CƠ SỞ LÝ LU Ậ N VÀ TH Ự C TI Ễ N V Ề QU ẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY D ỰNG CƠ BẢ N T Ừ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚ C
Khái ni ệ m v ề chi đầu tư xây dựng cơ bả n t ừ ngân sách Nhà nướ c
1.1.1 Khái ni ệm chi ĐTXDCB từ NSNN a) Khái niệm chi ngân sách nhà nước
– Về mặt pháp lý, chi NSNN là các khoản chi tiêu do Chính phủ hay các pháp nhân hành chính thực hiện đểđạt được những mục tiêu công ích
Chi ngân sách nhà nước (NSNN) là hệ thống quan hệ phân phối lại thu nhập từ quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển văn hóa-xã hội, duy trì quản lý nhà nước và đảm bảo an ninh quốc phòng Đầu tư cơ bản, một phần quan trọng của chi ngân sách, là hoạt động đầu tư nhằm tạo ra tài sản cố định trong các lĩnh vực kinh tế xã hội, với mục tiêu thu lợi ích dưới nhiều hình thức khác nhau.
Tất cả các hoạt động đầu tư đều cần tài sản cố định, bao gồm các cơ sở vật chất và kỹ thuật đáp ứng tiêu chuẩn của Nhà nước Chủ đầu tư có thể có được tài sản cố định thông qua nhiều phương thức, trong đó có việc xây dựng mới các tài sản này.
Xây dựng cơ bản là một phần quan trọng trong hoạt động đầu tư xây dựng, bao gồm các hoạt động như khảo sát, thiết kế, xây dựng và lắp đặt nhằm tạo ra tài sản cố định Kết quả của quá trình này là các tài sản cố định có năng lực sản xuất và phục vụ nhất định Do đó, có thể khẳng định rằng xây dựng cơ bản là quá trình đổi mới và tái sản xuất mở rộng, được thực hiện có kế hoạch để phát triển tài sản cố định trong nền kinh tế quốc dân, bao gồm cả các ngành sản xuất vật chất và không sản xuất vật chất Đây cũng là quá trình xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội.
Chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước (NSNN) là khoản chi tài chính dành cho các công trình hạ tầng như cầu cống, bến cảng, sân bay, hệ thống thủy lợi, năng lượng và viễn thông Những công trình này không chỉ mang tính chiến lược kinh tế mà còn đóng góp vào phát triển văn hóa xã hội và phúc lợi công cộng Mục tiêu chính của khoản chi này là tạo ra sự cân đối cho nền kinh tế, kích thích quá trình vận động vốn của doanh nghiệp và tư nhân, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Nguồn vốn chi ngân sách nhà nước (NSNN) cho đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại địa phương bao gồm nhiều nguồn khác nhau như vốn hỗ trợ từ Trung ương, vốn từ ngân sách địa phương, và các nguồn tài trợ từ các chương trình dự án trên địa bàn Việc xác định và phân bổ nguồn vốn này là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả trong đầu tư xây dựng.
1.1.2 Vai trò c ủa chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước
Mặt trái của cơ chế thị trường là các cá nhân và tổ chức kinh tế thường không đầu tư vào lĩnh vực không mang lại lợi nhuận cao, trong khi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) lại rất cần thiết cho sự phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội Do đó, chỉ có chi ngân sách nhà nước cho đầu tư XDCB mới có thể thực hiện được vai trò quan trọng này Đầu tư XDCB không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế mà còn tác động đến chính trị, xã hội và an ninh quốc phòng của mỗi quốc gia.
Đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các nhà xưởng mới, trang bị công nghệ hiện đại và mở rộng, cải tạo các nhà máy cũ, từ đó nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm Sự gia tăng này không chỉ hạ giá thành sản phẩm mà còn mở rộng quy mô sản xuất và tiêu thụ, góp phần phát triển kinh tế địa phương Đầu tư, đặc biệt là XDCB, ảnh hưởng đến tổng cầu và tổng cung của xã hội, từ đó tác động đến sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế Chính phủ thường sử dụng đầu tư như một biện pháp kích cầu nhằm tăng tổng cầu, qua đó nâng cao năng lực sản xuất và dịch vụ Khi tổng cầu tăng, tổng cung cũng sẽ theo đó tăng lên, thúc đẩy sản lượng và GDP, góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững.
Chi NSNN cho đầu tư XDCB sẽ xây dựng hạ tầng kinh tế kỹ thuật như điện, đường giao thông, sân bay và cảng biển, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất kinh doanh Việc này không chỉ hạ giá thành sản phẩm mà còn thu hút đầu tư, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế.
• Về mặt chính trị, xã hội
Chi NSNN cho đầu tư XDCB góp phần xây dựng hạ tầng cơ sở tại các vùng kinh tế - xã hội khó khăn, như đường giao thông, điện, và trường học, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng thu nhập và cải thiện đời sống người dân Điều này cũng giúp thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các địa phương Bên cạnh đó, đầu tư XDCB còn tập trung vào các công trình văn hóa, nhằm duy trì và phát huy truyền thống văn hóa của địa phương và quốc gia, đồng thời nâng cao hiệu quả truyền thông.
Công trình xây dựng cơ bản trong lĩnh vực phát thanh và truyền hình đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin về các chính sách và đường lối của Nhà nước, góp phần tạo điều kiện ổn định chính trị cho quốc gia và thu hút đầu tư.
XDCB trong lĩnh vực y tế góp phần chăm sóc sức khỏe của người dân và các dịch vụ công khác cho cộng đồng
Về mặt an ninh và quốc phòng, Đại học Thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, cung cấp kiến thức và kỹ năng cần thiết cho sinh viên Trường chú trọng đến việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp ứng phó với các thách thức an ninh hiện đại, đồng thời hợp tác với các cơ quan chức năng để nâng cao hiệu quả trong công tác bảo vệ tổ quốc Với đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm và cơ sở vật chất hiện đại, Đại học Thủy lợi cam kết mang đến môi trường học tập tốt nhất cho sinh viên trong lĩnh vực này.
Kinh tế ổn định và phát triển, cùng với việc củng cố và tăng cường các mặt chính trị - xã hội, tạo ra điều kiện quan trọng cho sự ổn định an ninh và quốc phòng.
Chi đầu tư XDCB bằng vốn NSNN đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các công trình như trạm và trại quốc phòng, cũng như các dự án khác phục vụ an ninh quốc gia Những công trình này không chỉ yêu cầu nguồn vốn lớn mà còn cần kỹ thuật cao, cho thấy rằng chỉ có chi NSNN mới có khả năng thực hiện Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng không thể thiếu của chi NSNN trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản liên quan đến an ninh và quốc phòng.
Chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) là cần thiết để cung cấp hàng hóa công cộng như quốc phòng, an ninh, và các hoạt động quản lý nhà nước Đầu tư này cũng bao gồm xây dựng các công trình giao thông, liên lạc, y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, và các dự án phục vụ phát triển kinh tế quốc gia như điện lực và công nghệ thông tin Hơn nữa, cơ sở hạ tầng kỹ thuật không chỉ thu hút đầu tư mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập, và góp phần chống suy thoái kinh tế cũng như thất nghiệp Do đó, chi ngân sách nhà nước cho đầu tư XDCB là yếu tố quan trọng và không thể thiếu tại mọi quốc gia.
Qu ản lý chi đầu tư xây dựng cơ bả n t ừ ngân sách Nhà nướ c
Quản lý chi ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình phân phối và sử dụng vốn từ ngân sách nhà nước để đầu tư vào tài sản cố định Mục tiêu là tăng cường, hoàn thiện và hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật, nâng cao năng lực sản xuất phục vụ cho nền kinh tế quốc dân, đồng thời đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn.
1.2.1 N ội dung quản lý chi ĐTXDCB từ NSNN
1.2.1.1 Nguyên tắc về quản lý chi đầu tư XDCB từ NSNN
Quản lý chi ngân sách nhà nước trong đầu tư XDCB phải đảm bảo các nguyên tắc sau: a) Đúng đối tượng
Cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước được thực hiện theo phương thức không hoàn trả, nhằm đảm bảo nguồn vốn cho các dự án hạ tầng kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh Điều này tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cần thiết cho sự phát triển toàn diện và cân đối của nền kinh tế quốc dân.
Nguồn vốn cấp phát cho đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước bao gồm vốn trong nước của các cấp ngân sách nhà nước, vốn vay nợ nước ngoài của Chính phủ, và vốn viện trợ nước ngoài cho Chính phủ, các cấp chính quyền và các cơ quan nhà nước.
Nguồn vốn cấp phát từ ngân sách nhà nước (NSNN) chỉ được sử dụng cho việc thanh toán các dự án đầu tư xây dựng cơ bản theo quy định của pháp luật.
NSNN và Quy chế quản lý đầu tư và xây dựng
Các dự án thuộc đối tượng cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản của Đại học Thủy lợi được quản lý theo quy định của Nhà nước Những dự án này nhằm nâng cao cơ sở vật chất và chất lượng giáo dục tại trường Việc đầu tư vào hạ tầng không chỉ cải thiện điều kiện học tập mà còn góp phần phát triển bền vững cho ngành giáo dục Đại học Thủy lợi cam kết sử dụng nguồn vốn hiệu quả để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của sinh viên và giảng viên.
Các dự án đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh không có khả năng thu hồi vốn được quản lý theo phân cấp ngân sách nhà nước cho phát triển Những dự án này bao gồm giao thông, thủy lợi, giáo dục, y tế, trồng rừng đầu nguồn và rừng phòng hộ, các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên, cũng như các trạm thú y, nghiên cứu giống mới và cải tạo giống Ngoài ra, còn có các công trình văn hóa, xã hội, thể dục thể thao và phúc lợi công cộng, cùng với quản lý nhà nước và khoa học kỹ thuật.
Các doanh nghiệp đầu tư vào những lĩnh vực thiết yếu sẽ nhận được sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, theo quy định của pháp luật Sự tham gia của Nhà nước trong các dự án đầu tư này là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả và phát triển bền vững.
Các dự án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội bao gồm quy hoạch cho cả nước, vùng lãnh thổ và ngành nghề, trong đó có quy hoạch hệ thống khu công nghiệp Đặc biệt, quy hoạch sử dụng đất đai, các vùng kinh tế và vùng kinh tế trọng điểm cũng rất quan trọng Bên cạnh đó, quy hoạch xây dựng vùng, đô thị và nông thôn, cùng với quy hoạch chi tiết cho các trung tâm đô thị, là những yếu tố then chốt trong việc phát triển bền vững.
Các dự án khác sẽ được thực hiện theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ Việc đầu tư và xây dựng cần tuân thủ nghiêm ngặt trình tự, đảm bảo có đầy đủ tài liệu thiết kế và dự toán đã được phê duyệt.
Trình tự đầu tư và xây dựng là các giai đoạn và bước công việc cần thực hiện trong quá trình đầu tư và xây dựng công trình Tất cả các dự án đầu tư, không phân biệt quy mô hay mức vốn, đều phải tuân thủ nghiêm ngặt ba giai đoạn: chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và kết thúc xây dựng để đưa dự án vào khai thác sử dụng Trong giai đoạn thực hiện đầu tư và kết thúc xây dựng, các công việc có thể được thực hiện tuần tự hoặc song song, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng dự án Việc thực hiện đúng mục đích và kế hoạch là rất quan trọng.
Nguồn vốn NSNN đầu tư cho các công trình, dự án được xác định trong kế hoạch
Ngân sách nhà nước (NSNN) hàng năm được xác định dựa trên kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của nền kinh tế quốc dân, cùng với kế hoạch xây dựng cơ bản của từng bộ, ngành, địa phương và các đơn vị cơ sở Việc cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản phụ thuộc vào khả năng nguồn vốn của NSNN.
Quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) cần tuân thủ đúng mục đích và kế hoạch để đảm bảo tính cân đối và kế hoạch hóa của nền kinh tế quốc dân, cũng như các ngành, lĩnh vực và địa phương Việc thực hiện ngân sách phải dựa trên khối lượng thực tế hoàn thành kế hoạch và trong phạm vi giá dự toán đã được phê duyệt.
Sản phẩm xây dựng cơ bản yêu cầu vốn đầu tư lớn và thời gian xây dựng kéo dài, với kết cấu kỹ thuật phức tạp Quản lý và cấp vốn cần dựa trên khối lượng thực tế hoàn thành để đảm bảo tiến trình đầu tư diễn ra liên tục và hiệu quả Cần thực hiện kiểm tra chặt chẽ chất lượng từng khối lượng xây dựng và chất lượng công trình hoàn thành, nhằm đảm bảo vốn đầu tư được sử dụng đúng mục đích, có vật tư đầy đủ, tránh tình trạng ứ đọng, thất thoát và lãng phí.
Sản phẩm xây dựng cơ bản mang tính đơn chiếc, với mỗi công trình có thiết kế và dự toán riêng Dự toán công trình phản ánh chi phí cần thiết và xác định mức vốn tối đa được đầu tư, dựa trên tiêu chuẩn kinh tế kỹ thuật, đơn giá xây dựng cơ bản và các chính sách của Nhà nước Ngoài ra, một nguyên tắc quan trọng trong quản lý chi ngân sách nhà nước là tuân thủ theo dự toán đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Quản lý và cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản cần phải dựa trên dự toán đã được phê duyệt và chỉ được thực hiện trong phạm vi của dự toán đó.
Đặc điểm, vai trò chi đầu tư xây dựng cơ bả n t ừ ngân sách Nhà nướ c cho giáo
1.3.1 Đặc điểm của chi ĐTXDCB từ NSNN
Thứ nhất là, chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản là khoản chi lớn của NSNN nhưng không có tính ổn định
Chi đầu tư XDCB là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) của mỗi quốc gia và địa phương Khoản chi này không chỉ tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật và năng lực sản xuất dịch vụ mà còn đóng vai trò như vốn mồi, tạo môi trường đầu tư thuận lợi Quy mô chi NSNN cho đầu tư xây dựng cơ bản phụ thuộc vào các chủ trương và đường lối phát triển KT-XH của đất nước và địa phương trong từng giai đoạn.
Hiện nay, mặc dù thu NSĐP còn hạn chế nhưng các địa phương luôn chú trọng chi
Ngân sách nhà nước (NSNN) dành cho đầu tư xây dựng cơ bản ngày càng tăng, chiếm hơn 25% tổng chi ngân sách địa phương Tuy nhiên, mức chi này không ổn định qua các giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội Thứ tự và tỷ trọng ưu tiên chi NSNN cho đầu tư xây dựng cơ bản trong từng lĩnh vực và nội dung chi thường thay đổi theo từng thời kỳ.
Sau khi hoàn thành giai đoạn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, việc ưu tiên cho lĩnh vực này không còn cần thiết nữa, vì hạ tầng giao thông đã đạt được mức độ hoàn chỉnh tương đối.
Đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) bằng vốn ngân sách nhà nước là một khoản chi lớn, chiếm tỷ trọng chủ yếu trong tổng vốn chi đầu tư phát triển của ngân sách nhà nước Sự vận động của nguồn vốn này để trang trải chi phí đầu tư xây dựng cơ bản chịu sự chi phối trực tiếp bởi các đặc điểm của đầu tư XDCB.
Chi ngân sách nhà nước (NSNN) trong đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) có những đặc điểm riêng biệt, bao gồm sự tách rời giữa người quản lý và người sử dụng kết quả đầu tư, điều này có thể làm giảm chất lượng công trình và gây khó khăn trong công tác quản lý Hơn nữa, quản lý chi NSNN trong đầu tư XDCB thường được phân cấp qua nhiều cơ quan và khâu khác nhau, dẫn đến khó khăn trong việc xác định nguồn gốc thất thoát Do đó, quy trình quản lý và trách nhiệm cần phải được làm rõ trong từng giai đoạn của quản lý chi đầu tư XDCB bằng vốn NSNN.
1.3.2 Vai trò chi NSNN cho giáo d ục
Giáo dục là hoạt động hết sức cần thiết đối với phát triển xã hội và tăng cường kinh tế
Một xã hội phát triển bền vững cần nguồn lực phát triển cả về thể chất và trí tuệ, trong đó con người là yếu tố sản xuất quan trọng Kỹ năng con người, được hình thành qua giáo dục, tác động trực tiếp đến năng suất lao động và trình độ quản lý Trong thời đại trí tuệ và toàn cầu hóa, giáo dục trở thành đòn bẩy cho sự phát triển kinh tế, biến tri thức và thông tin thành nguồn tài nguyên giá trị nhất Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho tương lai, và đầu tư tài chính đóng vai trò quyết định trong việc phát triển hệ thống giáo dục quốc dân từ mầm non đến sau đại học Qua quan hệ tín dụng, tài chính có thể huy động nguồn lực để nâng cấp trang thiết bị, phát triển đội ngũ giáo viên và hỗ trợ học sinh Đầu tư từ ngân sách nhà nước là cần thiết và đóng vai trò chủ đạo trong việc nâng cao chất lượng giáo dục.
Tài chính Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính Việt Nam, với ngân sách nhà nước (NSNN) chiếm tỷ trọng lớn nhất NSNN không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xã hội theo định hướng của Đảng và Nhà nước, mà còn đặc biệt chú trọng vào giáo dục đào tạo, lĩnh vực cần thiết cho sự phát triển nguồn nhân lực Đầu tư từ NSNN cho giáo dục nhằm đảm bảo tài chính cần thiết để phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, bao gồm mở rộng mạng lưới cơ sở giáo dục, xây dựng các cơ sở giáo dục trọng điểm, và nâng cao chất lượng giáo dục Vì vậy, NSNN là nguồn tài chính chủ yếu để duy trì và phát triển hệ thống giáo dục quốc dân theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Đầu tư của Ngân sách Nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn và huy động các nguồn vốn khác cho giáo dục và đào tạo, vì giáo dục là dịch vụ công cộng có tác động tích cực đến phát triển nguồn nhân lực, yếu tố then chốt cho sự phát triển kinh tế xã hội Đầu tư NSNN cho giáo dục không chỉ là cú hích ban đầu mà còn khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong việc xây dựng và sửa chữa cơ sở vật chất trường lớp, thu hút nguồn lực từ lao động sản xuất, hợp đồng nghiên cứu khoa học của các trường và sự đóng góp từ doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế.
Nhà nước và nhân dân cần chung tay phát triển sự nghiệp giáo dục đào tạo, đồng thời khai thác nguồn viện trợ và vay nước ngoài để đầu tư cho lĩnh vực này Đầu tư vào giáo dục không chỉ mang lại lợi ích cho những người được hưởng mà còn cho toàn xã hội Tuy nhiên, nhiều cá nhân không nhận thức được tác động tích cực này khi quyết định đầu tư vào giáo dục Một số có thể không biết đến những lợi ích xã hội từ giáo dục, trong khi những người khác lại thiếu sự khuyến khích từ Nhà nước để đưa ra quyết định đầu tư Do đó, nếu không có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, mức đầu tư tư nhân cho giáo dục sẽ không đạt được tiềm năng tối đa.
NSNN đầu tư cho giáo dục đào tạo không chỉ đảm bảo ổn định đời sống cho đội ngũ giảng viên mà còn cung cấp tiền lương chính cho họ Mặc dù mức sống của giáo viên vẫn còn thấp, nhưng NSNN đã dành một phần ngân sách để hỗ trợ các khoản phụ cấp như giảng dạy, thâm niên, trách nhiệm và dạy thêm giờ, nhằm nâng cao điều kiện làm việc cho cán bộ giảng dạy trong ngành giáo dục.
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối cơ cấu giáo dục toàn ngành, thông qua việc định mức chi ngân sách hàng năm Điều này giúp định hướng sắp xếp cơ cấu các cấp học và mạng lưới trường học NSNN tập trung vào các chương trình mục tiêu quốc gia như chống mù chữ, phổ cập giáo dục, xây dựng hệ thống trường dân tộc nội trú, khuyến khích phát triển giáo dục ở vùng núi và dân tộc ít người, cũng như tăng cường cơ sở vật chất cho các trường học.
Đầu tư từ ngân sách nhà nước cho giáo dục là cần thiết để đảm bảo công bằng xã hội trong lĩnh vực này Tại nhiều quốc gia, không phải mọi công dân đều có khả năng chi trả cho các chi phí giáo dục, cả trực tiếp lẫn gián tiếp Nếu giáo dục hoàn toàn dựa vào cơ chế thị trường mà không có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, những người không đủ khả năng tài chính sẽ không thể tiếp cận giáo dục, dẫn đến mất công bằng xã hội Hơn nữa, công bằng trong giáo dục là điều kiện tiên quyết để đạt được công bằng xã hội rộng lớn hơn.
Nhà nước đầu tư cho giáo dục nhằm khắc phục khiếm khuyết của thị trường vốn, vì thị trường này không hoàn hảo và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả người vay và người cho vay Việc xác định khả năng có việc làm và thu nhập sau khi tốt nghiệp để trả nợ học tập là rất khó khăn Do đó, các tổ chức cho vay thường không dễ dàng đầu tư vào giáo dục cá nhân Sự can thiệp và đầu tư của Nhà nước là cần thiết để giải quyết những vấn đề này và thúc đẩy sự phát triển giáo dục.
Trong giai đoạn hiện nay, nguồn lực tài chính cho phát triển giáo dục ở Việt Nam chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước (NSNN) NSNN giữ vai trò quan trọng và là yếu tố quyết định trong sự nghiệp giáo dục quốc dân.
Cơ sở th ự c ti ễ n c ủ a qu ản lý chi đầu tư xây dựng cơ bả n t ừ ngân sách Nhà nướ c
1.4.1 Nh ững bài học kinh nghiệm từ các nước
Trong nền kinh tế thị trường, hiệu quả chi ngân sách nhà nước (NSNN) là yếu tố quan trọng trong đầu tư xây dựng cơ bản Theo đuổi hiệu quả tối ưu trong chi NSNN không chỉ là mục tiêu mà còn là nền tảng để nâng cao quản lý ngân sách Hiệu quả này bao gồm cả khía cạnh kinh tế và xã hội, do đó, việc đánh giá hiệu quả chi ngân sách trong đầu tư xây dựng cơ bản là cần thiết để đo lường những thành tựu đạt được Mục tiêu cuối cùng là tăng cường kiểm soát vĩ mô và quản lý vi mô, đồng thời thúc đẩy việc phân phối và sử dụng hợp lý nguồn vốn ngân sách nhà nước cho các dự án đầu tư xây dựng cơ bản.
Mỗi địa phương đều tham gia vào đầu tư xây dựng cơ bản, tuy nhiên mức độ tham gia này khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội.
Để tối ưu hóa cơ cấu chi ngân sách nhà nước (NSNN) trong đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB), cần áp dụng phương pháp khoa học nhằm xác định rõ ràng phạm vi đầu tư Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả chi tiêu của NSNN trong lĩnh vực XDCB.
Nguồn lực ngân sách nhà nước hiện nay đang gặp hạn chế, và đầu tư từ nhà nước không mang lại hiệu quả cao hơn so với đầu tư tư nhân Do đó, nhiều quốc gia trên thế giới đã chuyển đổi sang mô hình đầu tư tư nhân để tối ưu hóa hiệu quả kinh tế Khu vực tư nhân có khả năng đầu tư vào những lĩnh vực mà nhà nước không thể đáp ứng, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước cho các dự án xây dựng cơ bản.
Một là, cần có một hướng dẫn cụ thể cho từng khâu quản lýchi NSNN trong đầu tư
XDCB, các phương pháp đánh giá, kỹ thuật đánh giá và các chỉ tiêu đánh giá cụ thể cho từng lĩnh vực đầu tư XDCB
Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng là rất cần thiết Các cơ quan đánh giá, kiểm tra và thanh tra đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý chi ngân sách nhà nước trong lĩnh vực đầu tư.
XDCB có thông tin, kế thừa và phản hồi để ngày cànghoàn thiện quản lý và nâng cao hiệu quảđầu tư XDCB
Ba là, chú trọng vào việc tuyển dụng và đào tạo nhân viên, cũng như cán bộ quản lý chuyên nghiệp, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản.
Bốn là, quy định trách nhiệm rõ ràng trong từng khâu quản lý chi NSNN trong đầu tư
XDCB nhấn mạnh tầm quan trọng của trách nhiệm đối với người quyết định đầu tư Người quyết định đầu tư, thường là chủ dự án, cần có trình độ chuyên môn phù hợp, chịu trách nhiệm cho các quyết định của mình và được hưởng lợi từ kết quả đầu tư.
Năm là, việc tăng cường tính hiệu lực của đánh giá và sau đánh giá là rất quan trọng Các đánh giá không chỉ giúp rút kinh nghiệm cho các năm tiếp theo mà còn phải xác định rõ trách nhiệm đối với các sai phạm và thất thoát trong quản lý Hơn nữa, các đánh giá này là cơ sở để thực hiện các hình thức thưởng phạt, nhằm ngăn chặn việc lặp lại sai phạm trong quản lý chi ngân sách nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản.
Các nước EU đặc biệt chú trọng đến công tác lập kế hoạch, trong đó kế hoạch đầu tư cần được liên kết chặt chẽ với ngân sách, chính sách và chiến lược phát triển của quốc gia và địa phương.
Nhiều quốc gia hiện nay đang áp dụng MTEF (khuôn khổ chi tiêu trung hạn) để quản lý chi tiêu công, với mục tiêu lập kế hoạch vốn bền vững cho đầu tư xây dựng cơ bản trong trung và dài hạn.
Ba là, coi trọng công tác thẩm định, đặc biệt là phân tích lợi ích của dự án đầu tư
XDCB đóng vai trò quyết định trong việc chấp nhận dự án, vì vậy cần phân bổ nguồn vốn hạn chế cho dự án A hoặc dự án B để tối ưu hóa hiệu quả chi ngân sách nhà nước Do đó, cần có hướng dẫn chi tiết về các phương pháp và kỹ thuật thẩm định cho từng chính sách, chương trình, dự án đầu tư XDCB Các kết quả đầu ra và kết quả của mỗi chính sách, chương trình, dự án cũng cần được quy định rõ ràng và có chỉ tiêu đo lường cụ thể để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý ngân sách.
Công tác thanh tra, kiểm tra đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và điều chỉnh công tác quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) trong đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) cho tương lai Kết quả đánh giá từ các hoạt động này sẽ giúp hoàn thiện quy trình quản lý, đảm bảo hiệu quả và minh bạch trong sử dụng ngân sách.
Tăngcường giám sát của cộng đồng, hoàn thiện cơ chếđể người dân kiểm tra hiệu quả của chi ngân sách
Hoạt động đầu tư của các nước được quản lý chặt chẽ theo luật, với các điều khoản cụ thể được quy định rõ ràng Việc thiết lập một sổ tay quản lý đầu tư công cho cán bộ quản lý sẽ giúp họ nắm vững quy trình, tránh sai sót trong công tác quản lý Đồng thời, các quốc gia cũng nhấn mạnh trách nhiệm của người quyết định đầu tư, người này không chỉ là chủ dự án mà còn phải có trình độ chuyên môn, chịu trách nhiệm và được hưởng lợi từ kết quả đầu tư.
Nhân tố con người và kỹ năng quản lý trong đầu tư xây dựng cơ bản luôn được đánh giá cao và cần được đầu tư một cách hợp lý.
Báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2004 mang tên “Việt Nam quản lý chi tiêu công để tăng trưởng và giảm nghèo” cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình hình đầu tư xây dựng cơ bản trong ngành giáo dục hiện nay, mặc dù số liệu đã cũ nhưng vẫn có giá trị tham khảo.