NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TIỀN LƯƠNG
1.1 Khái niệm, bản chất tiền lương :
Tiền lương là biểu hiện bằng tiền của hao phí lao động sống mà doanh nghiệp trả cho người lao động, dựa trên thời gian, khối lượng công việc và chất lượng lao động mà họ đã cống hiến.
Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, tiền lương được hiểu là một phần thu nhập quốc dân dưới hình thức tiền tệ, do Nhà nước phân phối cho công nhân viên chức theo kế hoạch Mức lương này phù hợp với số lượng và chất lượng lao động mà mỗi cá nhân đã cống hiến, phản ánh nguyên tắc phân phối lao động nhằm tái sản xuất sức lao động.
Chuyển sang nền kinh tế thị trường đã bộc lộ hạn chế trong nhận thức về vai trò của sức lao động và bản chất của tiền lương Cơ chế thị trường yêu cầu thay đổi lớn trong quan niệm về tiền lương, coi đó là giá trị của sức lao động mà người sử dụng lao động, bao gồm Nhà nước và chủ doanh nghiệp, phải trả Tiền lương cần tuân theo nguyên tắc cung cầu và giá cả thị trường theo quy định của pháp luật hiện hành.
Hiện nay, tiền lương được xem là giá trị của sức lao động, một loại hàng hóa đặc biệt Thị trường sức lao động đã hình thành từ lâu tại Việt Nam và vẫn phổ biến ở nhiều vùng Sức lao động không chỉ là một khoản đầu tư quan trọng mà còn là yếu tố quyết định trong hạch toán kinh doanh của các đơn vị Để xác định tiền lương hợp lý, cần có cơ sở tính toán chính xác giá trị của sức lao động Người lao động, sau khi cống hiến sức lao động để tạo ra sản phẩm, sẽ nhận được tiền công tương ứng, phản ánh giá cả của hàng hóa sức lao động.
Tiền lương, về bản chất, là giá trị của sức lao động và đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định hành vi cung ứng lao động Nó là một khái niệm thuộc về kinh tế hàng hóa và chịu ảnh hưởng từ các quy luật kinh tế khách quan Khái niệm tiền lương không chỉ mang tính phổ quát mà còn liên quan đến nhiều khái niệm khác trong lĩnh vực kinh tế.
Tiền lương danh nghĩa là số tiền mà người sử dụng lao động thỏa thuận với người lao động theo hợp đồng Tất cả các mức lương trả cho người lao động đều được coi là tiền lương danh nghĩa Tuy nhiên, khái niệm này chưa phản ánh đầy đủ giá trị thực tế của mức trả công mà người lao động nhận được.
Tiền lương thực tế là số lượng hàng hóa và dịch vụ mà người lao động có thể mua bằng lương sau khi nộp thuế Chỉ số này tỷ lệ nghịch với tỷ lệ giá cả và tỷ lệ thuận với tiền lương danh nghĩa tại thời điểm xác định.
Tiền lương tối thiểu đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hệ thống lương của một ngành hoặc toàn quốc, đồng thời là cơ sở để hoạch định chính sách tiền lương Người lao động thường quan tâm đến tiền lương thực tế hơn là tiền lương danh nghĩa, vì tiền lương danh nghĩa cần phải tăng nhanh hơn tốc độ tăng chỉ số giá cả Tuy nhiên, tiền lương thực tế không phải lúc nào cũng đạt được mong muốn, mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.
1.2 Vai trò và ý nghĩa của tiền lương :
1.2.1 Vai trò của tiền lương :
Tiền lương đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối người sử dụng lao động và người lao động Khi mức lương không hợp lý, người lao động sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì ngày công, kỷ luật và chất lượng công việc, dẫn đến doanh nghiệp không đạt được mục tiêu tiết kiệm chi phí và lợi nhuận cần thiết để tồn tại Do đó, việc xác định mức lương hợp lý là cần thiết để đảm bảo lợi ích cho cả hai bên.
Tiền lương đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và tái sản xuất sức lao động, đặc biệt trong nền kinh tế thị trường hiện nay Doanh nghiệp có chế độ tiền lương hợp lý sẽ thu hút được nguồn nhân lực chất lượng cao Hơn nữa, tiền lương không chỉ là vấn đề chi phí nội bộ của doanh nghiệp mà còn là một vấn đề kinh tế - chính trị - xã hội mà Chính phủ các quốc gia cần chú trọng.
Tiền lương là nguồn thu nhập chính của người lao động, bên cạnh các khoản trợ cấp như BHXH, BHYT, BHTN và tiền ăn ca Chi phí tiền lương đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành giá thành sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp Việc tổ chức sử dụng lao động hợp lý và thanh toán kịp thời tiền lương cùng các khoản liên quan sẽ giúp người lao động tuân thủ kỷ luật, cống hiến cho công việc và tích cực tham gia sản xuất Điều này không chỉ tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp mà còn cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động.
1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến tiền lương :
Người lao động mong muốn có thu nhập ổn định và tốt, nhưng thực tế có nhiều yếu tố chủ quan và khách quan tác động trực tiếp đến mức lương của họ.
- Năng lực, trình độ còn hạn chế
- Làm việc trong điều kiện thiếu trang thiết bị
- Vật tư, vật liệu bị thiếu hoặc kém phẩm chất
- Sức khỏe không được đảm bảo
- Điều kiện địa hình và thời tiết không thuận lợi
1.3 Các hình thức trả lương áp dụng tại doanh nghiệp :
• Hình thức tiền lương theo thời gian:
Trong doanh nghiệp, hình thức trả lương cho nhân viên văn phòng như hành chính quản trị, tổ chức lao động, thống kê và tài vụ-kế toán thường được áp dụng Trả lương theo thời gian là phương thức chi trả dựa trên thời gian làm việc thực tế của người lao động, phù hợp với ngành nghề và trình độ chuyên môn kỹ thuật của họ.
Tùy thuộc vào ngành nghề và đặc thù doanh nghiệp, các bậc lương sẽ được áp dụng khác nhau Độ thành thạo kỹ thuật và nghiệp vụ chuyên môn sẽ quyết định các thang bậc lương, mỗi bậc lương có mức lương cụ thể Đây là căn cứ để xác định mức lương, và tiền lương có thể được phân chia theo thời gian.
Lương tháng được quy định theo từng bậc trong thang lương, áp dụng cho nhân viên làm công tác quản lý kinh tế, quản lý hành chính và các nhân viên thuộc ngành không có tính chất sản xuất.
Lương tháng = Mức lương tối thiểu * Hệ số lương + Phụ cấp (nếu có)
+ Lương ngày: là tiền lương trả cho người lao động theo mức lương ngày và số ngày làm việc thực tế trong tháng
Mức lương tháng Mức lương ngày
+ Lương giờ: dùng để trả lương cho người lao động trực tiếp trong thời gian làm việc không hưởng lương theo sản phẩm
Số ngày làm việc trong tháng
Mức lương ngày Mức lương giờ =
Các chế độ tiền lương theo thời gian: - Lương theo thời gian đơn giản
- Lương theo thời gian có thưởng
NỘI DUNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG
2.1 Chứng từ, thủ tục kế toán:
Công việc tính lương, thưởng và các khoản phải trả cho người lao động được thực hiện tại phòng kế toán doanh nghiệp Để hạch toán chính xác, kế toán cần sử dụng đầy đủ các chứng từ theo quy định.
+ Bảng thanh toán tiền lương
+ Bảng thanh toán tiền thưởng
+ Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành
+ Phiếu báo làm thêm giờ
+ Bảng phân bổ tiền lương và BHXH
Sau khi kiểm tra các chứng từ liên quan đến lương, thưởng, phụ cấp và trợ cấp cho người lao động, doanh nghiệp tiến hành lập bảng thanh toán Thông thường, việc thanh toán tiền lương và các khoản khác được chia thành hai kỳ: kỳ 1 là lĩnh lương tạm ứng.
Các khoản thanh toán lương, bảo hiểm xã hội (BHXH), danh sách những người chưa nhận lương, cùng với các chứng từ và báo cáo thu chi tiền mặt cần được chuyển kịp thời cho phòng kế toán để tiến hành kiểm tra.
2.2 Kế toán chi tiết tiền lương và các khoản trích theo lương
2.2.1 Hạch toán số lượng lao động : Để quản lý lao động về mặt số lượng, doanh nghiệp lập sổ danh sách lao động Sổ này do phòng lao động tiền lương lập (lập chung cho toàn doanh nghiệp và lập riêng cho từng bộ phận) nhằm nắm chắc tình hình phân bổ, sử dụng lao động hiện có trong doanh nghiệp Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn căn cứ vào sổ lao động (mở riêng cho từng người lao động) để quản lý nhân sự cả về số lượng và chất lượng lao động, về biến động và chấp hành chế độ đối với lao động
2.2.2 Hạch toán thời gian lao động : Muốn quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng lao động, cần phải tổ chức hạch toán việc sử dụng thời gian lao động và kết quả lao động Chứng từ sử dụng để hạch toán thời gian lao động là bảng chấm công Bảng chấm công được lập riêng cho từng bộ phận, tổ, đội lao động sản xuất, trong đó ghi rõ ngày làm việc, nghỉ của mỗi người lao động Bảng chấm công do tổ trưởng (hoặc trưởng các phòng, ban) trực tiếp ghi và để nơi công khai để công nhân viên chức giám sát thời gian lao động của từng người Cuối tháng, bảng chấm công được dùng để tổng hợp thời gian lao động và tính lương cho từng bộ phận, tổ, đội sản xuất
2.2.3 Hạch toán kết quả lao động : Để hạch toán kết quả lao động, kế toán sử dụng các loại chứng từ ban đầu khác nhau, tuỳ theo loại hình và đặc điểm sản xuất ở từng doanh nghiệp.Mặc dầu sử dụng các mẫu chứng từ khác nhau nhưng các chứng từ này đều bao gồm các nội dung cần thiết như tên công nhân, tên công việc hoặc sản phẩm, thời gian lao động, số lượng sản phẩm hoàn thành nhiệm thu, kỳ hạn và chất lượng công việc hoàn thành… Đó chính là các báo cáo về kết quả như “ Phiếu giao, nhận sản phẩm, phiếu khoán, hợp đồng giao khoán, phiếu báo làm thêm giờ, bảng kê sản lượng từng người…” Cuối cùng chuyển về phòng kế toán doanh nghiệp để làm căn cứ tính lương, tính thưởng
2.2.4 Hạch toán tiền lương cho người lao động : Trên cơ sở các chứng từ hạch toán kết quả lao động do các tổ gửi đến hàng ngày (hoặc định kỳ), nhân viên hạch toán phân xưởng ghi kết quả lao động của từng người, từng bộ phận vào sổ và cộng sổ, lập báo cáo kết quả lao động gửi cho các bộ phận quản lý liên quan
Từ đây kế toán tiền lương sẽ hạch toán tiền lương cho người lao động
2.3 Kế toán tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương
2.3.1 Kế toán tổng hợp tiền lương :
♦ Tài khoản sử dụng : TK 334 - Phải trả người lao động
Tài khoản này ghi nhận các khoản thanh toán cho nhân viên doanh nghiệp, bao gồm lương, tiền công, phụ cấp, bảo hiểm xã hội, tiền thưởng và các khoản thu nhập khác.
Kết cấu và nội dung phản ánh của TK334
-Các khoản khấu trừ vào tiền công, tiền lương của người lao động
-Tiền lương, tiền công và các khoản khác đã trả cho người lao động
-Kết chuyển tiền lương, tiền công người lao động chưa lĩnh
-Tiền lương, tiền công và các khoản khác phải trả cho người lao động
Dư nợ (nếu có) : Số trả thừa cho người lao động
Dư có: Tiền lương, tiền công và các khoản khác còn phải trả người lao động
Tài khoản 334 được chi tiết ra thành 2 tài khoản:
TK 3341 - Phải trả công nhân viên phản ánh tình hình các khoản phải trả cho công nhân viên trong doanh nghiệp, bao gồm tiền lương, tiền thưởng có tính chất lương, bảo hiểm xã hội và các khoản phải trả khác Việc theo dõi và quản lý các khoản này là rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi cho nhân viên và duy trì sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.
TK 3348 - Phải trả người lao động khác ghi nhận các khoản nợ và tình hình thanh toán đối với những người lao động không phải là nhân viên chính thức của doanh nghiệp Điều này bao gồm tiền công, tiền thưởng (nếu có) và các khoản phải trả khác liên quan đến thu nhập của người lao động.
Mỗi tháng, doanh nghiệp cần tổng hợp tổng số tiền lương và các khoản phụ cấp liên quan đến tiền lương phải chi trả cho công nhân viên, bao gồm lương cơ bản, tiền công, phụ cấp khu vực, chức vụ, chi phí sinh hoạt, tiền ăn giữa ca và tiền thưởng trong sản xuất Sau đó, các khoản này sẽ được lập chứng từ và phân bổ vào chi phí sản xuất-kinh doanh trong sổ sách kế toán.
Nợ TK 622 (chi tiết đối tượng) Phải trả cho lao động trực tiếp
Nợ TK 627 (6271): Phải trả nhân viên phân xưởng
Nợ TK 641 (6411): Phải trả nhân viên bán hàng
Nợ 642 (6421): Phải trả cho bộ phận công nhân quản lý doanh nghiệp
Có TK 334: Tổng số tiền lương phải trả
* Số tiền thưởng phải trả cho công nhân viên
Nợ TK 431 (4311)Thưởng thi đua từ quỹ khen thưởng
Có TK 334 Tổng số tiền thưởng phải trả
* Số BHXH phải trả trực tiếp cho công nhân viên chức (ốm đau, thai sản, TNLĐ…)
Nợ TK 338 (3383)Tiền trợ cấp từ quỹ BHXH
Có TK 334 Phải trả người lao động
Các khoản khấu trừ vào thu nhập của người lao động, bao gồm BHXH, BHYT, BHTN và thuế thu nhập cá nhân, không được phép vượt quá 30% tổng số thu nhập còn lại sau khi thực hiện các nghĩa vụ này.
Nợ TK 334: Tổng số các khoản khấu trừ
Có TK 333 (3338) Thuế thu nhập cá nhân phải nộp Nhà nước
Có TK 141: Số tạm ứng trừ vào lương
Có TK 138: Các khoản bồi thường vật chất, thiệt hại…
* Thanh toán thù lao (tiền công, tiền lương…) Bảo hiểm xã hội, tiền thưởng cho công nhân viên chức
+ Nếu thanh toán bằng tiền:
Nợ TK 334: Các khoản đã thanh toán
Có TK 111: Thanh toán bằng Tiền mặt
Có TK 112: Thanh toán bằng chuyển khoản + Nếu thanh toán bằng vật tư, hàng hoá:
Bút toán 1: Ghi nhận giá vốn vật tư, hàng hóa
Có TK liên quan (152, 153, 154, 155…) Bút toán 2: Ghi nhận giá thanh toán
Nợ TK 334: Tổng giá thanh toán (cả thuế VAT)
Có TK 512: Doanh thu bán hàng nội bộ
Có TK 3331: Thuế VAT phải nộp
* Cuối kỳ kế toán kết chuyển số tiền lương công nhân viên đi vắng chưa lĩnh
Sơ đồ 1: Hạch toán các khoản thanh toán với công nhân viên chức
Các khoản khấu trừ vào CNTT sản xuất thu nhập của CNVC
Phần đóng góp cho quỹ
Thanh toán lương, thưởng, TK 431
BHXH và các khoản khác Tiền thưởng cho CNVC
BHXH phải trả trực tiếp
Tiền lương, tiền thưởng, BHXH và các khoản phải trả CNVC
2.3.2 Kế toán các khoản trích theo lương
♦ Tài khoản sử dụng: TK 338- Phải trả và phải nộp khác
Các khoản phải trả cho cơ quan pháp luật, tổ chức xã hội và cấp trên liên quan đến kinh phí Công đoàn và Bảo hiểm xã hội được phản ánh rõ ràng.
BHYT và các khoản khấu trừ vào lương theo Quyết định của Toà án, bao gồm tiền nuôi con khi ly dị, nuôi con ngoài giá thú, án phí, cũng như giá trị tài sản thừa chờ xử lý, các khoản vay tạm thời, nhận ký quỹ, ký cược ngắn hạn, và các khoản thu hộ, giữ hộ, đều được phản ánh trong kết cấu và nội dung của tài khoản TK338.
-Các khoản đã nộp cho cơ quan quản lý
-Các khoản đã chi về KPCĐ
-Kết chuyển doanh thu nhận trước vào doanh thu bán hàng tương ứng từng kỳ
-Các khoản đã trả đã nộp khác
-Trích KPCĐ, BHXH, BHYT, BHTN theo tỷ lệ quy định
-Tổng số doanh thu nhận trước phát sinh trong kỳ
-Các khoản phải nộp, phải trả hay thu hộ
-Số đã nộp, đã trả lớn hơn số phải nộp, phải trả được hoàn lại
Dư nợ (nếu có): Số trả thừa, nộp thừa, vượt chi chưa được thanh toán
Dư có: Số tiền phải trả, phải nộp và giá trị tài sản thừa chờ xử lý
Tài khoản 338 được chi tiết thành các tài khoản cấp 3 như sau:
* Hàng tháng căn cứ vào quỹ lương cơ bản kế toán trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ theo qui định (30,5%)
Nợ các TK 622, 6271, 6411, 6421 phần tính vào chi phí kinh doanh (22%)
Nợ TK 334 phần trừ vào thu nhập của công nhân viên chức (8,5%)
Có TK 338 (3382, 3383, 3384, 3389) Tổng số Kinh phí Công đoàn, BHXH, BHYT, BHTN phải trích
* Theo định kỳ đơn vị nộp BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ lên cấp trên
* Tính ra số BHXH trả tại đơn vị
Có TK 334 Khi trả cho công nhân viên chức ghi:
* Chỉ tiêu kinh phí Công đoàn để lại doanh nghiệp :
*Nộp BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ cho cơ quan quản lý quỹ:
* Trường hợp số đã trả, đã nộp về kinh phí Công đoàn, BHXH (kể cả số vượt chi) lớn hơn số phải trả, phải nộp được cấp bù ghi:
Nợ TK 111, 112 số tiền được cấp bù đã nhận
Có TK 338 số được cấp bù (3382, 3383)
♦ Cách tính các khoản trích theo lương :
Chỉ tiêu Người lao động đóng góp (trừ vào thu nhập)
Người sử dụng lao động đóng góp ( tính vào chi phí kinh doanh) 1.BHXH : 22%
Hạch toán thanh toán bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và kinh phí công đoàn (KPCĐ) được thực hiện dựa trên nguyên tắc: ở đâu có lương, ở đó có khoản trích theo lương Trường hợp tính theo lương phép thực tế phải trả cho công nhân sản xuất (CNSX) tại đơn vị có trích trước lương phép, khoản này sẽ được ghi vào tài khoản 622.
Số BHXH phải trả trực tiếp cho CNVC
Trích KPCĐ, BHXH, BHYT theo tỉ lệ quy định tính vào chi phí kinh doanh (22%)
BHYT cho cơ quan quản lý
Chi tiêu KPCĐ tại cơ sở
Trích BHXH, BHYT,BHTN theo tỷ lệ qui định trừ vào thu nhập của CNVC (8,5%)
Thu hồi BHXH, KPCĐ chi vượt chi hộ được cấp
Sơ đồ 3: Hạch toán trích tr-ớc tiền l-ơng phép thực tế của CNSX
Sơ đồ 4: Hạch toán tổng hợp qũy dự phòng trợ cấp mất việc làm
Trả tiền trợ cấp mất việc làm Trích qũy dự phòng trợ cấp mất cho người lao động việc làm
Trả tiền trợ cấp mất việc làm cho người lao động
Khi không còn số dư qũy dự phòng
BHXH thực tế phải trả Trớch 22% lương CNSX +
Nộp BHXH (22%) Mua thẻ BHYT (4,5%)
Nộp BHTN (2%) TK111,112… Được BHXH thanh toán KPCĐ chi vượt được cấp bù
2.4 Các hình thức tổ chức sổ kế toán
THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TẠI CÔNG TY XNK VẬT TƯ TÀU THỦY
KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY
1.1 Lịch sử hình thành công ty :
Công ty XNK Vật Tư Tàu Thủy (Shimex) là doanh nghiệp Nhà nước, trực thuộc Tập đoàn công nghiệp tàu thủy Việt Nam Được thành lập vào ngày 28/04/1994, Shimex chuyên hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu vật tư cho ngành tàu thủy.
Vật Tư Tàu Thuỷ theo quyết định số 552/QĐ/TCCB-LĐ Ngày 28/04/1994 của
Bộ giao thông vận tải Với:
Tên công ty: Công ty XNK Vật Tư Tàu Thuỷ
Tên tiếng anh: SHIP MATERIAL EXPORT – IMPORT COMPANY
Tên giao dịch: SHIMEX Đặt trụ sở chính tại: Số 4 Phan Đình Phùng, Phường Hạ Lý, Quận Hồng
Bàng,Thành Phố Hải Phòng
Căn cứ Quyết định số 583/QĐ-CNT – ĐMDN ngày 31/03/2008, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Công nghiệp Tàu Thuỷ Việt Nam đã quyết định thực hiện cổ phần hoá Công Ty Xuất Nhập Khẩu Vật Tư Tàu Thuỷ Quyết định này đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển và hiện đại hoá ngành công nghiệp tàu thuỷ tại Việt Nam.
1.2 Đặc điểm hoạt động kinh doanh của công ty:
Công ty xuất nhập khẩu vật tư tàu thuỷ tối ưu hóa việc sử dụng vốn để phát triển sản xuất kinh doanh, nhằm đạt lợi nhuận tối đa và tạo việc làm ổn định cho người lao động Đồng thời, công ty cũng góp phần vào ngân sách nhà nước và không ngừng phát triển mạnh mẽ.
Ngành, nghề kinh doanh của công ty:
- Xuất nhập khẩu và kinh doanh vật tư thiết bị cho ngành đóng tàu thuỷ
- Chế biến kinh doanh các mặt hàng từ gỗ
- Đóng mới và sửa chữa các phương tiện vận tải thuỷ, phá dỡ tàu cũ, dịch vụ cung ứng hàng hải
- Xuất nhập khẩu vật tư thiết bị xây dựng, vật tư và vật liệu xây dựng
- Sản xuất máy móc thiết bị, vật tư phục vụ đóng tàu mới và sửa chữa các phương tiện vận tải thuỷ
- Kinh doanh XNK vật tư nông nghiệp bao gồm: Phân bón các loại, máy móc công cụ phục vụ nông nghiệp
- Kinh doanh phát triển nhà và bất động sản, kinh doanh dịch vụ hạ tầng cơ sở khu công nghiệp
- Kinh doanh XNK thiết bị vật tư, phương tiện vận tải bộ phục vụ giao thông vận tải
- Khai thác cầu, cảng, kho, bãi, bốc dỡ hàng hoá, hàng lỏng và container
- Gia công cơ khí và nấu luyện sắt thép phế liệu
- Kinh doanh dịch vụ vận tải hàng hoá thuỷ, bộ
- Xây dựng các công trình công nghiệp và dân dụng, san lấp mặt bằng
1.2.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của doanh nghiệp :
Sơ đồ tổ chức bộ máy công ty XNK Vật tƣ tàu thủy
Mô hình kinh doanh đơn giản và gọn nhẹ mang lại nhiều lợi ích cho Công ty, giúp giám đốc dễ dàng thu thập thông tin phản hồi chính xác và kịp thời Từ đó, Công ty có thể phát huy điểm mạnh và hạn chế những yếu kém trong quản lý Các quyết định của giám đốc được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả, nâng cao hiệu suất hoạt động của Công ty.
● Chức năng, nhiệm vụ của từng phòng:
Giám đốc là người đại diện cho công ty và quản lý hoạt động theo chế độ một thủ trưởng Người này có trách nhiệm toàn diện về mọi mặt của công ty và phải chịu trách nhiệm trước cơ quan Nhà nước cũng như cơ quan chủ quản cấp trên về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Phó giám đốc: Là người giúp việc cho giám đốc, được giám đốc phân công nhiệm vụ và công việc cụ thể
Phòng kinh doanh có nhiệm vụ tìm kiếm bạn hàng và nguồn hàng để ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa, bao gồm các hình thức liên doanh, liên kết và hợp tác đầu tư Trước khi xuất khẩu, phòng này cần ký hợp đồng trong nước để thu gom hàng hóa, sau đó ký hợp đồng với đối tác nước ngoài thông qua hợp đồng ngoại thương và hợp đồng ủy thác Ngoài việc thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu và giao hàng cho khách hàng, phòng kinh doanh còn phải xử lý thanh toán với nước ngoài và thanh toán hợp đồng trong nước Chức năng của phòng là tư vấn, thực hiện và dự thảo các hợp đồng trong nước cũng như hợp đồng ngoại thương cho giám đốc.
Phòng kế hoạch kinh doanh đóng vai trò chủ chốt trong công ty, vì kết quả kinh doanh phụ thuộc lớn vào hiệu quả hoạt động của phòng và từng thành viên Nhiệm vụ chính của phòng là thu gom hàng hóa trong nước và thực hiện các nghiệp vụ xuất khẩu hàng hóa.
Phòng kế toán tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kế toán chính xác, kịp thời, hỗ trợ giám đốc đưa ra quyết định đúng đắn Phòng này theo dõi chặt chẽ tài sản và biến động của các loại tài sản, đồng thời quản lý hiệu quả việc sử dụng vật tư và tiền vốn trong kinh doanh xuất nhập khẩu Họ cũng phối hợp với phòng kế hoạch kinh doanh để xác định giá cả và kết quả hoạt động kinh doanh, cũng như tổng hợp và duyệt quyết toán với Tổng công ty và các cơ quan liên quan Như vậy, phòng kế toán tài chính là cánh tay cố vấn quan trọng cho ban giám đốc trong lĩnh vực tài chính và định hướng kinh doanh.
Phòng Kế hoạch là đơn vị hỗ trợ giám đốc công ty trong việc lập kế hoạch tổ chức sản xuất, quản lý lao động và tiền lương, cũng như thực hiện các chế độ hành chính Ngoài ra, phòng còn đảm bảo an toàn cho công ty, bảo vệ sức khỏe cho cán bộ công nhân và duy trì các phương tiện làm việc hiệu quả.
Phòng quản lý dự án có nhiệm vụ tư vấn cho Giám đốc trong việc lập báo cáo thực hiện vốn đầu tư hàng năm và báo cáo quyết toán khi dự án hoàn thành và đưa vào khai thác, sử dụng.
Các phòng ban chức năng trong công ty có mối quan hệ chặt chẽ và phối hợp nhịp nhàng trong các hoạt động kinh doanh, từ đó đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ và mục tiêu chung của công ty.
1.2.2 Tình hình hoạt động kinh doanh:
Ngay từ khi mới thành lập, vốn kinh doanh của công ty còn rất hạn hẹp trong khi đó việc vay vốn ngân hàng lại gặp nhiều khó khăn
Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, công ty đã gia tăng vốn một cách đáng kể thông qua việc sáng tạo và tối ưu hóa doanh thu Sự tái đầu tư vào các sản phẩm truyền thống cũng góp phần nâng cao lợi nhuận Tình hình nguồn vốn của công ty trong giai đoạn 2008-2010 cho thấy sự phát triển tích cực và bền vững.
Biểu 1.2.2: TÌNH HÌNH NGUỒN VỐN CỦA CÔNG TY (2008 - 2010) Đơn vị : VNĐ
Nguồn: Báo cáo của Công ty 2010
Tình hình nguồn vốn của công ty không có nhiều biến động qua các năm, tuy nhiên, vào năm 2009, nguồn vốn giảm sút do khủng hoảng kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh Mặc dù vậy, nhờ sự hỗ trợ từ tổng công ty, công ty vẫn duy trì việc trả lương đầy đủ cho công nhân viên.
♦ Vấn đề về nhân lực:
Sau hơn 10 năm phát triển, nguồn nhân lực của công ty đã được củng cố và nâng cao cả về số lượng lẫn chất lượng Mặc dù công ty hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và không có ai chuyên ngành trong lĩnh vực này khi thành lập, nhưng các thành viên đã chủ động học hỏi qua các lớp ngắn hạn để nâng cao nghiệp vụ Điều này thể hiện sự năng động của toàn thể cán bộ công nhân viên Hiện tại, công ty có 180 nhân sự, trong đó 130 nam và 50 nữ, với trình độ chuyên môn và kinh nghiệm quản lý, kinh doanh được cải thiện đáng kể, giúp họ thích ứng nhanh với nền kinh tế mở cửa.
Biểu 1.2.2: TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG CỦA CÔNG TY 2008 - 2010
♦ Những thành tích cơ bản gần đây:
Công ty XNK Vật Tư Tàu Thủy – SHIMEX, với hơn 10 năm kinh nghiệm hoạt động, đã phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành công đáng kể Là doanh nghiệp nhà nước chuyên kinh doanh xuất nhập khẩu vật tư, máy móc và thiết bị cho ngành đóng tàu, công ty còn mở rộng sang một số mặt hàng khác Dưới đây là bảng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty với các số liệu cụ thể.
Biểu 1.2.2 : KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA
CÔNG TY XNK VẬT TƢ TÀU THUỶ
Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010
2.Tổng chi phí (không thuế)
4 Chi phí quản lý DN 2,463,827,000 1,377,058,000 2,895,710,000
Nhận xét: Từ bảng kết quả sản xuất kinh doanh của công ty XNK Vật tư tàu thủy qua 3 năm, ta rút ra một số chỉ tiêu sau:
- Doanh thu năm 2009 so với năm 2008 giảm 7,032,322,000 tương ứng giảm 21,56%
- Doanh thu năm 2010 so với năm 2009 tăng 9,634,577,000 tương ứng tăng 37,67% Chỉ tiêu lợi nhuận:
- Lợi nhuận năm 2009 so với năm 2008 giảm 1,339,608,960 tương ứng giảm 39 %
- Lợi nhuận năm 2010 so với năm 2009 tăng 1,623,929,760 tương ứng tăng 77,5 %
Nhìn chung ta thấy doanh thu và lợi nhuận của công ty năm 2009 so với năm
2008 giảm xuống tương ứng là 21,56% do nền kinh tế thế giới khủng hoảng và năm 2010 so với năm 2009 tăng lên đáng kể tương ứng 77,5 %
1.3 Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán của công ty
THỰC TRẠNG KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH
2.1 Tình hình quản lý lao động Để hạch toán lao động trước hết kế toán phải nắm bắt được số lao động toàn công ty tại các phòng ban phân xưởng Đồng thời phản ánh kịp thời chính xác tình hình sử dụng lao động, kiểm tra việc chấp hành kỷ luật lao động Chứng từ để hạch toán lao động là bảng chấm công Bảng chấm công được lập riêng cho từng bộ phận, trong đó ghi rõ ngày làm việc, ngày nghỉ của từng lao động Cuối tháng, bảng chấm công được chuyển cho cán bộ tiền lương dùng để tổng hợp thời gian lao động và tính lương cho từng phòng, từng tổ và cá nhân lao động
Hiện nay công ty có tổng số lao động là 180 người
- Lao động gián tiếp: 50 người
- Lao động trực tiếp: 130 người
Bộ máy quản lý của công ty hoạt động hiệu quả với cấu trúc gọn nhẹ, đảm bảo sự chỉ đạo trực tiếp từ cấp trên xuống dưới và liên kết chặt chẽ giữa các bộ phận Mục tiêu chính là quản lý và giám sát hiệu quả công việc sản xuất kinh doanh Hằng ngày, các bộ phận theo dõi chấm công, số lượng lao động và chất lượng làm việc của từng nhân viên.
Phân loại lao động là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn nhân lực một cách hiệu quả và đúng mục đích Việc này không chỉ đảm bảo tính toán hợp lý theo sức lao động mà còn tạo điều kiện cho nhân viên phát triển kỹ năng, duy trì hứng thú và cảm thấy thoải mái trong công việc.
2.2 Quy trình hạch toán tiền lương
- Bảng thanh toán tiền lương
- Bảng thanh toán trợ cấp BHXH
Chế độ trả lương theo thời gian áp dụng cho các bộ phận gián tiếp, bao gồm nhân viên quản lý, nhân viên các phòng ban, quản lý khu công nghiệp, cùng với quản lý các tổ, đội xây dựng.
Chế độ trả lương khoán áp dụng cho bộ phận trực tiếp sản xuất
2.3.1 Đối với bộ phận gián tiếp
Mức lương hàng tháng của bộ phận này được xác định dựa trên hệ số cấp bậc và chức vụ Số tiền lương mà mỗi cá nhân nhận được phụ thuộc vào lương cơ bản và số ngày làm việc thực tế trong tháng.
Hệ số lương theo cấp bậc, chức vụ được Nhà nước quy định
Tiền lương cơ bản = 730.000 x Hệ số lương
Theo quy định riêng của công ty, mức lương trên sẽ được nhận thêm với một hệ số Đó là hệ số phụ cấp quy định như sau:
Phó giám đốc: Hệ số 0,45
Ngày làm việc thực tế của nhân viên nhận lương được theo dõi qua bảng chấm công, do phòng Tổ chức hành chính xác nhận Bảng chấm công này sẽ được Giám đốc duyệt để làm căn cứ tính lương.
Biểu số 1 BẢNG CHẤM CÔNG
Ngày trong tháng Quy ra số công
Lương Thi Ngọc PGĐ + + + + + + + + + 22 22 Đỗ Văn Huân TP + + 0 + + + + + + 22 22 Đỗ Văn Chính PP + + + + + + + + + 22 22
Thời gian ngừng nghỉ việc để vệ sinh: 8
Lương sản phẩm: K Ốm , điều dưỡng: Ô
Trong tháng 12/2010, anh Đỗ Văn Huân, trưởng phòng với hệ số lương 4,5 và hệ số phụ cấp trách nhiệm 0,35, có 22 ngày công Lương tháng của anh được tính dựa trên các hệ số này.
Lương thời gian = (Lương tối thiểu * Hệ số lương) + Phụ cấp trách nhiệm (nếu có)
●Phụ cấp = 0,35 * (Lương tối thiểu * Hệ số lương)
● Lương ngày = Lương cơ bản
Tổng lương = (Lương ngày * Số ngày công) + Phụ cấp
Thực lĩnh = Tổng lương – Các khoản khấu trừ theo lương(8,5%)
= 4.434.750 – (3.285.000*8,5%) = 4.155.525 VNĐ Tương tự ta tính được lương của các nhân viên khối văn phòng
Ngoài ra còn có lương ca 3 đối với nhân viên nào làm thêm giờ như trực đêm và được tính như sau:
●Lương tăng ca = 35% Lương cơ bản
Công ty XNK Vật tư tàu thủy
Số 4 Phan Đình Phùng,Hồng Bàng,HP
BẢNG THANH TOÁN TIỀN LƯƠNG THÁNG 12 NĂM 2010
Bộ phận : Văn phòng Đơn vị: VNĐ
T Họ và tên Chức vụ
Các khoản khấu trừ lương
Công ty thanh toán lương cho cán bộ công nhân viên hàng tháng mà không có kỳ tạm ứng Mỗi tháng, lương sẽ được chi trả vào khoảng thời gian từ ngày 05 đến ngày 10 của tháng sau.
Trong tháng tuỳ theo tình hình của công nhân viên có thể được tạm ứng lương theo yêu cầu
Lương tạm ứng được xác định bằng 1/3 lương cấp bậc, dựa trên bản thân người lao động và số công của công nhân khi yêu cầu tạm ứng Dựa vào số tiền tạm ứng, kế toán sẽ lập phiếu chi và các bản thanh toán để thủ quỹ thực hiện việc chi trả.
Công ty XNK Vật tư tàu thủy
Số 4 Phan Đình Phùng,Hồng Bàng,HP
GIẤY ĐỀ NGHỊ TẠM ỨNG
Kính gửi: Giám đốc Công ty XNK Vật tư tàu thủy
Tên tôi là: Đỗ Xuân Lâm Địa chỉ: Phòng kế hoạch Đề nghị cho tạm ứng số tiền: 1.000.000 Đồng
Viết bằng chữ: Một triệu đồng chẵn
Lý do tạm ứng: Con ốm
Căn cứ vào giấy đề nghị tạm ứng kế toán lập phiếu chi để thanh toán tạm ứng cho công nhân viên
Người đề nghị tạm ứng
Công ty XNK Vật tư tàu thủy
Số 4 Phan Đình Phùng,Hồng Bàng,HP
Họ tên người nhận tiền: ĐỖ XUÂN LÂM Địa chỉ: Phòng kế hoạch
Lý do chi: Tạm ứng lương
Viết bằng chữ: Một triệu đồng chẵn
Kèm theo: 01 chứng từ gốc Đã nhận đủ số tiền: (viết bằng chữ) Một triệu đồng chẵn
Người lập phiếu (Đã ký)
Người nhận tiền (Đã ký)
2.3.2 Đối với bộ phận trực tiếp sản xuất
Công ty áp dụng chế độ khoán cho công nhân sản xuất, vì vậy lương của từng công nhân được tính dựa trên hệ số lương cơ bản và một khoản phụ cấp hàng tháng là 300.000 đồng/người Dựa trên thông tin này, kế toán sẽ tính lương cho từng đơn vị và thực hiện trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ cho từng lao động.
VD1: Lương tháng 12/2010 của ông Trần Văn Hạnh thợ hàn bậc 4/7 hệ số lương 4,06 và là tổ trưởng có hệ số phụ cấp 0,25
Phụ cấp trách nhiệm = 0,25 * 2.963.800 = 740.950 VNĐ
Trích BHXH, BHYT 8,5% lương cơ bản = 251.923 VNĐ
Thực lĩnh = lương cơ bản – các khoản khấu trừ theo lương + phụ cấp trách nhiệm + phụ cấp khác
VD2: Lương tháng 12/2010 của anh Phạm Văn Thành công nhân hệ số lương 2,34
Trích BHXH , BHYT 8,5% lương cơ bản = 145.197 VNĐ
Thực lĩnh = lương cơ bản – các khoản khấu trừ theo lương + phụ cấp Thực lĩnh = 1.708.200 – 145.197 + 300.000 = 1.863.003 VNĐ
Lương ca 3 của bộ phận trực tiếp cũng được tính như công thức ở bộ phận gián tiếp.
Biểu số 5 Công ty XNK Vật tư tàu thủy
Số 4 Phan Đình Phùng,Hồng Bàng,HP
STT Họ và tên Chức vụ Ngày trong tháng Quy ra công
1 Trần Văn Hạnh Tổ trưởng x x CN x x x x x x CN CN 26
2 Đỗ Tiến Dũng Tổ phó N x CN x x x Ô x x CN CN 24
3 Lê Mạnh Linh Công nhân x Ô CN x Ô Ô x x N CN CN 20
4 Trần Văn Nghiêm Công nhân x x CN x x x x x x CN CN 26
5 Đào Anh Sơn Công nhân x x CN x N x Ô x x CN CN 25
6 Ngô Công Đức Công nhân x x CN x x x x x x CN CN 26
7 Nguyễn Hoàng Công nhân x x CN x x N x x x CN CN 22
8 Trần Đăng Khôi Công nhân x x CN x x x x x N CN CN 24
9 Phạm Văn Thành Công nhân x x CN x x x x x x CN CN 26
Công ty XNK Vật tư tàu thủy
Số 4 Phan Đình Phùng,Hồng Bàng,HP
BẢNG THANH TOÁN TIỀN LƯƠNG THÁNG 12 NĂM 2010
Tổ hàn Đơn vị: VNĐ
T Họ và tên Chức vụ Hệ số lương
Lương t.g Phụ cấp trách nhiệm
Các khoản khấu trừ lương
1 Trần Văn Hạnh Tổ trưởng 4,06 730.000 26 2.963.800 740.950 300.000 - 4.004.750 251.923 3.752.827
2 Đỗ Tiến Dũng Tổ phó 2,58 730.000 24 1.738.523 376.680 300.000 76.060 2.415.203 160.089 2.255.114
3 Lê Mạnh Linh Công nhân 2,34 730.000 20 1.314.000 - 300.000 68.985 1.382.985 145.197 1.237.788
5 Đàn Anh Sơn Công nhân 2,34 730.000 25 1.642.500 - 300.000 68.985 2.011.485 145.197 1.866.288
6 Ngô Công Đức Công nhân 2,34 730.000 26 1.708.200 - 300.000 - 2.008.200 145.197 1.863.003
8 Trần Đăng Khôi Công nhân 2,34 730.000 26 1.708.200 - 300.000 91.980 2.100.180 145.197 1.954.983
Tại công ty, cán bộ công nhân viên gặp phải ốm đau, thai sản, tai nạn lao động hay bệnh nghề nghiệp sẽ được nhận trợ cấp từ Bảo hiểm xã hội (BHXH) Quỹ BHXH được hình thành từ một phần trích vào chi phí và một phần khấu trừ từ lương của cán bộ công nhân viên.
Công ty tính BHXH bằng 22% tiền lương cơ bản, trong đó 16% đưa vào chi phí sản xuất và 6% khấu trừ vào lương cán bộ công nhân viên
Với khoản trích 6% từ lương cán bộ công nhân viên, công ty có sổ danh sách cán bộ công nhân viên trích nộp 6%
Hàng tháng, Phòng Tổ chức hành chính sẽ lập “Phiếu báo tăng giảm” để phản ánh số tiền trích 6% BHXH từ lương của người lao động trong tháng trước và tháng hiện tại, đồng thời ghi nhận bất kỳ sự chênh lệch (tăng hoặc giảm) cùng nguyên nhân gây ra sự thay đổi đó.
Nếu tổng số tiền 6% tháng này do mới tuyển dụng lao động thì kèm theo
Báo cáo danh sách lao động và quỹ tiền lương trích nộp BHXH cần được thực hiện đầy đủ Trong trường hợp tăng BHXH nhưng số người nộp giảm do nghỉ việc, cần đính kèm các tài liệu liên quan để minh chứng cho sự thay đổi này.
“Danh sách tăng giảm mức nộp BHXH”
Phiếu báo tăng giảm tháng 12/2010 cán bộ công nhân viên công ty khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động được hưởng trợ cấp BHXH
- Trường hợp thai sản, căn cứ vào chứng từ gốc là giấy khai sinh để lập phiếu thanh toán trợ cấp thai sản
VD: Công nhân Thu Thuỷ lương cán bộ công nhân viên trực tiếp sản xuất
= 1,92 công nhân Thuỷ làm phiếu nghỉ từ ngày 17/9 đến 17/12/2010 Số ngày nghỉ tính BHXH là (4 tháng)
PHIẾU NGHỈ HƯỞNG BHXH Đơn vị: Công ty XNK Vật tư tàu thủy Mẫu số C02-biểu hiện
Bộ phận: Công nhân Số 22
Họ tên: Nguyễn Thu Thuỷ Tuổi: 28
Số ngày cho nghỉ Y bác sỹ kí tên đóng dấu
Xác nhận của phụ trách
Căn cứ vào phiếu nghỉ số 22 lập phiếu thanh toán trợ cấp BHXH
PHIẾU THANH TOÁN TRỢ CẤP BHXH
Họ và tên: Nguyễn Thu Thuỷ 28 tuổi
Nghề nghiệp: Công Nhân Đơn vị công tác: Công ty XNK vật tư tàu thuỷ
Thời gian đóng BHXH: 6 năm
Bằng chữ: sáu trăm đồng
- Trường hợp nghỉ bản thân ốm và con ốm được hưởng BHXH là 75% so với lương cơ bản
Lương BHXH nghỉ ốm, con ốm Lmin x Hệ số cb , cv x Số ngày nghỉ x 75%
Kế toán lương cần dựa vào giấy xác nhận nghỉ ốm, giấy xác nhận từ cơ sở y tế, và phiếu thanh toán BHXH để tính lương BHXH cho cán bộ công nhân viên.
VD: Công nhân Lê Thị Tuyết bậc 4/7 làm ở tổ cơ khí, con Vũ Tùng ốm nghỉ 1 ngày 17/12
+ Công nhân Nguyễn Văn Thuần, bậc 4/7, tổ khoan II , nghỉ ốm 3 ngày có giấy chứng của y tế
Lương BHXH công nhân Thuần 2,58 x730.000 x 3x75% = 162.985VNĐ
Công nhân Nguyễn Anh Dũng, bậc 4/7, tổ khoan II, đã nghỉ ốm 1 ngày theo bảng chấm công, nhưng do không có phiếu thanh toán BHXH nên không được hưởng lương từ bảo hiểm xã hội.