LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan: Khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Xuất cá tra Việt Nam — Thực trạng giải pháp” cơng trình nghiên cứu riêng em, số liệu, kết nêu khóa luận tốt nghiệp trung thục, đuợc tham khảo nguồn số liệu đuợc cho phép khóa luận tốt nghiệp chua đuợc cơng bố nơi khác Em xin chịu trách nhiệm nghiên cứu Hà Nội, ngày 31 tháng năm 2019 Người cam đoan Phan Ngọc Anh LỜI CẢM ƠN Lời em xin có lời cảm ơn đến q thầy, Học viện Chính sách Phát triển tận tình tâm huyết truyền đạt kiến thức quý báu, bổ ích cho chúng em năm học qua Bên cạnh em xin đuợc gửi lời cảm ơn chân thành tới giảng viên huớng dẫn: Th.s Đặng Thị Kim Dung tận tình bảo, giúp đỡ, giải đáp thắc mắc em suốt q trình hồn thành khóa luận Nhờ sụ huớng dẫn giúp em tìm khắc phục sai sót, điểm yếu hồn chỉnh khóa luận tốt nghiệp Tuy nhiên kiến thức thân em nhiều hạn chế việc vận dụng lý thuyết học đuợc vào thục tế cịn nhiều khó khăn bỡ ngỡ nên việc thục khóa luận khơng tránh khỏi thiếu sót, nhầm lẫn Kính mong q thầy đóng góp ý kiến sửa chữa giúp em để khóa luận tốt nghiệp đuợc hồn thiện Một lần em xin chân thành cảm ơn! MỤC LỤC IV DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt ACFTA ASEAN China Free Trade Hiệp định thuơng mại tự Agreement Trung Quốc ASEAN AKFTA ASEAN Korea Free Trade Hiệp định thuơng mại tụ Hàn Agreement Quốc ASEAN ASC Aquaculture Stewardship Council ASEAN Association of Asian Nations ATIGA ASEAN Trade in Goods Hiệp định thuơng mại hàng hóa Agreement ASEAN CBI Confederation Industry Hội Đồng Quản Lý Nuôi Trồng Thuỷ Sản Southeast Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á of British Liên đồn cơng nghiệp Anh Quốc CT CP Công ty Cổ phần CT CP XNK Công ty Cổ phần Xuất nhập CT TNHH Công ty Trách nhiệm hữu hạn ĐBSCL Đồng sông Cửu Long EU European Union Liên minh châu Âu EVFTA Euro Vietnam Free Trade Hiệp định thuơng mại tụ Việt Agreement Nam EU FAO Food and Agriculture Tổ chức Luơng thục Nông Organization of the United nghiệp Liên Hiệp Quốc Nations FDI Foreign Direct Investment IV Đầu tu trục tiếp nuớc ngồi Quy trình thực hành sản xuất nơng nghiệp tốt GAP Good Agricultural Practices GMP Good Practices HACCP Hazard Analysis and Critical Phân tích mối nguy điểm Control Points kiểm soát tới hạn IQF Individual Quickly Freezer Hệ thống cấp đông siêu tốc ITC International Trade Centre Trung tâm Thuơng mại Quốc tế VASEP Vietnam Association of Hiệp hội Chế biến Xuất Seaíồod Exporters and thủy sản Việt Nam Producers WWF World Nature Manufacturing Huớng dẫn thục hành sản xuất tốt Wide Fund For IV Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới, Quỹ Bảo vệ Thiên nhiên Tồn cầu DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH, BẢNG, BIỂU ĐỒ Danh mục hình ảnh: LỜI MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Từ lâu sản phẩm thủy hải sản giữ vị trí quan trọng, mặt hàng xuất quan trọng bậc Việt Nam đuợc Chính phủ quy hoạch để tiếp tục giữ vững vai trò đặc biệt quan trọng giai đoạn tới, góp phần khơng nhỏ vào cơng cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nuớc Trong đó, khơng thể khơng nhắc đến sản phẩm cá tra, mặt hàng hải sản xuất quan trọng bên cạnh tôm cá ngừ đại duơng Năm 2018, Việt Nam xuất sang 140 thị truờng, giữ vững vị trí nuớc xuất cá tra số giới chiếm 45% tổng lng cá tra tồn cầu Sản luợng năm 2018 lên đến 1,42 triệu đạt giá trị kỉ lục 2,26 tỷ USD, tăng 26,4% so với năm 2017 mặt hàng xuất lớn thứ hai mặt hàng thủy sản xuất chủ lục cảu Việt Nam sau mặt hàng tôm Với nguồn cá tra tụ nhiên vô dôi dào, kinh nghiệm đánh bắt cá tra gần 40 năm ngu dân Việt Nam, ngành khai thác, sản xuất xuất cá tra hứa hẹn tiếp tục tăng truởng trì vị trí quan trọng ngành thủy sản nói riêng kinh tế Việt Nam nói chung thời gian tới Mặc dù vậy, nghiên cứu sụ tăng truởng xuất cá tra Việt Nam thị truờng giới nói chung thị trng chủ lục nói riêng, xuất cá tra sang giới gặp nhiều khó khăn, việc phải tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn vệ sinh anh toàn thục phẩm, rào cản thuế quan, sụ canh tranh khốc liệt với đối thủ thị truờng, cách đánh bắt cá cịn thơ sơ theo lối mịn truyền thống thiếu khoa học, cịn có nhiều yếu tố hạn chế bất ổn đe dọa đến tốc độ tăng truởng tuong lai ngành cá tra Những thách thức địi hỏi sụ họp tác đồng Chính phủ, bộban-ngành có liên quan, doanh nghiệp sản xuất, xuất cá tra ngu dân bên cạnh việc hoạch định chiến luợc phát triển rõ ràng để giúp sản phẩm cá tra nuớc nhà tiếp tục củng cố vị trí tăng truởng thị truờng giới Truớc tình hình này, em định lụa chọn đề tài nghiên cứu: “Xuất cá tra Việt Nam — Thực trạng giải pháp” với mong muốn đề xuất giải pháp thích họp, nhằm phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, góp phần cho việc đẩy mạnh xuất cá tra thị truờng giới Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu thứ hệ thống hóa sở lý luận chung xuất cá tra Mục tiêu thứ hai phân tích nghiền cứu thục trạng xuất cá tra Việt Nam qua yếu tố tác động đến khả trì mở rộng xuất nhu kim ngạch, cấu, giá cả, thị truờng Mục tiêu cuối đề xuất giải pháp để gia tăng kim ngạch xuất cá tra thị truờng thời kỳ cạnh tranh khốc liệt Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu đề tài là: Hoạt động xuất cá tra Việt Nam Phạm vi nghiên cứu không gian: Hoạt động xuất cá tra Việt Nam sang thị trường chủ lực nhập cá tra Việt Nam giới thời gian: Nghiên cứu thực trạng xuất cá tra giai đoạn 20102018 Phương pháp nghiên cứu Đe làm rõ nội dung, q trình thực khóa luận tốt nghiệp này, em sử dụng phương pháp như: phương pháp so sánh, đối chiếu; phương pháp tổng họp; phương pháp phân tích số liệu phương pháp thống kê Nguồn thơng tin sử dụng khóa luận tốt nghiệp số liệu thứ cấp thu thập từ nguồn tài liệu thức: Các sách, giáo trình, website báo cáo, văn tài liệu liên quan đến nội dung nghiên cứu Ket cấu khóa luận tốt nghiệp Ngoài phần lời mở đầu lời kết luận, nội dung khóa luận tốt nghiệp gồm phần: Chương 1: Cơ sở lý luận chung xuất cá tra Chương 2: Thực trạng xuất cá tra Việt Nam giai đoạn 2010-2018 Chương 3: Giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất cá tra Việt Nam Chương 1: SỞ LÝ LUẬN CHUNG VÈ XUẤT KHẨU CÁ TRA 1.1 1.1.1 Co* sử lý luận xuất Khái niệm Ở góc độ tiếp cận khác nhau, người ta lại có định nghĩa khác xuất Tuy nhiên, hiểu cách chung sau: “Xuất việc bán hàng hóa dịch vụ cho nước ngồi sở dùng tiền làm phương tiện toán hay đưa hàng hoá hay dịch vụ từ quốc gia định bán bên quốc gia nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận Cơ sở hoạt động xuất mua bán hàng hóa Xuất phản ánh mối quan hệ thương mại, buôn bán nước phạm vi khu vực giới Khi sản xuất hàng hóa phát triển trao đổi quốc gia mở rộng mang lại lợi ích cho chủ thể tham gia hoạt động mở rộng phạm vi biên giới quốc gia Hình thức kinh doanh xuất hoạt động kinh tế quan trọng quốc gia Nó “chiếc chìa khố” mở giao dịch kinh tế cho quốc gia đồng thời tạo nguồn thu ngoại tệ chủ yếu cho quốc gia tham gia vào kinh doanh quốc tế Thực chất xuất hoạt động trao đổi hàng hố dịch vụ chủ thể có quốc tịch khác Kinh doanh xuất hoạt động kinh doanh quốc tế doanh nghiệp Là nội dung hoạt động ngoại thương hoạt động thương mại quốc tế, xuất có vai trị đặc biệt quan trọng trình phát triển kinh tế quốc gia toàn giới Do điều kiện khác nên quốc gia mạnh lĩnh vực nhung lại yếu lĩnh vực khác, xuất nhờ mang đến hội khai thác tối đa tài nguyên vốn có quốc gia Bằng cách áp dụng lý thuyết lợi so sánh Ricarcdo, quốc gia có hội xuất mặt hàng để thu nguồn lợi Như xuất nâng cao hiệu kinh tế thúc đẩy kinh tế phát triển Ngoài xuất cịn có vai trị khơng phần quan trọng nguồn thu ngoại tệ chính, tạo cơng ăn việc làm cho người dân, thúc đẩy trình cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước 1.1.2 Các hình thức xuất 10 hạn chế dịch bệnh Đồng thời nhờ Bộ hỗ trợ công tác truyền thông, quảng bá mạnh hình ảnh cá tra Việt Nam thị trường quốc tế 10 Các doanh nghiệp, địa phương cần tiếp tục thực giải pháp nâng cao chất lượng giống cá tra theo hướng Nhà nước nhân dân làm cần triển khai tốt Đe án liên kết sản xuất giống cá tra cấp chất lượng cao vùng ĐBSCL, khuyến khích doanh nghiệp lớn tham gia đầu tư vào chọn tạo giống gốc, ứng dụng mơ hình ươm giống giai đoạn, ưu tiên ứng dụng công nghệ tiên tiến • Tập trung tháo gỡ khó khăn vốn phía ngân hàng, đề xuất nên khuyến khích cho vay theo mơ hình chuỗi liên kết, hạn chế cho vay tự phát bên ngồi Ví dụ, cho doanh nghiệp nơng dân vay có tham gia liên kết chuỗi nhằm hạn chế ni tự phát, dẫn đến kiểm sốt nguồn cung • Đối với Chính phủ Đe đưa ngành ni trồng chế biến xuất cá tra, cá basa phát triển thành ngành chủ lực đất nước, Chính phủ cần xem xét sách giúp doanh nghiệp thủy sản người nuôi cá tiếp cận nguồn vốn vay dễ dàng lượng vay nhiều -Xây dựng khuôn khổ pháp lý rõ ràng thơng thống nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho môi trường kinh doanh - Xây dựng điều luật để hạn chế việc phá giá xuất làm bất ổn thị trường xuất thị trường nguyên liệu - Nhanh chóng triển khai cập nhật, điều chỉnh bổ sung tiêu chuẩn có, sớm ban hành cá tiêu chuẩn bắt buộc áp dụng - Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại hổ trợ cho doanh nghiệp việc tìm hiểu thị trường cung cấp thơng tin giúp doanh nghiệp nắm bắt thay đổi để có hướng xử lý kịp thời - Cần áp dụng biện pháp khác nhằm khuyến khích, tạo mối liên kết quan nhà nước với doanh nghiệp người nuôi họp tác với có lợi Nhà nước cần có sách cho vay ưu đãi hỗ trợ người ni cá; xây dựng giá sàn nguyên liệu cá da trơn, tránh tình trạng doanh nghiệp “ép” giá người ni, đồng thời có biện pháp quản lý chế tài doanh nghiệp chào bán cá theo kiểu cạnh tranh không lành mạnh Như vậy, vừa bảo vệ quyền lợi doanh 10 nghiệp chế biến, vừa bảo đảm quyền lợi cho người nuôi cá, tạo điều kiện cho nghề nuôi chế biến cá da trơn phát triển bền vững - Nghiên cứu quy hoạch cụ thể cho ngành ni trồng thủy sản nói chung ngành ni trồng cá tra, cá basa nói riêng để đáp ứng tối đa nhu cầu nguyên liệu, đảm bảo chất lượng kích cỡ cho doanh nghiệp thủy sản 10 - Chú trọng vào khâu sản xuất giống, tăng cuờng nghiên cứu nhằm tạo đuợc giống mới, có chất luợng cung cấp cho thị truờng - Có biện pháp huớng dẫn nguời ni sử dụng kháng sinh hóa chất phuơng pháp chăm sóc nhận biết hạn chế cấm sử dụng - Chính phủ cần tiếp tục sách hỗ trợ ngu dân bám biển nhu hỗ trợ chi phí đóng tàu thuyền, chi phí xăng dầu, hỗ trợ học phí cho em ngu dân vùng biển, hỗ trợ trang thiết bị thơng tin liên lạc Ngồi ra, Chính phủ cần yêu cầu Bộ Tài hỗ trợ cho ngu dân vay với lãi suất thấp nhằm đầu tu phát triển trang thiết bị phuơng tiện đánh bắt cá tra, góp phần đồng hóa tồn tàu thuyền theo chiến luợc biển đảo phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2020 • Đối với Bộ Tài Bộ Tài cần có sách họp lý kịp thời nhằm điều chỉnh tỷ giá hối đoái biến động cho phù họp với tình hình thị truờng quốc tế nhằm giúp doanh nghiệp có đuợc lợi cạnh tranh cao nhu an tâm quy trình xuất sản phẩm cá tra Bộ cần hỗ trợ doanh nghiệp xuất cá tra cách cho vay vốn lãi xuất thấp, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp xuất cá tra tiếp cận nguồn vốn dễ dàng • Đối với Bộ giao thơng vận tải Bộ giao thông vận tải cần lên kế hoạch kiểm tra chi tiết, quy hoạch xây dụng cảng biển đại hơn, tiến hành nghiên cứu cho xây dụng cảng biển chuyên biệt để phát triển hoạt động đánh bắt thu mua cá tra, cải tạo cảng biển cũ chua đáp ứng yêu cầu phát triển nghề cá Bộ cần trọng đầu tu xây dụng hệ thống giao thông đuờng bộ, đuờng thủy, đuờng sắt, hàng không để tạo thuận lợi cho hoạt động vận chuyển, buôn bán xuất cá tra • Đối với Bộ Nơng nghiệp phát triển nông thôn Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn mà đặc biệt Tổng cục thủy sản cần quan tâm đạo kịp thời, hỗ trợ ngu dân doanh nghiệp xuất cá tra Tổng cục thủy sản cần phải tiến hành triển khai thục đề tài khoa học liên quan đến bảo tồn nghề cá, bảo quản nghề cá, nuôi cá tra thuơng phẩm, triển khai chuơng trình, hội thảo huớng dẫn doanh nghiệp đáp ứng quy định thị truờng giới • Đối với Bộ ngoại giao Bộ quốc phòng 10 Bộ ngoại giao Bộ quốc phòng cần phối họp chặt chẽ việc bảo vệ chủ quyền lãnh hải, biển đảo tổ quốc, ngu truờng đánh bắt ngu dân Ngăn chặn kịpthời tàu cá nước xâm phạm lãnh hải để đánh bắt cá trộm, phá hủy môi trường sống Cần có chiến lược khơn ngoan để chống hành động xâm hại chủ quyền Trung Quốc Bộ Ngoại giao cần có cơng hàm phản đối sách cấm ngư dân Việt Nam đánh bắt cá tra cách vơ lí Ngành xuất thủy sản nói chung ngành xuất cá tra nói riêng chứng tỏ vai trị to lớn kinh tế Việt Nam, đem lại cho phận người dân việc làm ổn định sống, đem lại nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước Tuy nhiên ngành thủy sản nói chung ngành cá tra nói riêng mang tính bấp bênh cao Rất nhiều người ni cá tra doanh nghiệp chế biến xuất cá tra phải lao đao thời gian qua Cá tra nuôi mang lại giá trị kinh tế cao kèm theo nhiều nguy từ dịch bệnh khiến cá chết hàng loạt, giá lên xuống thất thường, hay đầu không đảm bảo Những tồn tại có nguyên nhân dẫn đến phát triển hạn chế Chính thế, Nhà nước ban ngành có liên quan cần phải quan tâm đề quy hoạch họp lý giúp cho cá tra trở thành mặt hàng xuất mũi nhọn, mang lại ấm no cho người nông dân 3.3.2 Giải pháp Hiệp hội cá tra Việt Nam • Phát huy hết lực Một là, Hiệp hội cá tra Việt Nam cần thể tốt vai trị tiên phong ngành cá tra Hiệp hội phải thể vai trò cầu nối ngư dân, doanh nghiệp với Bộ, Chính phủ thơng qua việc hướng dẫn, triển khai kịp thời thông tư, nghị định từ xuống cấp chuyển mong muốn nguyện vọng ngư dân, doanh nghiệp đến quan chức Hai là, Hiệp hội cần làm tốt cơng tác quảng bá hình ảnh cho sản phẩm cá tra Việt Nam thông qua việc tổ chức lễ hội cá tra, thành lập website để quảng bá xúc tiến sản phẩm cá tra, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia hội chợ thủy sản quốc tế Ba là, tiếp tục mối quan hệ tốt đẹp với hiệp hội cá tra nước, đồng thời mở rộng mối quan hệ nước xuất cá tra khác Bangladesh, Trung Quốc, Ản Độ, Thái Lan, Indonesia để học hỏi kinh nghiệm quảng bá cho cá tra Việt Nam 10 Bốn là, Hiệp hội cần làm tốt công tác cung cấp số liệu phân tích thị trường theo giai đoạn, giúp doanh nghiệp có bước phù họp bối cảnh mới, nhấtlà bối cảnh doanh nghiệp phải tốn chi phí lớn để mua số liệu chung chung cho tất mặt hàng Hiệp hội chế biến xuất thủy sản Việt Nam (VASEP) cung cấp Đồng thời, hướng dẫn chi tiết để doanh nghiệp vượt qua rào cản thuế quan phi thuế quan thị trường Mỹ liên minh châu Âu • Thắt chặt quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm Hiệp hội Cá tra Việt Nam xác định, giai đoạn tới, ngành tập trung thúc đẩy cải thiện chất lượng ngành cá Trọng tâm tập trung vào việc cải thiện chất lượng giống, chất lượng cá tra nguyên liệu khâu nuôi gắn liền với việc cải thiện chất lượng môi trường để hoạt động cải thiện ngành hàng mang tính bền vững Phát triển thị trường tiêu thụ bao gồm thị trường ngồi nước thơng qua hoạt động xúc tiến thương mại Đặc biệt, trọng xây dựng thương hiệu thông qua việc cải thiện hệ thống sản xuất chất lượng sản phẩm hình ảnh cá tra Việt Nam người tiêu dùng nước Liên quan đến việc nâng cao chất lượng cá tra xuất khẩu, Tổng cục Thủy sản doanh nghiệp xây dựng thương hiệu cá tra phi lê chất lượng cao; nghiên cứu, bổ sung thêm hàm lượng chất dinh dưỡng, để chất lượng cá tra phi lê cao hơn, cải tiến quy trình công nghệ chế biến, để sản phẩm cá tra phi lê xuất chất lượng tốt đồng thời, đẩy mạnh sản phẩm chế biến giá trị gia tăng, tận dụng sản phẩm lại chế biến để sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng, nhiều thách thức xuất cá tra, gồm chương trình khu vực châu Âu, Mỹ kiểm soát nhập Khi vượt qua, đồng nghĩa với việc lực cạnh tranh cá tra Việt Nam cải thiện Bên cạnh đó, tiếp tục thắt chặt quản lý chất lượng cá tra theo Thông tư 27 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia sản phẩm cá tra phi lê đông lạnh; Tăng cường quản lý nghiêm thuốc thú ý, chất xử lý mơi trường • Mở rộng thị trường Cần củng cố mở rộng thêm thị trường xuất Chú ý tập trung giải thật tốt vướng mắc thị trường Mỹ, đồng thời mở rộng thị trường Trung Đông, Châu Phi Nam Mỹ Riêng Châu Á cần trọng thị trường Nhật Bản hay Thái Lan với loại cá thịt trắng chất lượng cao Thị trường Mexico, Brazil, 10 Malaysia thị trường tốt, có tiềm Đối với thị trường Mỹ cần thực tốt qui trình ni chế biến cá, bảo đảm tính minh bạch để xuất cá vào Mỹ với mức thuế thấp 10 3.3.3 • Giải pháp doanh nghiệp người ni trồng Duy trì nguồn ngun liệu đầu vào chất luợng ổn định Trong thục tế sản xuất nay, tình trạng cung cấp nguyên liệu theo mùa vụ thuờng xuyên không ổn định gây khó khăn cho doanh nghiệp chế biến xuất tơm cá da trơn Vì vậy, cần tập trung tổ chức lại sản xuất theo huớng có liên kết sản xuất nhằm tạo sản luợng lớn, chất luợng cao đáp ứng yêu cầu thị truờng Mỹ, nâng cao hiệu chất luợng khai thác, chống thất sau thu hoạch Ngồi ra, doanh nghiệp cần tổ chức lại sản xuất theo huớng tập trung liên kết với nhà khoa học, nhà quản lý nhằm tạo sản luợng hàng hoá lớn đảm bảo vệ sinh an tồn thục phẩm cho sản phẩm tơm cá da trơn • Quan tâm bồi duỡng nâng cao trình độ đội ngũ cán xuất nhập khẩu, cán kỹ thuật nguời lao động Yêu cầu nguời cán xuất nhập phải giỏi nghiệp vụ ngoại thuơng, có đầu óc tu duy, động sáng tạo, dụ báo ứng phó kịp thời với biến động thị truờng, thông thạo ngoại ngữ, hiểu rõ thu từ, họp đồng thuơng mại Tuy nhiên, để đảm bảo cho ngành có đuợc đội ngũ cán xuất nhập không bị lạc hậu trình độ hàng năm ngành phải có kế hoạch đào tạo lại cán Đe đạt đuợc mục tiêu đặt ra, địa phuơng, doanh nghiệp cần tiếp tục đẩy mạnh liên kết tất công đoạn chuỗi giá trị để gắn kết sản xuất với tiêu thụ, kịp thời thông tin thị truờng để chủ động xây dụng kế hoạch sản xuất phù họp Các địa phuơng vùng ĐBSCL cần đánh giá thục trạng liên kết chuỗi địa phuơng, từ có giải pháp vận động nguời dân, doanh nghiệp tham gia chuỗi, khơng để xảy tình trạng tụ phát tăng diện tích ni vuợt kiểm sốt • Đổi nâng cao lục công nghệ chế biến cá da trơn Một giải pháp then chốt để ngành cá tra phát triển bền vững địa phuơng phải quy hoạch lại sản xuất từ khâu giống, thức ăn, nuôi chế biến xuất khẩu; tăng cuờng ứng dụng khoa học cơng nghệ; đa dạng hóa sản phẩm; uu tiên hàng giá trị gia tăng, đặc biệt đa dạng thị truờng xuất 10 Các doanh nghiệp Việt Nam cần tiếp tục nâng cấp điều kiện sản xuất, áp dụng hệ thống quản lý đảm bảo vệ sinh an toàn thục phẩm theo HACCP, GMP, GAP Đẩy mạnh hoạt động đầu tu theo chiều sâu, đổi cơng nghệ, tụ động hố dâychuyền chế biến Đẩy mạnh thu hút đầu tu nuớc vào ngành chế biến để tiếp cận công nghiệp đại giới Hiện giá nguyên liệu cá tra mức thấp, nơng dân treo ao, khó tái sản xuất, không loại trừ nguy thiếu nguyên liệu Neu mở rộng nuôi cá tra, nguời nuôi phải liên kết gắn với địa doanh nghiệp cụ thể (có họp đồng mua cá) để tránh rủi ro Hiệp hội Cá tra Việt Nam khẩn truơng hoàn chỉnh thục đề án xếp hạng doanh nghiệp ngành cá để thúc đẩy hoạt động cạnh tranh doanh nghiệp, nhằm buớc nâng cao vị doanh nghiệp thuơng truờng Đồng thời, hoàn thiện đề án thúc đẩy hoạt động tái cấu trúc ngành hàng cá tra, tiếp tục triển khai thục nghiên cứu làm sở tảng cho việc phát triển bền vững ngành hàng Song song đó, tích cục hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu đổi công nghệ, tiếp nhận làm chủ công nghệ cao chuỗi sản xuất cá tra nhằm nâng cao hiệu sản xuất tạo nhiều sản phẩm có hàm luợng giá trị gia tăng cao hơn; Tổ chức chuơng trình xúc tiến xây dụng thuơng hiệu cho sản phẩm sản phẩm mới, mặt hàng giá trị gia tăng từ cá tra đến với nguời tiêu dùng giới; Tăng cuờng liên kết nguời nuôi doanh nghiệp để ổn định thị truờng đáp ứng nhu cầu nguời tiêu dùng Đồng thời, đến lúc nguời nuôi doanh nghiệp phải tuân thủ quy định, áp dụng kỹ thuật tiên tiến nghề nuôi cá tra, để đáp ứng yêu cầu thị truờng Trong áp lục từ rào cản thuơng mại đuợc đặt gây khó khăn cho hoạt động xuất nhu thuế chống bán phá giá Đạo luật Nông trại (Farm Bill) Mỹ gia tăng • Quy hoạch họp lý kiểm sốt vùng ni Song song với việc tổ chức sản xuất giống thật tốt, đảm bảo có đàn giống khỏe, bệnh cần phải có quy hoạch vùng nuôi cá để đảm bảo môi truờng tránh tuợng phát triển tụ phát, đào ao theo phong trào khơng kiểm đuợc Đây ngun nhân sụ phát triển thiếu bền vững.Thục quy hoạch chi tiết, nhanh chóng lập dụ án đầu tu hạ tầng thủy sản, vùng nuôi cá tra tập trung để quản lý tốt vấn đề kỹ thuật, điều phối theo nhu cầu thị truờng, đáp ứng giải tốt vấn đề xã hội, bảo đảm việc quản lý kiểm soát tốt vấn đề môi truờng thúc đẩy phát triển nghề nuôi cá tra vùng ĐBSCL bền vững 10 Các quan nhà nuớc cần có quy hoạch họp lý vùng ni cá tra lồi khác, quản lý chặt chẽ tránh truờng họp nguời dân đào ao tràn lan kiểm sốt đểni cá tra, có sở liệu thống kê sản luợng ni có dụ báo cho nguời dân doanh nghiệp Các khâu chuỗi giá trị nuôi cá tra cần ngồi lại với để xây dụng chiến luợc hình ảnh cá tra Việt Nam độc đáo, khác biệt với nuớc Từ xây dụng mức giá họp lý để chuỗi phát triển bền vững, phù họp với sụ chịu đụng thị truờng tuơng quan với loài cá thịt trắng khác nhu sụ tham gia sản xuất cá tra nuớc khu vục • Tổ chức lại sản xuất Song song với việc quy hoạch kiểm sốt vùng ni, cần có sụ liên kết chặt chẽ chủ doanh nghiệp chế biến xuất tập thể cá nhân nuôi cá Khi thục nội dung cần tham khảo mơ hình Liên hiệp sản xuất cá Agitish An Giang (APPU), tổ chức điển hình lĩnh vục có thành cơng lớn việc thục liên kết nguời nuôi nguời chế biến Trong quy hoạch xây dụng vùng nuôi nhu tiêu chí thẩm định, phê duyệt dụ án đầu tu xây dụng nhà máy chế biến cá xuất cần nêu cách cụ thể, đầy đủ chủ truơng • Tăng cuờng liên kết ngang liên kết dọc Các sở nuôi cá tra nhỏ lẻ cần tập họp lại thành Tổ họp tác để làm đầu mối ký kết họp đồng liên kết với doanh nghiệp chế biến thủy sản, nên xem xét kỹ chọn doanh nghiệp họp tác lâu dài để có phuơng án sản xuất ổn định, hạn chế tác động xấu thị truờng Các doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất cần xem xét sở nuôi cá tra đuợc chứng nhận nuôi thủy sản theo huớng bền vững nhu điều kiện tiên để ký họp đồng liên kết - tiêu thụ sản phẩm Các doanh nghiệp hộ nuôi cá tra xây dụng mối liên kết vùng nguyên liệu, ký kết họp đồng thu mua sản phẩm theo huớng sản xuất hiệu ổn định lâu dài Nhà máy chế biến nguời ni cá duới hình thức nhu: Họp đồng bao tiêu sản phẩm có đầu tu vốn cho nguời nuôi; họp đồng nuôi gia công cho doanh nghiệp chế biến thủy sản; họp đồng họp tác sản xuất • Doanh nghiệp cần nỗ lục đổi hoàn thiện thân 10 Một là, doanh nghiệp phải luôn chủ động tình huống, khơng đuợc dựa dẫm vào cá nhân, đơn vị Việc doanh nghiệp chủ động phân tích, nghiên cứu, xâm nhập thị truờng thành cơng vô cần thiết bối cảnh sụ cạnh tranh ngày gay gắt sụ hỗ trợ từ phía quan chức chua đủ Tuy nhiên, cần thuờng xuyên tham vấn ý kiến Hiệp hội cá traViệt Nam, Tổng cục thủy sản, Cục xúc tiến thương mại, Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam để hỗ trợ kịp thời, với tranh chấp phát sinh trình xuất cá tra Hai là, trọng đầu tư nhân lực, vật lực nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa sản phẩm có Nhân lực liên quan đến vấn đề pháp lý, tranh chấp kinh doanh, nhân lực có trình độ cao, thơng thạo chun môn ngoại ngữ thực vấn đề nan giải cho doanh nghiệp Đe giải vấn đề ngày, doanh nghiệp cần mở khóa học, khóa tập huấn cho nhân viên, đầu tư kinh phí cho nhân viên học nước ngồi để tìm hiểu thị trường nước đó, nâng cao chun mơn lẫn ngoại ngữ, phục vụ tốt cho công việc Ba là, trọng đến hoạt động quảng bá thương hiệu doanh nghiệp thương hiệu cá tra doanh nghiệp Các doanh nghiệp cần xây dựng website riêng để quảng bá mặt hàng cá tra theo tất ngơn ngữ thị trường lớn tiềm năng, sở để đối tác tìm hiểu sản phẩm cơng ty giới thiệu sản phẩm thị trường Tích cực tham gia hội chợ triễn lãm quốc tế để quảng bá sản phẩm đơn vị Bốnxuất trạng là, nhập cá tra nguyên liệu giải pháp tốt để giải tình thiếu nghiệp hụt xuất nguyên liệu cho xuất Song, doanh đẩy giá cá cá tra cần hiểu làsức giải pháp tạm thời, việc nhập tra nguyên liệu lên cao qua giảm điđối lợi cạnh tranh, đồng thời tra nhập nước Do có nguy cơrõ trở thành ép cá nguyên liệu đánh bắtcá đó, doanh nghiệp cần cân nhắc với toán 11 KẾT LUẬN Trong vòng 20 năm phát triển, ngành cá tra có bước lên vững Đặc biệt lĩnh vực xuất khẩu, nước ta có nhiều thị trường xuất tiềm đầy tin cậy Hằng năm, ngành cá tra tạo việc làm cho hàng trăm lao động, tạo thêm doanh thu cho doanh nghiệp, góp phần phát triển đất nước Đối với lĩnh vực xuất cá tra, Việt Nam thị trường tiên phong nhà cung cấp lớn giới Cá tra cá basa sản phẩm thủy sản xuất chủ lực Việt Nam thời gian qua thời gian tới Chính phủ xây dựng đề án quốc gia sản xuất tiêu thụ cá tra, cá basa bền vững Kim ngạch xuất thủy sản Việt Nam thời gian qua tăng trưởng mạnh thị trường truyền thống EU, Trung Quốc, Mỹ thị trường Ai Cập, Ukraina, Trung Đơng, Bên cạnh đó, cịn nhiều vấn đề mà ngành cần cải thiện nhanh Việt Nam chưa có thương hiệu cá tra mạnh để cạnh tranh với nước, nguồn cung cấp cá tra nguyên liệu thiếu ổn định, hệ thống kênh phân phối chưa đa dạng, hoạt động xúc tiến quảng bá chưa hiệu Mặc dù gặp vài khó khăn tiêu chuẩn vệ sinh vụ kiện phá giá làm cho vài lô hàng công ty Việt Nam phải trả về, nhìn chung cơng ty nhanh chóng khắc phục rút học kinh nghiệm để đưa cá tra, cá basa Việt Nam tiến xa, tiến mạnh, tiến vững Với số liệu phân tích bên trên, thấy bước dài mà doanh nghiệp xuất cá tra qua với nhiều khó khăn, nhằm tạo nên thương hiệu cá tra Việt Nam toàn giới Đặc biệt, năm 2018 vừa qua coi thành công với ngành xuất cá tra Việt Nam Những năm tới dự kiến năm đầy khó khăn thử thách với cá tra Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ từ thị trường lớn sức ép đặt lên ngành cá tra lớn Song với tiềm lực có sẵn giải pháp giúp đỡ Chính phủ, ngành cá tra hứa mang đến thành công lớn hơn, hướng tới mục tiêu trở thành ngành xuất thủy sản chủ lực Việt Nam tương lai TÀI LIỆU THAM KHẢO Sách: Nguyễn Hữu Khải (2005), Hàng rào phi thuế quan sách thương mại quốc tế, Nhà xuất lao động - xã hội, Hà Nội Bùi Xuân Lun, Nguyễn Hữu Khải (2009), Giáo trình Kinh tế Ngoại thương, Nhà xuất Thông tin Truyền thông, Hà Nội Võ Thanh Thu (2004), Những giải pháp thị trường cho sản phẩm thủy sản xuất Việt Nam, Nhà xuất thống kê, Hà Nội V1KROM KROMAD1T (2011), Tay không gây dựng đồ, Nhà xuất First News Economic Report of the president tranmitted to the congress Washington DC (2001) FAO year book - íishery statisties commondities 1995-2000 Bài viết in tạp chí: Ngọc Ánh (2012), “Xuất thủy sán sang châu Âu”, Tạp chí thủy sản, số 148, trang 23 - 25 Lê Thế Đồng (2011), “Thủ tục nhập ngun ỉỉệu làm khó doanh nghiệp”, Tạp chí thương mại thủy sản, số 142, trang 34-36 Website: Cá tra (2014), [15/04/2019] Tép bạc, https://tepbac.com/species/full/32/ca-tra.htm 10 Ngọc Thúy (2019), “ASEAN - Thị trường xuất tiềm tôm cá tra Việt Nam”, Tống cục Thủy Sản, https ://tongcucthuysan gov.vn/vivn/th%C6%B0%C6%A lng-m%El%BA%Ali-th%El%BB%A7yS%E l%BA%A3n/xu%E l%BA%A5t-nh%El%BA%ADp-kh%El%BA%A9u/doctin/o 12895/2019-05- 14/asean—thi-truong-xuat-khau-tiem-nang-cua-tom-va-ca-traviet-nam [25/05/2019] 11 Văn Thọ (2019), “Triên khai kế hoạch phát triền ngành hàng cá tra năm 2019 ”, Tống cục Thủy Sản, https://tongcucthuysan gov.vn/vi-vn/tin-t%E l%BB %A9c/ngh%El%BB%81-c%C3%Al-trong-n%C6%B0%El%BB%9Bc/doc-tin/o 12314/2019-02-22/trien-khai-ke-hoach-phat-trien-nganh-hang-ca-tra-nani2019 [25/05/2019] 12 VASEP (2019), “DOC công bổ kết cuối thuế chổng bán phá giá POR14 với cá tra Việt Nam”, Hiệp hội cá tra Việt Nam, https://pangasiusmap.com/vi/thi-truong-xuc-tien-thuong-mai/doc-cong-boket-quacuoi-cung-thue-chong-ban-pha-gia-porl4-voi-ca-tra-viet-nam [ 10/05/2019] 13 “Ngành cá tra Việt Nam: Tập trung mở rộng thị trường xuất ”, Hiệp hội cá tra Việt Nam, https://pangasiusmap.com/vi/thi-truong-xuc-tien-thuongmai/nganh-ca-tra-viet-nam-tap-trung-mo-rong-thi-truong-xuat-khau [03/05/2019] 14 VASEP (2019), “Liên kết chuỗi sán xuất tiêu thụ cá tra: Kinh nghiệm từ Na Uy”, Hiệp hội chế biến xuất thủy sản Việt Nam, http://vasep.com.vn/Tin-Tuc/51 2693/Lien-ket-chuoi-trong-san-xuat-va-tieuthuca-tra-Kinh-nghiem-tu-Na-Uy.htm [29/04/2019] 15 Thống kê hải quan (2017), “Tơng quan tình hĩnh xuất nhập Việt Nam Hoa Kỳ”, Hải quan Việt Nam, https://www.customs.gov vn/Lists/TinHoatDong/ViewDetails.aspx?ID=25442&Cat egory=Tin%20n%E l%BB%95i%20b%E 1%BA%ADt [05/05/2019] 16 VASEP (2019), “Xuất cá tra năm 2018, định hướng thị trường năm 2019”, Hiệp hội chế biến xuất thủy sản Việt Nam, http://vasep.com.vn/Tin-Tuc/1207 54589/Xuat-khau-ca-tra-nam-2018-dinhhuongthi-truong-nam-2019.htm [10/05/2019] Văn hành chính: 17 Thủ tuớng phủ (2010), Quyết định số 1690/QĐ-TTG việc phê duyệt chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2020 ... luận chung xuất cá tra Chương 2: Thực trạng xuất cá tra Việt Nam giai đoạn 2010-2018 Chương 3: Giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất cá tra Việt Nam Chương 1: SỞ LÝ LUẬN CHUNG VÈ XUẤT KHẨU CÁ TRA 1.1... kịp doanh nghiệp Việt Nam vuợt qua khó 35 Chương 2: THựC TRẠNG XUẤT KHẨU CÁ TRA VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2010-2018 2.1 2.1.1 • Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất cá tra Việt Nam Các yếu tố nưởc... động xuất cá tra Việt Nam sang thị trường chủ lực nhập cá tra Việt Nam giới thời gian: Nghiên cứu thực trạng xuất cá tra giai đoạn 20102018 Phương pháp nghiên cứu Đe làm rõ nội dung, trình thực