QUAN HỆ TRUNG QUỐC VÀ CAMPUCHIA NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21
Trung Quốc và Campuchia có mối quan hệ lâu dài từ thế kỉ XIII, đặc biệt trong thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ 2 và sau khi Campuchia giành độc lập năm 1953 Mối quan hệ này đã trải qua nhiều thăng trầm trong bối cảnh toàn cầu đang phân chia giữa chủ nghĩa cộng sản và dân chủ, với Trung Quốc bị cô lập Để giảm thiểu ảnh hưởng từ Thái Lan và Việt Nam, Campuchia đã tìm kiếm mối quan hệ với Trung Quốc, trong khi Trung Quốc mong muốn Campuchia trở thành đồng minh thân cận để duy trì sự ủng hộ trước ảnh hưởng gia tăng của Hoa Kỳ Dù gặp nhiều trở ngại, cả hai nước đã cùng nhau vượt qua khó khăn để thiết lập mối quan hệ ngày càng bền chặt hơn.
Trong quá trình thiết lập quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia, đã xảy ra nhiều mâu thuẫn, đặc biệt liên quan đến sự hỗ trợ của Trung Quốc cho chế độ Khmer Đỏ nhằm lật đổ chính phủ Cộng hòa Khmer dưới sự lãnh đạo của Pol Pot, cùng với việc Việt Nam can thiệp quân sự để hỗ trợ chính quyền mới Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, Trung Quốc đã hàn gắn mối quan hệ với Campuchia bằng cách cung cấp viện trợ và đầu tư hàng trăm triệu USD cho chính quyền của Hun Sen sau cuộc đảo chính thành công vào năm 1997 Mối quan hệ kinh tế giữa hai nước ngày càng được củng cố, và Trung Quốc đã thực hiện các chuyến thăm thường xuyên để xoa dịu mối quan hệ, như chuyến thăm của Thủ tướng Chu Dung Cơ vào tháng 11 năm 2002, trong đó ông đã cam kết hỗ trợ phát triển nông nghiệp và cơ sở hạ tầng cho Campuchia.
Năm 2006, Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã thăm Phnom Penh và đại diện cho Trung Quốc cung cấp hơn 600 triệu USD để phát triển trụ sở mới cho Hội đồng Bộ trưởng Campuchia, đồng thời ký kết 11 hiệp định song phương Năm 2008 đánh dấu 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia, với các khoản viện trợ được xem là món quà cho Campuchia Đến tháng 12 năm 2010, Thủ tướng Hun Sen đã thăm Trung Quốc, thiết lập “Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện” giữa hai bên.
Từ năm 2002 đến 2011, quan hệ Trung Quốc - Campuchia đã chuyển từ căng thẳng sang hòa bình và hợp tác Sau khi củng cố quan hệ, hai quốc gia đã thiết lập nhiều mối quan hệ đặc biệt, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại giao và kinh tế Trung Quốc và Campuchia đã trở thành "người bạn số một" thông qua nhiều chuyến thăm và sự hỗ trợ lẫn nhau.
QUAN HỆ TRUNG QUỐC - CAMPUCHIA TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM
Trên lĩnh vực chính trị
2.2.1.1 Mối quan hệ truyền thống hữu nghị giữa Trung Quốc và Campuchia Đây chính là nền tảng vững chắc để tạo điều kiện thuận lợi cho quan hệ của hai nước tiếp tục bền vững Ban đầu quan hệ giữa hai nước có đầy ngờ vực liên quan đến cuộc nội chiến và xung đột xã hội ở Campuchia Tuy nhiên, chỉ sau gần 10 năm, cả hai nước đã nhanh chóng củng cố lại quan hệ, biến thù hận thành quý trọng Từ đó, cả hai nước cùng chú trọng cải cách mạnh mẽ về đời sống và kinh tế xã hội Cả hai cùng chủ trương đẩy mạnh các công tác đối ngoại, cùng nhau mở rộng quan hệ ra các nước, trước hết là các quốc gia trong khu vực đã tạo nhiều thuận lợi và nhiều tác động tích cực cho quan hệ giữa hai nước.
2.2.I.2 Những chuyến thăm trong quan hệ chính trị Trung Quốc - Campuchia từ năm 2012 đến năm 2019
Trong giai đoạn hiện nay, Trung Quốc đã thiết lập mối quan hệ chặt chẽ với Đảng Nhân dân Campuchia dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Hun Sen, khẳng định tình hữu nghị vững bền trong thời kỳ mới Vào năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã thực hiện chuyến thăm chính thức Campuchia từ ngày 30 tháng.
Ngày 2 tháng 4 năm 2012 đánh dấu chuyến thăm chính thức đầu tiên của người đứng đầu Nhà nước Trung Quốc đến Campuchia sau hơn một thập kỷ Vào sáng ngày 31 tháng 3 năm 2012, tại Phnom Penh, Trung Quốc và Campuchia đã thống nhất các kế hoạch hành động nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác toàn diện Hai bên đã chọn năm 2013 là “Năm Hợp tác hữu nghị Campuchia - Trung Quốc” để kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Năm 2012 cũng là năm Campuchia giữ chức chủ tịch luân phiên ASEAN, và Trung Quốc cam kết ủng hộ Phnom Penh trong vai trò ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, thể hiện sự nỗ lực của Campuchia trong việc củng cố quan hệ với Trung Quốc.
Ngày 02 tháng 9 năm 2012, theo Tân Hoa xã (CAN), Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã có một cuộc gặp Thủ tướng Campuchia Hun Sen tại buổi triển lãm Trung Quốc - Á Âu lần thứ hai được tổ chức ở phía Tây Bắc Trung Quốc Để tạo niềm tin và muốn được nhận nhiều sự quan tâm từ phía Campuchia, ông Ôn Gia Bảo không ngừng khẳng định về mối quan hệ thân thiết mặc dù quan hệ giữa hai nước đã đứng vững qua một thời gian dài đầy thử thách, tuy nhiên ông Ôn vẫn muốn sẵn sàng củng cố mối quan hệ này và muốn tăng cường hợp tác song phương với Campuchia trên nhiều lĩnh vực hơn nữa bao gồm cả y tế và cơ sở hạ tầng, giao thông, Riêng về phía Campuchia, niềm tin của ông Hun Sen dành cho Trung Quốc là rất lớn, mặc dù năm
Năm 1988, ông từng tuyên bố rằng “Trung Quốc là nguồn gốc của mọi tội lỗi”, nhưng sau 12 năm, Trung Quốc đã trở thành một chỗ dựa vững chắc cho Campuchia Ông khẳng định mối quan hệ giữa hai nước có nền tảng vững chắc và không thể lay chuyển Từ đó, Campuchia đã mở rộng hợp tác với Trung Quốc thông qua các cuộc trao đổi cấp cao về vấn đề song phương và khu vực, thúc đẩy hợp tác chiến lược toàn diện và lên kế hoạch cho các hoạt động giao lưu văn hóa, thanh niên giữa hai quốc gia.
Từ ngày 6 đến 10 tháng 4 năm 2013, Thủ tướng Hun Sen thực hiện chuyến thăm chính thức Trung Quốc theo lời mời của tân Thủ tướng Lý Khắc Cường Trong chuyến thăm, ông đã hội kiến với Chủ tịch Tập Cận Bình và tiến hành hội đàm với người đồng nhiệm.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và Campuchia đã thống nhất kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, thể hiện mối quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác toàn diện giữa hai nước Ông Lý Khắc Cường ca ngợi Campuchia là người bạn đáng tin cậy và bày tỏ hy vọng hai bên tiếp tục tăng cường hợp tác trong các vấn đề quốc tế và khu vực Thủ tướng Trung Quốc mong muốn phát triển quan hệ chiến lược toàn diện và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực trọng điểm, nhằm thúc đẩy quan hệ chính trị tốt đẹp giữa hai quốc gia.
Ngày 22 tháng 4 năm 2016, Campuchia đã tái khẳng định là đồng minh thân cận nhất của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông kể từ năm 2012 khi Campuchia nắm giữ vài trò chủ tịch luân phiên ASEAN Vào năm 2012, cùng với sự tác động của Trung Quốc, trong Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 45 (AMM-45), Campuchia đã một lần không đồng ý đưa vấn đề tranh chấp Biển Đông vào Tuyên bố chung của ASEAN Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã có một chuyến thăm đến Campuchia nhằm đảm bảo rằng Campuchia vẫn là đồng minh của Trung Quốc trong tranh chấp và vụ kiện Biển Đông Nguyên nhân có sự kiện này là vì vào năm 2014, Trung Quốc đã đặt một giàn khoan trái phép HD-981 vào sâu trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đồng thời còn có nhiều hành động khiêu khích Tuy nhiên, quan điểm của Campuchia từ trước đến nay luôn cho rằng tất cả các bên phải giải quyết tranh chấp thông qua giải pháp hòa bình. Nếu tất cả các bên tôn trọng nguyên tắc này thì tất cả sẽ không gặp rắc rối Bên cạnh đó, còn có nhiều ý kiến cho rằng Ngoại trưởng Vương Nghị đã ca ngợi Campuchia vì đây chính là quốc gia luôn hiểu và đứng bên cạnh ủng hộ Trung Quốc trong vấn đềBiển Đông Với tư cách là một nước không có tranh chấp Biển Đông, Campuchia đã tuyên bố trung lập trong vụ kiện Biển Đông, về phía Ngoại trường Trung Quốc thì cho biết cả hai bên đều cùng đạt được một đồng thuận về Biển Đông và cần tôn trọng quyền của nước thành viên Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) trong việc giải quyết các vấn đề tranh chấp Một số quốc gia như Hoa Kỳ, EU và trong đó có Việt Nam từ lâu đã nhìn nhận Campuchia dưới sự chỉ đạo của Trung Quốc thông qua các viện trợ nhưng vẫn chưa thể đưa ra nhiều quyết định liên quan đến quan hệ của Trung Quốc và Campuchia [16]
Ngày 13 tháng 10 năm 2016, chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu thăm Campuchia, chuyến đi này của chủ tịch Trung Quốc được kỳ vọng nhằm tăng cường hợp tác và gắn kết giữa hai quốc gia Trong năm 2016, Trung Quốc có khoảng 31 văn kiện hợp tác và thỏa thuận song phương muốn được kí kết với Campuchia về một loạt các lĩnh vực bao gồm công nghệ, cơ sở hạ tầng, thuế, hàng hải, Ngoài ra, trong chuyến đi này, ông Tập Cận Bình chủ yếu tập trung vào các vấn đề về thương mại và đầu tư ở Campuchia, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp. Theo ông Tập, đây chính là giai đoạn “hoàng kim” trong quan hệ giữa hai nước, chủ tịch Trung Quốc xem Campuchia như là một người anh em, một hàng xóm tốt mặc dù đường biên giới giữa hai quốc gia không gần gũi nhưng đối với ông Tập, những sự giúp đỡ của Trung Quốc và Campuchia đã giúp cho hai đất nước trở nên ngày một gần gũi với nhau hơn và Trung Quốc không hết lời khen ngợi Campuchia, từ đó Trung Quốc trở thành “Người bạn đáng tin cậy nhất của Campuchia” [17]
Vào ngày 14 tháng 10 năm 2016, trong chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, hai nước đã tăng cường hợp tác toàn diện Ông đã gặp Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni và Thủ tướng Hun Sen để ký Tuyên bố chung, nhấn mạnh sự hợp tác kinh tế và tôn trọng lập trường của nhau trong các vấn đề quốc tế, đặc biệt là vấn đề Biển Đông Cả Trung Quốc và Campuchia đều tin rằng vấn đề Biển Đông không chỉ là của riêng Trung Quốc và ASEAN, và trong bối cảnh biến động quốc tế hiện nay, hai nước cam kết giữ gìn và phát huy tình hữu nghị truyền thống.
Trung Quốc đã tái khẳng định sự ủng hộ đối với Campuchia, nhấn mạnh rằng mối quan hệ này sẽ góp phần vào hòa bình và ổn định không chỉ trong khu vực mà còn trên toàn thế giới.
Ngày 28 tháng 7 năm 2018, Ngày bầu cử Quốc hội Campuchia được diễn ra và Thủ tướng Hun Sen chắc chắn nằm trong tay phần thắng, lúc này Trung Quốc đã công khai bày tỏ sự ủng hộ của mình đến với đồng minh Hun Sen Theo báo Reuters dự kiến rằng Đảng cầm quyền của Thủ tướng Hun Sen sẽ hoàn toàn dễ dàng thắng cử khi có sự ủng hộ của Bắc Kinh Khi ông Hun Sen được hỏi về khả năng tái trúng cử của Đảng CPP thì ông xem đó là chuyện nội bộ của Campuchia, còn việc Trung Quốc cầu chúc buổi bầu cử diễn ra thắng lợi là vì Trung Quốc muốn Campuchia phát triển ổn định và ủng hộ nhân dân lựa chọn hướng đi phù hợp với điều kiện đất nước Campuchia [25]
Ngày 16 tháng 8 năm 2018, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã gửi thư cảm ơn Trung Quốc vì đã hỗ trợ Campuchia trong đợt tổ chức cuộc bầu cử và tuyên bố sẽ hợp tác chặt chẽ hơn nữa với Bắc Kinh Trước cuộc bầu cử được diễn ra, Campuchia đã nhận được nhiều loại thiết bị khác nhau đến từ Trung Quốc nhằm hỗ trợ cho cuộc bầu cử diễn ra trong hòa bình, tự do và trật tự Sau khi Thủ tướng Hun Sen gửi thư cảm ơn đến Trung Quốc thì các nhà lãnh đạo của Trung Quốc đã thể hiện sự vui mừng khi ông Hun Sen tái trúng cử một lần nữa Trong bức thư đầu tiên của Chủ tịch TậpCận Bình gửi tới lãnh đạo của Campuchia có đoạn: “Chúng tôi tin rằng Đảng CPP sẽ tiếp tục đoàn kết và dẫn dắt nhân dân Campuchia đi theo con đường phát triển bển vững phù hợp với hoàn cảnh của họ” Đây chính là một tín hiệu vô cùng quan trọng từ phía Trung Quốc đến với Campuchia từ đó sự nồng ấm trong mối quan hệ này ngày càng được thắt chặt hơn [20]
Trên lĩnh vực Kinh tế
Trong những năm gần đây, hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc và Campuchia ngày càng được củng cố, thể hiện sự phát triển mạnh mẽ trong mối quan hệ giữa hai quốc gia Từ năm 2002 đến 2011, cả hai nước đã nỗ lực xây dựng và mở rộng quan hệ, vượt qua những thách thức lịch sử Giai đoạn từ 2012 đến nay, mối quan hệ này tiếp tục được thúc đẩy, nhấn mạnh vai trò quan trọng của kinh tế trong sự gắn kết giữa Trung Quốc và Campuchia.
Năm 2019, cả Trung Quốc và Campuchia đã chứng kiến nhiều thay đổi tích cực trong bộ máy chính trị, với mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế Điều này không chỉ nhằm tạo niềm tin và sự ủng hộ từ Campuchia, mà còn mở rộng tầm ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực ASEAN và Châu Á - Thái Bình Dương Hơn nữa, sự hỗ trợ kinh tế từ Trung Quốc sẽ giúp Campuchia khai thác hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên, góp phần vào việc xây dựng và phát triển đất nước.
Quan hệ về kinh tế của Trung Quốc và Campuchia trong giai đoạn từ năm
Từ năm 2012 đến 2019, Campuchia đã trải qua sự phát triển đa dạng và phong phú thông qua nhiều hình thức như thương mại, đầu tư và các khoản vay không lãi suất từ Trung Quốc, nhằm nâng cao cơ sở hạ tầng và giao thông hàng hải.
2.2.2.1 Quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và Campuchia
Kinh tế Trung Quốc giai đoạn 2012-2019 đã có sự phát triển mạnh mẽ và tăng trưởng vượt dự báo, mặc dù từ 2012 đến 2016 có dấu hiệu suy giảm nhẹ, nhưng không ảnh hưởng nghiêm trọng đến quốc gia Trong khi đó, kinh tế Campuchia trong cùng thời kỳ cũng ghi nhận sự tăng trưởng ổn định.
Biểu đồ 2.1 Kim ngạch thương mại song phương giữa Trung Quốc và Campuchia
(Nguồn: Thống kê kim ngạch xuất khẩu của Campuchia với các nước qua từng năm)
Nhờ mở rộng hợp tác thương mại và ký kết nhiều văn kiện, kinh tế Trung Quốc và Campuchia đã cải thiện và tăng trưởng rõ rệt Năm 2012, kim ngạch thương mại song phương đạt 2,9 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2011, với mục tiêu đạt 5 tỷ USD vào năm 2017 Tuy nhiên, Trung Quốc gặp khó khăn trong việc chuyển đổi từ mô hình xuất khẩu sang mô hình cân bằng giữa xuất khẩu và nhu cầu nội địa.
■ Xuất khẩu sang Trung Quốc ■ Nhập khẩu từ Trung Quốc
Biểu đồ 2.2 Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Trung Quốc và Campuchia (Nguồn: Thống kê kim ngạch xuất khẩu của Campuchia và các nước qua từng năm)
Năm 2013, kim ngạch thương mại song phương giữa Trung Quốc và Campuchia đạt 3,2 tỷ USD Tổng kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc đạt khoảng
266 triệu USD và kim ngạch nhập khẩu từ Trung Quốc đạt đến 2,9 tỷ USD Năm
Từ năm 2014 đến 2017, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và Campuchia có sự tăng trưởng mạnh mẽ Năm 2014, tổng kim ngạch đạt 3,4 tỷ USD, trong đó Campuchia xuất khẩu 356 triệu USD và nhập khẩu hơn 3,7 tỷ USD từ Trung Quốc Đến năm 2015, con số này tăng lên 4,8 tỷ USD, với xuất khẩu của Campuchia đạt 405 triệu USD và nhập khẩu từ Trung Quốc 3,9 tỷ USD Năm 2016, tổng kim ngạch thương mại đạt 5,1 tỷ USD, trong đó Campuchia xuất khẩu 609 triệu USD và nhập khẩu 4,5 tỷ USD Đến năm 2017, quan hệ thương mại tiếp tục phát triển, đạt 6 tỷ USD, với xuất khẩu của Campuchia lên đến 753 triệu USD và nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 5,2 tỷ USD.
Cả hai quốc gia đang tích cực phát triển kinh tế thông qua các sự kiện quan trọng và Hiệp định thương mại tự do với Trung Quốc, bắt đầu từ tháng 12/2019 Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ hợp tác giữa Trung Quốc và Campuchia.
Các thỏa thuận thương mại tự do giữa Trung Quốc và Campuchia đã mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thị trường Năm 2018, kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 7,4 tỷ USD, trong đó Campuchia xuất khẩu hàng hóa trị giá 1,3 tỷ USD sang Trung Quốc Hai nước đặt mục tiêu đạt 10 tỷ USD kim ngạch thương mại song phương vào năm 2023.
2.2.2.2 Hợp tác đầu tư giữa Trung Quốc và Campuchia
Trung Quốc là đối tác kinh tế quan trọng của Campuchia, với nguồn vốn đầu tư từ nước này đã tạo ra những thay đổi lớn cho nền kinh tế Campuchia Mối quan hệ ngoại giao thân thiết giữa hai nước, cùng với sự ổn định chính trị và môi trường kinh tế vĩ mô lành mạnh, đã thúc đẩy Trung Quốc đầu tư vào Campuchia, đồng thời nâng cao tầm ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực ASEAN.
Trung Quốc là đối tác kinh tế quan trọng nhất của Campuchia, thể hiện qua những con số ấn tượng trong đầu tư Từ năm 2003 đến 2013, Trung Quốc đã đầu tư 9,6 tỷ USD vào Campuchia và cam kết thêm 13 tỷ USD, trong khi phương Tây chỉ viện trợ 12 tỷ USD trong 20 năm (1992-2012) Điều này cho thấy sự tin tưởng và mối quan hệ bền chặt giữa hai quốc gia ngày càng gia tăng Các lĩnh vực đầu tư của Trung Quốc tại Campuchia bao gồm nông nghiệp, năng lượng, may mặc, ngân hàng, viễn thông, xây dựng, bất động sản, du lịch, giao thông hàng hải, khai khoáng và thủy điện Đặc biệt, vào năm 2015, Trung Quốc đã đầu tư hơn 9,5 tỷ USD vào lĩnh vực cảng biển, cụ thể là Cảng nước sâu tại Campuchia.
Dự án tại Thành phố Thất Long, tỉnh Koh Kong, với tổng vốn đầu tư khoảng 3,8 tỷ USD do Tập đoàn phát triển Thiên Tân, Trung Quốc (UDG) thực hiện, đã chính thức khởi công vào tháng 8 năm 2015 Song song đó, Cảng biển thử hai, thuộc Dự án Golden Silver Gulf tại tỉnh Sihanoukville, có vốn đầu tư 5,7 tỷ USD do Tập đoàn đầu tư quốc tế và Phát triển du lịch Yeejia (Unite International Investment Group và Yeejia Tourism Development) từ Trung Quốc thực hiện Ngoài ra, còn có dự án cảng du lịch tại tỉnh Kep và mở rộng cảng Kampot tại tỉnh Kampot, được triển khai vào năm 2015 và dự kiến hoàn thành vào năm 2019.
Dự án Cảng nước sâu và Cảng quốc tế do Trung Quốc đầu tư sẽ tăng cường kết nối giữa các cảng biển của Campuchia, đồng thời liên kết với hệ thống cảng biển khu vực Hai cảng này sẽ tạo ra tuyến đường giao thương thuận lợi giữa tỉnh Koh Kong và tỉnh Sihanoukville, góp phần phát triển giao thương đường biển của Campuchia Đây là hai trong số những dự án phát triển cảng biển có giá trị nhất tại Campuchia trong thời gian tới.
Trung Quốc không chỉ tập trung vào cảng biển mà còn mở rộng đầu tư vào Campuchia trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, đặc biệt là sản xuất và kết nối đường bộ.
Kể từ năm 2015, Trung Quốc đã đạt được nhiều thành công trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng công nghiệp thông qua việc đầu tư hàng trăm triệu USD vào Đặc khu kinh tế Sihanoukville Mặc dù ban đầu hiệu quả của Sihanoukville SEZ không cao, nhưng đến năm 2014, khu vực này đã thu hút thêm hơn 3 tỷ USD từ vốn đầu tư bổ sung, dẫn đến sự phát triển nhanh chóng và nhiều kết quả vượt mong đợi Đến năm 2016, Sihanoukville SEZ đã trở thành biểu tượng cho sự hợp tác giữa Trung Quốc và Campuchia, đồng thời là dự án SEZ lớn nhất được Chính phủ Campuchia phê duyệt Vào tháng 6 năm 2016, Trung Quốc đã cam kết tăng thêm khoảng 500 triệu USD cho các dự án phát triển toàn diện tại Campuchia, biến Sihanoukville thành SEZ đầu tiên tại nước này tập trung vào sản phẩm nông sản và xây dựng một hệ thống đối tác mạnh mẽ.
Sau khi đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghiệp, Trung Quốc tiếp tục thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng liên kết Dự án đường cao tốc đầu tiên ở Campuchia đã được triển khai, kết nối trực tiếp tỉnh Sihanoukville với thủ đô Phnom Penh Tuyến cao tốc này không chỉ giảm sự phụ thuộc của khu kinh tế đặc biệt Sihanoukville vào cảng quốc tế Sihanoukville mà còn dự kiến tăng cường lưu lượng vận chuyển hàng hóa từ Campuchia đến các khu vực trong nước và mở rộng ra khu vực ASEAN.
Trên lĩnh vực an ninh quốc phòng
Giai đoạn 2012-2019 chứng kiến sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc tại khu vực CÁ-TBD, trong đó Campuchia đóng vai trò then chốt Sự liên kết của Campuchia với một trong hai cường quốc này sẽ quyết định lợi thế địa chính trị trong khu vực, làm cho mối quan hệ của nước này trở thành chìa khóa quan trọng để hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của cả hai quốc gia.
Năm 2013, Campuchia tuyên bố ngừng một số hợp tác quân sự với Mỹ do sự chỉ trích từ các Nghị sĩ Mỹ về cuộc bầu cử tại nước này, mặc dù Mỹ đã có mối quan hệ lâu dài và đầu tư đáng kể vào Campuchia Trong bối cảnh đó, Campuchia đã nhận 12 trực thăng Harbin Z-9 từ khoản viện trợ 195 triệu USD của Trung Quốc, cùng nhiều thiết bị quân sự khác như xe bốc dỡ và xe bếp di động Đến năm 2015, Trung Quốc tiếp tục cung cấp viện trợ cho quân đội Campuchia.
26 xe tải và hơn 3 vạn bộ quân phục [42]
Vào năm 2016, Trung Quốc và Campuchia đã tổ chức cuộc tập trận chung đầu tiên trên biển vào ngày 24 và 25 tháng 2, nhằm hỗ trợ đào tạo lẫn nhau trong công tác cứu hộ và xử lý tình huống khẩn cấp trên biển Cuộc tập trận này có sự tham gia của tổng cộng 807 thủy thủ, trong đó có 70 thủy thủ từ Campuchia và 737 thủy thủ trên ba tàu chiến của Trung Quốc.
Vào năm 2018, Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia, Tea Banh, đã thông báo rằng Campuchia đã nhận được 100 xe tăng và xe bọc thép mới từ Trung Quốc, sẽ được sử dụng trong cuộc tập trận “Kim Long” lần thứ hai, kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ giữa hai nước tại tỉnh Kampong Speu, với sự tham gia của 280 binh sĩ Campuchia và 190 binh lính Trung Quốc Cuộc tập trận này không chỉ thắt chặt mối quan hệ hữu nghị giữa hai quốc gia mà còn tập trung vào các vấn đề chống khủng bố và hỗ trợ nhân đạo, những lĩnh vực mà cả Campuchia và Trung Quốc đều quan tâm Các lãnh đạo Campuchia nhấn mạnh sự hỗ trợ của Trung Quốc trong việc nâng cao sức mạnh quốc phòng của đất nước.
Vào ngày 23 tháng 10 năm 2019, tại Bắc Kinh, RCAF thông báo Trung Quốc đã viện trợ hơn 600 triệu Nhân dân tệ cho Bộ Quốc phòng Campuchia Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trung Quốc, Ngụy Phương Hòa, đã nhấn mạnh tình cảm hữu nghị giữa hai nước và khẳng định rằng hợp tác quân sự là cơ chế quan trọng để thúc đẩy quan hệ Trung Quốc - Campuchia.
Gần đây, hợp đồng vũ khí và viện trợ quân sự của Trung Quốc cho Campuchia đang gia tăng mạnh mẽ, vượt xa mức viện trợ từ Mỹ Trung Quốc hiện là nhà cung cấp thiết bị quân sự chủ yếu cho Campuchia thông qua các hình thức hợp tác quân sự, từ đó mở rộng ảnh hưởng tại quốc gia này và giảm thiểu tác động của các nước khác.
Campuchia được Trung Quốc xem là quốc gia có vị trí địa chiến lược quan trọng, giúp Trung Quốc tiếp cận Vịnh Thái Lan và Biển Đông Ngoài việc cung cấp hỗ trợ an ninh-quốc phòng, Trung Quốc còn chú trọng đến các vấn đề chính trị và kinh tế của Campuchia, những lĩnh vực này có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bền vững và lâu dài của quốc gia.
TÁC ĐỘNG CỦA QUAN HỆ TRUNG QUỐC - CAMPUCHIA TỪ NĂM
3.1.1 Tác động của quan hệ Trung Quốc - Campuchia đến khu vực ASEAN
Trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia, chính quyền của ông Hun Sen đã duy trì sự gắn bó chặt chẽ với Bắc Kinh, thu hút sự chú ý của truyền thông trong và ngoài nước Nhờ vào các khoản hỗ trợ và cho vay khổng lồ từ Trung Quốc, Campuchia đã dần từ chối hợp tác với các nước phương Tây, trong khi ông Hun Sen liên tục thúc đẩy ngoại giao để tăng cường ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực ASEAN.
Khi mối quan hệ giữa Campuchia và Mỹ suy yếu, Trung Quốc đã nhanh chóng can thiệp bằng cách cung cấp hàng tỷ USD cho các dự án cơ sở hạ tầng và phát triển kinh tế tại Campuchia trong hơn hai thập kỷ qua Sự hỗ trợ này không chỉ bao gồm đầu tư vào giáo dục mà còn mở rộng sang lĩnh vực thương mại, với sự gia tăng rõ rệt trong quan hệ thương mại giữa hai quốc gia Trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh, Trung Quốc đang xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với Campuchia thông qua viện trợ, cung cấp và đào tạo trong các lĩnh vực y tế, kỹ thuật và giao thông vận tải.
Chuyến thăm của Chủ tịch nước Trung Quốc tới Campuchia không chỉ nhằm ký kết các hiệp định tăng cường hợp tác mà còn mang theo những khoản viện trợ lớn, giúp cải thiện toàn diện đất nước Campuchia Nhờ đó, Campuchia đang vươn lên vượt trội so với các nước Đông Nam Á và trở thành quốc gia tiên phong trong việc công khai nhận sự hỗ trợ từ Trung Quốc Trung Quốc ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của Campuchia.
Không chỉ dừng lại ở việc gây ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế của
Campuchia đã trở thành công cụ giúp Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng tại Đông Nam Á, đặc biệt trong thời gian nước này giữ chức chủ tịch ASEAN vào năm 2012 Tại các cuộc họp ASEAN ở Phnom Penh, Campuchia đã đứng về phía Trung Quốc, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử 45 năm của ASEAN mà không có tuyên bố đồng thuận rõ ràng từ khu vực Hành động này đã gây ra nhiều trở ngại cho các quyết định của ASEAN, khiến các tuyên bố chung trở nên khó khăn Nhiều bài báo từ Việt Nam và các nước ASEAN khác đã chỉ trích mạnh mẽ Campuchia, cho rằng cần xem xét lại nguyên tắc đồng thuận của ASEAN và áp dụng nguyên tắc đa số phiếu Các chuyên gia và nhà khoa học chính trị quốc tế cũng bày tỏ lo ngại về mối quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia, cho rằng Campuchia là chìa khóa để Trung Quốc dễ dàng can thiệp vào nội bộ ASEAN Trung Quốc đã tận dụng mối quan hệ này để thực hiện các hành động mờ ám, gây ảnh hưởng đến sự đoàn kết trong khu vực ASEAN.
Giữa năm 2012 và 2019, Trung Quốc không lo lắng về sự cạnh tranh ảnh hưởng ở Đông Nam Á Với vai trò kinh tế quan trọng, sự trỗi dậy của Trung Quốc được xem là nhằm thách thức vị trí hàng đầu của Mỹ, khi dự báo từ Quỹ tiền tệ thế giới cho thấy Trung Quốc có khả năng trở thành nền kinh tế số một thế giới vào năm 2020 Điều này không chỉ mang lại niềm vui cho Trung Quốc mà còn khiến Campuchia, đồng minh thân cận, thể hiện sự chào đón với sự ảnh hưởng ngày càng lan rộng của Trung Quốc trong khu vực và toàn cầu.
3.1.2 Tác động của quan hệ Trung Quốc - Campuchia đến Việt Nam
Việt Nam và Campuchia đã duy trì mối quan hệ lâu dài, bắt đầu từ việc Việt Nam hỗ trợ giải phóng Campuchia khỏi chế độ Khmer Đỏ Cả hai quốc gia đã cùng nhau vượt qua nhiều cuộc chiến tranh, khẳng định sự độc lập và toàn vẹn lãnh thổ Tình hữu nghị giữa Việt Nam và Campuchia ngày càng bền chặt, với sự tôn trọng lẫn nhau như anh em Hai nước cam kết tiếp tục phát triển quan hệ hữu nghị, đồng thời đóng góp vào sự phát triển khu vực và thế giới Để ngăn chặn những xung đột trong quá khứ tái diễn, Việt Nam và Campuchia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một biên giới lịch sử dựa trên sự tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau.
Việt Nam luôn sẵn lòng hỗ trợ Campuchia trong những lúc khó khăn, với nhiều quân tình nguyện đã hy sinh vì sự bình yên của đất nước này Tình cảm này thể hiện sự chân thành, không toan tính lợi ích cá nhân Dù quan hệ giữa hai quốc gia từng trải qua thăng trầm, hiện tại, Việt Nam và Campuchia đang cùng nhau xây dựng một lịch sử mới đầy hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau.
Quan hệ giữa Việt Nam và Campuchia đã tạo ấn tượng tích cực trong mắt các quốc gia ASEAN và thế giới, với tinh thần hợp tác đáng ghi nhận Việt Nam là một mô hình phát triển ổn định mà Campuchia có thể học hỏi Hợp tác kinh tế giữa hai nước đang được thúc đẩy mạnh mẽ, cùng với sự hỗ trợ toàn diện từ Nhà nước và Nhân dân Việt Nam trong các lĩnh vực như y tế và chăm sóc sức khỏe cho người dân Campuchia.
Gần đây, sự xuất hiện của yếu tố Trung Quốc trong quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia đã dẫn đến sự suy giảm vai trò của Việt Nam đối với Campuchia, cũng như sự ủng hộ của Campuchia dành cho Việt Nam Trung Quốc đã sử dụng viện trợ để làm giảm sự hợp tác giữa hai nước này.
Sự kiện Campuchia đến Việt Nam đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến đường biên giới lịch sử giữa hai nước, khiến tình hình biên giới trở nên căng thẳng Vào ngày 19 tháng 7 năm 2015, sự kiện này đã thu hút sự chú ý và làm dấy lên những lo ngại về an ninh biên giới.
Khoảng 2000 người dân Campuchia, dẫn đầu là các dân biểu của Đảng đối lập CNRP, đã đến khu vực giáp ranh giữa tỉnh Long An của Việt Nam và tỉnh Svay Rieng của Campuchia để tìm chứng cứ cho việc Việt Nam vi phạm quyền đất đai của Campuchia Trước đó, vào ngày 21 tháng 6, đã xảy ra một vụ xô xát giữa người dân hai nước khiến nhiều người bị thương Tuy nhiên, cả hai bên đã kiểm soát được tình hình, không để xảy ra làn sóng phản đối lớn, giúp tình hình biên giới lắng dịu hơn Một số nhà quan sát nghi ngờ rằng các động thái này có thể bị ảnh hưởng bởi Trung Quốc, nhằm làm giảm quan hệ giữa Campuchia và Việt Nam thông qua các hành động khiêu khích.
Việc Trung Quốc gia tăng hoạt động thương mại và đầu tư tại Campuchia đã tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ, ảnh hưởng đến quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Campuchia Trung Quốc không ngừng đẩy mạnh đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp Campuchia, gây áp lực lên các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp, dẫn đến việc Việt Nam phải tạm dừng một số dự án Hơn nữa, Campuchia cũng đang ưu đãi nhiều hơn cho các doanh nghiệp Trung Quốc so với doanh nghiệp Việt Nam.
3.1.3 Tác động của quan hệ Trung Quốc - Campuchia đến giải quyết những xung đột ở Biển Đông
Biển Đông hiện đang là vấn đề nóng bỏng thu hút sự chú ý của nhiều quốc gia trong khu vực và toàn cầu, không chỉ vì vị trí địa lý chiến lược mà còn vì nguồn tài nguyên thiên nhiên và khoáng sản phong phú Trong bối cảnh đó, mối quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia từ năm 2012 đến nay cũng đã có những biến chuyển đáng kể, phản ánh sự cạnh tranh và hợp tác trong khu vực.
Năm 2019, khu vực ASEAN đối mặt với tình hình căng thẳng, vừa phải giải quyết các vấn đề nội bộ vừa xử lý các tranh chấp tại Biển Đông Đặc biệt, giai đoạn ASEAN do Việt Nam làm chủ tịch vào năm 2012 đã góp phần quan trọng trong việc định hình các chính sách và chiến lược đối phó với những thách thức này.
Campuchia đã can thiệp vào nỗ lực của các quốc gia ASEAN để đạt được một lập trường chung về tranh chấp Biển Đông, thể hiện rõ trong cuộc họp ASEAN tại Phnom Penh khi nước này đứng về phía Trung Quốc và không đồng ý đưa vấn đề vào Tuyên bố chung Tiến sĩ Vladimir Kolotov nhận định rằng Trung Quốc hiện đang nắm giữ những đòn bẩy mạnh mẽ ảnh hưởng đến nhiều nước ASEAN, từ đó ngăn cản các hội nghị thượng đỉnh của Hiệp hội Bắc Kinh đã nhiều lần tác động đến các tuyên bố chung liên quan đến Biển Đông, và với việc Campuchia tiếp tục ủng hộ Trung Quốc, những nội dung quan trọng về tình hình Biển Đông không được đưa vào bản tuyên bố chung Điều này cho thấy vai trò điều phối của Campuchia đã làm chậm lại quá trình đạt được tiếng nói chung trong ASEAN, gây lo ngại rằng sự bất đồng về Biển Đông có thể ảnh hưởng đến tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.
