnh với tiềm lực kinh tế và quốc phòng sẽ là chỗ dựa cho lực lượng vũ trang, giúp hoàn thành nhiệm vụ giải phóng Miền Nam và thống nhất đất nước Để phát huy hiệu quả, hệ thống giao thông giữa hai miền cần được thông suốt, đảm bảo cung cấp lương thực, vũ khí cho quân đội Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của quân nhu và lương thực trong chiến tranh, yêu cầu Miền Bắc phải chuẩn bị lâu dài và toàn diện để chi viện cho cách mạng Miền Nam.
Sự sáng tạo của Đảng trong việc xác định đường lối cách mạng cho hai miền Nam - Bắc đã thể hiện qua việc tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng, kết hợp chặt chẽ để giải quyết mâu thuẫn với đế quốc Đảng đã nhận thức rõ vai trò của hậu phương và lãnh đạo xây dựng một hậu phương vững chắc, điều này là rất quan trọng Tuy nhiên, để chuyển sức mạnh từ hậu phương ra tiền tuyến, cần thiết phải có tuyến đường giao thông vận tải thông suốt Do đó, việc xây dựng và bảo vệ tuyến đường Trường Sơn nối liền miền Bắc với chiến trường miền Nam là yếu tố quyết định cho thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc.
Nhân dân Hà Tĩnh góp phần mở đường Trường Sơn
Trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam, núi rừng Trường Sơn đóng vai trò chiến lược quan trọng Từ địa hình hiểm trở của Trường Sơn, nhân dân Việt Nam cùng với các bộ tộc Lào và Campuchia đã xây dựng căn cứ kháng chiến Nơi đây đã hình thành nhiều lối mòn và con đường, trở thành mạch máu vận chuyển sức người và sức của vào các chiến trường của ba dân tộc.
Trong giai đoạn 1945-1954, các con đường giao liên dọc theo dãy Trường Sơn đã được hình thành, kết nối các khu căn cứ kháng chiến của Việt Nam, Lào và Campuchia Những tuyến đường này tạo thành một thế trận liên hoàn giữa ba nước Đông Dương, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Việt Nam và các nước láng giềng.
Trước âm mưu của đế quốc Mỹ và tay sai muốn xóa bỏ hiệp định Giơnevơ, Đảng đã quyết tâm kết hợp sức mạnh quần chúng với lực lượng vũ trang để đánh đổ quyền thống trị của đế quốc và phong kiến, giành chính quyền về tay nhân dân Đảng đặc biệt chú trọng đến việc chuẩn bị và tập trung lực lượng, vật chất cho cách mạng Miền Nam Ngày 13/4/1959, Tổng quân ủy đã yêu cầu quân khu ủy 4 khẩn trương huy động lực lượng để vận chuyển tiếp tế cho cách mạng Miền Nam, đồng thời nghiên cứu kế hoạch làm đường để phục vụ cho việc tiếp tế Trong thời gian này, “đường dây Thống nhất” đã được thiết lập nhưng chỉ phục vụ cho việc đưa đón cán bộ và chuyển tài liệu Trước yêu cầu mới của cách mạng, ngày 5-5-1959, Trung tướng Nguyễn Văn Vịnh đã giao nhiệm vụ cho Thượng tá Võ Bẩm tổ chức “đoàn công tác quân sự đặc biệt” nhằm mở đường vận chuyển hàng quân sự vào Nam Để hỗ trợ tuyến đường Trường Sơn, ngày 6/5/1959, Trung tướng Nguyễn Văn Vĩnh đã chủ trì hội nghị liên tịch về xây dựng đường giao thông trên địa bàn các tỉnh Quân khu IV.
Quảng Bình cam kết thực hiện chỉ thị của Ban Bí thư Trung ương Đảng nhằm xây dựng khu vực Miền Tây các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình trở thành hậu phương trực tiếp cho cách mạng Miền Nam.
Hạ Lào đang tích cực mở đường giao thông tại các tỉnh Quân khu 4 Ngày 19/5/1959, theo quyết định của hội nghị, thường trực tổng quân ủy đã triệu tập Ban cán sự và giao nhiệm vụ cho "Đoàn công tác đặc biệt" mở đường Trường Sơn nhằm chi viện cho chiến trường Miền Nam Nhiệm vụ của đoàn là mở đường và đảm bảo giao thông liên lạc từ Miền Bắc vào Miền Nam.
Theo yêu cầu khẩn cấp của khu 5, việc vận chuyển gấp 7.000 súng bộ binh và trang bị cho 500 cán bộ quân sự từ cấp trung tá trở xuống đã được tổ chức Đây là lực lượng "khung" bổ sung cho các chiến trường, với phương châm hoạt động tuyệt đối bí mật và an toàn Để đảm bảo yêu cầu giữ bí mật, người truyền đạt và người nghe không được ghi văn bản.
Trong giai đoạn 1954-1964, do xu thế hòa hoãn tác động bất lợi đến cách mạng Việt Nam, Đảng không thể công khai chi viện từ Miền Bắc vào Miền Nam, buộc việc xây dựng tuyến đường Trường Sơn phải giữ bí mật tuyệt đối Đoàn quân sự đặc biệt, với nhiệm vụ tổ chức lực lượng và chuẩn bị vật chất, đã hình thành đoàn 559 vào ngày 19 tháng 5 năm 1959, mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh Đoàn 559 gấp rút khảo sát và mở tuyến đường từ Khe Hó, phát triển qua nhiều địa điểm hiểm trở, nhằm đảm bảo bí mật và hiệu quả trong việc vận chuyển vũ khí vào Miền Nam Sự phối hợp giữa các đơn vị giao thông và đoàn 559 đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển, với chuyến hàng đầu tiên của tiểu đoàn 301 vượt dãy Trường Sơn an toàn vào ngày 13/8/1959 Quyết định thành lập đoàn công tác quân sự đặc biệt đánh dấu sự khởi đầu cho tuyến đường Trường Sơn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và quyết tâm giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước Tuyến đường này trở thành một tất yếu lịch sử, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Hà Tĩnh, nằm ở vị trí chiến lược giữa chiều dài đất nước, đóng vai trò quan trọng về chính trị và lịch sử, với mọi con đường Bắc Nam đều đi qua Từng là "phên dậu" của tổ quốc, Hà Tĩnh có địa hình thoai thoải từ tây sang đông, được bao bọc bởi dãy Trường Sơn ở phía tây, tạo thành ranh giới tự nhiên với Lào Phía đông là biển Đông mênh mông, phía bắc giáp Nghệ An, và phía nam là dãy Hoành Sơn phân giới với Quảng Bình Địa hình Hà Tĩnh chủ yếu là đồi núi, với các dãy núi như Trường Sơn, Giăng Màn và những vùng núi lịch sử như Vụ Quang, Đại Hàm, gắn liền với cuộc đấu tranh chống ngoại xâm Các dãy núi tạo thành những thung lũng hẹp, xen kẽ với những ngọn núi nhỏ như Thiên Nhẫn, Long Mã, và Hồng Lĩnh, tạo nên cảnh quan hùng vĩ cho vùng đất này.
Hà Tĩnh, tỉnh nằm giữa Quân khu IV, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các chiến trường miền Nam, Lào và Campuchia Với địa thế dài và hẹp, Hà Tĩnh là điểm trung chuyển giao thông thủy bộ, kết nối hai miền đất nước, mang lại tầm chiến lược đặc biệt Khu vực từ thị xã Hà Tĩnh đến Nghệ An và từ thị xã vào Quảng Bình, Vĩnh Linh tạo thành các địa bàn chiến lược của Quân khu IV Hệ thống giao thông tại Hà Tĩnh không chỉ có ý nghĩa chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội mà còn phản ánh tính cơ động và khả năng vận tải cao trong mọi tình huống Do đó, tỉnh ủy Hà Tĩnh đã chú trọng khai thác mạng lưới giao thông để tạo sức mạnh tại chỗ, kết hợp với sức mạnh toàn quốc, nhằm vượt qua khó khăn và chiến thắng địch trên các tuyến đường chiến lược, đảm bảo chi viện kịp thời cho chiến trường.
Trong bối cảnh thực hiện nhiệm vụ mới, quân dân Hà Tĩnh có nhiều thuận lợi nhờ vào chín năm kháng chiến, nơi đây đã trở thành vùng tự do với tổ chức Đảng, chính quyền và lực lượng vũ trang vững mạnh Việc giảm tô sớm đã tạo điều kiện cho cách mạng ruộng đất và phục hồi kinh tế Tuy nhiên, hậu quả chiến tranh để lại nhiều khó khăn, với hầu hết cơ sở hạ tầng và kinh tế bị hư hại, đời sống người dân gặp nhiều thách thức Được sự hỗ trợ từ trung ương và liên khu IV, nhân dân Hà Tĩnh đã nhanh chóng bắt tay vào khôi phục sản xuất, sửa chữa cầu cống và cải tạo ruộng đất Tháng 3-1957, Trung ương Đảng đã họp để tăng cường lãnh đạo trong việc xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng, sẵn sàng hỗ trợ cho cuộc chiến giải phóng miền Nam Ngày 3/6/1957, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh giải thể liên khu và thành lập các Quân khu, trong đó Hà Tĩnh thuộc quân khu IV Ngày 16/6/1957, Bác Hồ đã đến thăm Hà Tĩnh, thể hiện sự quan tâm đến công cuộc xây dựng và phát triển địa phương.
Tĩnh là sự kiện lịch sử quan trọng, thể hiện vinh dự lớn lao đối với Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang tỉnh Sự kiện này đã khơi dậy phong trào thi đua thực hiện lời Bác, đồng thời động viên toàn dân tham gia nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc, chuyển từ chế độ tình nguyện sang thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Năm 1958, Khu ủy Quân khu IV đã ban hành nghị quyết nhằm bổ sung lực lượng thường trực bằng cách tuyển mộ tân binh để thay thế một phần quân tình nguyện Trong tháng 1-1958, toàn tỉnh đã ghi nhận 1.622 quân nhân và 1.350 quân nhân dự bị.
1958, Quân khu ủy họp ra nghị quyết về nhiệm vụ phòng thủ sẵn sàng chiến đấu
Hà Tĩnh được xác định là khu vực trung tâm trong kế hoạch phòng thủ của Quân khu, với sự lãnh đạo của Đảng bộ và chính quyền địa phương, nhân dân đã tích cực hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và phát triển văn hóa Trong chiến tranh, Hà Tĩnh đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hậu phương vững chắc, cung cấp nhân lực và vật lực cho tiền tuyến Nhân dân Hà Tĩnh đã chủ động tham gia vào các hoạt động vận chuyển, góp phần quan trọng vào việc mở đường Trường Sơn, đảm bảo tiếp tế cho miền Nam Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức từ kẻ thù, họ vẫn giữ vững tinh thần và quyết tâm, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống Sự cảnh giác và ý thức bảo mật của nhân dân đã giúp ngăn chặn các hoạt động gián điệp, bảo vệ an toàn cho các tuyến đường chi viện Trong bối cảnh chiến tranh ngày càng ác liệt, Hà Tĩnh vẫn tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng của mình trong sự nghiệp thống nhất đất nước.
Lào đã tiến hành một cuộc hành quân quy mô lớn dọc theo đường số 9 nhằm tấn công các căn cứ của ta và Lào trên hành lang Đông Trường Sơn Mục tiêu của cuộc tấn công này là ngăn chặn sự chi viện từ hậu phương đến tiền tuyến và hỗ trợ cho các lực lượng tay sai ở Campuchia và Lào Trong quá trình xâm lấn, địch đã hai lần tấn công vào trạm vận chuyển của đoàn 70 và đồng thời dồn dân vào các trại tập trung A Lưới.
A So, Tân Lâm được triển khai nhằm mở rộng vành đai trắng Để đối phó với âm mưu mới của địch, Ban chấp hành Trung ương Đảng đã ra lời kêu gọi thể hiện quyết tâm của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân: "tập trung lực lượng, kiên quyết tiêu diệt sinh lực và phương tiện chiến tranh của Mỹ - Ngụy, bảo vệ con đường chi viện cho tiền tuyến, phối hợp với các chiến trường và nhân dân Lào, Campuchia, đập tan hành động phiêu lưu quân sự của đế quốc."