PHỤC LỤC Trang A. MỞ ĐẦU: 3 B. NỘI DUNG 10 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY PHẦN TRIẾT HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ……………....................................................10 1.1. Lý luận chung về phương pháp dạy học tích cực: 10 1.2. Thực trạng vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy phần triết học trong chương trình chính trị ở trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh. 26 Chương 2. MỘT SỐ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VỀ VIỆC VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP PHẦN TRIẾT HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT ĐỨC – HÀ TĨNH……..……32 2.1. Chuẩn bị thực nghiệm. 32 2.2. Tiến hành thực nghiệm: 34 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VÂN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY PHẦN TRIẾT HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT ĐỨC – HÀTĨNH……………….......54 3.1. Tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình, giáo trình giảng dạy và học tập cho giáo viên và sinh viên các trường cao đẳng nghề…........................54 3.2. Tăng cường công tác quản lý của nhà trường và các cấp quản lý giáo dục…………………………………………......................…………...........55 3.3. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập của giáo viên và sinh viên trong quá trình dạy học…………......................57 3.4. Nâng cao năng lực vận dụng các phương pháp dạy học tích cực và ý thức nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên giảng dạy môn chính trị nói chung và giảng dạy triết học nói riêng………………………………………........59 3.5. Nâng cao tính tích cực, chủ động, sáng tạo của với người học đối với môn học chính trị nói chung và phần triết học nói riêng………..…..…..... 62 3.6. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên…..……….. 65 KẾT LUẬN 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 72 NHỮNG CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ...........................76 PHỤ LỤC……………………………………………………..………….. 77
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY PHẦN TRIẾT HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG
Lý luận chung về phương pháp dạy học tích cực
1.1.1 Quan niệm về phương pháp dạy học tích cực:
1.1.1.1 Khái niệm phương pháp dạy học tích cực:
Trong nhiều năm qua, các phương pháp dạy học tích cực đã được nghiên cứu và phát triển bởi nhiều nhà khoa học và giáo dục Hiện nay, có nhiều quan niệm khác nhau về các phương pháp này, nhằm khuyến khích tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học.
Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia tiếng Việt (phương pháp dạy học):
Phương pháp giáo dục tích cực khuyến khích học viên tự khám phá kiến thức thông qua hành động và thao tác Giáo viên đóng vai trò là người đồng hành, tương tác và hợp tác với học sinh, đồng thời xác nhận những kiến thức mà học sinh đã tự tìm ra Qua đó, học sinh không chỉ học cách học, mà còn rèn luyện kỹ năng đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, và phát triển bản thân Học sinh cũng tự đánh giá và điều chỉnh quá trình học tập của mình, tạo nền tảng cho giáo viên trong việc đánh giá linh hoạt.
Theo Trần Hồng Quân, để đào tạo con người tự chủ, năng động và sáng tạo, phương pháp giảng dạy cần tập trung vào việc khơi dậy và phát triển khả năng tư duy độc lập trong lao động và học tập Phương pháp này thuộc hệ thống giảng dạy tích cực, với người học là trung tâm.
Theo Nguyễn Kỳ, phương pháp giáo dục hiện đại chú trọng vào việc đặt học sinh làm trung tâm, khuyến khích người học chủ động và tích cực tham gia vào quá trình học tập, khác biệt hoàn toàn so với phương pháp sư phạm truyền thống, nơi học sinh thường ở trong trạng thái thụ động.
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nhấn mạnh rằng phương pháp dạy học cần lấy người học làm trung tâm, khuyến khích họ đặt ra câu hỏi và tham gia vào những câu chuyện hấp dẫn Điều này không chỉ kích thích sự tò mò mà còn phát triển những năng lực tiềm ẩn trong mỗi cá nhân Phương pháp dạy học tích cực này giúp người học phát triển khả năng tự học và niềm đam mê với việc học, điều mà ông coi là giá trị quý báu nhất.
Theo Đỗ Ngọc Đạt, trong phương pháp giáo dục tích cực, người học không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn trở thành người tự giáo dục, tự nguyện và có ý thức về quá trình giáo dục của bản thân.
Tác giả Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh rằng phương pháp dạy học tích cực là một nhóm phương pháp giúp giáo viên hướng dẫn và tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động học tập, từ đó giúp các em nắm vững nội dung chương trình và đạt được mục tiêu bài học Thạc sĩ Lý Thị Đào cũng khẳng định rằng dạy học theo phương pháp tích cực phát huy khả năng chủ động và tích cực của người học.
Dạy như thế nào để sinh viên phải tự học
Dạy phải kích thích sự hứng thú, ham thích học tập.
Dạy phải phát huy những kiến thức và kinh nghiệm sẵn có của sinh viên” [30; tr 5]
Phương pháp dạy học tích cực được định nghĩa bởi Đậu Thị Hòa là những phương pháp nhằm phát huy tính chủ động, độc lập và sáng tạo của người học, tập trung vào việc kích thích hoạt động nhận thức Cùng quan điểm, Nguyễn Thị Thùy Dung A nhấn mạnh rằng phương pháp này cho phép người học tự tìm kiếm kiến thức, tự nghiên cứu và phát triển năng lực tự học sáng tạo, biến quá trình dạy học thành hành trình tự học Mục tiêu cuối cùng là đào tạo những con người lao động tự chủ, năng động và sáng tạo, có khả năng tư duy, giải quyết vấn đề và tự học hiệu quả.
Phương pháp tích cực trong giảng dạy Hóa học nhấn mạnh việc phát huy tính chủ động và sáng tạo của người học, nhằm kích thích hoạt động nhận thức của họ Điều này có nghĩa là phương pháp này tập trung vào việc tạo điều kiện cho người học tham gia tích cực, thay vì chỉ chú trọng vào vai trò của người dạy.
Theo tác giả Nguyễn Nghĩa Dân, phương pháp giáo dục tích cực lấy người học làm trung tâm, phù hợp với quy luật phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy Trong phương pháp này, động lực bên trong của người học là yếu tố quyết định, được hỗ trợ bởi động lực bên ngoài từ giáo viên, người có trình độ, năng lực và nghệ thuật sư phạm.
Theo PGS – TS Vũ Hồng Tiến, phương pháp dạy học tích cực là thuật ngữ chỉ những phương pháp giáo dục nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học Phương pháp này tập trung vào việc kích thích hoạt động nhận thức của học sinh, nhấn mạnh vai trò tích cực của người học thay vì người dạy Tuy nhiên, để áp dụng phương pháp này, giáo viên cần nỗ lực hơn so với dạy học theo phương pháp thụ động.
Phương pháp dạy học tích cực là sự kết hợp các yếu tố hiệu quả từ nhiều phương pháp dạy học khác nhau Mục tiêu của phương pháp này là khuyến khích tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trong quá trình tiếp thu tri thức, dưới sự hướng dẫn và chỉ đạo của giáo viên.
Nhiều nhà khoa học và giáo dục hiện nay đang nghiên cứu sâu về các khái niệm liên quan đến phương pháp dạy học tích cực Mặc dù có những cách tiếp cận và diễn đạt khác nhau, nhưng chung quy lại, các nghiên cứu đều nhấn mạnh rằng phương pháp này nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học.
1.1.2 Đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực:
1.1.2.1 Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh - sinh viên
Trong phương pháp dạy học tích cực, giáo viên cần tổ chức các hoạt động học tập khám phá, khuyến khích học sinh tham gia chủ động vào việc giải quyết nhiệm vụ học tập Thay vì thụ động tiếp nhận kiến thức, học sinh sẽ tự lực tìm tòi và khám phá những điều chưa rõ thông qua sự chỉ đạo của giáo viên Việc quan sát, thảo luận, thí nghiệm và giải quyết vấn đề theo cách riêng của mình giúp học sinh không chỉ nắm vững kiến thức và kỹ năng mới mà còn phát triển khả năng tư duy, khơi dậy trí tò mò và sự sáng tạo, từ đó tăng cường niềm đam mê học tập.
Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập không chỉ cung cấp thông tin mà còn hướng dẫn học sinh, sinh viên khám phá chân lý Điều này góp phần quan trọng trong việc tạo hứng thú và đam mê học tập cho người học.
1.1.2.2 Dạy và học chủ trọng rèn luyện phương pháp tự học
Thực trạng vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy phần triết học trong chương trình chính trị ở trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh
1.2.1 Vài nét về trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh
Vào ngày 17/11/1999, Thủ Tướng Chính phủ đã ký quyết định số 1072/QĐ-TTg phê duyệt dự án đầu tư trường dạy nghề Kỹ thuật Việt - Đức Hà Tĩnh, dự án này được hỗ trợ bởi chính phủ Cộng Hòa Liên Bang Đức Đến năm 2000, dự án được triển khai dựa trên kết quả của công hàm số 6072 BKH/KTDN từ Bộ KHĐT và công hàm số 172/2000 từ Đại sứ quán CHLB Đức Như vậy, trường dạy nghề Kỹ thuật Việt - Đức Hà Tĩnh chính thức được thành lập.
Năm 2002, theo quyết định số 919 QĐ/UB-TC ngày 3/5/2002 của UBND tỉnh Hà Tĩnh, trường đã tổ chức khóa đào tạo đầu tiên cho học sinh từ năm 2002 đến 2004 Đến năm 2007, trường cao đẳng nghề Việt Đức - Hà Tĩnh được thành lập theo quyết định số 1871/QĐ-BLĐTBXH ngày 30/12/2007 của Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, trên cơ sở nâng cấp trường dạy nghề Kỹ thuật Việt Đức - Hà Tĩnh.
Trường có trụ sở tại 371 Nguyễn Công Trứ, thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh, chuyên đào tạo nghề ở ba cấp độ: cao đẳng nghề, trung cấp nghề và sơ cấp nghề Mục tiêu của trường là cung cấp nguồn nhân lực có phẩm chất chính trị và đạo đức tốt, cùng với kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp phù hợp Học viên được trang bị sức khỏe và khả năng thích ứng với thị trường lao động, có khả năng tự tạo việc làm và hợp tác bình đẳng trong quan hệ quốc tế, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tiến hành nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ theo quy định của Luật khoa học và Công nghệ, kết hợp đào tạo với nghiên cứu và sản xuất dịch vụ khoa học Các khoa bao gồm Cơ khí, Điện - Điện tử, Công nghệ Thông tin và Khoa học cơ bản.
Năm 2008, nhà trường quản lý 2.501 HS, SV học nghề dài hạn, trong đó:
Hệ cao đẳng nghề 447 sinh viên, trung cấp nghề 2.131 HS, tăng 18 lần so với năm 2002 và 1,4 lần so với năm 2007 Riêng tuyển sinh trong 9 tháng năm học
Năm 2008, trường đã tuyển sinh 1.130 học sinh, tăng 480 so với năm 2007, và lần đầu tiên thực hiện tuyển sinh bậc cao đẳng với 436 sinh viên Ngoài việc đào tạo theo chỉ tiêu của tỉnh, trường còn liên kết với Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên để tuyển sinh 108 sinh viên và hai lớp đại học Kế toán doanh nghiệp, đại học Luật với Viện Đại học Mở Hà Nội, thu hút 180 sinh viên Trong năm 2008, trường cũng đã tổ chức đào tạo nghề ngắn hạn cho 456 học sinh, cung ứng cho xuất khẩu lao động 216 học sinh và đào tạo nghề nông thôn cho 230 học sinh Hiện tại, trường đang triển khai đào tạo trình độ cao đẳng nghề với 8 ngành, bao gồm Công nghệ hàn, Công nghệ ô tô, Chế tạo thiết bị cơ khí, Điện công nghiệp, Điện dân dụng, Kỹ thuật sửa chữa và lắp ráp máy tính, và Quản trị mạng máy tính.
Trường có đội ngũ giảng viên hùng hậu với 52 người, trong đó 2/3 được đào tạo bài bản ngay từ đầu Đội ngũ giảng viên luôn được bồi dưỡng và cập nhật phương pháp giảng dạy mới nhờ vào các dự án hỗ trợ Mỗi năm, từ 35-40 giảng viên được cử đi đào tạo dài hạn và ngắn hạn với sự hỗ trợ từ dự án của Đức.
1.2.2 Thực trạng vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy và học tập phần triết học trong chương trình chính trị ở trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh
Trường Cao đẳng Nghề Việt Đức - Hà Tĩnh chuyên đào tạo công nhân kỹ thuật, với 2/3 chương trình học tập trung vào thực hành nghề Đối tượng xét tuyển chủ yếu là học sinh đã tốt nghiệp.
Chất lượng đầu vào của học sinh tại các trường THPT hoặc tương đương thường thấp, gây ra nhiều khó khăn trong quá trình đào tạo cho cả giáo viên và học sinh, đặc biệt là trong việc tiếp thu các kiến thức trừu tượng như triết học Môn học chính trị tại các trường cao đẳng nghề được phân bổ tổng cộng 90 giờ, bao gồm 60 giờ lý thuyết, 24 giờ thảo luận và 6 giờ kiểm tra.
Trong 90 giờ học, chương trình chính trị tại trường cao đẳng nghề cung cấp cái nhìn tổng quan về triết học Mác - Lênin, kinh tế chính trị, chủ nghĩa xã hội khoa học, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam Phần triết học Mác - Lênin, mặc dù chỉ gồm 3 bài học với 17 tiết lý thuyết, thảo luận và kiểm tra, nhưng đã khái quát đầy đủ các nội dung cơ bản của triết học này, được đặt ở vị trí đầu tiên trong chương trình học.
Trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh nhận được sự quan tâm đầu tư từ Bộ Lao động, Thương binh Xã hội và chính quyền tỉnh Hà Tĩnh, đặc biệt là từ Dự án của Đức, nhằm nâng cao cơ sở hạ tầng và trang thiết bị phục vụ giảng dạy Đội ngũ giáo viên tại trường cũng được tăng cường để đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên Tuy nhiên, hiện tại, số lượng giáo viên môn chính trị vẫn còn hạn chế; ví dụ, trong năm học 2008 - 2009, chỉ có 01 giáo viên phụ trách giảng dạy cho khoảng 1000 sinh viên, khiến cô phải dạy liên tục để hoàn thành chương trình.
Năm học này, hai giáo viên tại trường Cao đẳng Nghề Việt Đức phải giảng dạy cho khoảng 600 sinh viên, cho thấy áp lực lớn trong việc hoàn thành chương trình giảng dạy Điều này đặt ra thách thức không nhỏ trong việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực vào quá trình giảng dạy chính trị.
Theo thông tin từ giáo viên giảng dạy, phương pháp thuyết trình là chủ yếu trong quá trình giảng dạy, và chưa có cơ hội áp dụng phương pháp mới Khảo sát 120 sinh viên lớp cao đẳng Hàn và cao đẳng Ôtô cho thấy 98% sinh viên cho rằng giáo viên chỉ đọc để sinh viên chép, trong khi 100% khẳng định rằng phương pháp tự luận là duy nhất trong thi cử Đặc biệt, 95% sinh viên cảm thấy môn học chính trị, đặc biệt là triết học, không thiết thực hoặc không quan tâm, trong khi chỉ 2% có ý kiến tích cực về tính hữu ích của môn học này.
Hơn 96% sinh viên cho rằng triết học khó và trừu tượng, dẫn đến sự thờ ơ và thiếu hứng thú với môn học này Kết quả khảo sát 120 sinh viên từ các lớp cao đẳng Hàn và cao đẳng Ôtô cho thấy 90% không hứng thú, 10% lưỡng lự với thái độ bình thường Đa số sinh viên không quan tâm đến môn học, chỉ học vào kỳ thi với mong muốn đạt điểm 5 để không thi lại Thực tế này yêu cầu cần sớm áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy triết học và môn học chính trị, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển toàn diện đội ngũ công nhân có tay nghề cao, phẩm chất chính trị và đạo đức, đáp ứng yêu cầu hội nhập và góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thúc đẩy kinh tế Hà Tĩnh phát triển.
TT Nội dung thăm dò ý kiến Tổng hợp Tỉ lệ %
1 Tính thiết thực của môn học:
2 Đánh giá kiến thức môn học:
3 Mức độ hứng thú đối với môn học:
4 PP giáo viên sử dụng chủ yếu trong giảng dạy:
Sử dụng phương tiện hiện đại… 0/120 0
5 Hình thức thi, kiểm tra
6 PP học tập của SV
Chỉ học trong vở ghi 116/120 97 Đọc giáo trình trước khi học bài mới 4/120 3
Trao đổi, tranh luận với bạn bè và GV 0/120 0
Tham khảo nhiều tài liệu khác 0/120 0
Chờ đến kỳ thi mới học 120/100 120
Kết luận chương 1 cho thấy việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy triết học trong chương trình chính trị tại trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh là cần thiết Phương pháp dạy học tích cực đã có nguồn gốc từ thế kỷ XIX và phát triển mạnh vào những năm 70 của thế kỷ XX, được nhiều nhà khoa học và giáo dục quan tâm Mặc dù ở Việt Nam, phương pháp này ra đời muộn hơn, nhưng trong những năm gần đây, đã được Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục và Đào tạo chú trọng áp dụng Tại trường cao đẳng nghề Việt Đức - Hà Tĩnh, một số giáo viên đã áp dụng phương pháp dạy học tích cực, nhưng vẫn chưa trở thành phương pháp chính, dẫn đến việc học sinh, sinh viên không hứng thú với môn học Để tăng cường tính tích cực học tập và khơi dậy tình cảm đối với môn học, giáo viên và nhà trường cần thường xuyên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, giúp kiến thức triết học trở nên gần gũi và dễ tiếp thu hơn.
MỘT SỐ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VỀ VIỆC VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP PHẦN TRIẾT HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT ĐỨC – HÀ TĨNH
Chuẩn bị thực nghiệm
2.1.1 Xác định mục đích của việc thực nghiệm
Việc thực hiện thí nghiệm nhằm chứng minh tính hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy triết học trong chương trình chính trị mới tại các trường cao đẳng nghề hiện nay không chỉ nâng cao hiệu quả giảng dạy mà còn giúp giáo viên tự tin hơn khi áp dụng những phương pháp này vào các bài học chính trị, đặc biệt là triết học Mác - Lênin.
Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy môn chính trị và các môn học khác sẽ nâng cao tính tích cực và sáng tạo trong học tập của học sinh, sinh viên, đồng thời khắc phục những hạn chế của phương pháp dạy học truyền thống Thực nghiệm này khẳng định tính đúng đắn của các nghiên cứu lý luận từ các nhà khoa học, nhà giáo dục và chính sách của Đảng và Nhà nước về việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục, đặc biệt là trong giảng dạy chính trị tại các trường cao đẳng nghề.
2.1.3 Thời gian, địa điểm và đối tượng thực nghiệm
2.1.3.1 Thời gian: Bắt đầu từ ngày 25 tháng 8 đến ngày 25 tháng 9 năm
2.1.3.2 Địa điểm: Tại trường cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh
2.1.3.3 Đối tượng thực nghiệm đối chứng:
- Chọn sinh viên 02 lớp cao đẳng nghề Việt Đức – Hà Tĩnh để tiến hành thực nghiệm đối chứng:
Trong chương trình chính trị tại các trường cao đẳng nghề hiện nay, môn học thực nghiệm được triển khai với 02 tiết trong tổng số 12 tiết của triết học Mác - Lênin.
* Bài 1 Khái quát về sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa Mác –Lênin (tiết 01): I C Mác; Ph Ăngghen sáng lập học thuyết;
* Bài 3 Những quy luật cơ bản về sự phát triển xã hội (Tiết 01): I Sản xuất và phương thức của sản xuất vật chất
2.1.4 Các bước tiến hành thực nghiệm:
* Lập kế hoạch thực nghiệm:
+ Chon bài để thực nghiệm;
+ Chọn đối tượng thực nghiệm;
+ Chọn thời điểm thực nghiệm;
+ Soạn giáo án thực nghiệm;
+ Chuẩn bị phương tiện phục vụ thực nghiệm: Máy chiếu, loa máy, băng hình…
Chúng tôi tiến hành khảo sát ý kiến sinh viên về việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy triết học Mác - Lênin tại trường cao đẳng nghề Việt Đức - Hà Tĩnh Mục tiêu là đánh giá hiệu quả và sự phù hợp của các phương pháp này trong chương trình chính trị.
+ Tiến hành thu thập, xử lý, thống kê các số liệu thu thập được từ việc điều tra ý kiến sinh viên sau khi tiến hành thực nghiệm.
Tiến hành thực nghiệm
2.2.1 Chuẩn bị giáo án thực nghiệm:
Chương trình chính trị bao gồm 03 bài học triết học, tương ứng với 12 tiết lý thuyết và 04 tiết thảo luận Dựa trên nghiên cứu cá nhân và ý kiến từ một số giảng viên môn chính trị tại các trường cao đẳng và trung cấp nghề, chúng tôi đã quyết định thiết kế giáo án thực nghiệm cho 02 tiết đầu tiên trong 03 bài triết học Mác – Lê nin.
Chúng tôi không tiến hành soạn lại giáo án đối chứng, vì theo ý kiến của cô giáo giảng dạy môn chính trị nhiều năm tại trường cao đẳng nghề Việt Đức, giáo án hiện tại đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu giảng dạy.
Hà Tĩnh cho biết, do nhiều lý do, giáo viên tại các cơ sở dạy nghề chủ yếu sử dụng phương pháp dạy học truyền thống khi giảng dạy triết học Mác - Lênin và môn học chính trị Vì vậy, chúng tôi quyết định tập trung vào việc soạn giảng giáo án thực nghiệm, áp dụng các phương pháp dạy học tích cực cho 02 tiết đầu tiên của 02 bài triết học trong giáo trình chính trị dành cho các trường cao đẳng nghề.
Cụ thể các giáo án thực nghiệm được thiết kế như sau:
THIẾT KẾ GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM SỐ 01 Bài 1 KHÁI QUÁT VỀ SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN (Tiết 01)
Giúp sinh viên hiểu được các tiền đề của sự hình thành chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung và triết học Mác - Lênin nói riêng
2 Về thái độ và kỹ năng:
Biết phân biệt và so sánh sự khác nhau giữa triết học Mác - Lênin với các học thuyết triết học khác; đấu tranh chống triết học duy tâm
B Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học:
GV sử dụng các phương pháp dạy học tích cực vào quá trình dạy học Gồm một số phương pháp như:
Sử dụng các phương tiện kỹ thuật hỗ trợ hiện đại như: Máy chiếu Overhead; Máy chiếu Projector; loa máy; tranh ảnh, tư liệu…
Và nhiều phương pháp khác như: Tham quan, trò chơi, đóng vai… (nếu có điều kiện)
C Tài liệu và phương tiện dạy học:
Giáo trình chính trị (dùng cho hệ cao đẳng nghề), Nxb Lao động – xã hội,
Hỏi đáp triết học Mác - Lênin;
Giáo trình triết học Mác - Lênin dùng trong các trường đại học, cao đẳng; Giáo trình chính trị dùng trong các trường trung học chuyên nghiệp;
Các báo, tạp chí chuyên ngành: tạp chí triết học, tạp chí Cộng sản…;
Máy chiếu, máy tính, loa máy, băng đĩa…
1 Các tiền đề hình thành;
2 Sự ra đời và phát triển của Học thuyết Mác (1848 – 1895)
E Hoạt động dạy và học:
Bài học đầu tiên về môn học chính trị sẽ không có kiểm tra bài cũ đối với sinh viên, mà tập trung vào việc giới thiệu đối tượng, chức năng và nhiệm vụ của môn học này.
Mở đầu bài học: Thời gian 02 phút
Trong giờ ra chơi, An và Hoa thảo luận về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, với An nhấn mạnh rằng theo giáo viên của mình, chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định vật chất tồn tại trước và quyết định ý thức GV đặt câu hỏi để khuyến khích các em suy nghĩ và bày tỏ quan điểm về ý kiến này cũng như hiểu biết về chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Cho khoảng 03 sinh viên trả lời
Bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu rõ về sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa Mác - Lênin, đặc biệt là chủ nghĩa duy vật biện chứng Nội dung bài học sẽ tập trung vào các tiền đề khoa học và những khẳng định của các nhà sáng lập chủ nghĩa này, cho thấy rằng tất cả đều dựa trên chứng cứ khoa học vững chắc.
Hoạt động của GV và SV Nội dung bài học
GV: Làm một trắc nghiệm nhỏ”:
Khoanh tròn vào những đáp án đúng :
Cách mạng công nghiệp thế kỷ XIX gắn với:
1 Chủ bao mua và những người thợ kéo sợi;
I C MÁC, PH ĂNGGHEN SÁNG LẬP HỌC THUYẾT
1 Các tiền đề hình thành: a Tiền đề kinh tế - xã hội:
- Sự củng cố và phát triển của
PTSX TBCN trong điều kiện cách mạng công nghiệp:
2 Giêm Oát và máy hơi nước
3 Cả hai phương án trên
GV: Cuộc cách mạng công nghiệp những năm đầu thể kỷ XIX, đã dẫn đến sự sự thay đổi như thế nào trong các yếu tố: LLSX; QHSX; PTSX?
GV: Lập bảng (sử dụng bảng trên nền giấy A0 – phụ lục) và yêu cầu 3 đến 5 SV trả lời: Sự phát triển của
LLSX và PTSX tư bản chủ nghĩa sẽ kéo theo hệ quả tất yếu gì?
Cách mạng công nghiệp Anh đã dẫn đến sự thay đổi căn bản trong cấu trúc giai cấp xã hội, hình thành hai giai cấp chủ yếu là tư sản và vô sản.
Sự phát triển của PTSX TBCN đã tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện của xã hội, đồng thời xóa bỏ chế độ quân chủ chuyên chế phong kiến và thiết lập thể chế cộng hòa dân chủ tự do.
Gợi ý : - Giai cấp nào áp bức bóc lột giai cấp nào? Lấy một vài ví dụ về sự bóc lột đó? Lao động trẻ em trong các
Sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất (LLSX) và quan hệ sản xuất (QHSX) trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa (TBCN) đã được củng cố Đồng thời, sản xuất trong TBCN cũng đang có những bước tiến đáng kể Tuy nhiên, trong ngành hầm mỏ, sức lao động của công nhân vẫn bị bóc lột một cách nghiêm trọng.
- Khẩu hiệu: “Tự do – Bình đẳng –
Bác ái” của giai cấp tư sản được thực hiện ra sao?
GV: Sự áp bức bóc lột của GCTS đối với GCVS dẫn đến hệ quả tất yếu nào?
Cách mạng tư sản diễn ra khi giai cấp vô sản đứng về phía giai cấp tư sản, dưới sự lãnh đạo của họ, đã đạt được thắng lợi trong việc lật đổ chế độ phong kiến và thiết lập một chế độ mới.
TBCN đã đưa giai cấp tư sản lên vị trí thống trị xã hội, trong khi giai cấp vô sản trở thành giai cấp bị trị Mâu thuẫn giữa hai giai cấp này mang tính chất đối kháng, dẫn đến nhiều cuộc đấu tranh giai cấp nổi bật, đặc biệt là ở Pháp, Anh và Đức.
GV: Em hãy lấy ví dụ về những cuộc đấu tranh tiêu biểu đó?
- Cuộc khởi nghĩa của công nhân Dệt
- Phong trào Hiến chương của công nhân Anh (1838-1848);
- Cuộc khởi nghĩa của công nhân Dệt
+ Mâu thuẫn giữa gia cấp tư sản và giai cấp vô sản ngày càng trở nên gay gắt và đối kháng
- Sự xuất hiện của giai cấp vô sản trên vũ đài lịch sử với tính cách một lực lượng chính trị - xã hội độc lập:
GV: Các em có nhận xét gì về những cuộc khởi nghĩa trên?
Các cuộc khởi nghĩa trên đặt ra yêu cầu gì?
Lênin đã viết: Học thuyết của C.Mác
Ra đời là kết quả kế thừa trực tiếp những học thuyết của các đại biểu xuất sắc trong triết học, kinh tế chính trị học và chủ nghĩa xã hội.
GV: Em hiểu như thế nào về nhận xét trên của Lênin?
GV: Mác đã kế thừa bằng cách cải tạo, lột bỏ cái vỏ thần bí trong triết học
Hêghen để xây dựng nên lý luận mới của phép biện chứng duy vật Đồng thời, cải tạo chủ nghĩa duy vật cũ, khắc
Mặc dù các cuộc khởi nghĩa diễn ra một cách tự phát và đều thất bại, chúng đã đánh dấu sự khởi đầu cho thời kỳ đấu tranh giành độc lập của giai cấp công nhân, giúp giai cấp này trở thành một lực lượng chính trị độc lập.
Để đạt được thắng lợi trong các phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân, cần thiết phải đặt ra yêu cầu về lý luận mới Những tiền đề lý luận và khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và hỗ trợ cho các phong trào này.
Tiền đề lý luận về phục tính siêu hình và những hạn chế lịch sử đã dẫn đến việc Mác và Ăng ghen phát triển triết học mới, được gọi là "triết học duy vật biện chứng".
GV: C.Mác, Ph.Ăng ghen đã có sự kế thừa tư tưởng của những đại biểu nào trong lịch sử tư tưởng nhân loại?
? Mác đã kế thừa những tư tưởng nào trong lịch sử tư tưởng nhân loại?