NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN
1.1 Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
1.1.1 Khái niệm người chưa thành niên và đặc điểm tâm sinh lý của người chưa thành niên
Khái niệm về độ tuổi chưa thành niên chưa được thống nhất trên toàn cầu Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác định độ tuổi từ 10 đến 19 là chưa thành niên, trong khi thanh niên trẻ được định nghĩa từ 19 đến 24 tuổi Chương trình Sức khỏe sinh sản/Sức khỏe tình dục của Liên minh châu Âu (EU) và Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) lấy độ tuổi từ 15 đến 24 Các quốc gia có quy định về độ tuổi thanh niên khác nhau, với nhiều nước xác định từ 18 đến 24 tuổi, hoặc từ 15 đến 30 tuổi Tại nhiều quốc gia như Úc, Ấn Độ, Philippines, Brazil, Croatia và Colombia, trẻ chưa thành niên được coi là người dưới 18 tuổi, trong khi Nhật Bản, Đài Loan, Thái Lan và Hàn Quốc xác định trẻ chưa thành niên là người dưới 20 tuổi Luật pháp New Zealand cũng quy định trẻ chưa thành niên là người dưới 18 tuổi, nhưng nhiều quyền lợi của người trưởng thành được áp dụng ở độ tuổi thấp hơn Tại Việt Nam, độ tuổi chưa thành niên được xác định thống nhất là dưới 18 tuổi theo nhiều văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời có các quy định pháp lý riêng áp dụng cho từng lĩnh vực cụ thể.
Quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự tại Điều 68, Bộ luật hình sự năm 1999 của Cộng hòa XHCN Việt Nam nêu rõ rằng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của chương này và các quy định khác trong phần chung của Bộ luật, miễn là không trái với quy định của chương Điều 12 trong Bộ luật hình sự năm 1999 cũng xác định tuổi chịu trách nhiệm hình sự cụ thể.
1 k Người k từ k đủ k 16 k tuổi k trở k lên k phải k chịu k trách k nhiệm k hình k sự k về k mọi k tội kphạm
Theo quy định tại Điều 18 Bộ luật Dân sự năm 2005, người từ đủ 18 tuổi trở lên được coi là người thành niên, trong khi người chưa đủ 18 tuổi là người chưa thành niên Điều 161 Bộ luật Lao động năm 2012 cũng xác định người lao động chưa thành niên là người dưới 18 tuổi Đặc biệt, theo Điều 1 Luật Trẻ em năm 2016, trẻ em được định nghĩa là người dưới 16 tuổi Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính quy định rằng người chưa thành niên, cụ thể là từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi, có thể bị xử phạt hành chính về các vi phạm do cố ý, trong khi người từ đủ 16 tuổi trở lên có thể bị xử phạt về mọi vi phạm hành chính mà họ gây ra.
Hiện nay, có nhiều quy định khác nhau trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến khái niệm người chưa thành niên Trong thực tiễn áp dụng, mỗi văn bản quy phạm pháp luật có phạm vi điều chỉnh riêng phù hợp với từng lĩnh vực của đời sống xã hội Do đó, không thể thống nhất khái niệm người chưa thành niên, mà họ được hiểu là những cá nhân chưa phát triển đầy đủ về tinh thần, thể chất và nhân cách, đồng thời chưa có đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ của một công dân.
Sự phát triển của trẻ em từ khi chào đời đến khi trưởng thành phụ thuộc vào nhiều yếu tố tác động lẫn nhau, bao gồm điều kiện chăm sóc, môi trường sống, giáo dục và sự dạy dỗ của gia đình, nhà trường Mỗi quốc gia có những quan điểm và cách tiếp cận khác nhau trong việc xây dựng quy định liên quan đến người chưa thành niên, điều này phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, dân trí, phong tục và tập quán của từng nước.
Theo Điều 1 của Công ước quốc tế về quyền trẻ em, trẻ em được định nghĩa là người dưới 18 tuổi, trừ khi luật pháp của từng quốc gia quy định tuổi thành niên sớm hơn Độ tuổi này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm điều kiện riêng của mỗi quốc gia Giai đoạn từ 12 đến dưới 18 tuổi là thời kỳ chuyển tiếp quan trọng từ trẻ em sang người lớn, với nhiều biến đổi về tâm lý và sinh lý Trong giai đoạn này, trẻ em phát triển nhanh chóng về chiều cao, thường được gọi là "nhảy vọt về tầm vóc" Tuy nhiên, sự phát triển này có thể không cân đối, dẫn đến tình trạng lóng ngóng và thiếu khéo léo trong các hoạt động Hệ thống tim mạch cũng phát triển không đồng đều, khiến trẻ dễ bị chóng mặt, nhức đầu và có thể dẫn đến những phản ứng cảm xúc mạnh mẽ Hệ thần kinh của trẻ chưa phát triển đầy đủ khả năng chịu đựng kích thích, dễ gây ra sự ức chế hoặc kích động mạnh Đây cũng là thời kỳ phát dục, khi cơ quan sinh dục phát triển và xuất hiện những dấu hiệu của giới tính.
Trong giai đoạn đầu và giữa của lứa tuổi này, các em chưa biết cách đánh giá, kìm hãm và hướng dẫn bản thân, cũng như chưa kiểm tra được tình cảm và hành vi của mình Do đó, người lớn cần hỗ trợ các em một cách tế nhị để giúp các em hiểu vấn đề mà không gây lo ngại Bên cạnh đó, phát triển trí tuệ là rất quan trọng; ở giai đoạn chưa thành niên, các em đang phát triển khả năng tư duy lý luận và tư duy trừu tượng một cách độc lập, sáng tạo và có căn cứ Tuy nhiên, nhiều khi các em chưa phát huy hết năng lực tư duy độc lập và dễ dàng kết luận vội vàng theo cảm tính Ở độ tuổi này, các em đang bắt đầu phát triển kỹ năng lập luận và lập kế hoạch “theo kiểu người lớn”, nhưng vẫn chưa thực sự nhất quán.
Trong giai đoạn phát triển nhân cách và xã hội, trẻ em học cách trở nên độc lập và thiết lập mối quan hệ xã hội với những người ngoài gia đình Đây cũng là thời điểm mà nhận thức của trẻ về đúng sai và lập luận đạo đức phát triển cao hơn Đối với trẻ tuổi thiếu niên, lập luận về đạo đức thường dựa trên sự tư lợi và tập trung vào việc thưởng phạt liên quan đến hành động của các em.
Ở độ tuổi sắp thành niên, các em có nhu cầu mạnh mẽ và cảm thấy mình có khả năng ảnh hưởng và thành công trong nhiều lĩnh vực Sự phát triển của các em diễn ra ở nhiều mức độ khác nhau, bao gồm nhận thức, xã hội, tinh thần, thể chất và năng lực, và có thể trưởng thành sớm hơn so với bạn bè cùng trang lứa Tuy nhiên, sự chín chắn trong một lĩnh vực không đồng nghĩa với sự trưởng thành trong các lĩnh vực khác Hai em cùng độ tuổi có thể có sự khác biệt lớn về mức độ phát triển nhận thức và thể chất Việc đánh giá sự phát triển của một người chưa thành niên không thể chỉ dựa vào một dấu hiệu đặc trưng như vóc dáng hay độ tuổi Qua nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý học và giáo dục, chúng ta có thể khái quát một số đặc điểm của lứa tuổi chưa thành niên.
Thời kỳ chưa thành niên là giai đoạn quan trọng mà người trẻ nỗ lực khẳng định nhân cách của mình Trong thời gian này, họ thử nghiệm và kiểm tra các mối quan hệ, sở thích và cách ứng xử khác nhau Những trải nghiệm này đóng vai trò thiết yếu trong quá trình hình thành tính cách và quyết định kiểu người mà họ sẽ trở thành khi trưởng thành.
Người chưa thành niên đang trong quá trình phát triển nhận thức về bản thân và hình thành quan điểm, chính kiến riêng Họ không phải lúc nào cũng nghe theo người lớn và thường thích có sự độc lập nhất định.
Bắt đầu từ độ tuổi chưa thành niên, trẻ em có khả năng tư duy và hành động có trách nhiệm, nhưng không phải lúc nào cũng giống như người lớn Trong giai đoạn này, các em phát triển năng lực tư duy theo cách phức tạp hơn và đưa ra các quyết định có tính đạo đức và trách nhiệm Tuy nhiên, khả năng phát triển này có sự khác biệt giữa các cá nhân.
Trẻ em không luôn cân nhắc đầy đủ các hậu quả của hành động như người lớn Họ không thể lựa chọn cách hành động khác biệt so với người lớn khi đối mặt với cùng một tình huống, vì cách nhìn nhận giá trị của họ khác nhau Việc gây ấn tượng hoặc nhận được sự chấp thuận từ bạn bè có thể quan trọng hơn trong mắt họ so với những hậu quả xấu tiềm tàng từ việc tham gia vào hoạt động bất hợp pháp.
Ở độ tuổi chưa thành niên, các em đang phát triển tư duy lý trí nhưng vẫn có thể bị cuốn vào những suy nghĩ không thực tế hoặc mơ mộng Điều này đặc biệt xảy ra khi các em phải đối mặt với khó khăn hoặc không biết cách thoát khỏi tình huống tiến thoái lưỡng nan Họ thường không đưa ra được những giải pháp thực tế, mà thay vào đó là những ý tưởng mơ hồ Đồng thời, các em cũng có thể xem những hậu quả từ hành động của mình như là điều ngẫu nhiên, trong khi người lớn lại có khả năng dự đoán trước các kết cục xấu.
Sự áp lực và nỗi sợ hãi không thể can thiệp vào khả năng ra quyết định của một người chưa thành niên Ví dụ, khi một người chưa thành niên lo lắng về hình phạt cho một hành động nào đó, họ có thể tránh né việc làm đó, nhưng điều này có thể dẫn đến hậu quả tồi tệ hơn so với hành động ban đầu.