Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là nguồn tài nguyên quý giá do thiên nhiên ban tặng, đóng vai trò thiết yếu trong sự tồn tại và phát triển của sự sống trên trái đất cũng như xã hội loài người Nó không chỉ là tư liệu sản xuất đặc biệt mà còn là địa bàn phân bố dân cư, nơi xây dựng các công trình văn hóa, xã hội và an ninh quốc phòng Hơn nữa, đất đai còn là kho tàng dự trữ lớn nhất của nhân loại, ảnh hưởng đến sự sống còn của mỗi quốc gia và mỗi con người.
Trong những năm gần đây, sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế và áp lực từ gia tăng dân số đã làm tăng nhu cầu về đất đai, trong khi diện tích đất ngày càng bị thu hẹp Quá trình đô thị hóa cũng diễn ra nhanh chóng, khiến giá trị đất đai tăng cao và nhu cầu về mặt bằng cho sản xuất, kinh doanh trở nên cấp thiết Để thực hiện các dự án, việc thu hồi và chuyển đổi mục đích sử dụng đất là cần thiết Do đó, công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng trở thành điều kiện tiên quyết cho sự phát triển, ảnh hưởng mạnh mẽ đến công tác quản lý nhà nước về đất đai.
Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) hiện nay đang gặp nhiều khó khăn và phức tạp, thu hút sự quan tâm lớn từ xã hội Đây là vấn đề nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của Nhà nước, chủ đầu tư và các hộ gia đình có đất bị thu hồi, tác động đến tình hình kinh tế, chính trị và xã hội của địa phương sau khi tái định cư Hiện trạng trì trệ trong công tác bồi thường GPMB phần lớn do các chính sách chưa rõ ràng và thường xuyên thay đổi, gây khó khăn trong việc xác định mức độ và giá bồi thường, cũng như trong quá trình tái định cư Do đó, việc đánh giá và tìm ra các phương án khả thi để giải quyết những khó khăn trong công tác bồi thường GPMB là nhu cầu cấp thiết của xã hội hiện nay.
Nghệ An, với diện tích lớn nhất cả nước và dân số đông, sở hữu nhiều tiềm năng phát triển vượt trội Vùng đất này có điều kiện địa lý và kinh tế đa dạng, từ biển đến rừng núi và đồng bằng, cùng với nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú và lực lượng lao động dồi dào Trong tương lai gần, Nghệ An sẽ trở thành điểm kết nối quan trọng với các tuyến cao tốc Bắc Nam và Hà Nội - Viêng Chăn, đồng thời là cửa ngõ ra Thái Bình Dương cho Lào và Bắc Thái Lan Kế hoạch phát triển bao gồm xây dựng Cảng biển Quốc tế, Cảng hàng không Quốc tế và Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy, cùng với các khu công nghiệp như VSIP và Hemaraj đang được hoàn thiện, hứa hẹn mang lại nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư Những yếu tố này tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của Nghệ An.
Huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, đang thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 với mục tiêu nâng cao vị thế của huyện trong khu vực miền Tây Để đạt được mục tiêu này, huyện cần tập trung mọi nguồn lực vào việc phát triển hạ tầng đô thị và kinh tế, nhằm cải thiện môi trường đầu tư Điều này đồng nghĩa với việc các cấp chính quyền phải đẩy nhanh công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng để thu hút nhà đầu tư Tuy nhiên, trong thời gian qua, chính sách bồi thường của Nhà nước tại địa phương vẫn gặp nhiều bất cập và khó khăn, ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng và sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Thanh Chương.
Nghiên cứu chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng nhằm rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng cho các dự án tại huyện Thanh Chương là mục tiêu của đề tài “Đánh giá công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án đường Quốc phòng xã Hạnh Lâm, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An”.
Mục tiêu nghiên cứu
- Đánh giá khái quát được điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An
- Đánh giá được hiện trạng sử dụng đất và tình hình quản lý đất đai của huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An
- Đánh giá được kết quả của công tác bồi thường GPMB tại “Dự án đường quốc phòng xã Hạnh Lâm, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An”
Để nâng cao hiệu quả trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB), cần đề xuất các phương án và giải pháp cụ thể dựa trên Nghị định và quy định hiện hành Việc nghiên cứu kết quả thực tiễn sẽ giúp xác định những khó khăn đang gặp phải và từ đó đưa ra những biện pháp phù hợp nhằm cải thiện quy trình bồi thường, đảm bảo quyền lợi cho người dân và thúc đẩy tiến độ dự án.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Ý nghĩa khoa học
Bài viết này nhằm bổ sung kiến thức và kinh nghiệm thực tế về công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai, đặc biệt là quy trình bồi thường và giải phóng mặt bằng Ngoài ra, nó cũng đề cập đến những thuận lợi và khó khăn gặp phải trong quá trình triển khai dự án.
Nghiên cứu đề tài đã chỉ ra những thuận lợi và khó khăn trong công tác bồi thường GPMB, từ đó đề xuất các giải pháp khắc phục nhằm thúc đẩy tiến độ bồi thường GPMB hiệu quả hơn.
Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
1.1 Cở sở pháp lý của đề tài
1.1.1 Các văn bản của Nhà nước có liên quan đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng dự án a Thời gian trước ngày 01 tháng 7 năm 2014
- Luật Đất đai 2003 (công bố ngày 10 tháng 12 năm 2003 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2004)
- Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành Luật Đất đai
- Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 của Chính phủ về bồi thường thiệt hại, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
- Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2004 của Chính phủ về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất
- Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07 tháng 12 năm 2004 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định 197/2004/NĐ-CP
- Thông tư số 114/2004/TT-BTC ngày 26 tháng 11 năm 2004 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định 188/2004/NĐ-CP
Nghị định số 17/2006/NĐ-CP của Chính phủ đã sửa đổi và bổ sung một số điều trong các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai, bao gồm cả Nghị định 197/2004/NĐ-CP Cụ thể, nghị định này đã điều chỉnh Điểm b Khoản 1 Điều
3, sửa đổi Điều 29, bổ sung Khoản 3 vào Điều 36, sửa đổi Khoản 2 Điều 48
- Nghị định số: 123/NĐ - CP ngày 27/7/2007 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số: 188/2004/NĐ - CP
Nghị định số 69/2009/NĐ-CP, ban hành ngày 13 tháng 8 năm 2009, của Chính phủ quy định các vấn đề liên quan đến quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, cũng như bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Nghị định này nhằm đảm bảo việc quản lý đất đai hiệu quả, công bằng và minh bạch, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong quá trình tái định cư và bồi thường khi nhà nước thu hồi đất.
- Thông tư số: 145/2007/TT-BTC ngày 06/12/2007 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số: 188/2004/NĐ-CP và Nghị định số: 123/2007/NĐ-CP
Thông tư số 14/2008/TTLB - BTC - BTNMT, ban hành ngày 31/1/2008, của Bộ Tài Chính và Bộ Tài nguyên và Môi trường, hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 84/2007/NĐ-CP Nghị định này quy định về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, cũng như trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại liên quan đến đất đai.
Thông tư số 14/2009/BTNMT, ban hành ngày 01/10/2009 bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường, quy định chi tiết về quy trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Thông tư này cũng nêu rõ các thủ tục giải quyết khiếu nại liên quan đến đất đai, nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân.
Thông tư liên tịch số 02/2010/TTLT-BTNMT-BTC, ban hành ngày 08/01/2010, hướng dẫn quy trình xây dựng, thẩm định và ban hành bảng giá đất cũng như điều chỉnh bảng giá đất do Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện.
Thông tư số 57/2010/TT-BTC, ban hành ngày 16 tháng 4 năm 2010 bởi Bộ trưởng Bộ Tài chính, quy định về việc lập dự toán, sử dụng và quyết toán kinh phí cho công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Quy định này đã có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2014 cho đến nay.
- Nghị định số 43/2014/NĐ - CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật đất đai năm 2013;
- Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ Quy định về giá đất;
- Nghị định số 47/2014/NĐ - CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ Quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;
- Nghị định số 104/2014/NĐ-CP ngày 14/11/2014 của Chính phủ Quy định về khung giá đất;
Thông tư số 02/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP và Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, được ban hành ngày 15/05/2014, liên quan đến quản lý và sử dụng đất đai theo quy định của Chính phủ.
Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT ban hành ngày 30/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết về phương pháp định giá đất, bao gồm xây dựng và điều chỉnh bảng giá đất, định giá đất cụ thể, cũng như tư vấn xác định giá đất.
Thông tư 37/2014/TT-BTNMT, ban hành ngày 30/6/2014 bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường, quy định chi tiết về các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Thông tư này nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, đồng thời hướng dẫn các cơ quan chức năng thực hiện quy trình bồi thường và hỗ trợ một cách công khai, minh bạch.
Thông tư 74/2015/TT-BTC, ban hành ngày 15/5/2015 bởi Bộ Tài chính, hướng dẫn quy trình lập dự toán, sử dụng và thanh quyết toán kinh phí liên quan đến việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
1.1.2 Các văn bản pháp lý hiện hành của tỉnh Nghệ An quy định cụ thể một số nội dung về chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng của Nhà nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An
- Quyết định 1928/QĐ-UBND ngày 04/5/2016 của UBND Tỉnh Nghệ
An về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Thanh Chương đến năm 2020,
- Quyết định của UBND tỉnh Nghệ An: số 147/2007/QĐ-UBND ngày
19 tháng 12 năm 2007 ban hành quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Nghệ An
- Quyết định số 27/2009/QĐ-UBND ngày 20 tháng 02 năm 2009 sửa đổi điểm b khoản 1 Điều 31 Quyết định số 147/2007/QĐ-UBND ngày 19 tháng 12 năm 2007 của UBND tỉnh Nghệ An
Quyết định số 04/2010/QĐ-UBND ngày 19 tháng 01 năm 2010 của UBND tỉnh Nghệ An quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Nghệ An Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án thu hồi đất, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tái định cư.
Quyết định số 10/2012/QĐ-UBND ngày 04 tháng 02 năm 2012 quy định về việc sửa đổi, bổ sung một số điều liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại tỉnh Nghệ An Quyết định này nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất, đồng thời tạo ra cơ chế hỗ trợ hợp lý và minh bạch trong quá trình tái định cư Những thay đổi trong quy định sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác bồi thường và hỗ trợ, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
