Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn ở các trường mầm non
5.2 Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn ở các trường mầm non Quận Bắc Từ Liêm Thành phố Hà Nội
5.3 Nghiên cứu, đề xuất các biện pháp đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn ở các trường mầm non Quận Bắc Từ Liêm Thành phố Hà Nội.
Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường mầm non ở Quận Bắc Từ Liêm, Thành phố Hà Nội, dựa trên điều kiện và khả năng của bản thân.
Khảo sát tại 06 trường mầm non trên địa bàn Quận Bắc Từ Liêm, Thành phố
Hà Nội là các trường: Đông Ngạc A, Đông Ngạc B, Xuân Tảo, Xuân Đỉnh A, Xuân Đỉnh B, Thụy Phương
6.3 Về đối tượng khảo sát
Cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng), tổ trưởng chuyên môn, giáo viên gồm: 300 người
Nghiên cứu đƣợc thực hiện từ tháng 11/2017 đến tháng 6/2018.
Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài tôi đã sử dụng các phương pháp sau đây:
7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập, đọc và phân tích các tài liệu liên quan đến quản lý hoạt động chuyên môn trong nhà trường là bước quan trọng trong nghiên cứu Việc phân loại và xác định các khái niệm cơ bản sẽ giúp hình thành cơ sở lý luận cho đề tài Ngoài ra, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố kiến thức và nâng cao chất lượng nghiên cứu.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1 Phương pháp quan sát đánh giá
Quan sát hoạt động chuyên môn của giáo viên
7.2.2 Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Sử dụng phiếu hỏi và phỏng vấn các chuyên gia giáo dục có kinh nghiệm trong nghiên cứu để thu thập thông tin, từ đó rút ra những kết luận cần thiết nhằm thiết kế các bảng hỏi hiệu quả.
7.2.3 Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Dựa trên kết quả lý luận và ý kiến từ các chuyên gia, chúng tôi đã xây dựng các phiếu hỏi dành cho cán bộ quản lý và giáo viên mầm non.
Phiếu 1: Hệ thống câu hỏi điều tra về thực trạng hoạt động chuyên môn của giáo viên mầm non
Phiếu 2: Hệ thống câu hỏi điều tra về thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn ở trường mầm non quận Bắc Từ liêm, Thành phố Hà Nội
7.2.4 Phương pháp phỏng vấn tọa đàm
Phỏng vấn cán bộ quản lý các trường mầm non về lĩnh vực nghiên cứu nhằm bổ sung những kết quả thu được từ các phương pháp khác
7.2.5 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Nghiên cứu kết quả công tác quản lý chất lượng giáo dục của các trường mầm non trong 3 năm gần đây
7.3 Nhóm các phương pháp xử lý số liệu
Sử dụng các công thức thống kê toán học như số điểm trung bình và hệ số tương quan thứ bậc Spearman để định lượng kết quả nghiên cứu, từ đó rút ra những nhận xét khoa học có giá trị.
Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn ở trường mầm non
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn ở các trường mầm non Quận Bắc Từ Liêm, Thành phố Hà Nội
Chương 3: Biện pháp đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn ở các trường mầm non Quận Bắc Từ Liêm, Thành phố Hà Nội.
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ĐỔI MỚI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nhiều nhà nghiên cứu giáo dục trong và ngoài nước đã tích cực nghiên cứu để tìm ra các giải pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
1.1.1 Những nghiên cứu ở nước ngoài
Các nhà nghiên cứu Xô Viết đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý giáo dục trong các công trình của họ Họ khẳng định rằng, hiệu quả tổng thể của hoạt động trường học phụ thuộc chủ yếu vào việc tổ chức hợp lý và hiệu quả các công việc của đội ngũ giáo viên.
V.A.Xukhômlinxki cùng với nhiều tác giả khác V.P.Xtrêzinxodin,
G.I Gooscaia [73], đã đưa ra một số kinh nghiệm lãnh đạo của Hiệu trưởng trong nhà trường như sau:
- Phải có sự phân công hợp lý công việc trong Ban giám hiệu (giữa Hiệu trưởng và các Phó Hiệu trưởng)
- Thường xuyên quan tâm xây dựng và bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiêp vụ cho đội ngũ giáo viên
- Tổ chức dự giờ và phân tích bài giảng, rút kinh nghiệm
Quản lý, theo Đại bách khoa toàn thư (Liên Xô-1977), là chức năng của các hệ thống có tổ chức với bản chất đa dạng như xã hội, sinh vật và kỹ thuật Chức năng này giúp bảo toàn cấu trúc xác định của hệ thống, duy trì chế độ hoạt động và thực hiện các chương trình mục tiêu.
Kể từ năm 1998, Thái Lan đã chú trọng đến việc nâng cao trình độ cho giáo viên tại các trung tâm học tập cộng đồng, nhằm thực hiện giáo dục cơ bản và đào tạo kỹ năng nghề nghiệp.
Tại Pakistan, có chương trình đào tạo nâng cao chuyên môn cho giáo viên mới vào nghề dưới 3 năm, kéo dài 3 tháng Chương trình này bao gồm các nội dung như phương pháp nghiên cứu, đánh giá học sinh, cơ sở tâm lý và giáo dục, cùng với nghiệp vụ dạy học, nhằm nâng cao năng lực giảng dạy cho giáo viên.
Triều Tiên áp dụng chính sách thiết thực nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên, yêu cầu tất cả giáo viên tham gia đầy đủ các chương trình đào tạo về nâng cao kỹ năng và chuyên môn nghiệp vụ theo quy định.
Vào giữa thập kỷ 80, Mỹ đã chú trọng đến vấn đề giáo viên trong trường học, với sự hỗ trợ từ nhà nước và các tổ chức tư nhân Báo cáo năm 1987 của Tổ hợp Carregie về chương trình chuẩn bị giáo viên cho thế kỷ 21 đã dẫn đến việc thành lập Vụ Quốc gia Mĩ về chuẩn nghề nghiệp giáo viên, nhằm nâng cao tiêu chuẩn dạy học và thành tích học tập của học sinh trên toàn quốc Cơ quan này bắt đầu cấp bằng cho giáo viên từ năm 1995.
Từ cuối thập niên 80, chính phủ Anh ngày càng chấp nhận và khuyến khích việc đào tạo theo chuẩn trong lĩnh vực dạy học Tuy nhiên, trong quá trình này, người ta vẫn thận trọng trước những yêu cầu quá chi tiết của phương pháp dạy học Hội đồng bằng cấp quốc gia đã công nhận điều này trong bản đánh giá về những bước khởi đầu của đào tạo theo chuẩn tại các trường học và cơ sở đào tạo giáo viên vào năm 1992.
Mô hình quản lý giáo dục (QLGD) do T Bush, giáo sư về QLGD và giám đốc Trung tâm phát triển quản lý giáo dục tại Đại học Leicester (Anh quốc), giới thiệu vào năm 1995 Theo T Bush, lý thuyết về QLGD được phân chia thành sáu mô hình khác nhau.
Mô hình chính thức (Formal);
Mô hình tập thể (Collegial);
Mô hình chính trị (Political);
Mô hình chủ quan (Subjective);
Mô hình mập mờ (Ambiguity);
Mô hình văn hoá (Cultural)
Các mô hình giáo dục được áp dụng rộng rãi trong nhiều thiết chế và tồn tại trong mọi khía cạnh của giáo dục Những mô hình chính thức nhấn mạnh rằng quyết định quản lý được hình thành qua một quy trình hợp lý Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động giáo dục, bao gồm cả quản lý chuyên môn Tuy nhiên, cần linh hoạt điều chỉnh và bổ sung các mô hình này để phù hợp với thực tiễn giáo dục đang ngày càng biến động và phức tạp.
Dự án Việt - Bỉ về hỗ trợ học từ xa đã giới thiệu nhiều công trình giá trị tại Việt Nam, trong đó nổi bật là cuốn sách "Một số vấn đề về đào tạo giáo viên" của Michel Develay Cuốn sách này trình bày một cách logic về quá trình học, dạy và đào tạo giáo viên, nhấn mạnh các vấn đề liên quan đến quan niệm, nội dung, phương thức đào tạo cũng như tính chất và bản sắc nghề nghiệp Mục tiêu của tác phẩm là góp phần đổi mới và nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên.
Các nhà lý luận quản lý quốc tế như F.W Taylor, H Fayol và M Weber đều nhấn mạnh rằng quản lý không chỉ là một khoa học mà còn là nghệ thuật, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
Kinh nghiệm đổi mới giáo dục thành công ở Singapore, theo Gopinathan, cung cấp những bài học quý giá cho các quốc gia khác Tương tự, nghiên cứu của Qian Haiyan (2000) về đổi mới giáo dục ở Trung Quốc và Thượng Hải đã chỉ ra những chiến lược hiệu quả Clive Dimmock (2004) nhấn mạnh vai trò của lãnh đạo trường học như một yếu tố then chốt trong việc thúc đẩy đổi mới giáo dục ở Châu Á Cuối cùng, Chris Chapman đã phân tích các quan điểm về cải tiến và đổi mới, chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa các khu vực và toàn cầu.
Theo Clive Dimmock, đại diện trường Đại học Glasgow, để đạt được một nền giáo dục tiên tiến hơn, Việt Nam cần cải thiện quản lý hoạt động chuyên môn và xây dựng chương trình giáo dục theo định hướng phát triển mới.
1.1.2 Những nghiên cứu ở trong nước
Ngày 2/9/1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập, đánh dấu sự quan tâm của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đến phát triển giáo dục Trong thư gửi cán bộ, giáo viên, công nhân viên, học sinh, sinh viên vào năm học mới 16/10/1968, Bác Hồ nhấn mạnh rằng giáo dục là nền tảng để đào tạo những người kế tục sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Đảng và nhân dân, do đó, các cấp, các ngành, Đảng và chính quyền địa phương cần chú trọng hơn nữa đến sự nghiệp giáo dục, chăm sóc nhà trường và thúc đẩy giáo dục nước nhà phát triển mạnh mẽ.
Một số khái niệm cơ bản
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, "đổi mới" được định nghĩa là việc thay đổi hoặc cải thiện để trở nên tốt hơn và tiến bộ hơn so với trước Khái niệm này nhấn mạnh đến các hoạt động của con người nhằm thay thế những cái cũ, lạc hậu bằng những cái mới, tiên tiến hơn.
Quản lý là một yếu tố thiết yếu trong mọi giai đoạn phát triển của xã hội Từ những ngày đầu của nền văn minh, con người đã phải hợp tác lao động để đối phó với sức mạnh của tự nhiên, nhằm duy trì sự tồn tại và phát triển Điều này yêu cầu có sự tổ chức, phân công công việc và hợp tác trong lao động, tức là cần thiết phải có quản lý.
C Mác nói: Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên qui mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến sự chỉ đạọ để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ chế sản xuất khác với sự vận động của các khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự mình điều khiển lấy mình, còn dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng” Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo sự phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt đƣợc mục đích của nhóm Mục tiêu của mọi nhà quản lý, nhằm hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được mục đích của nhóm về thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất Với tƣ cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, còn kiến thức tổ chức về quản lý là một khoa học. Quản lý là một hệ thống mở, hoạt động bên trong môi trường và tác động qua lại với nó Đã có nhiều tác giả đƣa ra khái niệm quản lý theo những cách tiếp cận hoạt động ở các góc độ khác nhau:
Quản lý, theo tác giả Trần Kiểm, là những tác động có kế hoạch và định hướng từ chủ thể quản lý đến đối tượng trong tổ chức nhằm vận hành hiệu quả và đạt được mục tiêu nhất định Mục tiêu của quản lý là kết hợp nỗ lực của từng cá nhân để biến thành thành tựu chung của tổ chức và xã hội.
Quản lý, theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, được định nghĩa là quá trình tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý để đạt được những mục tiêu cụ thể.
Theo Đỗ Hoàng Toàn, quản lý là quá trình tác động có tổ chức và có mục đích của người quản lý lên đối tượng quản lý, nhằm khai thác hiệu quả các tiềm năng và cơ hội trong hệ thống để đạt được mục tiêu trong bối cảnh môi trường biến động Trong bối cảnh nghiên cứu luận văn, vấn đề quản lý hoạt động chuyên môn trong ngành giáo dục được đặt ra, từ đó cần làm rõ khái niệm "quản lý giáo dục" là gì.
Quản lý giáo dục có thể được hiểu theo hai cách: nếu coi "giáo dục" là các hoạt động tác động đến thế hệ trẻ trong xã hội và nhà trường, thì "quản lý giáo dục" mang nghĩa rộng, bao quát mọi hoạt động giáo dục trong xã hội Ngược lại, nếu chỉ xem xét các hoạt động giáo dục có tổ chức trong hệ thống giáo dục, thì "quản lý giáo dục" đồng nghĩa với quản lý nhà trường và các cơ sở giáo dục đào tạo trong một khu vực hành chính cụ thể.
* Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là quá trình có hệ thống và có kế hoạch, trong đó chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau tác động một cách có ý thức nhằm đảm bảo sự hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ Điều này dựa trên việc nhận thức và vận dụng các quy luật chung của xã hội, cũng như các quy luật của giáo dục và sự phát triển tâm lý, thể lực của trẻ em.
Quản lý nhà trường, theo Phạm Minh Hạc, là việc thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm, nhằm vận hành nhà trường theo nguyên lý giáo dục Mục tiêu chính là đạt được các mục tiêu giáo dục và đào tạo cho thế hệ trẻ, cũng như cho từng học sinh.
Ngày nay, sứ mệnh phát triển giáo dục thường xuyên không chỉ tập trung vào thế hệ trẻ mà còn mở rộng cho mọi lứa tuổi Tuy nhiên, trọng tâm vẫn là giáo dục thế hệ trẻ, do đó, quản lý giáo dục được hiểu là việc điều hành hệ thống giáo dục quốc dân.
Theo Nguyễn Ngọc Quang, quản lý giáo dục và quản lý trường học là những hoạt động có mục đích và kế hoạch, nhằm đảm bảo hệ thống giáo dục vận hành theo đường lối và nguyên lý của Đảng Mục tiêu chính là nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục thế hệ trẻ, từ đó đưa hệ giáo dục Việt Nam tiến tới trạng thái mới về chất.
Trong bài giảng "Những vấn đề cơ bản về QLGD", tác giả Phạm Khắc Chương định nghĩa QLGD là việc điều hành và phối hợp các lực lượng để nâng cao công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội Hiện nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường xuyên, công tác giáo dục không chỉ dành cho thế hệ trẻ mà còn cho tất cả mọi người Dù vậy, trọng tâm vẫn là giáo dục thế hệ trẻ, do đó QLGD được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân Hơn nữa, QLGD còn là tác động có ý thức của các chủ thể quản lý nhằm đạt được kết quả mong muốn trong hoạt động giáo dục.
Quản lý giáo dục (QLGD) được hiểu là những tác động có hệ thống, có kế hoạch và có ý thức từ phía chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý, chủ yếu tập trung vào quá trình dạy học và giáo dục tại các trường học.
- Khách thể của quản lý giáo dục tổng thể là hệ thống giáo dục quốc gia
Quản lý giáo dục tổng thể bao gồm tất cả các thành tố của hệ thống giáo dục, như nhân sự, chương trình giảng dạy, hoạt động giáo dục, người học, nguồn lực và học liệu, cũng như môi trường giáo dục.
Mục tiêu của quản lý giáo dục là phát triển các thành tố của hệ thống giáo dục, chú trọng đến quy mô, cơ cấu và chất lượng của chúng.
Trường mầm non, Hiệu trưởng và giáo viên mầm non
1.3.1 Trường mầm non trong hệ thống trường học quốc dân
Trường mầm non, nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận trẻ em ở bậc học đầu tiên Tại đây, trẻ được hình thành nhân cách thông qua các hoạt động do giáo viên tổ chức Kỹ năng mà trẻ tiếp thu từ chương trình giáo dục mầm non sẽ là nền tảng cho sự học tập và thành công sau này Những năm đầu đời rất quan trọng trong việc phát triển năng lực và nhân cách của trẻ, vì trẻ đã có khả năng tiếp thu học tập bẩm sinh, với não bộ được lập trình để nhận biết và giao tiếp với thế giới xung quanh.
Chăm sóc trẻ từ lứa tuổi thơ là yếu tố quan trọng để xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển tương lai của trẻ Trường mầm non đóng vai trò thiết yếu trong việc trang bị cho trẻ những kỹ năng như tự lập, kiềm chế, và khả năng diễn đạt rõ ràng Đồng thời, môi trường này cũng giúp trẻ hình thành hứng thú với việc học, chuẩn bị cho giai đoạn giáo dục tiểu học và nâng cao khả năng sẵn sàng bước vào giáo dục phổ thông.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 (khóa XI) nhấn mạnh việc tiếp tục đổi mới và chuẩn hóa giáo dục mầm non, kết hợp chăm sóc và nuôi dưỡng với giáo dục phù hợp với tâm lý và sinh lý trẻ Mục tiêu là giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết, thẩm mỹ, và hình thành nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 Đến năm 2015, hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, nâng cao chất lượng trong những năm tiếp theo và miễn học phí trước năm 2020 Cần từng bước chuẩn hóa hệ thống trường mầm non và phát triển giáo dục mầm non dưới 5 tuổi phù hợp với điều kiện địa phương Giáo dục trẻ thơ hiện nay đã trở thành trách nhiệm của toàn Đảng và toàn dân, với trường mầm non là nơi thực hiện chính sách giáo dục mầm non của Đảng và Nhà nước.
Hội nghị Trung ương 9 (khóa XI) sẽ trở thành hiện thực nếu các trường mầm non thực hiện tốt sứ mệnh của mình.
1.3.2 Hiệu trưởng trường mầm non
Luật Giáo dục nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 2009 nêu rõ:
"Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các ho t động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận"
Thông tư số 17/2011/TT-BGDĐT, ngày 14 tháng 4 năm 2011, quy định 19 tiêu chí cho Hiệu trưởng trường mầm non, bao gồm phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống và tác phong Hiệu trưởng cần có khả năng giao tiếp và ứng xử tốt, cùng với việc học tập, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm Ngoài ra, họ phải tổ chức triển khai chương trình giáo dục mầm non, hiểu biết về quản lý, xây dựng và thực hiện quy hoạch phát triển nhà trường, cũng như quản lý tổ chức bộ máy, cán bộ, giáo viên và nhân viên Quản lý trẻ em, hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ, tài chính, tài sản, hành chính và hệ thống thông tin cũng là những nhiệm vụ quan trọng Cuối cùng, Hiệu trưởng cần tổ chức kiểm tra, kiểm định chất lượng giáo dục, thực hiện dân chủ trong hoạt động của nhà trường, và phối hợp với gia đình trẻ cũng như địa phương.
Hiệu trưởng trường mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý các hoạt động của nhà trường, bao gồm chuyên môn, nhân sự, tài chính và cơ sở vật chất, tuân thủ các quy định pháp luật và quản lý cấp trên Trong mối quan hệ với đội ngũ cán bộ, giáo viên, Hiệu trưởng cần đảm bảo đội ngũ giáo viên đông đảo về số lượng, chất lượng vững mạnh và cơ cấu đồng bộ, đây là sứ mệnh và công việc liên tục của người quản lý trong cơ sở đào tạo mầm non.
Hiệu trưởng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều tiết công việc chung của nhà trường, chịu trách nhiệm trước cấp trên về các vấn đề thuộc thẩm quyền Để xây dựng một môi trường sư phạm lành mạnh và nâng cao hiệu quả giáo dục, Hiệu trưởng cần lắng nghe và hỗ trợ giáo viên, tạo điều kiện để họ phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu Môi trường học tập cần đảm bảo tính dân chủ và khách quan, với một Hiệu trưởng có tâm huyết và tầm nhìn, bình đẳng trong quan hệ và công bằng trong quyền lợi, sẽ tạo ra một nơi làm việc an tâm cho cán bộ giáo viên, giúp họ cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục.
Đội ngũ giáo viên đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em tại trường mầm non, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học tập và sự phát triển của trẻ nhỏ.
Giáo dục mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa các mục tiêu giáo dục, với phương châm "dạy mẫu giáo là thay mẹ trẻ" Giáo viên mầm non cần có tình yêu thương và sự kiên nhẫn để nuôi dưỡng trẻ nhỏ, giúp các em phát triển thành người tốt trong tương lai Ngành giáo dục này đặc thù với đối tượng học sinh nhạy cảm, đòi hỏi giáo viên phải là người mẹ hiền thứ hai bên cạnh các cháu Sự phát triển của thế hệ mầm non tương lai phụ thuộc vào lương tâm và trách nhiệm của đội ngũ giáo viên mầm non.
Trong những năm qua, nhờ sự quan tâm của Đảng và chính quyền, giáo dục mầm non đã đạt nhiều thành tựu nổi bật, được xã hội tôn vinh Đội ngũ giáo viên mầm non đã vượt qua khó khăn, tận tình chăm sóc và giáo dục trẻ em ở nhiều vùng miền, với nhiều tấm gương tiêu biểu được ghi nhận Sự nỗ lực này khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục mầm non trong việc phát triển toàn diện nhân cách và nguồn lực con người Để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, cần có đội ngũ giáo viên đủ về số lượng và đảm bảo năng lực chuyên môn, thực hiện công tác chăm sóc và truyền thụ kiến thức cho trẻ một cách khoa học Giáo viên có trình độ sư phạm tốt sẽ tương tác tích cực với trẻ, cung cấp những trải nghiệm phong phú về phát triển ngôn ngữ.
1.4 Đổi mới quản lý hoạt động chuyên m n của Hiệu trưởng trường mầm non Đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường mầm non là một nội dung quan trọng vì đội ngũ giáo viên là yếu tố hàng đầu, là lực lƣợng nòng cốt quyết định chất lƣợng giáo dục
1.4.1 Tầm quan trọng về đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường mầm non
Hiệu trưởng mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối và chỉ đạo hoạt động chuyên môn Một Hiệu trưởng tâm huyết và có trách nhiệm sẽ nâng cao chất lượng chuyên môn, truyền cảm hứng cho đội ngũ giáo viên Họ chia sẻ tầm nhìn và giúp giáo viên nhận thức rõ ý nghĩa của sinh hoạt chuyên môn, coi đây là hoạt động học tập lẫn nhau, nơi thử nghiệm và trải nghiệm cái mới, kết nối lý thuyết với thực hành và mục tiêu với thực tế.
Trong quá trình sinh hoạt chuyên môn, sự góp ý và đánh giá của Hiệu trưởng giúp các thành viên Ban giám hiệu và giáo viên phát triển năng lực chuyên môn Để đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện đại, việc đổi mới phương pháp giáo dục là cần thiết Tuy nhiên, hoạt động sinh hoạt chuyên môn tại nhiều trường vẫn còn mang tính hình thức và thiếu hiệu quả Các buổi sinh hoạt chuyên môn thường thụ động và chưa chú trọng đổi mới Do đó, Hiệu trưởng cần đóng vai trò tiên phong trong công tác đổi mới, tìm hiểu lý luận và phương pháp giáo dục mới, đồng thời kết nối thông tin giữa giáo viên, học sinh và lãnh đạo nhà trường để đề xuất các điều chỉnh hợp lý và tìm ra phương pháp giáo dục phù hợp.
Hiệu trưởng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hoạt động của cơ sở giáo dục.
1.4.2 Nội dung đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường mầm non
Hiệu trưởng trường mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và hiệu quả hoạt động chuyên môn Họ thường xuyên tổ chức và thực hiện các nội dung quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
- Lập kế hoạch quản lý và chỉ đạo quá trình quản lý hoạt động chuyên môn
+ Tập hợp và nghiên cứu các văn bản liên quan đến việc xây dựng kế hoạch của tổ như: Kế hoạch năm học, kế hoạch chuyên môn của trường
+ Nghiên cứu các chỉ tiêu, nhiệm vụ nhà trường phân công hoặc giao trách nhiệm cho tổ
Đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường mầm non 24 1 Tầm quan trọng về đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường mầm non 24 2 Nội dung đổi mới quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường mầm non
+ Thông báo dự thảo kế hoạch đến từng thành viên trong Ban giám hiệu và yêu cầu xem xét, góp ý kiến
Tổ chức quản lý hoạt động chuyên môn có trách nhiệm điều hành và tổ chức sinh hoạt chuyên môn hiệu quả Dựa vào nhiệm vụ năm học, việc phân công trách nhiệm cần được thực hiện hợp lý, phù hợp với năng lực và sở trường của từng thành viên trong các khối Mục tiêu là phát huy tối đa năng lực của các đồng chí và đồng nghiệp, đồng thời kiên định thực hiện các phương pháp sinh hoạt chuyên môn mới.
- Kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn
+ Đánh giá việc chuẩn bị, tổ chức cho trẻ vệ sinh nhóm, lớp, cá nhân, đồ dùng vệ sinh, thiết bị…
Đánh giá kết quả dự giờ giáo viên cần tập trung vào việc thực hiện chương trình giảng dạy và áp dụng các phương pháp đổi mới trong việc soạn giáo án Điều này bao gồm việc chuẩn bị và sử dụng hiệu quả các thiết bị dạy học, cũng như cách tổ chức hoạt động lớp học Quan trọng là tạo cơ hội cho mọi trẻ tham gia vào các hoạt động trong lớp và tổ chức đánh giá các hoạt động theo chủ đề trong suốt một ngày học.
1.4.3 Hình thức và phương pháp quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng mầm non Để hoạt động chuyên môn nhà trường đi vào chiều sâu và phát huy hiệu quả thực sự, người Hiệu trưởng cần phải có hình thức và phương pháp tiến hành hoạt động chuyên môn một cách khoa học, logic, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu cần có của đặc thù nhà trường mầm non và điều quan trọng là phải lấy xuất phát điểm từ đặc điểm, tính chất của đội ngũ (trình độ, tâm lý ), của đối tượng người học, điều kiện cơ sở hạ tầng của nhà trường Tất cả các yếu tố này sẽ trực tiếp chi phối tới toàn bộ quá trình triển khai hoạt động chuyên môn của người Hiệu trưởng
Để cải thiện chất lượng công việc tại nhà trường, cần tổ chức các buổi thảo luận khách quan và dân chủ với các cộng sự nhằm đề ra phương hướng hoạt động hiệu quả hơn Hiệu trưởng cũng nên lập kế hoạch triển khai dự giờ và trao đổi kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên Hoạt động này không chỉ giúp giáo viên tự tin hơn trong công việc mà còn gắn bó với nhà trường, yêu nghề và yêu quý trẻ.
Để quản lý chuyên môn hiệu quả, Hiệu trưởng thường sử dụng hai phương pháp chính: động viên, khuyến khích và biện pháp hành chính như kiểm tra, đánh giá, đôn đốc công việc Thực tế cho thấy, việc kết hợp cả hai phương pháp này giúp nâng cao hiệu quả quản lý Qua quá trình kiểm tra và đánh giá, giáo viên sẽ được động viên nhận diện điểm mạnh và điểm yếu của mình, từ đó phát huy những mặt tích cực và khắc phục những hạn chế trong công tác chuyên môn.
1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên m n của Hiệu trưởng trường mầm non
Trong hoạt động quản lý chuyên môn, Hiệu trưởng trường mầm non thường chịu sự chi phối, tác động trực tiếp của một số yếu cơ bản nhƣ:
1.5.1 Yếu tố thuộc về bản thân người Hiệu trưởng
Luật Giáo dục 2005 quy định rõ nhiệm vụ và chức năng của Hiệu trưởng, nhấn mạnh rằng Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý toàn bộ hoạt động của nhà trường, được bổ nhiệm và công nhận bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
2 Hiệu trưởng các trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân phải được đào t o, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý trường học"
Để quản lý chuyên môn hiệu quả, Hiệu trưởng cơ sở giáo dục cần đáp ứng các tiêu chuẩn quan trọng về phẩm chất và năng lực Theo Thông tư số 17/2011/TTBGDĐT ngày 14/11/2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng trường mầm non phải đảm bảo 4 tiêu chuẩn cụ thể.
- 4 tiêu chuẩn bao gồm: Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp; năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm; năng lực quản lý trường mầm non; năng lực tổ chức phối hợp với gia đình trẻ và xã hội
- 19 tiêu chí bao gồm: phẩm chất chính trị; đạo đức nghề nghiệp; lối sống, tác phong; giao tiếp và ứng xử; học tập, bồi dƣỡng; trình độ chuyên môn; nghiệp vụ sƣ phạm; khả năng tổ chức triển khai chương trình giáo dục mầm non; hiểu biết nghiệp vụ quản lý; xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển nhà trường; quản lý tổ chức bộ máy, cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường; quản lý trẻ em của nhà trường; quản lý hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ; quản lý tài chính, tài sản nhà trường; quản lý hành chính và hệ thống thông tin; tổ chức kiểm tra, kiểm định chất lƣợng giáo dục; thực hiện dân chủ trong hoạt động của nhà trường; tổ chức phối hợp với gia đình trẻ và phối hợp giữa nhà trường và địa phương
Những tiêu chuẩn và tiêu chí trên là những yếu tố quan trọng quyết định tới chất lượng, hiệu quả của công tác quản lý chuyên môn trong nhà trường mầm non của người Hiệu trưởng mầm non Tuy nhiên, để đảm bảo có được đầy đủ các yếu tố trên, người Hiệu trưởng mầm non trước hết cần có sự nỗ lực phấn đấu của chính bản thân mình, đi sâu sát thực tiễn, luôn trau dồi lý luận khoa học giáo dục để tự trang bị cho mình có đủ kiến thức quản lý và kiến thức chuyên môn
1.5.2 Yếu tố thuộc về môi trường
Gồm cán bộ, giáo viên và đối tượng người học
1.5.2.2 Yếu tố môi trường xã hội Điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa của địa phương, của đất nước
Hai yếu tố này trực tiếp chi phối tới hiệu quả công tác quản lý của Hiệu trưởng trường mầm non Với đội ngũ cán bộ, giáo viên, đây được coi là yếu tố trực tiếp chịu sự ảnh hưởng từ công việc quản lý của người Hiệu trưởng Trình độ chuyên môn, phẩm chất đạo đức của mỗi cán bộ, giáo viên nhà trường sẽ là điều kiện, là thước đo để các quyết định quản lý của Hiệu trưởng được triển khai thành công Trong một cơ sở giáo dục mầm non, đội ngũ cán bộ, giáo viên là những người tâm huyết, có năng lực chuyên môn cao, có phẩm chất đạo đức tốt, tập thể đoàn kết sẽ là cơ sở để công việc quản lý của người Hiệu trưởng được thuận lợi, có kết quả cao Ngược lại, một môi trường nhà trường có nhiều khó khăn, bất cập như: tập thể mất đoàn kết, bè phái cục bộ, năng lực chuyên môn của cán bộ và giáo viên yếu kém sẽ khiến cho công tác quản lý của Hiệu trưởng trở nên khó khăn và đối diện nhiều thách thức Đối tượng giáo dục cũng là vấn đề đáng bàn Trường mầm non có đối tƣợng giáo dục là những trẻ em còn nhỏ tuổi, năng lực nhận thức đang ở giai đoạn ban đầu của lứa tuổi học đường cần phải chăm sóc và giáo dục Do vậy, phương pháp và cách thức quản lý của người Hiệu trưởng cũng có những đặc thù khác biệt với các bậc học khác Điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa của địa phương, của đất nước là yếu tố vừa trực tiếp vừa gián tiếp ảnh hưởng và tác động tới phương pháp quản lý của Hiệu trưởng trường mầm non
Tóm lại, Hiệu trưởng là người đứng đầu nhà trường và có vao trò cao nhất đối với hoạt động chuyên môn của nhà trường Để thực hiện tốt vai trò của nhà quản lý, người Hiệu trưởng phải có uy tín về nhân cách Trong hoạt động chuyên môn, Hiệu trưởng phải là người chỉ đạo, tổ chức thực hiện Bằng những hiểu biết lý luận, thực tiễn, Hiệu trưởng phải là người chủ động trong xây dựng kế hoạch và chịu trách nhiệm về chất lượng hoạt động chuyên môn nhà trường
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Trong chương 1, luận văn đã tổng quan vấn đề nghiên cứu và đi sâu phân tích, hệ thống hóa một số vấn đề lý luận chủ yếu của đề tài Đó là những nội dung cơ bản, cốt lõi của các khái niệm:
- Khái niệm Đổi mới”: Đổi mới là thay đổi hoặc làm cho thay đổi tốt hơn, tiến bộ hơn so với trước” Điều này cho thấy nội hàm của khái niệm đổi mới nhằm chỉ những hoạt động của con người làm thay đổi những cái cũ, lạc hậu bằng cái mới tiến bộ hơn
- Khái niệm Quản lý”: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra
