Luận văn xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở dspace

Opensource (mã nguồn mở) là gì?

Phần mềm mã nguồn mở là những ứng dụng được phát triển và phân phối một cách tự do, cho phép người dùng không chỉ sử dụng mà còn tải xuống mã nguồn Người dùng có quyền sửa đổi, cải tiến và mở rộng phần mềm theo nhu cầu công việc của mình.

Phần mềm mã nguồn mở (open-source software) là loại phần mềm cho phép người dùng truy cập, chỉnh sửa, sao chép và phân phối các phiên bản khác nhau của mã nguồn Thuật ngữ "open source" thường thu hút các nhà kinh doanh nhờ vào lợi ích miễn phí và quyền sở hữu hệ thống mà nó mang lại cho người dùng.

Phần mềm miễn phí mang lại nhiều tiện ích, bao gồm quyền tự do sử dụng cho mọi mục đích, quyền nghiên cứu cấu trúc và chỉnh sửa chương trình theo nhu cầu cá nhân Người dùng có quyền truy cập vào mã nguồn, phân phối lại các phiên bản cho cộng đồng và cải tiến chương trình, đồng thời phát hành các bản cải tiến vì lợi ích công cộng.

Phân loại phần mềm mã nguồn mở

Các loại phần mềm ứng dụng bao gồm hệ điều hành, phần mềm văn phòng, phần mềm kế toán, phần mềm chỉnh sửa âm thanh và hình ảnh, công cụ lập trình (IDE) và máy chủ web.

Hệ điều hành: Linux, Free BSD

Phần mềm văn phòng: Open Office

Công cụ lập trình: KDeveloper, Eclipse

Web server sử dụng Apache, một phần mềm mã nguồn mở phổ biến Framework phần mềm là tập hợp các gói phần mềm cung cấp chức năng thường gặp trong lập trình, giúp lập trình viên viết mã hiệu quả hơn mà không cần phải lặp lại các giải pháp đã có Đồ án tốt nghiệp của chúng tôi là xây dựng một thư viện số dựa trên phần mềm mã nguồn mở Dspace.

Sinh viên thực hiện: Vũ Thị Thu – Lớp: CT1002 4

Framework cho web interface: Struts, Webwork, Tapestry, Velocity

Framework cho light-weight container: Spring

Framework cho object-relational mapping: Hibernate

Lợi ích của mã nguồn mở đối với người sử dụng

- Phần mềm có thể đƣợc dùng và sao chép hoàn toàn miễn phí

- Có nhiều chọn lựa, không bị phụ thuộc vào một công ty nào

- Hầu hết các sản phẩm open-source đều có khả năng bảo mật tốt

- Có một cộng đồng hỗ trợ lớn

- Có nhiều phần mềm đa dạng.

Giới thiệu về một số loại mã nguồn mở thường gặp

Hiện nay, có rất nhiều loại mã nguồn mở trên thế giới, mỗi loại phục vụ cho những ứng dụng khác nhau Dưới đây là một số loại mã nguồn mở phổ biến và được sử dụng rộng rãi.

Ubuntu là hệ điều hành mã nguồn mở, phù hợp cho máy tính xách tay, máy tính để bàn và máy chủ Nó cung cấp đầy đủ các ứng dụng cần thiết cho công việc tại nhà, trường học và văn phòng.

DSPACE là phần mềm mã nguồn mở, cung cấp công cụ quản lý tài sản kỹ thuật số, thường được sử dụng để xây dựng kho lưu trữ thể chế Nó hỗ trợ giải pháp tạo và phân phối các bộ sưu tập số hóa trên Internet.

Vbulletin là một mã nguồn mở phổ biến, được sử dụng rộng rãi để xây dựng các diễn đàn trực tuyến Nhiều diễn đàn lớn tại Việt Nam hiện nay đều được phát triển dựa trên nền tảng Vbulletin.

Apache Tomcat là một hệ thống mã nguồn mở do Apache Software phát triển, có khả năng xử lý lượng lớn yêu cầu từ ứng dụng web trực tuyến và các gói dữ liệu giữa server và client Nó cho phép tùy biến dễ dàng để phù hợp với nhu cầu và quy mô của từng tổ chức, doanh nghiệp.

Linux là hệ điều hành mã nguồn mở dạng Unix do Linus Torvalds phát triển, sở hữu đầy đủ các tính năng của một hệ điều hành hiện đại như hệ thống đa nhiệm, đa tuyến đoạn, bộ nhớ ảo, thư viện độ, tải theo nhu cầu, quản lý bộ nhớ, mô-đun driver thiết bị, video frame buffering và mạng TCP/IP.

OpenOffice là một chương trình mã nguồn mở, được coi là sự thay thế cho Microsoft Office Nó có ưu điểm về dung lượng nhỏ và khả năng tương thích với Microsoft Office, mặc dù chưa thân thiện bằng phần mềm của Microsoft.

Joomla là một hệ quản trị nội dung mã nguồn mở phổ biến, được sử dụng để thiết kế nhiều loại trang web như cổng thông tin điện tử, website doanh nghiệp, thương mại điện tử, báo điện tử, tạp chí điện tử, và các trang web cho tổ chức phi chính phủ, trường học, cũng như website cá nhân và gia đình.

Greenstone là phần mềm giúp xây dựng và phân phối bộ sưu tập thư viện số, đặc biệt hữu ích cho các trường đại học, thư viện và trụ sở công cộng Phần mềm này cho phép người dùng tạo ra thư viện số riêng của mình một cách dễ dàng và hiệu quả.

Ngoài ra còn rất nhiều loại mã nguồn mở khác nhƣ: Eclipse, Webwork,WebGUI, OpenCMS, Fedora…

Giới thiệu về công nghệ DSPACE

DSpace là phần mềm mã nguồn mở giúp quản lý tài sản kỹ thuật số, thường được sử dụng cho kho lưu trữ thể chế Nó hỗ trợ nhiều loại dữ liệu như sách, luận án, quét 3D, ảnh, phim, video và dữ liệu nghiên cứu Dữ liệu trong DSpace được tổ chức thành các bộ sưu tập cộng đồng, trong đó các bitstreams được liên kết với nhau.

DSpace là bộ phần mềm hỗ trợ xây dựng và phân phối các bộ sưu tập số hóa trên Internet, cung cấp phương thức mới trong tổ chức và xuất bản thông tin Được phát hành lần đầu vào tháng 11 năm 2002 bởi các nhà phát triển từ MIT và HP Labs, DSpace hiện được hơn 200 trường đại học và tổ chức văn hóa sử dụng để quản lý và chia sẻ tài nguyên như sách, tạp chí, luận văn, cùng các sưu tập hình ảnh, âm thanh và phim Là phần mềm mã nguồn mở, DSpace cho phép các thư viện và cơ quan nghiên cứu phát triển và mở rộng tại địa chỉ http://dspace.org.

DSPACE là một phần mềm mã nguồn mở được phát triển trên nền tảng công nghệ hiện đại với ngôn ngữ lập trình Java, hỗ trợ các hệ quản trị cơ sở dữ liệu lớn như PostgreSQL và Oracle Phần mềm này đang được sử dụng trong đồ án tốt nghiệp nhằm xây dựng thư viện số.

Sinh viên Vũ Thị Thu, lớp CT1002, đã phát triển hai giao diện web chính: giao diện cổ điển (JSPUI) sử dụng JSP và Java Servlet API, cùng với giao diện mới (XMLUI) dựa trên Apache Cocoon, áp dụng công nghệ XML và XSLT.

- Có khả năng tương thích với hệ điều hành khác nhau

- Có độ an toàn và bảo mật cao Đƣợc lập trình theo mô hình 3 lớp

Hệ thống Dspace được xây dựng trên nền tảng WebBasic, cho phép triển khai và sử dụng dễ dàng trên Internet, đồng thời hỗ trợ nhiều người dùng truy cập cùng lúc.

Nghiên cứu lựa chọn công nghệ

Phần mềm là một yếu tố quan trọng trong thư viện số, và việc lựa chọn phần mềm cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng Cần đánh giá khả năng đáp ứng và tính linh hoạt của chương trình để đảm bảo phù hợp với nhu cầu sử dụng.

Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã tìm hiểu về một số chương trình mã nguồn mở như Dspace và GreenStore Dspace nổi bật với khả năng bảo quản lâu dài, giúp bảo tồn các tài liệu trong bộ sưu tập thư viện số Chương trình này quản lý siêu dữ liệu và cam kết duy trì định dạng nhất định cho tài liệu Dspace được thiết kế để sử dụng trong các tổ chức với cơ sở hạ tầng hỗ trợ phần mềm mạnh mẽ, cho phép người dùng, thường là tác giả, dễ dàng gửi tài liệu và xác định siêu dữ liệu Hệ thống này áp đặt tiêu chuẩn siêu dữ liệu đồng nhất cho tất cả các bộ sưu tập.

- Trên cơ sở cuối cùng em đã quyết định lựa chọn Dspace cho giải pháp Thƣ viện số

Vì nó có các đặc điểm phù hợp và tính khả mở cao

Cấu hình máy và các phần mềm yêu cầu

- Hệ điều hành Windows Server 2003 hoặc Windows XP

- CPU Intel (R) Pentium (R) D CPU 2.66GHz (2 CPUs), RAM 1GB, ổ cứng 80GB

2.1.2 Các phần mềm yêu cầu

- Java 1.6.20 (jdk-6u20-windows-i586) http://java.sun.com/javase/downloads/index.jsp

- Apache-ant-1.8.0 http://ant.apache.org/bindownload.cgi

- Apache-maven-2.2.1 http://maven.apache.org/download.html

- Postgresql-8.3.7.1 http://www.postgresql.org/download/windows

- Apache Tomcat-5.5.9 http://tomcat.apache.org/download-55.cgi

- Dspace-1.6.0-src-release http://sourceforge.net/projects/dspace/files/DSpace%20Stable/

Các bước tiến hành cài đặt

- Bước 1: Tạo thư mục cài đặt trên ổ C:\

Bước 2: Tải tất cả các phần mềm đã đề cập vào thư mục này để thực hiện đồ án tốt nghiệp về việc xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace.

- Bước 3: Kiểm tra máy tính để đảm bảo rằng các phần mềm chưa được cài đặt trong máy Nếu có thì gỡ nó khỏi hệ thống

+ Unzip apache-ant-1.8.0 file (chuột phải extract file)

+ Copy apache-ant-1.8.0 file đƣa vào ổ C:\

* Thiết lập các biến môi trường

- Chuột phải vào My Computer, chọn properties, chọn Environment Advanced, nhấn System Variables, chọn “Path” từ hệ thống biến, nhấn Edit

Java C:\Program Files\Java\jdk1.6.0_20\bin

Để cấu hình môi trường cho Java, Apache Ant và Apache Maven, bạn cần sao chép và dán đường dẫn đến thư mục bin của chúng hoặc nhập các đường dẫn sau: C:\Program Files\Java\jdk1.6.0_20\bin; C:\apache-ant-1.8.0\bin; C:\apache-maven-2.2.1\bin Lưu ý rằng các đường dẫn phải được tách biệt bằng dấu “;”.

Hình 1.1: Thiết lập biến môi trường

- Bước 6: Thiết lập ANT_HOME & JAVA_HOME cho Apache Ant và Java

+ Chuột phải vào My Computer, chọn properties, chọn Environment Advanced, nhấn User Variables, chọn “New”

- Thiết lập JAVA HOME nhập:

Variable Value: C:\Program Files\Java\jdk1.6.0_20 Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 1.2: Thiết lập JAVA_HOME

- Thiết lập ANT HOME nhập:

Hình 1.3: Thiết lập ANT_HOME

- Bước 7: Để kiểm tra vào cửa sổ lệnh (Click vào Start, chọn run, gõ cmd)

+ Nhập: java –version Hệ thống sẽ hiển thị phiên bản cài đặt của Java

+ Để kiểm tra chương trình ANT: ant –version Hệ thống sẽ hiển thị Version Ant đã đƣợc cài đặt

Để kiểm tra phiên bản Maven đã cài đặt, bạn có thể sử dụng lệnh tương tự như chương trình mvn: mvn –version Hệ thống sẽ hiển thị thông tin về phiên bản Maven hiện có.

Hình 1.4: Hệ thống hiển thị các phiên bản đã được cài đặt

+ Chọn file cài đặt PostgreSQL và cài đặt bình thường

+ Chú ý ổ đĩa cài đặt các thƣ mục PostgreSQL phải định dạng theo NTFS

+ Trước khi tạo database phải khởi động Service: vào Start, programs, PostgreSQL, start Service

+ Nhấp chuột vào Start, programs, PostgreSQL, pgAdminIII

+ Nhấn chuột phải chọn PostgreSQL Database Server 8.2, Click connect, gõ password, click OK

Hình 1.5: Kết nối tới server của PostgreSQL

+ Thêm Login roles mới cho Dspace với:

- Lưu ý nhớ phải chọn Role Privreges Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 1.6: Tạo vai trò đăng nhập mới cho dspace

+ Tạo cơ sở dữ liệu với:

Hình 1.7: Tạo cơ sở dữ liệu Dspace

Hình 1.8: Cài đặt Apache Tomcat Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 1.9: Bước tiếp theo của cài đặt, cần chú ý đặt passwword

+ Copy folder dspace-1.6.0-rsc-release vào ổ C

Hình 1.10: Folder dspace-1.6.0-rsc-release sao khi được unzip

+ Tạo một folder rỗng có tên Dspace tại ổ C

Hình 1.11: Các thư mục được tạo trên ổ C

+ Vào Start -> Programs -> postgreSQL -> start service

+ Tạo ra các gói cài đặt bằng cách chạy Dspace trên cmd và thực hiện lệnh “mvn package”:

- C:\dspace-1.6.0-src-release>cd dspace

- C:\dspace-1.6.0-src-release\ dspace>mvn package Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 1.12: Tạo gói cài đặt

Hình 1.13: Hệ thống bắt đầu tạo gói cài đặt

Hình 1.14: Hệ thống xây dựng thanh công gói cài đặt

- Khi xây dựng xong gói cài đặt ta bắt đầu đi cài đặt: Để cài đặt Dspace phải chạy trên cửa sổ lệnh cmd:

+ C:\dspace-1.6.0-src-release>cd dspace

+ C:\dspace-1.6.0-src-release\ dspace>cd target

+ C:\dspace-1.6.0-src-release\ dspace\ target>cd dspace-1.6.0- build.dir

+ C:\dspace-1.6.0-src-release\ dspace\ target\cd dspace-1.6.0-build.dir>ant fresh_install

Hình 1.15: Bắt đầu đi cài đặt hệ thống Dspace Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

- Hệ thống cài đặt thành công sẽ xuất hiện màn hình dưới đây:

Hình 1.16: Hệ thống cài đặt thành công Dspace

+ Vào thƣ mục cd/ dspace/ bin

+ Nhập dsrun org.Dspace.administer.CreateAdministrator

+ Nhập e-mail id và password

Hình 1.17: Tạo tài khoản Administrator

- Bước 12: Copy 2 thư mục jspui và xmlui từ C:\dspace\webapps sang thư mục C:\Program Files\Apache Software Foundation\Tomcat 5.5.9\webapps

Hình 1.18: Hai thư mục jspui và xmlui cần copy tại dspace

Hình 1.19: Vị trí pase hai thư mục Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

- Bước13: Khởi động lại tomcat và xem dspace hiển thị bằng cách http://localhost:8080/jspui/ và http://localhost:8080/xmlui/

Hình 1.20: Trang chủ Dspace chạy bằng jspui

Hình 1.21: Trang chủ Dspace chạy bằng xmlui

- Bước 14: Ta có thể thay đổi địa chỉ IP bằng cách vào C:\dspace\config\dspace.cfg

Hình 1.22: Thay đổi địa chỉ để truy nhập vào Dspace Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hiện trạng của thƣ viện truyền thống

3.1.1 Cách tổ chức lưu trữ tài liệu

Thư viện là trung tâm văn hóa quan trọng, nơi lựa chọn, tổ chức, lưu trữ và phân phối thông tin một cách khoa học và linh hoạt Nó không chỉ tàng trữ và phổ biến tài liệu in trên giấy mà còn đáp ứng nhu cầu đọc tập thể và xã hội Chức năng chính của thư viện là cung cấp tri thức, thông tin và tư liệu về các lĩnh vực trong và ngoài nước, phục vụ cho hoạt động đào tạo, nhu cầu học tập và nghiên cứu khoa học của mọi người.

Hiện nay, nhu cầu mượn sách và tài liệu tại thư viện ngày càng tăng, đòi hỏi thư viện phải có một kho sách phong phú và được bảo quản cẩn thận Việc bảo quản và xử lý tài liệu cần tuân thủ nguyên tắc phù hợp với tính chất vật lý của giấy Tuy nhiên, phương pháp bổ sung và cập nhật sách mới theo cách truyền thống sẽ tiêu tốn nhiều nhân lực, không gian lưu trữ, công sức và tài chính.

Quản lý thư viện đối mặt với nhiều thách thức trong việc phân loại và lưu trữ đầu sách một cách hợp lý Sự gia tăng số lượng đầu sách khiến cho việc tìm kiếm tài liệu trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Mặc dù số lượng đầu sách tại các thư viện truyền thống khá phong phú, nhưng vẫn không đủ để đáp ứng toàn bộ nhu cầu của độc giả Nguyên nhân chính là do nguồn tài chính của mỗi thư viện có hạn, cùng với chi phí cao cho việc bảo quản tài liệu.

3.1.2 Cách tổ chức cho độc giả mƣợn trả sách Đối với thƣ viện truyền thống thì việc độc giả mƣợn sách nhƣ thế nào cho phù hợp với hoạt động của thƣ viện cũng hết sức cần thiết Thƣ viện phải lên kế hoạch xem thời gian nào độc giả đƣợc phép mƣợn sách, mƣợn sách trong bao lâu phải trả, nếu mƣợn quá thời gian cho phép thì phải đền tiền nhƣ thế nào và khi nào thì thƣ viện cần có thời gian để sắp xếp lại các cuốn sách cho đúng vị trí sau khi nhận sách mới hoặc sách độc giả đem trả Để xây dựng đƣợc kế hoạch hoạt động của thƣ viện thì phải có một đội ngũ cán bộ lớn

Độc giả khi mượn sách cần xuất trình giấy tờ liên quan như thẻ thư viện hoặc thẻ sinh viên Việc có giấy tờ đầy đủ là điều kiện tiên quyết để được mượn sách.

Sinh viên Vũ Thị Thu, lớp CT1002, cho biết rằng việc cán bộ thư viện kiểm tra thông tin của độc giả có độ chính xác hay không sẽ tiêu tốn rất nhiều thời gian, dẫn đến việc mượn sách bị chậm trễ.

Mặc dù một số độc giả đã có đủ thông tin, nhưng họ không thể mượn sách do số lượng đầu sách trong thư viện đã hết, đây là một khó khăn lớn mà thư viện truyền thống phải đối mặt khi không đáp ứng đủ nhu cầu của độc giả.

- Thƣ viện truyền thống có thể làm việc đƣợc ngay cả khi mất điện

- Việc sao chép sách đƣợc hạn chế

- Bản quyền sách, tài liệu cũng không bị ảnh hưởng nhiều

- Tiện lợi cho những người không biết sử dụng máy tính

3.1.4 Những nhƣợc điểm của thƣ viện truyền thống

- Việc cập nhật thông tin không đƣợc linh hoạt

- Thư viện truyền thống bị giới hạn về không gian lưu trữ

Chi phí duy trì thư viện truyền thống rất cao, bao gồm các khoản chi lớn cho lương nhân viên, bảo quản sách và mua sắm sách mới.

Thư viện truyền thống thường phải mua nhiều bản sách cho một đầu sách để phục vụ đồng thời nhiều độc giả, điều này dẫn đến chi phí cao và không đủ sách đáp ứng nhu cầu của lượng độc giả đông đảo Đây là nhược điểm chính của hầu hết các thư viện hiện nay.

Việc lưu trữ và bảo quản tài liệu gặp nhiều khó khăn do chất liệu giấy dễ hỏng, yêu cầu thường xuyên thay thế và nâng cấp Mỗi lần thay đổi đều cần sao chép sổ sách và bảo quản tài liệu cẩn thận Thêm vào đó, khi độc giả mượn sách và làm rách hoặc mất sách, thư viện phải đầu tư mua sắm quyển mới, dẫn đến tốn kém về chi phí, sức lực và thời gian.

Việc mượn sách tại thư viện truyền thống gặp nhiều giới hạn về không gian và thời gian, khi độc giả phải đến tận nơi để mượn sách, trong khi thời gian và số lượng sách mượn cũng bị hạn chế Điều này không chỉ tốn thời gian và công sức mà còn làm giảm hiệu quả trong việc tiếp cận tri thức Do đó, việc xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace là cần thiết để khắc phục những hạn chế này.

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn và những hạn chế trong việc khai thác tài liệu số, việc nghiên cứu và ứng dụng hệ thống quản lý Thư viện số trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Giới thiệu cơ bản về Thƣ viện số

3.2.1 Tiêu chí cho hệ thống thƣ viện số

- Đáp ứng nhu cầu tìm kiếm tài liệu của các độc giả

- Hỗ trợ đa người dùng, an tòan, bảo mật

- Việc triển khai linh hoạt

- Lưu trữ được toàn bộ tài liệu số

3.2.2 Thƣ viện số là gì?

Thư viện số là một thư viện điện tử hiện đại, nơi tất cả tài liệu được số hóa và quản lý thông qua phần mềm chuyên nghiệp, giúp người dùng dễ dàng truy cập, tìm kiếm và xem nội dung từ xa qua mạng Nó bao gồm các thiết bị lưu trữ và trao đổi thông tin cùng với phần mềm cần thiết để cung cấp dịch vụ thông tin tương tự như thư viện truyền thống với tài liệu giấy Một thư viện số hoàn chỉnh phải tích hợp đầy đủ các dịch vụ cơ bản của thư viện truyền thống, đồng thời tận dụng lợi thế của việc lưu trữ, tìm kiếm và cung cấp thông tin số hóa.

3.2.3 Tại sao phải phát triển thƣ viện số

- Số lƣợng tài liệu ngày càng tăng

- Sự phát triển của công nghệ thông tin và các hình thức xuất bản mới

- Nhu cầu người dùng thông tin thay đổi

- Các hình thức tìm tin mới

- Vai trò của thƣ viện/ trung tâm thông tin thay đổi

3.2.4 Thƣ viện số - những ƣu điểm và nhƣợc điểm

- Không giới hạn về địa lý

- Tính sẵn có và sẵn sàng đáp ứng 24/24

- Khả năng đáp ứng nhiều truy nhập đồng thời

- Khả năng tìm kiếm tài liệu nhanh

- Lưu trữ dữ liệu thuận tiện

- Kết nối mạng Lan và mạng Internet

- Giảm chi phí tài chính mua đầu sách và quản lý

- Truy cập hạn chế do nhà cung cấp

- Khả năng lưu trữ và tốc độ truy cập phụ thuộc vào hạ tầng mạng, phần cứng và phần mềm

- Các vấn đề liên quan đến bản quyền: Tài liệu, phần mềm

- Tài liệu điện tử phụ thuộc vào nhà cung cấp

- Các bạn đọc phải mua bản quyền truy cập mới có thể lấy đƣợc dữ liệu

3.3 So sánh những ƣu nhƣợc điểm của Thƣ viện số và Thƣ viện truyền thống

Thư viện số vượt trội hơn thư viện truyền thống nhờ khả năng lưu trữ lượng thông tin lớn hơn, bởi vì dữ liệu số chỉ chiếm rất ít không gian.

- Mặt khác, chi phí để duy trì một thƣ viện số thấp hơn nhiều so với thƣ viện truyền thống

- Thƣ viện số ở khắp mọi nơi có thể truy cập cùng một thông tin thông qua mạng internet mà không cần phải đi đến thƣ viện

Mọi người có thể truy cập thông tin mọi lúc, bất kể là ban đêm hay ban ngày Đồ án tốt nghiệp của chúng tôi tập trung vào việc xây dựng một thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace.

- Một thư viện số có thể cung cấp đường dẫn tới bất cứ một nguồn tài liệu, thông tin nào của một thƣ viện số khác

Thư viện số đang đối mặt với thách thức lớn về bản quyền, khi mà việc tạo ra, chỉnh sửa và phát tán các bản sao số trở nên dễ dàng trong môi trường mạng máy tính.

- Độc giả phải trả tiền khi khai thác tài liệu trong thƣ viện số

Cán bộ thư viện cần sở hữu kỹ năng chuyên môn sâu và rộng về công nghệ để phát triển một thư viện số hiệu quả Hệ thống nhân lực trong thư viện số phải có khả năng ra quyết định, phân loại nội dung tài liệu, thiết kế và điều chỉnh cơ cấu tổ chức, đồng thời cung cấp dịch vụ và cải tiến công nghệ một cách liên tục.

3.4 Điều kiện để xây dựng một thƣ viện số Để xây dựng thƣ viện số cần:

Để đáp ứng nhu cầu của thư viện số, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại là rất quan trọng Cần có máy quét để chuyển đổi tài liệu giấy thành dạng kỹ thuật số, cùng với một máy chủ phục vụ hệ thống IBM Hệ thống máy tính cũng được sử dụng để biên mục và quản trị thư viện số hiệu quả.

Để điều hành và duy trì hiệu quả thư viện số, cần một đội ngũ cán bộ có kiến thức sâu rộng về công nghệ và kinh nghiệm chuyên môn.

- Cần có nguồn tài liệu phong phú, dồi dào để phục vụ tốt nhu cầu mƣợn sách của độc giả

3.5 Các bước chuyển đổi từ thư viện truyền thống sang thư viện số

Để chuyển đổi từ thư viện truyền thống sang thư viện số, việc phân loại các đầu sách theo từng bộ sưu tập là rất quan trọng Quá trình này cần được thực hiện một cách tỉ mỉ nhằm tránh sai sót trong việc đưa tài liệu lên thư viện số, vì nếu không, việc tìm kiếm tài liệu sẽ trở nên khó khăn hơn.

- Sau khi phân loại các đầu sách cần số hóa chúng, dùng máy quét quét các tài liệu sang dạng kỹ thuật số và lưu file dưới dạng pdf

- Việc cuối cùng là đưa dữ liệu lên website để tất cả mọi người có thể truy nhập vào tìm kiếm và download tài liệu về sử dụng.

Điều kiện để xây dựng một thƣ viện số

Để xây dựng thƣ viện số cần:

Để đáp ứng nhu cầu của thư viện số, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại là rất cần thiết, bao gồm máy quét để chuyển đổi tài liệu giấy thành định dạng kỹ thuật số, máy chủ phục vụ hệ thống IBM, và hệ thống máy tính phục vụ biên mục cũng như quản trị thư viện số.

Để quản lý và duy trì hiệu quả thư viện số, cần có một đội ngũ cán bộ có kiến thức sâu rộng về công nghệ và kinh nghiệm chuyên môn.

- Cần có nguồn tài liệu phong phú, dồi dào để phục vụ tốt nhu cầu mƣợn sách của độc giả.

Các bước chuyển đổi từ thư viện truyền thống sang thư viện số

Để chuyển đổi từ thư viện truyền thống sang thư viện số, việc đầu tiên cần thực hiện là phân loại các đầu sách theo từng bộ sưu tập cụ thể Quá trình này cần sự tỉ mỉ cao để tránh sai sót khi đưa tài liệu vào thư viện số, vì nếu không sẽ gây khó khăn trong việc tìm kiếm tài liệu.

- Sau khi phân loại các đầu sách cần số hóa chúng, dùng máy quét quét các tài liệu sang dạng kỹ thuật số và lưu file dưới dạng pdf

- Việc cuối cùng là đưa dữ liệu lên website để tất cả mọi người có thể truy nhập vào tìm kiếm và download tài liệu về sử dụng

Cách thức số hóa tài liệu

Khi bắt đầu xây dựng một thư viện số, công việc đầu tiên cần thực hiện là số hóa tài liệu hiện có Số hóa là quá trình chuyển đổi tài liệu thư viện truyền thống, bao gồm sách và văn bản, sang định dạng điện tử để lưu trữ trên máy tính.

- Đối với sách báo để số hóa tài liệu cần có một máy scan để quét toàn bộ sách báo và lưu trữ chúng dưới dạng file pdf

- Đối với những file văn bản cần có một phần mềm nhận dạng ký tự và quét thành file pdf

Để kết nối máy quay với máy tính khi làm video, cần sử dụng cáp FireWire hoặc FireWire-to-USB Nếu bạn muốn ghi hình kèm âm thanh, bất kỳ thiết bị chuyển đổi video nào cũng đều có thể hỗ trợ.

- Đối với phim ảnh cần có sử dụng một máy quét thông thường có bộ adapter quét các dạng phim này.

Cách đƣa tài liệu lên thƣ viện số Dspace

4.2.1 Tạo bộ sưu tập Communities

- Sau khi đăng nhập chọn Communities and Collections, từ giao diện Admin Tool

Click Create top Level Community Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 4.1: Giao diện Communities and Collections

Hình 4.2: Giao diện tạo Community

- Tại hình 4.2 ta thiết lập các thông tin:

+ Trường Name Nhập tên Top-Level Comminity ex “0001-Đồ Án, Luận Văn”

+ Trường Short Discription: Mô tả ngắn gọn về nội dung

+ Trường Logo: cho phép Upload Logo hay hình ảnh tượng trưng cho Community + Nhấp chọn Create cuối trang để hoàn thành

- Như vậy chúng ta đã tạo xong được một bộ sưu tập có tên là 0001- Đồ Án, Luận văn 4.2.2 Tạo cộng đồng Collection

- Chọn bộ sưu tập cần tạo Collection, từ giao diện Admin Tool chọn Create Collection

Hình 4.3: Chọn Community cần tạo collection Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 4.4: Áp dụng điều khoản cho Collection

- Tương tự ta cũng thiết lập các thông tin liên quan đến collection:

+ Trường Name Nhập tên Collection, ex “0001- Đồ Án, Luận văn”

+ Trường Short Discription: Mô tả ngắn gọn về nội dung

+ Trường Logo cho phép Upload Logo hay hình ảnh tượng trưng cho Collection

Hình 4.6: Thiết lập quyền đối với người dùng

Giao diện Authorization to Submit sẽ hiển thị, hãy chọn E-People và chọn từng cá nhân trong danh sách (những người có quyền biên mục và chỉnh sửa Collection này), sau đó nhấn NEXT.

- Giao diện Update Collection xuất hiện, Nhấp chọn Update để hoàn thành việc tạo 1 Collection

4.2.3 Biên mục tài liệu cho collection

- Sau khi đã phân loại tài liệu theo từng chủ đề của các Collection và lưu trữ vào nơi qui định ta tiến hành biên mục cho từng Collection

To create a community in Dspace, navigate to Communities & Collections, select the desired collection, and then click on "Submit to this Collection." This project focuses on developing a digital library using the open-source software Dspace.

Hình 4.7: Giao diện community cần tạo collection

Hình 4.8: Chọn chức năng cần thiết khi biên mục

- Đánh dấu mật định vào các ô theo chức năng biên mục > Click chon NEXT

- Tiến hành biên mục cho các trường theo các qui định như trên, sau khi hoàn thành biên mục > chọn next

Hình 4.9: Thông tin về tác giả, tiêu đề sách cần đưa vào Collection

Cuốn sách "Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace" cung cấp thông tin chi tiết về các từ khóa liên quan, giúp người đọc hiểu rõ hơn về nội dung và mục tiêu của dự án.

- Giao diện File Upload Successfully xuất hiện Kiểm tra có đúng đường dẫn chưa, hoặc Upload thêm File khác thì Click chọn vào Add Another File > Click chọn Next

Hình 4.12: Upload File thành công

Giao diện Verify Submission cho phép người dùng kiểm tra toàn bộ các trường đã biên mục Nếu có bất kỳ sự thay đổi nào, bạn có thể sử dụng các tùy chọn bên phải để thực hiện sửa đổi Sau khi hoàn tất, hãy nhấn chọn Next để hoàn thành quá trình.

Hình 4.13: Kiểm tra lại thông tin các trường của sách

Giao diện Licence cho phép người dùng xác định quyền xuất bản tài liệu lên Collection Nếu đồng ý, hãy nhấp vào "I Grant Licence"; nếu không đồng ý, chọn "I do Not Grant Licence" để hoàn tất biên mục và tải lên file tài liệu Sau đó, màn hình sẽ hiển thị giao diện "Submission Complete".

Hình 4.14 minh họa giao diện cho phép xác định lại quyền xuất bản tài liệu lên bộ sưu tập trong dự án tốt nghiệp về việc xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace.

Hình 4.15: Giao diện hoàn thành trình biên mục

Các bước biên mục cho tài liệu trong Collection đã hoàn tất, và giờ đây bạn có thể tìm kiếm tài liệu vừa biên mục bằng cách sử dụng chức năng Tìm kiếm trong Dspace.

Hình 4.16: Tài liệu được hiển thị theo ngày phát hành

Cách tạo tài khoản cho người dùng

4.3.1 Tạo tài khoản cho từng người dùng

- Để tạo tài khoản cho từng người dùng thì quản trị viên phải đăng nhập vào hệ thống với tài khoản đã đƣợc tạo khi cài đặt hệ thống

Hình 4.17: Giao diện đăng nhập

Hình 4.18: Đăng nhập thành công

Sau khi đăng nhập thành công, bạn chọn mục quản trị viên trên menu Tiếp theo, menu quản trị sẽ hiển thị, bạn chọn E-people và sau đó nhấn vào Add E-people Đây là một phần trong đồ án tốt nghiệp về việc xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace.

Hình 4.19: Giao diện thêm người dùng

Hình 4.20: Nhập thông tin của người dùng

- Gán quyền truy cập các bộ sưu tập cho từng người dùng

4.3.2 Tạo các nhóm người dùng

- Từ menu chọn Groups > Create new group > Viết tên nhóm người dùng > chọn những người dùng nào thuộc nhóm này

Hình 4.20: Tạo nhóm người dùng

Hình 4.21: Nhập danh sách nhóm người dùng Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Cách thức mượn sách người sử dụng

4.4.1 Đăng nhập hệ thống mƣợn sách

Hình 4.22: Người dùng đăng nhập hệ thống

Hình 4.23: Người dùng dăng nhập thành công

4.4.2 Xem và download tài liệu

- Người dùng có thể xem các bộ sưu tập và cộng đồng của chúng, và có thể download các tài liệu đó khi đƣợc đã đƣợc cấp tài khoản

Hình 4.24: Hiển thị toàn bộ bộ sưu tập

Hình 4.25: Thông tin chi tiết về một tài liệu

4.4.3 Thay đổi thông tin cá nhân

Người dùng có khả năng cập nhật thông tin cá nhân và thay đổi mật khẩu để dễ nhớ hơn Đồ án tốt nghiệp của chúng tôi tập trung vào việc xây dựng thư viện số với sự hỗ trợ của phần mềm mã nguồn mở Dspace.

Hình 4.26: Giao diện thay đổi thông tin cá nhân

4.4.4 Đối với người dùng mới

- Muốn down đƣợc tài liệu cần đăng ký tại: New user? Click here to register

Hình 4.27: Người dùng mới đăng ký

Hình 4.28: Người dùng mới nhập địa chỉ E-mail

- Nhập địa chỉ e-mail vào ô trống và nhấn nút đăng ký

Sau khi người quản trị phê duyệt, một mật khẩu sẽ được tạo cho người dùng mới Mật khẩu này sẽ được gửi đến địa chỉ email mà người dùng đã đăng ký Để đăng nhập vào hệ thống, người dùng cần truy cập vào email của mình để nhận mật khẩu.

Một số chức năng khác của người quản trị

- Thay đổi mật khẩu: Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Hình 4.29: Thay đổi mật khẩu của người quản trị

Hình 4.30: Sửa hoặc xóa collection

Hình 4.31: Sửa hoặc xóa community

- Sửa chữa 1 biểu ghi trong Collection

Hình 4.32: Thay đổi các trường thông tin trong collection Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng thư viện số sử dụng phần mềm mã nguồn mở Dspace

Tiêu đề	Luận Văn Xây Dựng Thư Viện Số Sử Dụng Phần Mềm Mã Nguồn Mở Dspace
Thể loại	luận văn

Định dạng
Số trang	49
Dung lượng	2,65 MB