GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CƠ SỞ LÍ LUẬN
Chương trình Tiểu học đang trải qua những đổi mới mạnh mẽ, điều này yêu cầu chương trình môn Tiếng Việt cũng phải được cải cách Việc đổi mới này được thực hiện một cách đồng bộ, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
- Nội dung và phương pháp dạy học.
- Cách thức đánh giá học tập của học sinh.
Chương trình học tập, đặc biệt là học đọc, cần tạo điều kiện cho học sinh không chỉ tiếp tục học lên mà còn áp dụng kiến thức, kỹ năng vào cuộc sống hàng ngày Mục tiêu giảng dạy ở trường Tiểu học là giúp học sinh làm quen với các loại văn bản phổ biến và cấu trúc ngôn ngữ của chúng Đồng thời, cần dạy học sinh cách nắm bắt nội dung và mục đích của tác giả, phát triển tư duy, đặc biệt là tư duy phê phán, cũng như làm giàu vốn kiến thức và kinh nghiệm cho học sinh.
Môn Tiếng Việt chú trọng vào việc phát triển bốn kỹ năng cơ bản: nghe, nói, đọc và viết Qua đó, nó góp phần hình thành các giá trị mới như năng lực tự học, khả năng tự phát hiện và giải quyết vấn đề, cũng như khả năng chiếm lĩnh và áp dụng kiến thức dựa trên năng lực cá nhân.
Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ quan trọng trong việc hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh, bao gồm 4 kĩ năng: Nghe, Đọc, Nói và Viết Tập đọc, một phân môn trong chương trình Tiếng Việt bậc Tiểu học, đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kĩ năng “đọc” và “đọc hiểu”, đây là những kĩ năng hàng đầu cần thiết cho học sinh Tiểu học.
Đọc hiểu trong các lớp 2, 3, 4, 5 không có bài dạy riêng mà là một phần của bài Tập đọc Việc dạy đọc hiểu chỉ diễn ra sau khi học sinh đã nắm vững cách đọc thành tiếng, không thiếu chữ, từ hay dòng Đọc hiểu là hoạt động giao tiếp, nơi người đọc tiếp nhận thông tin từ văn bản nhằm thay đổi hiểu biết, cảm xúc hoặc hành vi của bản thân Đây là quá trình lĩnh hội nội dung, đòi hỏi người đọc phải phân tích văn bản từ nhiều khía cạnh khác nhau.
6/20 diện cú pháp, bình diện thông tin, bình diện phát ngôn … Chính vì vậy mà đọc hiểu là cách đọc phân tích.
Tập đọc là môn học công cụ quan trọng, giúp học sinh tiếp nhận tri thức và hiểu rõ vẻ đẹp của ngôn từ Qua việc rèn luyện đọc hiểu, học sinh không chỉ cải thiện kỹ năng đọc mà còn phát triển vốn từ Tiếng Việt phong phú, từ đó nâng cao khả năng nói và viết một cách chính xác và nghệ thuật Điều này góp phần vào việc học tốt các môn học khác, giúp các em làm Toán, viết và nói đúng đắn hơn.
Tập đọc hiểu, với vai trò là một phân môn thực hành Tiếng Việt, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực cho học sinh Các bài Tập đọc trong chương trình sách giáo khoa lớp 1 mới được chọn lọc từ những tác phẩm văn học hay trong nước và quốc tế, giúp học sinh có vốn văn học phong phú Ngoài ra, những bài tập đọc này còn cung cấp từ vựng đa dạng, hỗ trợ cho việc viết và giao tiếp hàng ngày Đồng thời, các bài Tập đọc phản ánh đa dạng về thiên nhiên, xã hội, phong tục tập quán và lối sống, giúp học sinh hiểu biết hơn về con người và đất nước qua các thời kỳ.
Học phân môn Tập đọc, đặc biệt là phần đọc hiểu, không chỉ nâng cao trí tuệ mà còn bồi dưỡng tình yêu và niềm tin trong cuộc sống cho các em Việc dạy Tập đọc, đặc biệt ở lớp 1, giúp phát triển tư duy logic, rèn luyện khả năng thông hiểu ngôn ngữ và khả năng tổng hợp thông tin.
Môn Tập đọc yêu cầu giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, tập trung vào việc lấy học sinh làm trung tâm và khuyến khích các em chủ động tìm tòi, hiểu nội dung Giáo viên cần tổ chức linh hoạt và chuẩn bị nhiều tình huống phong phú để hỗ trợ học sinh, tránh việc nhồi nhét kiến thức mà các em không hiểu.
Trong chương trình tiểu học, bài tập đọc lớp 1 được chọn lọc và sắp xếp theo chủ đề, giúp phát triển tình yêu thiên nhiên, đất nước, và con người cho học sinh Nội dung bài tập không chỉ bồi dưỡng kiến thức mà còn nuôi dưỡng tình cảm đối với những người xung quanh.
Vì thế, việc đọc hiểu từng bài tập đọc nhằm trau dồi lòng hướng thiện đạo lí, truyền thống dân tộc ….
THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ HỌC MÔN TẬP ĐỌC CỦA HỌC SINH.5 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH LỚP 3
a Thực trạng về dạy học:
Chương trình Tiếng Việt lớp 1 là một phần quan trọng trong chương trình giảng dạy Tiếng Việt ở tiểu học, được xây dựng trên nền tảng những thành tựu dạy học Tiếng Việt trước đây Chương trình này không chỉ kế thừa mà còn phát triển để phù hợp với những đổi mới trong giáo dục, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của ngành giáo dục Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Sách Tiếng Việt 1 tập 2 bao gồm phần luyện tập tổng hợp với 13 tuần, giúp học sinh tiếp tục phát triển các kỹ năng nghe, đọc, nói và viết thông qua các bài tập đọc đa dạng.
Về nội dung: Hầu hết các chủ điểm tập đọc lớp 1 đều được lặp lại theo logic sau:
- Chủ điểm : Nhà trường : 4 tuần
- Chủ điểm : Gia đình : 4 tuần
- Chủ điểm : Thiên nhiên đất nước: 4 tuần
Riêng tuần 35 dành cho ôn tập và kiểm tra.
- Các bài tập đọc được xếp theo chủ đề gần gũi, đan xen, kết hợp, phân bố rất hợp lý.
- Nội dung là những bài văn , bài thơ, những câu chuyện ngắn, hay, hấp dẫn gắn với cuộc sống sinh hoạt của các em.
- Đặc biệt, ở mỗi bài tập đọc đều có tranh minh họa với màu sắc đẹp, hình ảnh sinh động phù hợp với nội dung từng bài.
Trong đó, văn bản đọc hiểu ở lớp 1 gồm những loại sau:
Văn bản nghệ thuật chiếm khoảng 70% nội dung giảng dạy, nhằm mục tiêu dạy tiếng và văn một cách đồng thời, phát triển khả năng giao tiếp, đồng thời bồi dưỡng tâm hồn và tình cảm của người học.
- Văn bản khoa học (hoặc được viết theo phong cách khoa học).
Văn bản nhật dụng bao gồm các giấy tờ và ấn phẩm đơn giản, thường gặp trong đời sống hàng ngày, phù hợp với học sinh lớp 1 Đối với văn bản nghệ thuật, độ dài lý tưởng là từ 50 đến 80 chữ, trong khi văn bản truyền thông và văn bản nhật dụng nên có khoảng 30 chữ để đảm bảo tính ngắn gọn và dễ hiểu.
8/20 Độ dài của câu trong văn bản khoảng từ 8 đến 10 từ Các câu được dùng với nghĩa hiển ngôn. Ưu điểm:
Cấu trúc nội dung xen kẽ các chủ điểm giúp duy trì sự hấp dẫn cho học sinh lớp 1, với mỗi vòng chủ điểm kéo dài 3 tuần Do khả năng chú ý của các em còn hạn chế, việc thay đổi chủ điểm thường xuyên là cần thiết, nhưng cũng cần lặp lại để củng cố kiến thức đã học.
Các văn bản đọc được chọn lọc cho học sinh lớp 1 nên thú vị, hấp dẫn và gần gũi với thế giới hồn nhiên của trẻ Những tài liệu này không chỉ giúp trẻ tiếp xúc với thế giới mới qua sách mà còn nâng cao hiểu biết, phát triển tình cảm, sự đáng yêu, cởi mở, thông minh và tự tin hơn.
- Ngôn ngữ của các văn bản hồn nhiên, trong sáng, hiện đại và thích hợp với trẻ em, 6, 7 tuổi.
Phần dạy học đọc hiểu hiện nay còn hạn chế, chủ yếu chỉ dừng lại ở việc giáo viên đặt câu hỏi để học sinh trả lời, dẫn đến việc sử dụng phương pháp giảng giải là chính Điều này khiến học sinh trở nên thụ động trong việc tiếp thu kiến thức Hơn nữa, cách giải nghĩa từ và giảng nội dung từng câu, từng đoạn còn mang tính gò bó và khuôn mẫu, hạn chế khả năng tưởng tượng phong phú của các em.
Chất lượng đọc hiểu hiện tại còn hạn chế, chủ yếu chỉ đạt đến mức đọc đúng mà chưa phát triển được kỹ năng đọc sâu Điều này dẫn đến kết quả đọc không đủ đáp ứng yêu cầu trong việc hình thành các kỹ năng cơ bản quan trọng.
- Trong tiết học, học sinh chưa có thói quen, ý thức tự tìm tòi khám phá cái hay, cái đẹp của các bài văn, bài thơ.
- Giáo viên chưa mạnh dạn áp dụng việc đổi mới các hình thức học tập cho học sinh.
Do đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 1, việc tri giác của các em thường dựa trên tổng thể, khiến cho những hình ảnh và hiện tượng cụ thể trở nên dễ nhớ hơn so với các câu chữ.
Các em học sinh còn nhỏ thường chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc đọc hiểu, mà chỉ tập trung vào việc đọc đúng và rõ ràng Điều này dẫn đến thực trạng nhiều học sinh chưa phát triển khả năng phân tích và suy luận từ những gì đã đọc.
- Khả năng chú ý thấp, các em thường ghi nhớ một cách máy móc rất khó nhớ nhưng lại mau quên.
- Học sinh không dám trình bày ý kiến của mình cho người khác nghe. Hiểu vấn đề mà không diễn đạt được để người khác nghe hiểu.
- Do một số học sinh chưa chăm học, nên chưa nắm bắt, tiếp thu được bài.
Khi giáo viên yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi về nội dung bài đọc hoặc nghĩa của từ, các em thường gặp khó khăn và dễ trả lời sai.
Do hạn chế về vốn từ và kinh nghiệm sống, nhiều em gặp khó khăn trong việc hiểu đúng nghĩa của một số từ ngữ trong bài viết, dẫn đến việc hiểu sai lệch nội dung.
3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH:
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn tập đọc, mỗi giáo viên cần điều chỉnh phương pháp dạy học nhằm phát triển năng lực của từng học sinh.
Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực chú trọng vào việc kích thích hoạt động trí tuệ của học sinh và rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề liên quan đến thực tiễn cuộc sống và nghề nghiệp Đồng thời, phương pháp này cũng kết hợp hoạt động trí tuệ với thực hành, tăng cường học tập nhóm và đổi mới mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh theo hướng hợp tác, từ đó phát triển năng lực xã hội Bên cạnh việc tiếp thu kiến thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn, cần bổ sung các chủ đề học tập phức hợp để nâng cao khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp.
Những định hướng chung, tổng quát về đổi mới phương pháp dạy học các môn học thuộc chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực là:
Để nâng cao hiệu quả học tập, cần khuyến khích tính tích cực, tự giác và chủ động của người học Việc hình thành và phát triển năng lực tự học thông qua sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép và tìm kiếm thông tin là rất quan trọng Từ đó, người học sẽ rèn luyện được các phẩm chất linh hoạt, độc lập và sáng tạo trong tư duy.
MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Việc áp dụng các biện pháp giáo dục đã mang lại hiệu quả rõ rệt cho học sinh lớp tôi, nâng cao kết quả đọc hiểu cả về chất lượng lẫn số lượng Học sinh tiếp thu bài một cách tự nhiên và chủ động, thể hiện tính tích cực và sáng tạo trong giờ học Các em có ý thức tự giác trong việc khám phá kiến thức mới Sau khi thực hiện phương pháp thử nghiệm, các em đọc bài tốt hơn, tự tin và mạnh dạn tham gia phát biểu, thể hiện giọng đọc đúng yêu cầu bài học.
Sự hào hứng và niềm say mê của học sinh đối với môn Tiếng Việt được thể hiện qua nét mặt, giọng đọc và thái độ khi tham gia tiết học Môi trường học tập trở nên thoải mái và gần gũi giữa giáo viên và học sinh Điều này chứng tỏ rằng các biện pháp thử nghiệm mà tôi áp dụng đã mang lại hiệu quả tích cực, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng học tập toàn diện cho học sinh.
Kết quả này phần nào phản ánh tính đúng đắn, chân thực của các biện pháp trên.
Stt Thời gian Đọc trơn thành tiếng Đọc diễn cảm
1 Cuối học kì I 36/56 học sinh 15/56 học sinh
2 Cuối tháng 4 56/56 học sinh 29/56 học sinh