Tăng cường quản lý thu, chi ngân sách nhằm động viên đầy đủ và hợp lý các nguồn thu vào NSNN, tạo nguồn lực tài chính mạnh mẽ, quản lý chi ngân sách có hiệu quả, chính là yếu tố có tính quyết định để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển KTXH của thành phố trong giai đoạn 2011 – 2015 mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XIX đề ra. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước của Thành phố
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
Mục tiêu chung của nghiên cứu là hệ thống hóa lý luận về ngân sách nhà nước và quản lý thu chi, đồng thời đánh giá thực trạng công tác quản lý thu chi ngân sách nhà nước tại thành phố Việt Trì Luận án cũng đề xuất các quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu chi ngân sách nhà nước của thành phố trong thời gian tới.
+ Khái quát hóa những lý luận cơ bản về ngân sách nhà nước, quản lý thu, chi ngân sách.
+ Phân tích thực trạng quản lý thu, chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ từ năm 2006 đến năm 2010.
+ Đề xuất một số quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN của Thành phố Việt Trì trong thời gian tới.
Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được xây dựng dựa trên lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời phản ánh đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà Nước Việt Nam trong lĩnh vực quản lý tài chính và ngân sách Bên cạnh đó, luận văn cũng kế thừa có chọn lọc các công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài.
Về phương pháp nghiên cứu: vận dụng các phương pháp chung, phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp so sánh, khái quát hóa vấn đề, biểu minh họa.
5 Những đóng góp của luận văn.
Luận văn này áp dụng lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước để phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý thu chi ngân sách của thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ Dựa trên những phân tích đó, bài viết sẽ đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu chi ngân sách nhà nước của thành phố trong thời gian tới.
Luận văn này cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà lãnh đạo và nhà khoa học trong việc nghiên cứu, quản lý và điều hành ngân sách nhà nước, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
6 Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm 4 chương
- Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KTXH.
- Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ TỪ NĂM 2009 ĐẾN NAY
- Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU,CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TP VIỆT TRÌ
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ- XÃ HỘI
1.1 THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
1.1.1 Khái niệm về quản lý thu, chi ngân sách nhà nước
1.1.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một khái niệm kinh tế quan trọng, phát triển song song với sự hình thành và tiến bộ của Nhà nước Theo Luật NSNN được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 16/12/2002, NSNN bao gồm toàn bộ các khoản thu, chi do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để đảm bảo các chức năng của Nhà nước NSNN được xem như một kế hoạch tài chính quốc gia, phản ánh các khoản thu và chi dưới dạng giá trị tiền tệ Phần thu thể hiện nguồn tài chính huy động vào NSNN, trong khi phần chi phản ánh chính sách phân phối nguồn tài chính nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế - xã hội NSNN được lập và thực hiện trong một thời gian nhất định, thường là một năm, và phải được Quốc hội phê chuẩn.
NSNN là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước, phản ánh lượng tiền huy động từ thu nhập quốc dân để chi tiêu Quỹ này có hai mặt: mặt tĩnh, thể hiện các nguồn tài chính xác định tại bất kỳ thời điểm nào, và mặt động, mô tả các quan hệ phân phối giá trị gắn liền với quỹ Từ NSNN, các nguồn tài chính được phân bổ cho các ngành, lĩnh vực và địa phương trong nền kinh tế quốc dân.
NSNN là một khái niệm trong kinh tế tài chính, phản ánh hệ thống quan hệ kinh tế khách quan Hệ thống này được đặc trưng bởi các quan hệ tiền tệ trong quá trình phân phối nguồn tài chính, từ đó hình thành và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước Các quan hệ kinh tế này đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều phối tài chính công.
- Quan hệ kinh tế giữa NSNN với khu vực doanh nghiệp.
- Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các đơn vị hành chính sự nghiệp.
- Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các tầng lớp dân cư.
- Quan hệ kinh tế giữa NSNN với thị trường tài chính.
Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa NSNN với các quan hệ kinh tế
Ngân sách nhà nước (NSNN) không chỉ là hình thức biểu hiện bên ngoài mà còn là quỹ tiền tệ của Nhà nước, bao gồm các khoản thu và chi NSNN phản ánh các quan hệ kinh tế trong quá trình phân phối, thể hiện mối quan hệ phân phối và lợi ích kinh tế gắn liền với Nhà nước Mục tiêu chính của NSNN là tạo lập và sử dụng nguồn tài chính quốc gia để thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội.
Hệ thống ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm các cấp ngân sách liên kết chặt chẽ với nhau, đóng vai trò quan trọng trong việc huy động và quản lý các nguồn thu, cũng như thực hiện nhiệm vụ chi cho từng cấp ngân sách.
Các đơn vị HC sự nghiệp
Các tầng lớp dân cư
Thị trường tài chính ở hầu hết các quốc gia được tổ chức theo hệ thống quản lý hành chính nhà nước, bao gồm bốn cấp: Trung ương, tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, quận/huyện/thị xã/thành phố thuộc tỉnh, và xã/phường/thị trấn Mỗi cấp chính quyền cần có ngân sách để thực hiện nhiệm vụ theo quy định pháp luật, phù hợp với khả năng quản lý của từng cấp.
Quan hệ giữa các cấp ngân sách được thực hiện theo những nguyên tắc cơ bản sau:
- Ngân sách Trung ương và ngân sách mỗi cấp chính quyền được phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể.
Ngân sách Trung ương giữ vai trò then chốt trong việc thực hiện các nhiệm vụ chiến lược quan trọng của quốc gia, đồng thời hỗ trợ các địa phương chưa cân đối được ngân sách.
- Ngân sách địa phương được phân cấp nguồn thu để chủ động thực hiện những nhiệm vụ được giao.
Nhiệm vụ chi thuộc cấp ngân sách nào sẽ do cấp ngân sách đó đảm nhiệm Nếu cơ quan quản lý nhà nước cấp trên ủy quyền cho cơ quan cấp dưới thực hiện nhiệm vụ chi trong phạm vi chức năng của mình, thì cần chuyển kinh phí từ ngân sách cấp trên xuống ngân sách cấp dưới để thực hiện nhiệm vụ đó.
Để đảm bảo công bằng và phát triển cân đối giữa các vùng và địa phương, cần thực hiện phân chia các khoản thu ngân sách theo tỷ lệ % giữa các cấp ngân sách, cùng với việc bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới Tỷ lệ phân chia này sẽ được ổn định trong khoảng thời gian từ 3-5 năm Số bổ sung từ ngân sách cấp trên sẽ được xem như một khoản thu của ngân sách cấp dưới.
- Ngoài cơ chế bổ sung nguồn thu và cơ chế ủy quyền không được dùng ngân sách của cấp này để chi cho nhiệm vụ của cấp khác.
NSNN được quản lý theo nguyên tắc tập trung dân chủ, đảm bảo công khai minh bạch và có sự phân công, phân cấp rõ ràng trong quản lý Quyền hạn gắn liền với trách nhiệm và nguyên tắc cân đối cũng được tuân thủ để nâng cao hiệu quả quản lý Những nguyên tắc này được áp dụng nhằm đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch trong việc quản lý ngân sách nhà nước.
Bộ máy hành chính Nhà nước Việt Nam hoạt động thống nhất từ Trung ương đến địa phương, dưới sự lãnh đạo của Quốc hội và Chính phủ Ngân sách cấp dưới gắn liền với ngân sách cấp trên, tạo thành một hệ thống tài chính đồng bộ và không thể tách rời.
TW và ngân sách địa phương tạo thành một chỉnh thể thống nhất trong hệ thống ngân sách nhà nước (NSNN) NSNN được hình thành từ một cơ cấu kinh tế đồng nhất, được phân bổ trên toàn quốc, bao gồm tất cả các khoản thu và chi của Nhà nước trong một năm để thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước Hệ thống tổ chức và quản lý NSNN được thống nhất từ Trung ương đến địa phương, dưới sự lãnh đạo của Quốc hội và Chính phủ Các cơ chế, chính sách thu chi và phương thức quản lý NSNN cần được thực hiện đồng bộ theo quy định của Quốc hội và Chính phủ.