Lịch sử vấn đề
Y Điêng Kpăhôp, sinh ngày 15 tháng 2 năm 1928 tại Buôn Thung, Xã Đức Bình Đông, Huyện Sông Hinh, Tỉnh Phú Yên, đã tham gia cách mạng từ rất sớm Ông làm thư ký xã bộ Việt Minh tại xã Ca Bin, Đắk Lắk vào tháng 10 năm 1945, và sau đó tham gia cách mạng tại Đắk Lắk, làm cán bộ tuyên truyền và dạy học Năm 1953, ông ra Việt Bắc để học lớp chính trị- nghiệp vụ tại Chiêm Hóa, Tỉnh Tuyên Quang Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ông trở thành thành viên trong đoàn quân chiến thắng về tiếp quản Thủ đô Hà Nội và làm cảnh sát tại khu vực Cửa Nam Năm 1958, Y Điêng công tác tại Đài phát thanh tiếng nói Việt Nam và đến năm 1963, ông làm phóng viên đài phát thanh và nghiên cứu văn hóa ở Khu tự trị Việt Bắc.
Năm 1964, Y Điêng trở lại miền Nam làm thư ký riêng cho cụ Y Bi A- Lê- Ô, phó chủ tịch Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam Sau khi đất nước thống nhất, ông trở về Tây Nguyên và đảm nhận vị trí Phó chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Đắk Lắk trong sáu năm Sau đó, ông chuyển về Phú Khánh làm Phó chủ tịch Hội Văn nghệ tỉnh Mặc dù đủ tiêu chuẩn để nhận một căn hộ ở Nha Trang, ông vẫn quyết định trở về sống giữa buôn làng miền đồi cỏ Sông Hinh, nơi có hình ảnh núi rừng và nương rẫy thân thương.
Y Điêng, một người yêu văn chương từ nhỏ, đã vượt qua nhiều khó khăn để giữ vững tình yêu với văn học, mặc dù viết văn là một thử thách lớn, đặc biệt là với tư cách là một nhà văn Ê Đê sử dụng chữ quốc ngữ Ông chia sẻ rằng dòng Sông Hinh quê hương đã trở thành một phần máu thịt trong cuộc đời ông, nơi mà các trường ca sử thi và ký ức nghèo đói luôn hiện hữu Ban đầu, ông không dám viết do thiếu tự tin về ngôn ngữ, nhưng công việc tại Đài Tiếng nói Việt Nam đã khơi dậy niềm đam mê sáng tác trong ông Y Điêng cảm thấy cần phải ghi lại câu chuyện của dân tộc mình, không chỉ bằng tiếng Việt mà còn bằng tiếng Ê Đê, để bảo tồn văn hóa buôn làng Trong quá trình sáng tác, ông luôn hướng về quê hương Tây Nguyên, cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên và con người nơi đây, và coi việc viết là một trách nhiệm đối với quê hương và thế hệ sau Ông thừa nhận rằng nghề viết văn rất khó khăn, nhưng mỗi lần sửa lại tác phẩm như là một lần bắt đầu mới, thể hiện sự tâm huyết và nỗ lực không ngừng của mình.
Y Điêng, được coi là cây kơ nia đại thụ của Tây Nguyên, là một nhân vật quan trọng nhưng vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ trong văn học dân tộc thiểu số, đặc biệt là của người Ê Đê Theo nhà văn Linh Nga Niê Kdam, Y Điêng là một trong những nhà văn thuộc thế hệ đầu tiên tại Tây Nguyên, với nhiều tác phẩm giá trị ở các thể loại như tiểu thuyết, thơ, ký và truyện ngắn Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ có công trình "Một số đặc điểm nổi bật trong sáng tác Y Điêng" của Nguyễn Thị Thúy được xem là nghiên cứu khoa học đầu tiên về ông, trong khi phần lớn tài liệu hiện có chủ yếu là các bài báo và nghiên cứu chỉ tập trung vào một khía cạnh nhỏ trong sáng tác của ông.
Tác giả Nguyễn Thị Thu Trang trong cuốn sách "Văn học Phú Yên thế kỉ XX" đã khái quát về Y Điêng, một trong những cây bút chủ lực của văn xuôi Phú Yên, chuyên viết về đồng bào dân tộc miền núi Văn phong của Y Điêng thể hiện tinh thần hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc dân tộc, với sự kết hợp giữa yếu tố thực và huyền ảo, phản ánh vẻ đẹp hoang sơ và hùng vĩ của vùng đất.
Y Điêng là một nhà văn nổi bật trong đội ngũ văn học hiện đại, đại diện cho khu vực miền Trung và Tây Nguyên Tác phẩm của ông kết hợp hài hòa vẻ đẹp truyền thống của dân tộc với tinh thần hiện đại, thể hiện sâu sắc thực tế cuộc sống và con người Tây Nguyên.
Trong tác phẩm “Một ánh núi Y Điêng”, Triệu Lam Châu nhận định rằng, qua truyện và thơ của Y Điêng, hình ảnh ánh núi hiện lên rõ nét từ âm thanh cồng chiêng vang vọng giữa núi rừng và lòng người Ánh núi lấp lánh từ ánh mắt của cô gái Ê Đê khi trao chiếc cong cho người yêu, và từ dòng Sông Hinh huyền thoại, nơi những bản trường ca ngân nga suốt đêm.
Nhà văn Mã A Lềnh đã có những so sánh độc đáo về phong cách viết của Y Điêng, mô tả nó "ngay thẳng như cây giữa rừng, thật thà như cỏ sườn núi, trong veo lóoc róc như suối nguồn."
Bằng Tín đã ca ngợi Y Điêng trong tác phẩm "Bậc trưởng lão của dòng văn học miền núi Phú Yên", nhấn mạnh rằng mỗi trang viết của Y Điêng đều chứa đựng tình yêu sâu sắc với quê hương và dòng sông, điều này đã chạm đến trái tim của độc giả.
Trong bài viết "Y Điêng - Người gõ cửa rừng nguyên sinh", Phong Lan đã khẳng định Y Điêng là nhà văn Ê Đê đầu tiên chuyển từ văn học dân gian truyền miệng sang văn học viết, đồng thời là người đầu tiên sáng tác truyện dài bằng song ngữ Ê Đê - Việt Việc sưu tầm và dịch thuật các trường ca, truyện cổ, cũng như các "khan" của các dân tộc Tây Nguyên đã giúp Y Điêng hiểu sâu sắc về bản sắc dân tộc, từ đó tạo nền tảng cho sự sáng tạo của ông.
Cảm hứng sáng tạo trong tác phẩm của Y Điêng xuất phát từ quê hương và dòng sông Sông Hinh, nơi mà Hữu Bình mô tả như "cánh chim Prơ-tốc" bay không mỏi, phản ánh sự liên tục trong sáng tác của ông Đào Tấn Trực cũng nhấn mạnh rằng nhân vật trong tác phẩm của Y Điêng thể hiện hình ảnh những con người Tây Nguyên nhân hậu, đảm đang, và tràn đầy tình nghĩa, phản ánh bản sắc văn hóa đặc trưng của vùng đất này.
Bức tranh hiện thực sống động này phản ánh bản sắc văn hóa và giá trị lịch sử hào hùng của dân tộc, với hình ảnh những anh hùng dũng mãnh, những con người bé nhỏ bất hạnh và cả những nhân vật phản diện tiêu cực.
Sáng tác của Y Điêng đã thu hút sự chú ý từ một số tác giả nghiên cứu, điều này cung cấp những gợi ý quý báu cho chúng tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài này.
Phương pháp nghiên cứu
4.1 Phương pháp nghiên cứu loại hình
Vận dụng những đặc điểm về thể loại tiểu thuyết để nghiên cứu những vấn đề có liên quan
4.2 Lý thuyết thi pháp học
Vận dụng lý luận của thi pháp học để nghiên cứu những đặc điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật của tiểu thuyết Y Điêng
4.3 Phương pháp phân tích, khái quát
Việc phân tích, miêu tả cụ thể kết hợp tổng hợp, khái quát giúp tìm ra những nét đặc sắc trong tiểu thuyết Y Điêng
Tiểu thuyết Y Điêng thể hiện sự phát triển phong cách độc đáo của tác giả khi so sánh với các tác phẩm khác của ông Bên cạnh đó, việc đối chiếu với các tác giả dân tộc khác giúp làm nổi bật “dòng riêng giữa nguồn chung” của Y Điêng, từ đó khẳng định cá tính sáng tạo độc đáo và những đóng góp quan trọng của tiểu thuyết này đối với nền văn học Tây Nguyên và văn học hiện đại Việt Nam.
Đóng góp của luận văn
Đề tài "Thế giới nghệ thuật tiểu thuyết Y Điêng" khảo sát và phân tích bốn cuốn tiểu thuyết của Y Điêng nhằm tìm hiểu kiểu nhân vật, đặc điểm không gian, thời gian nghệ thuật, ngôn ngữ và giọng điệu trong tác phẩm của ông Qua đó, bài viết làm nổi bật nét riêng, đặc sắc và vị trí của Y Điêng trong văn xuôi Tây Nguyên cũng như văn xuôi hiện đại của dân tộc Luận văn còn đóng vai trò là tài liệu tham khảo quý giá về tác giả Y Điêng, phục vụ cho việc giảng dạy văn học địa phương tại các trường học.
Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, phần Nội dung của Luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Nhân vật trong tiểu thuyết Y Điêng
Chương 2: Không gian và thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết Y Điêng Chương 3: Ngôn ngữ và giọng điệu nghệ thuật trong tiểu thuyết Y Điêng
Chương 1 NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT Y ĐIÊNG
Trong tiểu thuyết, nhân vật là yếu tố quan trọng nhất mà nhà văn xây dựng, đóng vai trò trung tâm trong việc giải quyết mọi vấn đề Nhân vật không chỉ là hình ảnh cụ thể trong tác phẩm mà còn là đối tượng miêu tả chủ yếu của văn học, theo Từ điển thuật ngữ văn học, “nhân vật văn học là con người cụ thể được miêu tả trong các tác phẩm văn học.”
Theo Giáo trình lý luận văn học, nhân vật văn học không chỉ là con người có tên hoặc không có tên, mà còn có thể là những sự vật, loài vật mang tính cách của con người Những nhân vật này được sử dụng để biểu hiện con người qua các phương thức khác nhau Đôi khi, nhân vật không phải là những con người hay sự vật cụ thể, mà là hiện tượng liên quan đến con người, được thể hiện nổi bật trong tác phẩm.
Theo Trần Đình Sử, nhân vật trong văn học không chỉ là đối tượng mà còn là phương tiện để nhà văn phản ánh và khái quát hiện thực Việc sáng tạo và hư cấu nhân vật nhằm thể hiện tư tưởng và thái độ của tác giả đối với cuộc sống Ca ngợi nhân vật đồng nghĩa với việc ca ngợi đời sống, trong khi lên án nhân vật là chỉ trích thực tại Sự xót xa cho nhân vật cũng phản ánh nỗi xót xa cho đời sống Do đó, việc tìm hiểu nhân vật là khám phá cách nhìn nhận về cuộc đời và con người, cũng như tư tưởng và tình cảm của tác giả.
Ông nhấn mạnh rằng con người không chỉ là yếu tố nhận thức quan trọng trong văn học mà còn là mục tiêu mà các tác phẩm văn học hướng tới Các sáng tạo về phương pháp, phong cách, thể loại ngôn ngữ và kết cấu đều đóng góp vào việc hình thành những hình tượng nghệ thuật mới mẻ.
VẬT TRONG TIỂU THUYẾT Y ĐIÊNG
Các kiểu nhân vật trong tiểu thuyết Y Điêng
Người Ê Đê và đồng bào Tây Nguyên đã sống gắn bó với núi rừng, nương rẫy và buôn làng từ ngàn đời nay Cuộc sống mưu sinh và sự chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt đã tạo nên tình yêu thương, đoàn kết và sự giúp đỡ lẫn nhau trong những khó khăn, nỗi đau cũng như niềm vui trong mùa màng và lễ hội Tinh thần cộng đồng cao cả không chỉ là cách sống mà còn là tình cảm và chuẩn mực đạo đức, tạo nên nét văn hóa đặc trưng của người Ê Đê và Tây Nguyên.
Y Điêng, con của dân tộc Ê Đê và núi rừng Tây Nguyên, yêu mảnh đất này như máu thịt của mình Ông đã cống hiến tâm huyết và cuộc đời cho quê hương và con người nơi đây Tác phẩm của ông phản ánh vẻ đẹp của tình người và tinh thần cộng đồng mạnh mẽ.
Trong tác phẩm "Chuyện trên bờ Sông Hinh", tác giả khắc họa rõ nét tinh thần đoàn kết của con người từ những sinh hoạt thường ngày cho đến những lúc chiến tranh xảy ra Khi đồng bào bị dồn vào ấp chiến lược, mọi người vẫn một lòng sát cánh bên nhau Từ những cuộc vui trong lễ hội "ăn năm uống tháng" cho đến những lúc có người mất, cả làng đều tự nguyện chung tay lo liệu mọi việc mà không cần ai nhắc nhở.
Mùa “ăn năm uống tháng” là hoạt động được người Ê Đê và người Tây Nguyên mong đợi nhất trong năm, thể hiện tính cộng đồng cao Tác giả miêu tả cảnh tổ chức sự kiện tại nhà Ma Thin, khiến người đọc cảm nhận đây như một ngày hội chung của cả buôn làng, với âm thanh tiếng chiêng trống vang lên từ buôn Doan, tạo nên không khí vui tươi và gắn kết.
Các chàng trai và cô gái đã chuẩn bị cho nhà ông Ma Thin trở nên rực rỡ hơn Con trai chăm sóc việc sửa sang sạp nhà, hiên nhà và làm cột đâm trâu, trong khi các cô gái lo việc kiếm củi, giã gạo và hái lá chuối để gói cơm Họ còn chuẩn bị đón các trai gái từ làng khác đến tham dự hội Trong những ngày gần đây, nhà ông Ma Thin luôn đông đúc người ra vào, từ việc mang lá nhét ché rượu đến khiêng nồi bung để múc nước.
Người Ê Đê nổi tiếng với lòng hiếu khách, xem khách của một nhà là niềm vui chung của cả buôn làng Theo truyền thống, khi có khách đến, người làng thường kéo đến đông đảo, thể hiện sự chào đón nồng nhiệt Dù gia đình có điều kiện kinh tế như thế nào, họ vẫn chuẩn bị ché rượu và gà để đãi khách Nếu chủ nhà không có đủ, cộng đồng sẽ cùng nhau tiếp đãi, thể hiện tinh thần đoàn kết và sự gắn bó của người Ê Đê.
Khi ma Hơ Linh ra đi, tinh thần cộng đồng của buôn làng trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết, mọi người đều đồng lòng hỗ trợ lẫn nhau, bất kể giàu nghèo Y Điêng đã viết những câu văn đầy cảm xúc, thể hiện tình người sâu sắc trong sự mất mát này.
Làng nghèo nhưng luôn đùm bọc nhau, khi Ma Hơ Linh qua đời, mọi người đều hối hả giúp đỡ Ai nấy đều cố gắng, từ việc mượn trống chiêng để xua đi sự tĩnh lặng, đến việc chuẩn bị gạo cho người đã khuất Mí Hơ Linh vừa khóc vừa chuẩn bị trang phục cho chồng, trong khi cả buôn làng cùng chung tay, người lo việc này việc nọ Từ việc nấu cơm, thui gà cúng, đến việc lấy nước, bẻ lá để chuẩn bị rượu, tất cả đều thể hiện tinh thần tương thân tương ái, một phong tục đẹp của làng khi gặp khó khăn Cả buôn làng đã thức trắng đêm để hỗ trợ nhau trong lúc hoạn nạn.
Hay trong đêm con trai ông chủ bến nước mất:
Khi nghe tiếng khóc của hai ông bà chủ bến nước, mọi người trong làng nhanh chóng tập trung lại, mỗi người một việc để tiễn đưa người đã khuất Người thì thui gà, người thì mang ché rượu ra, có người đánh trống để tưởng niệm Các chàng trai cùng nhau đánh chiêng, trong khi cha mẹ và họ hàng mặc áo mới cho người xấu số Không ai bảo ai, mọi người đều tích cực tham gia: người khỏe mạnh đi giết bò, kẻ thì khiêng nước, chặt củi, và chuẩn bị các vật phẩm cần thiết Làng chuẩn bị rượu, lá và nước để thực hiện các nghi lễ, và mỗi khi hoàn thành một công việc, tiếng chiêng trống lại vang lên Âm thanh này khác với những ngày hội, mà mang đậm không khí trang trọng của lễ viếng Mỗi gia đình trong làng đều cử người đến viếng, mang theo những món quà như ché rượu, tô gạo, gà hoặc trứng gà, và cả chiếc vòng đồng để tặng người đã mất.
Tinh thần cộng đồng thể hiện mạnh mẽ khi con người gặp khó khăn, như trường hợp của mẹ con Hơ Linh bị chánh tổng Y Sô vu khống và bị đuổi khỏi buôn Thu Khi đến buôn Doan, họ không hề cô đơn, mà ngay lập tức nhận được sự giúp đỡ từ bà con nơi đây, hỗ trợ họ trong việc chọn đất và xây dựng nhà mới.
Mỗi người đều góp sức, các chàng trai đã được phân công nhiệm vụ và ai cũng mong muốn hoàn thành tốt công việc để nhận được lời khen từ các cô gái trong làng Để hỗ trợ người bạn mới, các cô gái đã tạm dừng công việc hàng ngày của mình Dù không thể tham gia vào việc chặt cây hay đốn tre, nhưng họ có thể cắt tranh, vác cây, nấu nước và chuyển những vật dụng khác, thể hiện sự nhiệt tình và khả năng của mình.
Trong lao động sản xuất, các gia đình và thành viên trong buôn làng thường hỗ trợ lẫn nhau, tạo nền tảng cho sự phát triển của cộng đồng Khi làm nương rẫy, họ thường phối hợp theo cặp nam nữ để giúp đỡ nhau trong công việc Jacques Dounes nhấn mạnh rằng nhiều làng ở Tây Nguyên là thị tộc gia đình, từ đó hình thành tính cộng đồng mạnh mẽ, thể hiện qua sự tương trợ và việc bình quân trong phân phối Tây Nguyên là nơi mà tính cộng đồng được thể hiện rõ nét nhất.
Tinh thần cộng đồng thể hiện mạnh mẽ nhất trong thời kỳ chiến tranh Khi giặc Pháp xâm lược, người dân trong làng bị ép vào ấp chiến lược Từ người già đến trẻ nhỏ, không phân biệt giới tính, tất cả đều đoàn kết và thông minh trong cuộc đấu tranh chống lại kẻ thù.
Trong bữa họp, đồng bào đứng lên đấu tranh để trở về buôn cũ, với đàn ông thắt khố và phụ nữ cuốn váy Trẻ con khóc, nhưng mẹ không dỗ mà lại dùng khuỷu tay để làm chúng đau hơn, khiến tiếng khóc càng lớn Sự ồn ào gia tăng khi nhiều người góp ý, trong khi đa số người tham dự là phụ nữ có con nhỏ Khi trẻ khóc, họ lần lượt rời đi, bắt đầu từ đầu hồi nhà gần đó và trở về nhà Các ông cũng đứng dậy, nhưng không ai lắng nghe.
Để tồn tại giữa núi rừng và đối phó với thiên tai, giặc dã, đồng bào Tây Nguyên đã thể hiện tinh thần đoàn kết mạnh mẽ nhằm bảo vệ bản thân và buôn làng Điều này không chỉ tạo nên vẻ đẹp văn hóa đặc trưng của người Ê Đê mà còn phản ánh tinh thần cộng đồng sâu sắc Chính tinh thần cộng đồng này là yếu tố nổi bật trong việc xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết Y Điêng.
Nghệ thuật miêu tả nhân vật trong tiểu thuyết Y Điêng
Nhân vật trong tác phẩm văn học phản ánh quan niệm và tư tưởng của nhà văn về con người và cuộc sống Để khắc họa nhân vật một cách sâu sắc, nhà văn thường chú trọng vào việc miêu tả ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm lý của nhân vật, từ đó truyền tải những thông điệp và vấn đề mà họ muốn nhấn mạnh.
1.2.1 Miêu tả ngoại hình nhân vật Để miêu tả nhân vật, thủ pháp mang tính truyền thống và tạo ấn tượng trước hết đó là ngoại hình nhân vật Do đó không phải ngẫu nhiên các tác phẩm văn xuôi nói chung và tiểu thuyết Y Điêng nói riêng, nhân vật thường được trau chuốt kĩ về mặt ngoại hình Ở đâu và khi nào người phụ nữ cũng luôn là tâm điểm của cuộc sống Trong các tiểu thuyết của mình, Y Điêng đã dành tất cả tình yêu, sự trân trọng của mình đối với người phụ nữ Chính ông kể rằng: “Con gái quê ông đẹp lắm, đẹp đến nỗi đi nhiều nơi, ông vẫn thấy không nơi nào hơn, ông vẫn thấy con gái quê ông là nhất… con gái Tây Nguyên khi còn trẻ đều để ngực trần, cái đẹp lồ lộ tự nhiên như trời đất, như núi như đồi như bầu như bí” [28]
Trong tất cả các tiểu thuyết của ông, không có người phụ nữ nào xấu, mà tất cả đều sở hữu vẻ đẹp từ ngoại hình đến tính cách và tâm hồn.
Hơ Linh, nhân vật chính trong "Chuyện trên bờ Sông Hinh," được tác giả miêu tả với vẻ đẹp cuốn hút: khuôn mặt như ánh trăng, đôi mắt rực rỡ như hoa aring, và nụ cười làm say đắm lòng các chàng trai Hình ảnh của cô được khắc họa với những chi tiết tinh tế, từ lông mày như chim én đến mái tóc dài mềm mại Dù Hơ Ninh, một nhân vật xấu số, đã chết trong cuộc chiến, vẻ đẹp của cô vẫn sống mãi trong tâm trí người đọc, với làn da như trái cơ-chin chín và thân hình nhỏ nhắn, khiến mọi người không thể quên.
Trong tác phẩm "Hờ Giang", nhân vật nữ anh hùng được khắc họa một cách tinh tế, nổi bật với nụ cười tỏa sáng cùng “hai hàm răng đều dặn như hoa dăm ké”, tạo nên ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.
Đôi mắt của em sắc sảo, làn da màu trái ê mau làm cho thân hình em trở nên rắn rỏi Đôi môi khô trước đây giờ đã biến mất, thay vào đó là nụ hoa dăm ké Mái tóc dài, tha thướt như lớp mây phủ trên đỉnh núi xanh, khiến con suối chảy từ trên đỉnh núi cũng phải thua Đôi mắt em, cùng với làn da mịn màng, hồng hào, tạo nên vẻ đẹp tinh khiết, không gì có thể sánh bằng.
Trong tiểu thuyết của Y Điêng, bên cạnh Hơ Linh và Hơ Giang, còn có nhiều nhân vật phụ nữ xinh đẹp làm say đắm lòng người như cô Hơ Nhao trong "Chuyện trên bờ Sông Hinh", cô Hơ Yông và Hơ Tang trong "Hờ Giang", cùng nàng Hơ Nhí, Hơ Ban, Hơ Bia Rế trong "Ba anh em".
Xuân, H’Guê trong Trung đội người Bah Nar thể hiện tình yêu sâu sắc của Y Điêng dành cho những cô gái Tây Nguyên qua những câu văn gợi cảm Thiên nhiên Tây Nguyên với vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ được tô điểm bởi những cô gái như những bông hoa aring, kơ tinh, làm say đắm lòng người và tạo nên nét quyến rũ riêng cho núi rừng.
Những chàng trai Tây Nguyên mang vẻ đẹp mạnh mẽ, như được khắc họa trong các tác phẩm văn học Nguyên Ngọc tập trung vào hình dáng nhân vật với vầng trán rộng, đôi mắt sáng và khuôn ngực vạm vỡ, thể hiện tính cách cương nghị Trong khi đó, Y Điêng chú trọng đến làn da nâu rám nắng của những người lao động chịu đựng cái nắng gió khắc nghiệt Hình ảnh Y Thoa trong "Chuyện trên bờ Sông Hinh" với làn da trái ê-nâu và Y Nguyên, Y Khăm trong "Ba anh em" với làn da rắn chắc của người làm nương rẫy, phản ánh sự vất vả và sức sống mãnh liệt của người dân nơi đây.
Huyện đội trưởng trong Trung đội người Bah Nar được miêu tả là một người đàn ông vạm vỡ, khỏe mạnh như một khúc gỗ cà te lõi, với dáng vẻ mạnh mẽ và tự tin khi nhìn về phía trước Anh có nước da ngăm đen và cơ bắp chắc khỏe, tạo cảm giác như anh đang mang trên vai một chòi lúa một cách nhẹ nhàng.
Hình ảnh làn da nâu, đen của những chàng trai lao động vất vả gợi lên sức mạnh và sự dũng mãnh, như những anh hùng trong sử thi Trong tác phẩm "Chuyện trên bờ Sông Hinh", Y Thoa được miêu tả với "bắp thịt của các cánh tay nở phồng mạnh khỏe" Còn trong "Ba anh em", Y Nguyên, Y Khăm và Y Rin hiện lên với hình dáng cao thấp, khỏe mạnh, đặc biệt Y Rin có nước da bánh mật, luôn đối mặt với nắng mưa, đạp núi, lội sông, ra đi mà không hẹn ngày trở về.
Miêu tả ngoại hình không chỉ giúp người đọc hình dung chân dung các nhân vật mà còn thể hiện tính cách của họ Các nhân vật chính diện được Y Điêng miêu tả bằng những câu văn đẹp, gợi cảm, trong khi các nhân vật phản diện lại hiện lên với ngoại hình dị dạng, méo mó, thậm chí bị vật hóa, phản ánh “tâm địa quỷ” của những kẻ tàn bạo gây tội ác cho nhân dân Ví dụ, những nhân vật như Y Sô trong "Chuyện trên bờ Sông Hinh" và Ma Sa, Ma Lóa, Y Soa, Y La trong "Hờ Giang" là minh chứng cho sự tương phản này.
Trong toàn bộ sáng tác của Y Điêng, nhân vật Y Sô nổi bật với hình ảnh phản diện được khắc họa tỉ mỉ, thể hiện rõ bản chất và tâm tính qua ngoại hình của hắn.
Hắn cao dong dỏng như cây tre, chỉ mặc một cái khố mới còn thơm mùi nước chàm Ánh lửa làm nước da hắn trông khô và mốc, với khuôn mặt có đặc điểm là cái trán nhỏ hẹp và những sợi tóc trùm kín Cái trán nhỏ hẹp của hắn giống như lá lúa, thể hiện sự đơn giản và ít hiểu biết.
Y Điêng đặc biệt chú trọng vào chi tiết “cái trán” của Y Sô để phê phán sự thiếu học thức của nhân vật này, điều này có thể là nguyên nhân chính dẫn đến nhiều nỗi khổ cho buôn làng Hình ảnh ấn tượng về nụ cười của Y Sô, với hàm răng bị cưa tận lợi đỏ, khiến người đọc cảm thấy sợ hãi, vì mỗi lần hắn cười lại không thấy một cái răng nào Hơn nữa, mùi rượu chua pha với mùi thối khó chịu từ miệng hắn khi nói càng làm tăng thêm sự ghê tởm và ám ảnh cho người xung quanh.
[19, 87] Ngoại hình đó giúp người đọc phần nào nhận diện bản chất đê tiện, tàn độc và hèn hạ của Y Sô