CƠ SỞ L Í LU Ậ N V Ề QU Ả N LÍ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜ NG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠ M
Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Những nghiên cứu trên thế giới
VHNT đóng vai trò quan trọng trong quản lý và lãnh đạo nhà trường, với nhiều nghiên cứu từ các tác giả quốc tế tập trung vào vấn đề này Nền tảng để nghiên cứu VHNT xuất phát từ xã hội học văn hóa và văn hóa tổ chức.
Edgar Henry Schein đã nghiên cứu sâu sắc về văn hóa tổ chức, bao gồm các cấp độ và biểu hiện của nó, cũng như quá trình hình thành và phát triển trong các loại hình tổ chức khác nhau Ông cũng phân tích vai trò của lãnh đạo trong việc xây dựng và cải thiện văn hóa tổ chức Nghiên cứu của Schein là cơ sở quan trọng cho việc hiểu về văn hóa nghệ thuật (VHNT), mà theo ông, cũng là một dạng văn hóa tổ chức Ông chỉ ra rằng văn hóa nhà trường bao gồm ba yếu tố chính: các hiện vật hữu hình (Artifacts), hệ thống giá trị được tuyên bố (Espoused values), và những quan niệm chung (basic underlying assumptions) (Edgar Schein, 2004).
Văn hóa học tập (VHNT) là một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng, với những đóng góp nổi bật từ D Kent E Peterson và Terrence Deal Hai tác giả này đã chỉ ra các biểu hiện cụ thể của VHNT, phân tích sự hình thành và các yếu tố tích cực cũng như độc hại trong VHNT Để khắc phục các yếu tố độc hại và phát triển những yếu tố tích cực, vai trò lãnh đạo của người hiệu trưởng (HT) là rất cần thiết Trong cuốn sách “Shaping school culture fieldbook”, Peterson và Deal cung cấp hướng dẫn chi tiết để đánh giá và định hình lại VHNT theo hướng tích cực.
Theo Philips, G &Wagner (2003), đã đưa ra đặc điểm của VHNT và quá trình đánh giá VHNT (School culture assessment): (Philips, G &Wagner, 2003)
Một nền văn hóa tích cực và lành mạnh trong nhà trường là yếu tố quan trọng để giáo dục toàn diện sinh viên Các trường cần công cụ để phát triển và đánh giá chất lượng văn hóa của mình, đồng thời chịu trách nhiệm về việc này Sức mạnh của nền văn hóa tích cực sẽ dẫn đến thành công, nâng cao thành tích học tập và cải thiện hành vi của sinh viên thông qua chuyển đổi văn hóa Để xây dựng văn hóa nhà trường tích cực và lành mạnh, cần thực hiện các điều kiện phù hợp.
Nhà trường cần thực hiện các biện pháp giáo dục tích cực để đạt được thành công, tập trung vào việc đánh giá phát triển con người một cách toàn diện Điều này bao gồm việc phát triển các kỹ năng sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, tôn trọng và tuân thủ đạo đức, khả năng ra quyết định, cũng như cam kết với nhân quyền và công bằng xã hội.
Các nhà giáo dục cần nắm vững văn hóa nhà trường, vì đây là yếu tố quan trọng trong việc hình thành một môi trường học tập tích cực Nền văn hóa học tích cực này được xây dựng và phát triển liên tục trong suốt quá trình phát triển của trường học.
+ Nhà trường cần phải có bộ công cụđể đánh giá và phải chịu trách nhiệm về nền văn hóa đó
Phát triển văn hóa nhà trường là một quá trình lâu dài, đòi hỏi những bước đi thích hợp và có kế hoạch Nhiều mô hình đã được các nhà nghiên cứu đề xuất, trong đó có mô hình xây dựng văn hóa nhà trường dựa trên mô hình xây dựng văn hóa tổ chức Mô hình này gồm các bước cụ thể do hai tác giả Julie Heifetz và Richard Hagberg đề xuất vào năm 2002.
Theo các nhà nghiên cứu giáo dục Julie Heifetz và Richard Hagberg, giá trị cốt lõi là yếu tố quan trọng để xây dựng văn hóa nhà trường thành công Những giá trị này cần phải bền vững theo thời gian và phản ánh linh hồn của nhà trường Đồng thời, việc đánh giá và thiết lập các chuẩn mực mới, cùng với các giá trị học tập hiện đại, là điều cần thiết Việc truyền bá giá trị mới cho mọi thành viên trong trường học cần được chú trọng, song song với việc duy trì các giá trị tốt đã có và loại bỏ những giá trị lỗi thời, tiêu cực ảnh hưởng đến sự phát triển của văn hóa nhà trường.
S Purkey và M Smith xác định VHNT như một kết cấu, một quá trình và một không gian của các giá trị và chuẩn mực có khả năng dẫn các thành viên (các giáo viên, học sinh và cán bộ nhân viên) theo hướng dạy và học chất lượng (S Purkey và M Smith, 1982)
Văn hóa tổ chức đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và hoạt động hiệu quả của bất kỳ tổ chức nào Một nền văn hóa mạnh mẽ không chỉ thúc đẩy sự lớn mạnh của tổ chức mà còn giúp khẳng định thương hiệu của nó trên thị trường.
1.1.2 Những nghiên cứu ở Việt Nam
VHNT đã được nghiên cứu từ lâu ở Việt Nam, nhưng chủ yếu chỉ ở một số khía cạnh cụ thể như văn hóa học đường, văn hóa ứng xử và văn hóa giao tiếp trong nhà trường Gần đây, các nhà khoa học giáo dục đã đề cập đến VHNT trong tài liệu, mặc dù nội hàm của nó đã được nhắc đến trong nhiều tình huống giáo dục trước đó Văn hóa nhà trường được xem là yếu tố cơ bản cho sự phát triển của từng trường và toàn bộ hệ thống giáo dục VHNT không chỉ là nền tảng mà còn định hướng cho sự tiến bộ trong phát triển nhà trường.
VHNT được xem như một phần trọn vẹn của văn hóa tổ chức, điều này chỉ mới được đề cập trong các nghiên cứu gần đây về quản lý giáo dục và quản lý nhà trường Tác giả Trần Kiểm đã nghiên cứu việc áp dụng các vấn đề cơ bản của văn hóa tổ chức vào lĩnh vực giáo dục và quản lý giáo dục Ông chỉ ra rằng văn hóa tổ chức bao gồm ba yếu tố cấu thành chính: nhận thức, hành vi và thái độ, và những yếu tố này cần được xem xét trong mối quan hệ với các yếu tố nội bộ cũng như môi trường bên ngoài của tổ chức (Trần Kiểm, 2006).
Phạm Quang Huân trong bài viết "Văn hóa tổ chức – Hình thái cốt lõi của VHNT" khẳng định rằng VHNT là văn hóa của tổ chức, với 7 biểu hiện và 5 lý do quan trọng về vai trò của VHNT trong giáo dục Ông nhấn mạnh rằng văn hóa là tài sản quý giá của tổ chức, tạo động lực làm việc, hỗ trợ điều phối và kiểm soát, hạn chế tiêu cực và xung đột, đồng thời nâng cao chất lượng hoạt động trong nhà trường Các nghiên cứu của ông, dựa trên cách tiếp cận văn hóa tổ chức, đã chỉ ra rằng VHNT không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn tạo nên những phẩm chất đặc trưng cho tổ chức trường học, góp phần nâng cao uy tín và thương hiệu của nhà trường, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững Những đóng góp của ông cho lý luận về VHNT là rất giá trị (Phạm Quang Huân, 2007).
Tác giả Phạm Minh Hạc là một nhà nghiên cứu giáo dục có nhiều đóng góp quan trọng, đặc biệt trong việc nghiên cứu văn hóa nhà trường Trong tác phẩm "Giáo dục giá trị xây dựng văn hóa học đường", ông đã chỉ ra ba nội dung cơ bản của văn hóa học đường, góp phần định hình và phát triển lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam (Phạm Minh Hạc, 2009).
Để đảm bảo chất lượng giáo dục, các trường học cần có cơ sở vật chất đầy đủ, từ trang thiết bị dạy và học đến sách vở và đồ dùng học tập cho học sinh Đồng thời, đội ngũ cán bộ và giáo viên cần đạt chuẩn về trình độ chuyên môn, đạo đức và tác phong làm việc.
Thứ hai, trường học phải an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội
Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1 Xây dựng văn hóa nhà trường
Theo định nghĩa trong Đại từ điển tiếng Việt, văn hóa được hiểu là tập hợp các giá trị vật chất và tinh thần mà con người đã sáng tạo ra qua các giai đoạn lịch sử.
Theo UNESCO, văn hóa được hiểu là một tổng thể phức tạp bao gồm các đặc trưng vật chất, tinh thần, tri thức và tình cảm, phản ánh bản sắc của cộng đồng như gia đình, làng xóm và xã hội Văn hóa không chỉ giới hạn trong nghệ thuật văn chương mà còn bao gồm lối sống, quyền cơ bản của con người, hệ thống giá trị và các truyền thống tín ngưỡng.
Văn hóa (VH) được hiểu là một tập hợp các hệ thống biểu trưng chi phối hành vi và giao tiếp trong cộng đồng, tạo nên những đặc trưng riêng VH bao gồm hệ thống giá trị dùng để đánh giá sự việc và hiện tượng, phân định cái đẹp và xấu, đạo đức và vô đạo đức, đúng và sai theo quan điểm của cộng đồng đó.
Văn hóa (VH) là sản phẩm của con người, hình thành và phát triển thông qua mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội VH không chỉ ảnh hưởng đến con người mà còn góp phần duy trì sự bền vững và trật tự xã hội Quá trình xã hội hóa giúp VH được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, đồng thời nó cũng được tái tạo và phát triển qua các hành động và tương tác xã hội VH phản ánh trình độ phát triển của con người và xã hội, thể hiện qua các hình thức tổ chức đời sống, hành động, cũng như các giá trị vật chất và tinh thần mà con người tạo ra.
1.2.1.2 Khái niệm vềvăn hóa tổ chức
VH tổ chức là tập hợp các tín ngưỡng, thông lệ, giá trị, quy chuẩn hành vi và phương thức kinh doanh đặc trưng của mỗi tổ chức Những yếu tố này xác định mô hình hoạt động và cách ứng xử của các thành viên trong tổ chức.
VH tổ chức là sự kết hợp độc đáo của giá trị, niềm tin và chuẩn mực, được phát triển và duy trì để tạo nên bản sắc riêng cho tổ chức, giúp phân biệt nó với các tổ chức khác.
VH tổ chức là tập hợp các chuẩn mực, giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử, tạo nên sự khác biệt cho các thành viên trong tổ chức so với những tổ chức khác.
VH là yếu tố quan trọng trong toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của một tổ chức, thể hiện qua tầm nhìn, sứ mạng, mục tiêu, triết lý và các giá trị cốt lõi Nó cũng bao gồm phong cách lãnh đạo, quản lý và bầu không khí tâm lý trong tổ chức VH hình thành một hệ thống chuẩn mực, giá trị, niềm tin và quy tắc ứng xử được xem là tốt đẹp và được mọi thành viên trong tổ chức chấp nhận.
Văn hóa nhà trường là tổng thể các niềm tin, giá trị, chuẩn mực, thói quen và truyền thống được hình thành qua quá trình phát triển của trường học Những yếu tố này được các thành viên trong nhà trường công nhận và thực hiện, thể hiện qua các hình thức vật chất và tinh thần, từ đó tạo nên bản sắc riêng cho mỗi tổ chức giáo dục.
Văn hóa nhà trường phản ánh toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của một cơ sở giáo dục, thể hiện qua tầm nhìn, sứ mạng, triết lý, mục tiêu và các giá trị cốt lõi Nó cũng bao gồm phong cách lãnh đạo, quản lý và bầu không khí tâm linh, tạo thành hệ thống chuẩn mực, giá trị và niềm tin mà mọi thành viên trong nhà trường đều chấp nhận và coi là tốt đẹp.
Văn hóa nhà trường (VHNT) là tổng hợp các giá trị vật chất và tinh thần được công nhận, chia sẻ và xây dựng bởi cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, sinh viên, phụ huynh và các thành viên khác trong cộng đồng nhà trường VHNT đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học qua từng giai đoạn lịch sử.
* Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường
Có nhiều cách phân nhóm các thành tố cơ bản của VHNT, sau đây là hai cách phân nhóm được nhiều người thừa nhận và mang tính điển hình:
Phân nhóm các thành tố cơ bản của văn hóa nhà trường của Edgar Henry
Schein (Mô hình tảng băng)
Theo Edgar Henry Schein, văn hóa nhà trường bao gồm nhiều lớp tương ứng với nhiều thành phần của một thể thống nhất như sau: (Edgar Schein, 2004)
Lớp bề mặt của một tổ chức nhà trường bao gồm những yếu tố hữu hình dễ nhận biết như phong cách thiết kế kiến trúc, cơ sở vật chất, trang thiết bị, logo và biểu trưng Bên cạnh đó, cơ cấu tổ chức và cơ chế điều hành cũng đóng vai trò quan trọng Những yếu tố vô hình như triết lý, nguyên tắc, phương pháp giải quyết vấn đề và hệ thống quy định cũng cần được xem xét Các chuẩn mực hành vi, bao gồm nghi thức hoạt động tập thể, tổ chức hội nghị, lễ hội, cùng với cách ăn mặc và ngôn ngữ giao tiếp, góp phần tạo nên bản sắc riêng của nhà trường.
Hệ thống giá trị được tuyên bố bao gồm chiến lược, mục tiêu, giá trị cốt lõi, quy tắc ứng xử, cam kết và quy định, tất cả đều có tính hữu hình và dễ nhận biết Những giá trị này không chỉ hướng dẫn và định hướng cho tổ chức mà còn là tài liệu đầu tiên mô tả bản chất của nó.
Lớp sâu nhất trong tổ chức bao gồm những quan niệm chung, niềm tin và cảm xúc vô thức, tạo thành nền tảng giá trị chung cho mọi thành viên Những suy nghĩ và trạng thái cảm xúc này đã ăn sâu vào tiềm thức cá nhân, hình thành các quy ước bất thành văn, từ đó gắn kết mọi người lại với nhau và định hình cách hành động cũng như lối suy nghĩ của tổ chức.
Bản chất văn hóa nhà trường nằm ở những quan niệm chung của các thành viên Khi nhận biết văn hóa ở cấp độ một và hai, ta chỉ tiếp cận được bề nổi, tức là có thể suy đoán những gì họ "nói" trong các tình huống cụ thể Tuy nhiên, chỉ khi hiểu rõ lớp văn hóa thứ ba, chúng ta mới có khả năng dự đoán họ sẽ “làm gì” khi áp dụng những giá trị này vào thực tiễn.
Hình 1.1 Mô hình tảng băng trôi của VHNT
Cách phân nhóm các thành tố cơ bản của văn hóa nhà trường của
Xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Sư phạm
1.3.1 Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Sư phạm
1.3.1.1 Vai trò của văn hóa nhà trường
VHNT ảnh hưởng sâu sắc đến mọi khía cạnh trong nhà trường, định hình sự tập trung của các thành viên vào mục tiêu chung và khuyến khích cam kết cũng như nỗ lực hướng tới mục tiêu đó VHNT còn giúp xác định và xây dựng sự cam kết cá nhân cũng như của toàn trường đối với các giá trị cốt lõi Một nền văn hóa tích cực trong nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả làm việc.
Văn hóa nghệ thuật (VHNT) đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức, tạo ra một môi trường quản lý ổn định cho nhà trường, giúp thích nghi với môi trường bên ngoài và hòa hợp nội bộ Một tổ chức với nền văn hóa mạnh sẽ thu hút những giá trị tốt đẹp cho xã hội VHNT không chỉ biến nhà trường thành trung tâm văn hóa giáo dục mà còn là nơi hội tụ trí tuệ và lòng nhân ái, góp phần quan trọng vào việc sản xuất giáo dục toàn diện.
Tác giả Phạm Quang Huân cho rằng, VHNT có năm vai trò cốt yếu sau Phạm Quang Huân, (2007):
Văn hóa là một tài sản quý giá, quyết định sự bền vững của tổ chức, đặc biệt là trong môi trường giáo dục Tại các nhà trường, văn hóa đóng vai trò cực kỳ quan trọng, thể hiện tính chất đặc thù và bản sắc riêng của từng cơ sở giáo dục.
VHNT đóng vai trò quan trọng trong việc tạo động lực làm việc cho các thành viên trong nhà trường Mặc dù là một loại động lực vô hình, VHNT mang lại sức mạnh to lớn, giúp mọi người nhận thức rõ mục tiêu, định hướng và bản chất công việc của mình.
VHNT đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối và kiểm soát hành vi cá nhân thông qua các chuẩn mực, thủ tục, quy trình và quy tắc Những yếu tố này được hình thành từ dự luận và truyền thuyết do các thế hệ trong tổ chức xây dựng, góp phần tạo nên một môi trường làm việc có trật tự và hiệu quả.
VHNT đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế tiêu cực và xung đột trong môi trường giáo dục Nó giúp các thành viên trong nhà trường thống nhất cách nhận thức vấn đề, đánh giá, lựa chọn và định hướng hành động một cách hiệu quả.
VHNT đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục tại trường học, ảnh hưởng tích cực đến quá trình phát triển toàn diện của học sinh Nó tác động đến suy nghĩ, cảm xúc và hành động của từng thành viên trong nhà trường, từ đó có thể thúc đẩy hoặc cản trở động lực và kết quả học tập của người học.
VHNT đóng vai trò quan trọng trong việc xác định và xây dựng cam kết của nhà trường đối với các giá trị cốt lõi Những nghi lễ, truyền thống và lễ kỷ niệm tạo ra tình cảm cộng đồng, giúp nhân viên và sinh viên xác định mối quan hệ với nhà trường Đồng thời, VHNT cũng tăng cường động lực làm việc; khi nhà trường công nhận thành quả và cổ vũ những nỗ lực, cán bộ nhân viên sẽ cảm thấy hăng hái hơn trong công việc Ngược lại, nếu nhà trường thiếu tầm nhìn rõ ràng và ít tổ chức lễ mừng thành quả, nhân viên có thể thiếu năng lượng Bên cạnh đó, VHNT cũng góp phần cải thiện hiệu quả và năng suất làm việc, giúp cán bộ giáo viên và sinh viên thành công hơn trong môi trường văn hóa tích cực, nơi nuôi dưỡng cam kết với các giá trị và tập trung vào học tập.
Văn hóa có ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng giáo dục trong nhà trường, đặc biệt tại các cơ sở đào tạo như Cao đẳng Sư phạm, nơi đào tạo giáo viên cho các bậc học Mầm non, Tiểu học và Trung học cơ sở Một nền văn hóa tích cực không chỉ là chương trình đào tạo ngầm mà còn tác động trực tiếp đến sự phát triển toàn diện nhân cách của sinh viên Văn hóa nghệ thuật (VHNT) chính là động lực thúc đẩy việc học tập, rèn luyện chuyên môn và tu dưỡng đạo đức nghề nghiệp cho người học.
1.2.1.2 Ảnh hưởng của văn hóa nhà trường đến các lực lượng giáo dục trong nhà trường
* Ảnh hưở ng c ủa văn hóa nhà trường đế n Hi ệu trưởng và cán bộ qu ả n lí nhà trườ ng
Người hiệu trưởng đóng vai trò vừa là nhà quản lý vừa là nhà lãnh đạo trong trường học, đảm nhận hai chức năng quan trọng: lãnh đạo và quản lý Hai chức năng này tương tác mật thiết với nhau, giống như hai mặt của một đồng tiền Do đó, quản lý và lãnh đạo luôn đi đôi với nhau và được tích hợp trong một nhà quản lý Hiệu trưởng có vai trò quyết định trong việc thúc đẩy và chi phối sự phát triển của văn hóa nghệ thuật trong nhà trường.
Hiệu trưởng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) tại trường học Để thực hiện điều này, họ cần phải là những nhà lãnh đạo gương mẫu, trở thành hình mẫu cho cán bộ, giảng viên, nhân viên và sinh viên học tập và noi theo.
Hiệu trưởng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng văn hóa trường học thông qua các hoạt động tương tác hàng ngày với cán bộ, giảng viên, nhân viên, phụ huynh, sinh viên và cộng đồng Những hoạt động này không chỉ tạo ra môi trường học tập tích cực mà còn gắn kết mọi thành viên trong nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Hiệu trưởng chú trọng đến nhu cầu của các thành viên trong trường, phát triển kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu, đồng thời tạo ra một bầu không khí tâm lý cởi mở, đoàn kết, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau.
Hiệu trưởng cần các lập cơ chế đánh giá, thi đua khen thưởng đung người, đúng việc, công bằng và hợp lí
Phong cách lãnh đạo dân chủ, tăng cường đối thoại, phân công công việc phù hợp, giao trách nhiệm rõ ràng.
Tiêu chuẩn lựa chọn và sa thải nhân viên
Hiệu trưởng xác định các đặc trưng và chia sẻ tầm nhìn, sứ mệnh của nhà trường
VHNT có ảnh hưởng sâu sắc đến đội ngũ cán bộ quản lý tại các phòng chức năng, khoa và tổ chuyên môn, đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện phân cấp quản lý của hiệu trưởng trường Cao đẳng Sư phạm Đối với đội ngũ này, VHNT tạo ra môi trường thuận lợi cho việc thực hiện các quyết định của hiệu trưởng Đồng thời, VHNT cũng thiết lập các quy định chuẩn mực đạo đức mà cán bộ quản lý cần tuân thủ, do đó, VHNT trở thành khung tiêu chuẩn để đánh giá hoạt động quản lý của cán bộ trong nhà trường.
Văn hóa nhà trường có ảnh hưởng sâu sắc đến đội ngũ cán bộ giáo viên, thúc đẩy sự sáng tạo cá nhân và tạo nên sự đoàn kết, tình thương yêu giữa các thành viên CBGV không chỉ tham gia vào hoạt động dạy học mà còn là những người định hình nhân cách của học sinh Do đó, nhà trường cần những giáo viên không chỉ có kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn am hiểu về cuộc sống và văn hóa xã hội Ảnh hưởng tích cực của văn hóa đến CBGV thể hiện qua hai nội dung cơ bản.
Khuyến khích mối quan hệ hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau giữa các GV:
- GV cảm thấy thoải mái dễ dàng thảo luận về những vấn đề hay khó khăn mà họ đang gặp phải
- GV sẵn sàng chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn.
- GV tích cực trao đổi phương pháp và kỹ năng giảng dạy
- GV quan tâm đến công việc của nhau
- GV cùng hợp tác với lãnh đạo nhà trường để thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra
Tạo bầu không khí tin cậy thúc đẩy GV quan tâm đến chất lượng và hiệu quả giảng dạy:
- Bầu không khí cởi mở, tin cậy, tôn trọng lẫn nhau tạo động lực để GV quan tâm cải tiến nâng cao chất lượng dạy học
- Cải thiện thành tích giảng dạy và học tập của trường
Quản lí xây dựng văn hóa ở trường Cao đẳng Sư phạm Sóc Trăng
1.4.1 Mục tiêu và ý nghĩa của việc quản lí xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Sư phạm
Quản lý xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) tại các trường Cao đẳng Sư phạm là cần thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29-NQ/TW Mục tiêu đổi mới giáo dục đại học tập trung vào việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển phẩm chất và năng lực tự học của người học Định hướng đổi mới quản lý các trường ĐH, CĐ có liên quan mật thiết đến việc xây dựng VHNT, đặc biệt trong đào tạo ngành sư phạm Do đó, nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng VHNT là yếu tố then chốt để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học.
Hiệu quả xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) ở các trường Cao đẳng Sư phạm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quản lý công tác này là yếu tố quan trọng nhất Việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá kết quả xây dựng VHNT có vai trò quyết định đến thành công Nếu không quản lý tốt, hiệu quả xây dựng VHNT sẽ bị hạn chế Thực tế cho thấy, những trường thực hiện tốt công tác này thường phát triển mạnh mẽ, trong khi những trường thiếu sự quan tâm sẽ gặp khó khăn trong tiến bộ và phát triển bền vững.
Trong quá trình triển khai xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) tại trường Cao đẳng Sư phạm, nhiều khó khăn và bất cập xuất hiện, đòi hỏi sự nhận thức rõ ràng từ các thành viên về tầm quan trọng của VHNT cũng như cách thức thực hiện và vai trò của người quản lý Để khắc phục những vấn đề này, việc nâng cao hiệu quả quản lý VHNT là điều cốt yếu Khi công tác quản lý VHNT được thực hiện chặt chẽ và hiệu quả, các khó khăn và bất cập trong quá trình xây dựng VHNT sẽ được giải quyết một cách triệt để.
1.4.2 Nội dung quản lí xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳngSư phạmSóc Trăng
Dựa vào chức năng của quản lí, xây dựng VHNT ở trường Cao đẳng
Sư phạm gồm các nội dung quản lí sau:
1.4.2.1 Lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường
Lập kế hoạch và xác định mục tiêu rõ ràng là bước đầu tiên trong quản lý xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) tại trường học Cần phải xác định yêu cầu, nội dung và phương pháp phù hợp với đặc điểm và tình hình cụ thể của nhà trường để đảm bảo hiệu quả trong hoạt động VHNT.
Việc lập kế hoạch xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) cần dựa trên cơ sở pháp lý và tình hình thực tiễn của nhà trường, nhằm nắm bắt thực trạng VH để xác định các ưu điểm cần phát huy và những hạn chế cần khắc phục Điều này không chỉ cần thiết cho quá trình xây dựng mà còn cho quản lý VHNT Hơn nữa, lập kế hoạch cũng giúp lựa chọn phương tiện và biện pháp thực hiện, từ đó đạt được các mục tiêu đề ra trong suốt quá trình phát triển VHNT.
Dựa trên kế hoạch hoạt động của nhà trường và chương trình xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT), các tổ chức đoàn thể và lực lượng giáo dục cần xây dựng chương trình hành động phù hợp với đặc điểm từng đơn vị và cá nhân Hiệu trưởng phải là người ký duyệt và chịu trách nhiệm cao nhất về nội dung kế hoạch, đảm bảo tính pháp lý cho kế hoạch xây dựng VHNT Kế hoạch này không chỉ là điều kiện cần mà còn là điều kiện đủ để triển khai các hoạt động xây dựng VHNT hiệu quả.
VHNT vừa là công cụ để người CBQL của nhà trường làm căn cứ để đánh giá các hoạt động trong nhà trường
Khi tiến hành lập kế hoạch xây dựng VHNT ở trường Cao đẳng Sư phạm cần nắm rõ các bước theo một quy trình như sau:
Bước đầu tiên trong quá trình xây dựng VHNT là nghiên cứu và lựa chọn nội dung, đồng thời dự kiến các thông tin cần thiết để đưa vào kế hoạch Giai đoạn này tập trung vào việc tìm kiếm thông tin liên quan nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả cho dự án.
Bước 2: Xác định mục tiêu của việc xây dựng VHNT, cần phải xác định mục tiêu thật rõ ràng và cụ thể
Bước 3 Phân tích các nguồn lực để tiến hành việc xây dựng VHNT bao gồm: nhân lực, vật lực, tài lực và tin lực
Bước 4 Xây dựng phương án hành động để đạt các mục tiêu đề ra trong quátrình xây dựng VHNT
Bước 5: Soạn thảo kế hoạch xây dựng VHNT, gửi cho các thành viên trong nhà trường góp ý, thông qua và đưa kế hoạch vào thực hiện
1.4.2.2 Tổ chức thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường
Để thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) hiệu quả, cần sắp xếp và phân bổ nguồn lực hợp lý, giao nhiệm vụ rõ ràng cho tất cả các lực lượng trong nhà trường, bao gồm đoàn thể, phòng chức năng, khoa, tổ chuyên môn, giảng viên, nhân viên và sinh viên Sự thống nhất và phối hợp nhịp nhàng giữa các đơn vị và thành viên là yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu của kế hoạch VHNT.
VHNT đóng vai trò quan trọng trong mọi hoạt động của nhà trường, góp phần hình thành các nếp văn hóa như văn hóa quản lý, giảng dạy và tư vấn, học tập và chia sẻ, cộng đồng và giao tiếp, cũng như văn hóa ăn mặc Do đó, việc tổ chức các hoạt động xây dựng VHNT cần được thực hiện một cách linh hoạt, lồng ghép vào tất cả các hoạt động và triển khai thường xuyên, liên tục để đạt hiệu quả cao nhất.
1.4.2.3 Ban Giám hiệu chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường
Chỉ đạo là chức năng điều hành trong quản lý, nhằm kiểm soát và điều phối các hoạt động thực tế Nó bao gồm việc hướng dẫn thực hiện công việc, phối hợp giữa các đơn vị, cũng như khuyến khích và động viên các thành viên trong nhà trường để thực hiện đúng nội dung và chương trình, từ đó đạt được mục tiêu đề ra.
VHNT mang tính bao trùm và kết hợp giữa cá nhân và tập thể, do đó việc chỉ đạo xây dựng VHNT cần thực hiện một cách khéo léo và tế nhị, tránh sự áp đặt và lạm dụng quyền lực Để nâng cao hiệu quả trong công tác chỉ đạo, cần phân công rõ ràng nhiệm vụ cho từng cá nhân và tập thể, đồng thời chú trọng vào sự phối hợp giữa các thành viên trong cùng một đơn vị Trong quá trình thực hiện kế hoạch xây dựng VHNT, cần kịp thời ngăn chặn các sai phạm và khuyến khích sự tích cực, tự giác của các thành viên trong nhiệm vụ của họ.
1.4.2.4 Ki ểm tra, giám sát và đánh giá kế ho ạch xây dự ng văn hóa nhà trườ ng
Kiểm tra và đánh giá là bước quan trọng trong quản lý nhà trường, vì không có kiểm tra, đánh giá thì không thể gọi là quản lý Hoạt động này diễn ra liên tục từ lập kế hoạch đến thực hiện và chỉ đạo Giai đoạn kiểm tra, đánh giá cuối cùng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tổng kết quá trình xây dựng văn hóa nghệ thuật, bao gồm cả kiểm tra thường xuyên và định kỳ Qua kiểm tra, đánh giá, nhà quản lý có thể nhận diện kết quả, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề ra các giải pháp khắc phục hiệu quả.
Kiểm tra và đánh giá là công cụ quan trọng giúp nhà quản lí xây dựng động lực cho các thành viên trong tổ chức Qua việc ghi nhận nỗ lực của họ, nhà quản lí có thể kịp thời biểu dương và khích lệ, đồng thời ngăn chặn những sai phạm và rút kinh nghiệm từ các cá nhân Điều này không chỉ thúc đẩy sự tự giác hoàn thành nhiệm vụ mà còn giúp phát hiện những khó khăn, từ đó điều chỉnh và bổ sung để công tác xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) đạt hiệu quả cao nhất.
1.4.3 Vai trò của Hiệu trưởng trong việc xây dựng văn hóa nhà trường
Hiệu trưởng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý hoạt động của nhà trường, được bổ nhiệm bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền Họ có ảnh hưởng quyết định đến sự phát triển văn hóa nghệ thuật (VHNT) trong môi trường giáo dục.
- Tư duy phát triển giáo dục của người hiệu trưởng ảnh hưởng đến VHNT;
- Hiệu trưởng có vai trò quan trọng trong việc hình thành các chuẩn mực, các giá trị cốt lõi, niềm tin;
- Sự quan tâm, chú ý của hiệu trưởng đến cái gì…sẽ ảnh hưởng chi phối VHNT;
- Hiệu trưởng xác định, tập hợp tạo lập hệ thống giá trị cốt lõi của trường;
- Hiệu trưởng xác định các đặc trưng và chia sẻ tầm nhìn.
Vì vậy để quản lí tốt quá trình xây dựng VHNT yêu cầu người hiệu trưởng cần:
- Hiệu trưởng phải là người lãnh đạo gương mẫu, luôn là tấm gương sáng cho
CB, GV và SV noi theo;
- Hiệu trưởng hình thành VHNT thông qua hàng trăm hoạt động tương tác hàng ngày với CB, GV, và SV và cộng đồng;
- Chú ý đến nhu cầu của CB, GV và nhu cầu của SV;
- Hiệu trưởng xác lập cơ chế đánh giá, thi đua khen thưởng (đúng người, đúng việc);
- Phong cách lãnh đạo dân chủ, tăng cường đối thoại, cùng tham gia, phân công trách nhiệm rõ ràng;
- Khả năng biết lắng nghe của hiệu trưởng nuôi dưỡng bầu không khí tâm lí cởi mở, tin cậy, tôn trọng lẫn nhau ở nơi làm việc;
1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí xây dựng VHNT ở trường Cao đẳng Sư phạm
1.5.1 Các yếu tố chủ quan
1.5.1.1 Năng lực của hiệu trưởng và cán bộ quản lí
Năng lực của hiệu trưởng và cán bộ quản lý là yếu tố then chốt trong việc xây dựng văn hóa nghệ thuật (VHNT) tại trường học Các cán bộ quản lý đóng vai trò trực tiếp trong công tác quản lý, do đó, việc phát triển VHNT trở thành một nhiệm vụ cơ bản và quan trọng trong quản lý giáo dục.