Mục đích nghiên cứu
Luận văn này dựa trên nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại các trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) tỉnh Đắk Lắk.
Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu
Vấn đề quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường PTDTNT.
Đối tƣợng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk.
Giả thuyết khoa học
Để nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại các trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Đắk Lắk, cần đề xuất các biện pháp quản lý dựa trên cơ sở khoa học và tính khả thi, phù hợp với đặc điểm của hoạt động GDNGLL và các chức năng quản lý.
Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT
5.1.2 Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động GDNGLL ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
5.1.3 Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
Phạm vi nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL của Ban giám hiệu trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk.
Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các văn bản, tài liệu, sách báo, giáo trình quản lý giáo dục và đào tạo nhằm xác lập cơ sở lý luận của đề tài
Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia, quan sát hoạt động của giáo viên và học sinh, cùng với việc tổng kết kinh nghiệm là những phương pháp quan trọng trong nghiên cứu giáo dục Những phương pháp này không chỉ giúp thu thập dữ liệu một cách hiệu quả mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực trạng giảng dạy và học tập.
Đóng góp của đề tài
- Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận của vấn đề hoạt động GDNGLL và
QL hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT
- Điều tra, khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
- Đề xuất các biện pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk.
Cấu trúc của luận văn
Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa vào chương trình giáo dục trung học cơ sở từ năm học 2002-2003, nhằm thực hiện Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội và Chỉ thị số 14/2001/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ Mục tiêu là đổi mới nội dung, chương trình, sách giáo khoa và phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông Hoạt động này tiếp tục được triển khai cho tất cả các khối lớp tại trường THCS từ năm học 2005-2006 đến nay.
Tiền thân của hoạt động Giáo dục Ngoại khóa (GDNGLL) ở Việt Nam là các hoạt động ngoại khóa tự phát, chưa có mục tiêu rõ ràng và không được quản lý chặt chẽ Việc đưa GDNGLL vào chương trình giáo dục THCS với mục tiêu cụ thể, thời gian định sẵn và người quản lý rõ ràng là một cải cách quan trọng, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục Các hoạt động này giúp học sinh củng cố kiến thức, phát triển thẩm mỹ, nâng cao thể chất và ý thức công dân, đồng thời khuyến khích tình yêu quê hương và trách nhiệm với bản thân và xã hội Qua đó, học sinh sẽ hình thành thái độ tích cực và tinh thần đoàn kết trong các hoạt động tập thể, biết chịu trách nhiệm về hành động của mình và có cách nhìn đúng đắn về các vấn đề cuộc sống.
Trong quá trình tự hoàn thiện bản thân và phát triển kỹ năng sống, chúng ta cần nhận diện và khắc phục 6 biểu hiện sai trái của chính mình và của người khác Việc phân biệt, đánh giá, tự đánh giá và điều chỉnh không chỉ giúp cá nhân trở nên tốt hơn mà còn góp phần hỗ trợ người khác cùng hướng tới những giá trị chân, thiện, mỹ.
Tác giả Đặng Vũ Hoạt nhận định rằng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) có nội dung phong phú và hình thức đa dạng, với phạm vi rộng rãi và khả năng liên kết các lực lượng giáo dục Hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong quản lý GDNGLL tại trường THCS, thể hiện tính thống nhất trong việc giáo dục toàn diện học sinh giữa ba môi trường: nhà trường, gia đình và xã hội.
Hoạt động GDNGLL đã đƣợc nghiên cứu khá nhiều trong thời gian gần đây ở nước ta, ở nhiều cấp độ khác nhau từ cấp Tiểu học, đến THCS và THPT
Mặc dù chỉ đáp ứng một số yêu cầu cụ thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đã tạo ra hiệu quả tích cực trong việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của nó Hoạt động này khẳng định vị trí thiết yếu trong quản lý giáo dục tại trường học, đồng thời góp phần hình thành và phát triển kỹ năng, tình cảm và niềm tin đúng đắn cho học sinh Qua đó, GDNGLL hỗ trợ phát triển toàn diện nhân cách của thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú.
Hầu hết các nghiên cứu về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tập trung vào việc đề xuất các biện pháp quản lý và tổ chức thực hiện phù hợp với đặc thù của từng loại hình trường học, từ trường trung học cơ sở đến trường phổ thông dân tộc nội trú Mặc dù cách tiếp cận và biện pháp của các tác giả có sự tương đồng, họ vẫn nỗ lực thể hiện điều kiện và hoàn cảnh riêng của từng nghiên cứu Những biện pháp được đề xuất đã giải quyết hiệu quả các vấn đề quan trọng trong quản lý GDNGLL, đáp ứng kịp thời cho nhiệm vụ hiện tại, như đã được nêu trong một số luận văn thạc sĩ, trong đó một số luận văn khẳng định rõ ưu thế vượt trội của các giải pháp này.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nhà trường với xã hội, giúp học sinh phát triển năng lực thích ứng và kỹ năng sống cần thiết cho sự hội nhập Để tổ chức hiệu quả các hoạt động GDNGLL cho học sinh THCS, cần nâng cao nhận thức của các lực lượng giáo dục, cải thiện năng lực đội ngũ tổ chức, phát huy vai trò của học sinh, áp dụng biện pháp thi đua, đầu tư vào cơ sở vật chất, xã hội hóa giáo dục, đa dạng hóa các loại hình hoạt động và xây dựng quy trình tổ chức hợp lý.
Trong lĩnh vực giáo dục ngoài giờ, có một lượng lớn sách dành cho giáo viên và tài liệu tham khảo được phát hành nhằm hỗ trợ tổ chức các hoạt động giáo dục Các ấn phẩm này thường nêu rõ mục tiêu giáo dục, nội dung chương trình, phương pháp tổ chức, trang thiết bị cần thiết và cách đánh giá kết quả hoạt động của học sinh Đặc biệt, các hoạt động được tổ chức theo chủ đề hàng tháng trong năm học, như đã được đề cập trong sách giáo viên và tài liệu bồi dưỡng quản lý hoạt động GDNGLL Nhiều tác giả cũng đã đóng góp các giáo trình và tài liệu tham khảo nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác quản lý, tổ chức và chỉ đạo thực hiện hoạt động GDNGLL tại các trường THCS và trường PTDTNT.
Nghiên cứu các giáo trình và tài liệu cho thấy các tác giả đã đi sâu vào việc đề xuất giải pháp quản lý và xây dựng kế hoạch cho các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại trường THCS và THPT Họ đã thực hiện nghiên cứu thực nghiệm và tổng kết kinh nghiệm thực tiễn nhằm xây dựng quy trình tổ chức và đổi mới nội dung, phương pháp quản lý các hoạt động GDNGLL Tuy nhiên, nghiên cứu về quản lý hoạt động GDNGLL ở trường phổ thông dân tộc nội trú và trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk vẫn còn hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo hiện nay.
Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) là những hoạt động diễn ra ngoài thời gian học chính thức, nhằm tiếp nối và bổ sung cho quá trình dạy - học trên lớp Những hoạt động này giúp liên kết lý thuyết với thực tiễn, tạo sự thống nhất giữa nhận thức và hành động của học sinh Mục tiêu của GDNGLL là phát triển kỹ năng, kiến thức, bồi dưỡng tình cảm, xây dựng ý thức độc lập và tinh thần tự chủ, đồng thời khuyến khích sự đoàn kết và động cơ học tập tích cực cho học sinh.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) bao gồm nhiều hoạt động ngoại khóa như khoa học, văn học, nghệ thuật, thể dục thể thao, an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn xã hội, giáo dục giới tính, giáo dục pháp luật, giáo dục hướng nghiệp và kỹ năng sống Những hoạt động này nhằm phát triển toàn diện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh Ngoài ra, GDNGLL còn tổ chức các hoạt động vui chơi, tham quan, du lịch, giao lưu văn hóa, giáo dục môi trường, cũng như các hoạt động từ thiện và xã hội khác, phù hợp với tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một phương pháp tổ chức giáo dục thông qua các hoạt động thực tiễn của học sinh, bao gồm khoa học-kĩ thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội, nhân đạo, văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao và vui chơi giải trí Những hoạt động này nhằm giúp học sinh hình thành và phát triển nhân cách, bao gồm đạo đức, năng lực và sở trường của các em.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục, diễn ra ngoài thời gian học tập chính thức Đây là hoạt động có tổ chức và mục đích rõ ràng, nhằm bổ sung và liên kết chặt chẽ với việc học trên lớp Mục tiêu của hoạt động này là giúp hình thành và phát triển nhân cách học sinh, đồng thời đáp ứng các yêu cầu đa dạng của xã hội đối với thế hệ trẻ.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp do nhà trường tổ chức và quản lý, kết hợp với sự tham gia của các lực lượng xã hội, diễn ra liên tục trong suốt năm học và cả kỳ nghỉ hè Hoạt động này không chỉ tiếp nối mà còn xen kẽ với quá trình dạy-học tại trường, giúp khép kín quá trình giáo dục và thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc.
1.2.2 Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Quản lý là một yếu tố thiết yếu từ khi loài người xuất hiện và hiện nay đã trở thành một khoa học quan trọng, ảnh hưởng đến thành công hay thất bại trong nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, quân sự và giáo dục Do đó, quản lý được thể hiện qua nhiều cách tiếp cận khác nhau.
Theo Frederick Taylor tác giả của học thuyết quản lý theo khoa học thì:
Quản lý hiệu quả là việc xác định rõ ràng những gì bạn mong muốn từ người khác và đảm bảo rằng họ hoàn thành công việc một cách tối ưu nhất về chất lượng và chi phí.
Theo thuyết quản lý hành chính của Henry Fayol, quản lý hành chính bao gồm các hoạt động chính như lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả của quá trình quản lý.
Theo Mác-Lênin, lao động xã hội quy mô lớn cần sự chỉ đạo để điều hòa các hoạt động cá nhân và thực hiện chức năng chung Điều này nhấn mạnh sự khác biệt giữa hoạt động của toàn bộ cơ thể sản xuất và các cơ quan độc lập trong cơ chế sản xuất Trong khi một nghệ sĩ chơi vĩ cầm có thể tự điều khiển, thì một dàn nhạc cần có sự dẫn dắt của nhạc trưởng để hoạt động hiệu quả.
Quản lý được định nghĩa bởi tác giả Trần Kiểm là quá trình tác động của nhà quản lý nhằm huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực như nhân lực, vật lực và tài lực, cả bên trong và bên ngoài tổ chức.
Từ các khái niệm trên có thể rút ra đặc điểm chính của quản lý:
- Quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả hoạt động của những người cộng sự khác nhau cùng chung một tổ chức
- Quản lý là những tác động có mục đích của chủ thể đến tập thể người, nhằm đạt đƣợc mục tiêu đề ra
Quản lý trong tổ chức hay nhóm xã hội là quá trình huy động, kết hợp và sử dụng các nguồn lực một cách hiệu quả để đạt được mục tiêu đã đề ra.
Quản lý là quá trình tác động có kế hoạch và mục đích của người quản lý lên đối tượng quản lý, nhằm khai thác tối đa tiềm năng và cơ hội của hệ thống để đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Quản lý giáo dục là một khái niệm đa dạng, với nhiều quan niệm khác nhau tùy thuộc vào cách tiếp cận của từng tác giả trong quá trình nghiên cứu.
Giáo dục là một bộ phận quan trọng của xã hội, vì vậy QLGD là một bộ phận không thể tách rời của hệ thống quản lý xã hội
Theo tác giả Trần Kiểm, quản lý giáo dục (QLGD) được chia thành hai cấp độ: vĩ mô và vi mô Cấp độ vĩ mô liên quan đến quản lý nền giáo dục hoặc hệ thống giáo dục, trong khi cấp độ vi mô tập trung vào quản lý tại các cơ sở giáo dục và trường học.
Quản lý giáo dục (QLGD) được hiểu rộng rãi là hoạt động điều hành và phối hợp các lực lượng xã hội để thúc đẩy đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu hiện tại Theo nghĩa hẹp, QLGD tập trung vào quản lý trường học, bao gồm chuỗi tác động có mục đích, kế hoạch và hệ thống từ chủ thể quản lý đến giáo viên, nhân viên và học sinh Mục tiêu là huy động sự hợp tác và phối hợp của tất cả các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường để hoàn thành các mục đích đã đề ra.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường PTDTNT
1.3.1 Trường PTDT Nội trú trong hệ thống Giáo dục quốc dân
Trường Phổ thông Dân tộc nội trú, được thành lập từ cuối những năm 50 của thế kỷ XX, là một phần quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, nhằm đào tạo cán bộ và nguồn nhân lực cho vùng dân tộc, miền núi Học sinh tại trường được Nhà nước nuôi dạy, đảm bảo các điều kiện cần thiết cho sự phát triển toàn diện Trong suốt quá trình học tập, học sinh ăn, ở và học tại trường Nhà nước đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và trang bị thiết bị hiện đại, giúp trường Phổ thông Dân tộc nội trú trở thành một trong những cơ sở giáo dục tốt nhất tại các địa phương.
Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú là loại hình trường học đặc biệt, kết hợp giữa giáo dục phổ thông, dân tộc và nội trú Trường được ưu tiên về cơ sở vật chất, thiết bị và ngân sách, đồng thời có sự lựa chọn cẩn thận trong việc bố trí cán bộ, giáo viên và nhân viên nhằm đảm bảo chất lượng nuôi dạy học sinh Hơn nữa, cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh tại trường còn được hưởng các chính sách ưu đãi theo quy định của Nhà nước.
Trường PTDTNT cấp THCS và THPT là các cơ sở giáo dục nội trú đặc biệt dành cho con em dân tộc thiểu số, với hơn 95% học sinh là người dân tộc thiểu số và khoảng 5% là người Kinh Những trường này được thành lập nhằm hỗ trợ học sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, và khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn Mục tiêu của các trường PTDTNT là bồi dưỡng nguồn nhân lực và đào tạo cán bộ cho các vùng này Học sinh sẽ được ở lại trường và nhận kinh phí cho ăn, ở.
Theo Quy chế tổ chức và hoạt động của trường PTDTNT do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, hệ thống trường PTDTNT bao gồm hai cấp: trường cấp huyện đào tạo trung học cơ sở (THCS) tại các huyện miền núi, hải đảo, vùng dân tộc, và trường cấp tỉnh đào tạo trung học phổ thông (THPT) tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Trong trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh có thể giao cho trường PTDTNT cấp huyện đào tạo cả cấp THPT để phát triển nguồn cán bộ từ con em các dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn Bộ chủ quản cũng có thể giao cho cơ sở giáo dục trực thuộc đào tạo học sinh hệ phổ thông dân tộc nội trú cả hệ dự bị đại học.
Trường PTDTNT không chỉ được đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị theo tiêu chuẩn quốc gia như các trường THCS và THPT, mà còn được trang bị khu nhà ở nội trú, nhà ăn cho học sinh, nhà công vụ cho giáo viên, cùng với các cơ sở sinh hoạt và giáo dục văn hoá dân tộc Ngoài ra, trường còn có phòng học và thiết bị giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề phổ thông, cũng như nghề truyền thống, nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu học tập và sinh hoạt của học sinh.
Trường PTDTNT có nhiệm vụ tuyển sinh đúng đối tượng theo chỉ tiêu hàng năm, với tối đa 5% học sinh là con em dân tộc Kinh định cư lâu dài ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn Mỗi lớp học không quá 35 học sinh, và học sinh tốt nghiệp THCS, THPT tại trường được ưu tiên xét đi đào tạo tiếp theo theo chế độ cử tuyển.
Năm học 2015-2016 hệ thống trường PTDTNT đã phát triển ở 50 tỉnh, thành phố trên cả nước, với tổng số 308 trường PTDTNT, trên 88 nghìn học sinh theo học
1.3.2 Vị trí, vai trò, mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường PTDTNT
1.3.2.1 Vị trí của hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ “dạy người” tại các trường phổ thông, đặc biệt là trường PTDTNT Nếu chỉ tập trung vào giảng dạy các môn văn hóa trên lớp, học sinh sẽ thiếu môi trường giao tiếp và trải nghiệm thực tế, từ đó không thể áp dụng kiến thức vào cuộc sống Do đó, việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ học là cần thiết để hình thành thái độ, rèn luyện hành vi và kỹ năng xã hội cho học sinh dân tộc thiểu số GDNGLL không chỉ là hoạt động phụ mà là yếu tố thiết yếu trong quá trình giáo dục toàn diện.
“bề nổi” mà giữ một vị trí rất quan trọng trong các hoạt động giáo dục của các trường PTDTNT
- Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là cầu nối tạo ra mối liên hệ hai chiều giữa nhà trường và xã hội:
Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhà trường có cơ hội phát huy vai trò tích cực của mình đối với xã hội, đồng thời mở ra khả năng thuận lợi cho việc phát triển toàn diện cho học sinh.
16 lợi để gắn học với hành, nhà trường với xã hội thông qua việc đưa Thầy và Trò tham gia các hoạt động cộng đồng
Việc huy động sức mạnh cộng đồng thông qua sự đóng góp của mọi người và nguồn lực để tổ chức các hoạt động giáo dục, đặc biệt là các hoạt động ngoài giờ lên lớp, là điều kiện quan trọng cho sự phát triển của nhà trường và đào tạo thế hệ trẻ.
1.3.2.2 Vai trò hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT
Từ vị trí quan trọng nêu trên, chúng ta có thể thấy vai trò hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT thể hiện ở những điểm sau:
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố tri thức cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDTNT, giúp biến tri thức thành niềm tin vững chắc Thông qua các hình thức hoạt động cụ thể, học sinh có cơ hội đối chiếu và kiểm nghiệm kiến thức đã học, từ đó làm cho những tri thức này trở thành của chính các em.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) là sự tiếp nối của quá trình dạy học, góp phần tạo nên sự hài hòa và cân đối trong tổng thể quá trình sư phạm, nhằm hiện thực hóa các mục tiêu giáo dục tại trường phổ thông dân tộc nội trú.
- Hoạt động GDNGLL vừa củng cố, vừa phát triển quan hệ giao tiếp giữa học sinh các lớp trong trường PTDTNT và với cộng đồng xã hội
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) không chỉ thu hút mà còn phát huy tiềm năng của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục cho học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT).
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) khuyến khích tính chủ động và tích cực của học sinh, với sự hỗ trợ của giáo viên, học sinh tổ chức các hoạt động tập thể trong trường PTDTNT và ngoài xã hội Qua đó, các em không chỉ hình thành kinh nghiệm giao tiếp và ứng xử văn hóa mà còn góp phần phát triển nhân cách một cách toàn diện.
1.3.2.3 Mục tiêu hoạt động GDNGLL ở trường PTDTNT
Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú thực hiện chương trình giáo dục và sách giáo khoa giống như các trường phổ thông khác, do đó mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại trường THCS cũng tương đồng với mục tiêu của GDNGLL tại trường PTDTNT, nhằm hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện.
Củng cố và làm sâu sắc thêm kiến thức các môn học, đồng thời mở rộng và nâng cao hiểu biết cho học sinh về các lĩnh vực đời sống, giúp phong phú hóa vốn tri thức và kinh nghiệm hoạt động tập thể của các em.
Nội dung quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường PTDTNT
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) là quá trình mà cán bộ quản lý (CBQL) thực hiện việc hoạch định, tổ chức, điều khiển và kiểm tra các hoạt động GDNGLL nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra Trong toàn bộ quy trình quản lý trường học, vai trò của Hiệu trưởng trong việc quản lý GDNGLL là rất quan trọng và không thể thiếu Các nội dung quản lý hoạt động GDNGLL tại trường PTDTNT bao gồm nhiều khía cạnh thiết yếu để đảm bảo chất lượng giáo dục.
1.4.1 Xây dựng kế hoạch hoạt động GDNGLL
Kế hoạch là bản thống kê các công việc cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định như tuần, tháng, học kỳ hay năm học Việc xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) là bước quan trọng nhất trong công tác quản lý, cần được thực hiện ngay từ đầu Hiệu trưởng cần căn cứ vào các chỉ thị nhiệm vụ năm học, văn bản hướng dẫn và tình hình thực tế của nhà trường để xây dựng kế hoạch Kế hoạch cần thể hiện rõ mục tiêu, thời gian thực hiện, người phụ trách, lực lượng tham gia, địa điểm, và các điều kiện cần thiết để đảm bảo việc thực hiện hiệu quả.
Kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) là một chuỗi các nội dung và hình thức tổ chức hoạt động được sắp xếp theo trình tự thời gian trong năm học.
Trong kế hoạch, cần lựa chọn các hoạt động phù hợp và xác định chủ điểm cho từng thời gian Cần xây dựng kế hoạch và lịch hoạt động cho toàn trường, từng khối lớp và từng thời kỳ, nhằm hướng tới việc ổn định nề nếp thường xuyên và liên tục.
CBQL trường PTDTNT cần hướng dẫn người thực hiện hoạt động GDNGLL lập kế hoạch cá nhân, định hướng cho các hoạt động hàng tuần và hàng tháng Từ kế hoạch cá nhân, cần triển khai kế hoạch cụ thể cho từng hoạt động với mục đích và yêu cầu tăng dần, phù hợp với từng khối lớp.
1.4.2 Tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động GDNGLL a Thành lập Ban chỉ đạo hoạt động GDNGLL
Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm Hiệu trưởng hoặc Phó hiệu trưởng, Bí thư chi đoàn trường, Giáo viên tổng phụ trách Đội, Giáo viên chủ nhiệm, nhân viên quản sinh và đại diện Ban đại diện cha mẹ học sinh.
Nhiệm vụ của Ban chỉ đạo
Ban chỉ đạo HĐGD NGLL hỗ trợ hiệu trưởng trong việc xây dựng và triển khai chương trình, kế hoạch hoạt động hàng năm một cách hiệu quả.
Tổ chức các hoạt động quy mô lớn trong trường học và phối hợp chặt chẽ với các tổ chức Đoàn cùng các lực lượng giáo dục bên ngoài là rất quan trọng Đồng thời, cần hướng dẫn giáo viên chủ nhiệm lớp và Đoàn thanh niên của lớp để đảm bảo các hoạt động diễn ra hiệu quả tại đơn vị của mình.
- Giúp hiệu trưởng kiểm tra, đánh giá các hoạt động b Phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường
Các lực lượng trong nhà trường Toàn thể CB, GV, NV và HS trong nhà trường đều có trách nhiệm thực hiện hoạt động GDNGLL
Ban chỉ huy Liên đội, đại diện cho học sinh, có trách nhiệm tổ chức các hoạt động của học sinh dưới sự hướng dẫn của Ban giám hiệu, Chi Đoàn TNCS HCM và giáo viên Tổng phụ trách Đội Các giáo viên chủ nhiệm cần nắm rõ kế hoạch để phối hợp và tham gia quản lý hiệu quả.
Nhà trường cần tận dụng sự lãnh đạo của cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương cùng các tổ chức quần chúng như Hội phụ nữ, Mặt trận Tổ quốc, Đoàn TNCS HCM địa phương và Ban đại diện cha mẹ học sinh để hỗ trợ về cơ sở vật chất và tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) Sự phối hợp này đặc biệt quan trọng trong thời gian học sinh nghỉ hè, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục và phát triển toàn diện cho học sinh.
Tổ chức các lực lượng giám sát và theo dõi hoạt động học tập trong lớp học là rất quan trọng, bao gồm việc áp dụng cơ chế trực tuần và trực nhật, cũng như giám thị và tự quản của tổ chức học sinh Hệ thống chủ nhiệm lớp và giáo viên chuyên trách cũng đóng vai trò quan trọng, bên cạnh sự tham gia của đội cờ đỏ và bảo vệ trường Việc lập bảng theo dõi thi đua sẽ giúp nâng cao hiệu quả giám sát và khuyến khích tinh thần học tập trong lớp.
- Chỉ đạo các hoạt động theo chủ điểm:
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) thường được tổ chức thông qua các phong trào thi đua liên tiếp và diễn ra liên tục trong suốt năm học, với sự tập trung cao vào các ngày lễ kỷ niệm Do đó, việc chỉ đạo hoạt động này cần được thực hiện theo hướng xây dựng chuẩn mực, đánh giá chung cho cả đợt thi đua và theo dõi, đánh giá điểm số trong từng giai đoạn và toàn bộ đợt.
Vào các ngày lễ chính trong năm học, các hoạt động đặc trưng được tổ chức nhằm tạo không khí lễ hội Mỗi hoạt động sẽ có chuẩn mực đánh giá riêng, bao gồm việc tính điểm cho từng lĩnh vực như học tập, văn nghệ, thể thao và trò chơi dân gian Kết quả của từng hoạt động sẽ được tổng hợp để đánh giá toàn diện.
- Tùy theo từng hoạt động mà có sự phân công, phân nhiệm và có ban chỉ đạo thích hợp
1.4.3 Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động GDNGLL
Trong quản lý, kiểm tra đóng vai trò thiết yếu, cung cấp thông tin phản hồi từ đối tượng quản lý và giúp chủ thể quản lý nắm bắt diễn tiến công việc trong tổ chức Nhờ đó, họ có thể thực hiện các tác động quản lý phù hợp.
Việc kiểm tra và đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) cần được thực hiện thường xuyên hàng ngày, hàng tuần và hàng tháng Quá trình này phải dựa trên chương trình và kế hoạch đã được xác định, với các tiêu chí và chuẩn mực cụ thể cho từng loại hoạt động, có thể được đánh giá định tính, định lượng hoặc được công nhận bởi tập thể và xã hội trong những điều kiện cụ thể Bên cạnh đó, công tác kiểm tra và đánh giá cần kết hợp với việc sơ kết, tổng kết thi đua để rút ra bài học kinh nghiệm, nhằm nâng cao chất lượng hoạt động, tăng cường hiệu quả và khuyến khích sự tham gia của học sinh Nếu có điều kiện, nên tổ chức các buổi rút kinh nghiệm để cải thiện hoạt động trong tương lai.
27 nghiệm sau mỗi hoạt động, kể cả hoạt động của lớp và hoạt động của toàn trường để những lần tiếp theo tổ chức tốt hơn, thành công hơn
1.4.4 Bồi dƣỡng đội ngũ GV và Ban quản lý hoạt động GDNGLL
Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục tỉnh Đăk Lăk
2.1.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Đăk Lăk
Tỉnh Đăk Lăk, nằm ở trung tâm vùng Tây Nguyên, có diện tích 13.125,4 km² và cao nguyên Buôn Ma Thuột với độ cao trung bình từ 500-700m Tỉnh này giáp ranh với Gia Lai ở phía bắc, Lâm Đồng và Đăk Nông ở phía nam, Khánh Hòa ở phía đông, Phú Yên ở phía đông bắc, và Campuchia ở phía tây với đường biên giới dài 193 km Địa hình của Đăk Lăk nghiêng từ Đông sang Tây, tạo nên một vùng đất đa dạng và phong phú.
Tỉnh Đăk Lăk có 13 huyện, 01 thị xã và 01 thành phố; 152 xã, 20 phường, và 12 thị trấn (năm 2015)
Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm 2010 - 2015 là 8%/năm, tốc độ tăng nhanh ở khu vực Công nghiệp-Xây dựng và Dịch vụ
Thu nhập bình quân đầu người 34,9 triệu đồng (năm 2015)
Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn 9,61% (năm 2015)
Tính đến năm 2015, tỉnh Đắk Lắk có tổng dân số 1.853.700 người với tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên đạt 1,18%/năm Cộng đồng dân cư tại đây bao gồm 47 dân tộc, trong đó người Kinh chiếm hơn 70%, còn các dân tộc thiểu số như Ê Đê, M'nông, Thái, Tày, Nùng chiếm gần 30% Đắk Lắk nổi bật với bản sắc văn hóa đa dạng, bao gồm các trường ca truyền miệng như Đam San, Xinh Nhã và các nhạc cụ truyền thống như đàn đá, đàn T'rưng, đàn K’lông pút của người Ê Đê và M'Nông Đắk Lắk được công nhận là một trong những cái nôi của Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên, với di sản được UNESCO ghi danh là “Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại” Các lễ hội nổi bật tại tỉnh bao gồm Lễ mừng lúa mới, Lễ bỏ mả và nhiều lễ hội khác.
Mỗi năm, Đắk Lắk tổ chức nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc như lễ đâm trâu, lễ cúng Bến nước, lễ hội đua voi, lễ hội Cồng chiêng và lễ hội cà phê Ngoài ra, vùng đất này còn nổi bật với các di tích lịch sử quan trọng như Đình Lạc Giao, Chùa Sắc tứ Khải Đoan, Nhà đày Buôn Ma Thuột, Khu Biệt điện Bảo Đại, Hang đá Đắk Tur và Tháp Yang Prong.
Quốc phòng và an ninh được củng cố, giúp duy trì trật tự an toàn xã hội ổn định, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Mặc dù Đăk Lăk đã đạt được nhiều thành tựu trong kinh tế và văn hóa - xã hội, nhưng vẫn tồn tại một số khuyết điểm Tăng trưởng kinh tế tuy cao nhưng chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế so sánh của tỉnh, trong khi chuyển dịch cơ cấu kinh tế diễn ra chậm Bên cạnh đó, một số lĩnh vực văn hóa - xã hội cũng phát triển chậm, và chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu.
Những hạn chế này đã tác động đáng kể đến tư tưởng, đạo đức, lối sống và chất lượng học tập của học sinh THCS, đặc biệt là học sinh trường PTDTNT.
2.1.2 Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đăk Lăk
2.1.2.1 Mạng lưới, quy mô trường lớp, học sinh Đến hết năm học 2015-2016, tỉnh Đăk Lăk có 1.003 trường học từ mầm non đến THPT, 16.138 lớp học với 454.116 học sinh từ mầm non đến THPT (trong đó có 156.635 học sinh dân tộc thiểu số) Toàn tỉnh có 293 trường mầm non, 424 trường Tiểu học, 232 trường THCS, 54 trường THPT Ngoài ra còn có
Tỉnh có 15 Trung tâm GDTX, 08 trường Trung cấp chuyên nghiệp, 04 trường Cao đẳng, 20 Trung tâm tin học và ngoại ngữ, cùng 184 Trung tâm học tập cộng đồng, đáp ứng nhu cầu học tập của mọi người dân và góp phần xây dựng xã hội học tập Đến tháng 5/2016, toàn tỉnh đã có 323/1.003 trường đạt chuẩn quốc gia, tương đương tỷ lệ 32,2%, trong đó giáo dục mầm non có 52/293 trường đạt tỷ lệ 17,75%.
Giáo dục Tiểu học: 184/424 trường (43,4%)
Giáo dục THCS: 82/232, đạt tỉ lệ: 35,34%;
Giáo dục THPT: 05/54, đạt tỉ lệ: 9,26 %
Thực hiện Đề án phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi theo Chương trình 15 của Tỉnh ủy và Quyết định số 1541/QĐ-UBND, ngày 23/6/2011, tỉnh Đắk Lắk đã hoàn thành mục tiêu đề ra trong giai đoạn 2011-2015 Kết quả, 182/184 xã phường (98,9%) và 15/15 huyện, thị xã, thành phố đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi (100%).
Dự án mô hình trường học mới (VNEN) đã được triển khai thành công tại 74 trường Tiểu học, theo đúng lộ trình và nhận được đánh giá cao từ Ban QLDA TW qua các đợt kiểm tra chuyên đề Trong đó, 12 trường đã thực hiện nhân rộng toàn phần với hiệu quả rõ rệt, trong khi 44 trường áp dụng một số nội dung của mô hình Bên cạnh đó, chương trình dạy học Tiếng Việt lớp 1 - Công nghệ giáo dục cũng đã được triển khai hiệu quả tại 112 trường tiểu học trong tỉnh.
Trong năm học 2015-2016, tỉnh Đăk Lăk đã đạt 100% các xã, phường, thị trấn (184/184) đạt chuẩn Phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi Trong số đó, có 131 xã đạt chuẩn mức độ I và 53 xã đạt chuẩn mức độ II.
Tổ chức dạy học theo mô hình trường học mới (VNEN) cấp THCS, năm học 2015-2016 có 96 lớp 6 (2.927 học sinh tại 43 trường THCS) và có 8 lớp 7
Tính đến tháng 5/2016, toàn tỉnh đã có 15/15 huyện, thị xã, thành phố và 84/184 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS, theo mô hình trường học mới (VNEN) với 247 học sinh thí điểm tại 4 trường THCS Mô hình này đã được công nhận từ tháng 9/2010.
Tỷ lệ công nhận tốt nghiệp THCS năm học 2015-2016: Toàn tỉnh có 27.965/28.247 học sinh, đạt tỷ lệ 99,0%
Tỷ lệ tốt nghiệp THPT năm học 2015-2016: Toàn tỉnh (sau phúc khảo) có 17.756/21.236 thí sinh đỗ tốt nghiệp, đạt 84,3%
2.1.2.2 Về các trường PTDTNT ở tỉnh Đăk Lăk
Đến năm học 2015-2016, tỉnh Đắk Lắk có 15 trường PTDTNT cấp huyện với 2.315 học sinh và 1 trường THPT DTNT cấp tỉnh với 561 học sinh Sở GD-ĐT Đắk Lắk đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất cho các trường học, đặc biệt là hệ thống trường PTDTNT, hiện tại hầu hết các trường này đều có cơ sở vật chất kiên cố, khang trang và đầy đủ.
Kinh phí tổ chức và hoạt động của hệ thống các trường PTDTNT hoàn toàn do Nhà nước cấp, với việc đầu tư hàng năm cho trang thiết bị dạy học và kinh phí sửa chữa cơ sở vật chất Đội ngũ cán bộ, giáo viên và nhân viên tại các trường PTDTNT đảm bảo đủ số lượng, với 100% cán bộ và giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn Tất cả cán bộ quản lý của các nhà trường đều được bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý giáo dục từ Học viện QLGD Đặc biệt, 15/15 trường PTDTNT cấp huyện có cán bộ quản lý và giáo viên là người dân tộc thiểu số.
Tính đến tháng 5/2016, tỉnh Đăk Lăk có 6/16 trường PTDTNT đạt chuẩn quốc gia, bao gồm 5 trường cấp huyện và 1 trường cấp tỉnh Hiện tại, tỉnh đang xây dựng trường THPT dân tộc nội trú Đăm San tại thị xã Buôn Hồ, dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm học 2017-2018.
Thực trạng hoạt động GDNGLL ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
2.2.1 Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh về vị trí, vai trò của hoạt động GDNGLL Để tìm hiểu thực trạng nhận thức của CBQL, GV, HS và phụ huynh về vị trí, vai trò của HĐGDNGLL chúng tôi sử dụng phương pháp nghiên cứu thực tiến thông qua bảng hỏi (phiếu hỏi) và phỏng vấn trực tiếp
Khi khảo sát CBQL, GV, HS và phụ huynh về vai trò của hoạt động GDNGLL tại trường PTDTNT, chúng tôi đã sử dụng ba tiêu chí đánh giá: Rất quan trọng, quan trọng và không quan trọng.
Kết quả thu đƣợc thể hiện ở bảng tổng hợp phiếu hỏi 2.1
Bảng 2.1 Bảng tổng hợp phiếu thăm dò về nhận thức của CBQL, GV,
HS và phụ huynh học sinh về vị trí, vai trò của hoạt động GDNGLL Đối tƣợng điều tra Số lƣợng
Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng
Số lƣợng Tỉ lệ % Số lƣợng Tỉ lệ % Số lƣợng Tỉ lệ %
Bảng 2.1 cho thấy rằng phần lớn cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh đều đánh giá cao vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) Cụ thể, 27.8% ý kiến cho rằng GDNGLL là “rất quan trọng”, 45.1% cho rằng “quan trọng”, trong khi chỉ 27.1% ý kiến cho rằng hoạt động này là “không quan trọng”.
* Nhận thức của CBQL về vị trí, vai trò hoạt động GDNGLL
Theo bảng 2.1, 100% cán bộ quản lý được khảo sát đều công nhận hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) có vai trò quan trọng Cụ thể, 60% khẳng định GDNGLL có vị trí rất quan trọng, trong khi 40% cho rằng hoạt động này có vị trí và vai trò quan trọng, không có ai cho rằng GDNGLL không có giá trị.
38 Điều đó chứng tỏ 100% cán bộ quản lý đều nhận thức vị trí, vai trò quan trọng của hoạt động GDNGLL trong nhà trường
Kết quả phỏng vấn 15 cán bộ quản lý giáo dục tại 5 trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Đăk Lăk cho thấy 86.7% (13/15) cho rằng việc tăng cường hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) là một giải pháp hiệu quả trong việc giáo dục tư tưởng, đạo đức và kỹ năng sống cho học sinh dân tộc thiểu số, đồng thời giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực từ hoạt động ngoài nhà trường.
Khi đánh giá hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đối với chất lượng giáo dục, 66.7% cán bộ quản lý cho rằng chất lượng giáo dục chủ yếu phụ thuộc vào chất lượng dạy-học các môn văn hóa Hoạt động GDNGLL vẫn được xem là môn phụ và không được đánh giá, xếp loại trong hồ sơ học bạ của học sinh, cho thấy nhiều cán bộ quản lý giáo dục chưa coi trọng vai trò của GDNGLL trong quá trình giáo dục-đào tạo Hơn nữa, cán bộ quản lý cũng chưa chú trọng đến việc tổ chức và chỉ đạo hoạt động GDNGLL; phần lớn các trường phổ thông dân tộc nội trú chỉ giao trách nhiệm cho Đội TNTP HCM và giáo viên chủ nhiệm trong việc tổ chức các hoạt động và chuyên đề cho từng khối lớp.
* Nhận thức của đội ngũ giáo viên về vị trí, vai trò của hoạt động GDNGLL
Theo bảng tổng hợp phiếu thăm dò, 23.8% giáo viên cho rằng hoạt động Giáo dục Ngoài giờ Lên lớp (GDNGLL) rất quan trọng, trong khi 66.7% nhận thức được vai trò của nó Tuy nhiên, vẫn còn 9.5% giáo viên chưa nhận thức rõ về tầm quan trọng của GDNGLL, cho rằng chỉ cần tập trung vào học văn hóa là đủ.
Qua phỏng vấn trực tiếp, 90.5% giáo viên (38/42) nhận thức rằng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, đồng thời giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cũng như hành vi tốt đẹp Nếu được thực hiện hiệu quả, GDNGLL sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển toàn diện của học sinh.
Tinh thần đoàn kết trong giáo dục là yếu tố quan trọng giúp bồi dưỡng tình cảm trong sáng và tốt đẹp giữa thầy và trò, cũng như giữa các học sinh với nhau Tuy nhiên, các thầy cô nhận định rằng việc này không hề đơn giản; nó đòi hỏi nỗ lực không chỉ từ phía giáo viên và học sinh mà còn cần sự hỗ trợ từ các nhà quản lý, tổ chức đoàn thể, phụ huynh và các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường.
* Nhận thức của học sinh về vị trí, vai trò hoạt động GDNGLL
Theo bảng tổng hợp phiếu thăm dò, 29.2% học sinh nhận thức được vai trò rất quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL), trong khi 35.8% cho rằng vai trò này quan trọng, và 35% còn lại cho rằng không quan trọng.
Trong cuộc phỏng vấn, nhiều học sinh nhận thức rằng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) có vai trò quan trọng, nhưng không phải tất cả đều có cái nhìn đầy đủ về ý nghĩa của nó Một số em tham gia GDNGLL vì đây là hoạt động không yêu cầu học tập căng thẳng và không có đánh giá xếp loại Họ thích tham gia vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao và tổ chức trò chơi dân gian.
Nhận thức về sở thích của các em hiện nay cho thấy rằng, lứa tuổi thiếu niên ưa chuộng các hoạt động vui chơi, giải trí và văn hóa thể thao, cũng như tham quan các di tích và danh lam thắng cảnh Những hoạt động này giúp các em thay đổi không khí sau những giờ học căng thẳng, mang lại phút giây thư giãn và phát huy tinh thần tập thể Tuy nhiên, các hoạt động thi kiến thức, trí tuệ yêu cầu học sinh tham gia phải có hiểu biết và năng lực nhất định, vì vậy không phải em nào cũng có thể tham gia.
Phần lớn học sinh nhận thức rõ ràng về ý nghĩa của việc tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL), giúp giải tỏa căng thẳng sau những giờ học mệt mỏi Tham gia các hoạt động này không chỉ rèn luyện kỹ năng sống mà còn phát triển năng khiếu, đồng thời khuyến khích sự năng động và tích cực trong học sinh.
Một số học sinh vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vị trí và vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) Họ cho rằng hoạt động này sẽ ảnh hưởng đến thời gian biểu hàng ngày tại trường, khiến cho học sinh không có đủ thời gian cho các hoạt động khác.
Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) hiện nay chưa thực sự hỗ trợ hiệu quả cho các môn học văn hóa, dẫn đến việc thiếu sự hấp dẫn và không đạt được kết quả như mong đợi.
* Nhận thức của phụ huynh học sinh về vị trí, vai trò hoạt động GDNGLL
Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk đang được chú trọng hơn bao giờ hết Mỗi trường đã chỉ định một phó Hiệu trưởng phụ trách nội trú và quản lý các hoạt động GDNGLL, kết hợp với các hoạt động giáo dục khác để đảm bảo giáo dục toàn diện cho học sinh trong giai đoạn hiện nay.
Các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk tổ chức cho học sinh tham gia hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) một cách tự giác và tích cực Hoạt động này được thực hiện theo các chủ đề tháng trong năm học, kết hợp với các sự kiện kỷ niệm như Ngày Khai giảng, Tết Trung thu, Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12 và Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3.
2.3.1 Thực trạng quản lý việc y dựng kế hoạch, chương trình hoạt động GDNGLL ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
Bảng 2.2 tổng hợp phiếu thăm dò thông tin về thực trạng quản lý kế hoạch và chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại 5 trường PTDTNT tỉnh Đắk Lắk, với số lượng đối tượng điều tra cụ thể.
Có ban hành quyết định thành lập Ban chỉ đạo HĐGDNGLL
Không ban hành quyết định thành lập Ban chỉ đạo HĐGDNGLL
Có xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động GDNGLL
Không xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động GDNGLL
Số lƣợng Tỉ lệ % Số lƣợng Tỉ lệ % Số lƣợng Tỉ lệ % Số lƣợng Tỉ lệ %
Qua khảo sát và phỏng vấn đội ngũ cán bộ quản lý tại 5 trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk, kết quả cho thấy rằng hầu hết các trường đã dựa vào các văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ hàng năm của các cấp, bao gồm Kế hoạch biên chế thời gian năm học của UBND tỉnh và Kế hoạch năm học của Sở GD-ĐT.
Dựa trên kế hoạch năm học của Phòng GD-ĐT và tình hình thực tế về đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh, cũng như điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương và cơ sở vật chất của nhà trường, cần xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) phù hợp với nhu cầu và khả năng của đơn vị.
Trong số 5 trường PTDTNT được khảo sát, chỉ có 3 trường ban hành quyết định thành lập Ban chỉ đạo hoạt động GDNGL từ đầu năm học Tuy nhiên, hoạt động của Ban chỉ đạo này còn thiếu tính thường xuyên và liên tục, chủ yếu mang tính hình thức Các thành viên chưa phát huy hết khả năng và trách nhiệm được giao, dẫn đến việc lập kế hoạch không có sự bàn bạc thống nhất, khiến một số nội dung trong kế hoạch chỉ mang tính hình thức và không được thực hiện do không phù hợp với điều kiện thực tiễn của đơn vị trong năm học.
Việc xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại các trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) tỉnh Đăk Lăk cho thấy rằng 3/5 trường đã lập kế hoạch riêng biệt, cụ thể theo tuần, tháng và năm học Tuy nhiên, các kế hoạch này vẫn chưa đầy đủ, thiếu các mục quan trọng như nội dung hoạt động, công việc cụ thể, biện pháp tổ chức thực hiện, người phụ trách, người thực hiện, thời gian tiến hành và phương án dự phòng.
Chỉ có 2/5 trường PTDTNT xây dựng kế hoạch hoạt động GDNGLL riêng, trong khi phần còn lại lồng ghép vào kế hoạch năm học chung, dẫn đến việc chưa đáp ứng yêu cầu đề ra Các bản kế hoạch này thiếu các giải pháp và biện pháp tổ chức thực hiện, chỉ tập trung vào thời gian và người phụ trách, làm giảm hiệu quả hoạt động GDNGLL tại một số trường.
Nội dung kế hoạch và chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại một số trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) chủ yếu tuân theo các yêu cầu bắt buộc từ Bộ Giáo dục và Đào tạo Tuy nhiên, phần nội dung chương trình hoạt động GDNGLL tự chọn lại ít được các trường quan tâm và triển khai.
Các kế hoạch và chương trình hiện tại chưa phản ánh rõ đặc thù của học sinh, những em học tập, ăn ở tại trường từ sáng thứ hai đến trưa thứ bảy Do đó, cần thiết kế các hoạt động phù hợp với thực tế như vui chơi giải trí sau giờ học, xem truyền hình, sinh hoạt nội trú, câu lạc bộ thể thao, và văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số Đặc biệt, kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần nhấn mạnh hơn về giáo dục kỹ năng sống và giá trị sống cho học sinh dân tộc thiểu số.
Hoạt động chuyên môn và các hoạt động khác trong nhà trường đã chiếm đa số thời gian của cán bộ giáo viên, dẫn đến việc dành thời gian cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) trở nên hạn chế.
2.3.2 Thực trạng quản lý việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
2.3.2.1 Thực trạng quản lý việc tổ chức hoạt động GDNGLL ở các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk
Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại các trường THCS, đặc biệt là các trường PTDTNT tỉnh Đăk Lăk, cần được thành lập dưới sự lãnh đạo của Phó hiệu trưởng phụ trách nội trú hoặc Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn Sự tham gia của các thành viên trong Hội đồng Sư phạm, bao gồm giáo viên Tổng phụ trách Đội, Bí thư chi đoàn, giáo viên chủ nhiệm, tổ trưởng chuyên môn, nhân viên quản sinh và nhân viên y tế, là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả hoạt động GDNGLL.
Ban chỉ đạo có vai trò quan trọng trong việc tổ chức và chỉ đạo các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại trường học Nếu không có Ban chỉ đạo, các hoạt động GDNGLL sẽ chỉ dừng lại ở những nội dung bắt buộc theo khung chương trình của Bộ GD-ĐT, dẫn đến việc phần tự chọn ít được quan tâm, thường chỉ tập trung vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao Điều này làm giảm hiệu quả của GDNGLL và chưa phát huy tối đa vai trò của nó trong giáo dục.
Từ khảo sát thực tế các trường về việc thành lập ban tổ chức hoạt động GDNGLL nhƣ sau:
- 3/5 trường PTDTNT thành lập Ban chỉ đạo hoạt động GDNGLL, 2/5 trường PTDTNT không thành lập Ban chỉ đạo hoạt động GDNGLL mà chỉ có Ban nề nếp
Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (GDNGLL) tại các trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) tỉnh Đăk Lăk bao gồm các thành phần như sau: 1 Phó hiệu trưởng, 1 giáo viên Tổng phụ trách Đội, 1 Bí thư chi đoàn, 4 giáo viên chủ nhiệm và 1 nhân viên quản sinh hoặc nhân viên y tế.
2.3.2.2 Nhiệm vụ của Ban chỉ đạo trong các nhà trường
Trưởng Ban chỉ đạo hoạt động GDNGLL chịu trách nhiệm xây dựng nội dung kế hoạch chương trình tổng thể cho năm học, đồng thời lập kế hoạch cụ thể hàng tháng và hàng tuần Ngoài ra, vị trí này còn có nhiệm vụ chỉ đạo thực hiện các chương trình và kế hoạch đã được đề ra.