NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG THUỘC CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
TƯ CÁC DỰÁN XÂY DỰNG CƠ SỞHẠTẦNG THUỘC CHƯƠNG TRÌNH
MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
1.1 Tổng quan về Chương trình MTQG XDNTM
1.1.1 Khái ni ệm chương tr ình MTQG, ch ương tr ình MTQG XD NTM
Chương trình MTQG được định nghĩa là tập hợp các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đồng bộ liên quan đến kinh tế, xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, cơ chế, chính sách và tổ chức Mục đích của chương trình là thực hiện một hoặc một số mục tiêu đã được xác định trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước trong một thời kỳ nhất định.
Từ 16 Chương trình MTQG trong giai đoạn 2011-2015, Quốc hội thống nhất rút xuống còn 2 Chương trình MTQG thông qua ban hành Nghị quyết số 100/2015/QH13 ngày 12 tháng 11 năm 2015 về phê duyệt chủ trương đầu tư các Chương trình MTQG giai đoạn 2016-2020, theo đó Việt Nam có 2 Chương trình MTQG trong giai đoạn 2016-2020 là Chương trình MTQG XD NTM và Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững.
Theo Nghị quyết số 100/2015/QH13, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1600/QĐ-TTg vào ngày 16/8/2016, phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cho giai đoạn 2016-2020.
Chương trình MTQG XD NTM được định nghĩa là một tập hợp các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đồng bộ liên quan đến kinh tế, xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, cơ chế, chính sách và tổ chức Mục tiêu của chương trình này là thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đã được xác định cho một thời kỳ nhất định tại Việt Nam.
1.1.2 M ụ c tiêu, ph ạm vi, đối tượ ng c ủ a C hương tr ình MTQG XD NTM a) Mục tiêu của Chương trình MTQG XD NTM cụthể như sau:
Mục tiêu chung của chương trình là xây dựng nông thôn mới nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân Điều này bao gồm việc phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phù hợp và cải thiện cơ cấu kinh tế địa phương.
Trường Đại học Kinh tế Huế chú trọng vào việc tổ chức sản xuất hợp lý, kết hợp phát triển nông nghiệp với công nghiệp và dịch vụ, đồng thời gắn kết sự phát triển nông thôn với đô thị Mục tiêu là xây dựng một xã hội nông thôn dân chủ, bình đẳng, ổn định và giàu bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường sinh thái, cũng như đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự xã hội.
Đến năm 2020, khoảng 50% số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới, với mục tiêu cụ thể cho từng vùng: Miền núi phía Bắc 28%, Đồng bằng sông Hồng 80%, Bắc Trung Bộ 59%, Duyên hải Nam Trung Bộ 60%, Tây Nguyên 43%, Đông Nam Bộ 80%, và Đồng bằng sông Cửu Long 51% Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được khuyến khích phấn đấu để ít nhất có một huyện đạt chuẩn nông thôn mới.
Bình quân cả nước hiện đạt 15 tiêu chí/xã, với mục tiêu phấn đấu cụ thể cho từng vùng miền: Miền núi phía Bắc là 13,8, Đồng bằng sông Hồng 18,0, Bắc Trung Bộ 16,5, Duyên hải Nam Trung Bộ 16,5, Tây Nguyên 15,2, Đông Nam Bộ 17,5 và Đồng bằng sông Cửu Long 16,6 Đáng chú ý, cả nước không còn xã nào dưới 5 tiêu chí.
Cần hoàn thành các công trình thiết yếu như giao thông, điện, nước sinh hoạt, trường học và trạm y tế xã để đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất và cải thiện đời sống của cư dân nông thôn.
Chương trình nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân nông thôn, tạo ra nhiều mô hình sản xuất gắn liền với việc làm ổn định, với mục tiêu tăng thu nhập cho người dân ít nhất 1,8 lần so với năm 2015 Phạm vi thực hiện của chương trình bao gồm các xã trên toàn quốc, đối tượng thụ hưởng là người dân và cộng đồng cư dân nông thôn, trong khi đối tượng thực hiện là các tổ chức và cá nhân liên quan.
- Người dân và cộng đồng dân cư nông thôn;
- Hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở;
- Doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế, xã hội.
Trường Đại học Kinh tế Huế
1.1.3 Các n ộ i dung thành ph ầ n c ủa Chương tr ình MTQG XD NTM
Chương trình MTGG XD NTM có 11 nội dung thành phần, tập hợp thành 11 nhiệm vụ phảithực hiện để đạt được các tiêu chí trong XD NTM bao gồm:
1 Quy hoạch xây dựng nông thôn mới
2 Phát triển hạtầng kinh tế- xã hội
3 Phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân.
4 Giảm nghèo và an sinh xã hội
5 Phát triển giáo dục ở nông thôn.
6 Phát triển y tế cơ sở, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân nông thôn.
7 Nâng cao chất lượng đời sống văn hóa của người dân nông thôn.
8 Vệ sinh môi trường nông thôn, khắc phục, xử lý ô nhiễm và cải thiện môi trường tại các làng nghề.
9 Nâng cao chất lượng, phát huy vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội trong xây dựng nông thôn mới; cải thiện và nâng cao chất lượng các dịch vụ hành chính công; bảo đảm và tăng cường khả năng tiếp cận pháp luật cho người dân.
10 Giữ vững quốc phòng, an ninh và trật tự xã hội nông thôn.
11 Nâng cao năng lực xây dựng nông thôn mới và công tác giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình; truyền thông về xây dựng nông thôn mới.
1.1.4 Ngu ồ n v ố n c ủa Chương tr ình MTQG XD NTM
Trong giai đoạn 2016-2020, Chính phủ đã quy định nguồn vốn cho Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới (MTQG XD NTM), trong đó ngân sách nhà nước cung cấp hỗ trợ trực tiếp để thực hiện chương trình này.
Tổng mức vốn thực hiện từ ngân sách nhà nước tối thiểu là 193.155,6 tỷ đồng, trong đó:
- Ngân sách trung ương: 63.155,6 tỷ đồng;
- Ngân sách địa phương: 130.000 tỷ đồng.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Vốn ngân sách (Trung ương và địa phương), bao gồm:
- Vốn trực tiếp để thực hiện các nội dung của Chương trình: khoảng 24%.
Vốn lồng ghép từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, cùng với các chương trình hỗ trợ có mục tiêu và các dự án vốn ODA, chiếm khoảng 6% tổng nguồn lực thực hiện trên địa bàn.
Vốn tín dụng, bao gồm tín dụng ưu đãi và tín dụng thương mại, chiếm khoảng 45% tổng vốn Trong khi đó, vốn từ các doanh nghiệp, hợp tác xã và các loại hình kinh tế khác đóng góp khoảng 15%.
Huy động đóng góp của cộng đồng dân cư: khoảng 10%.
1.1.5 B ộ máy qu ả n lý Ch ương tr ình MTQG XD NTM
Bộ máy quản lý Chương trình MTQG XD NTM thực hiện thông qua thành lập Ban chỉ đạo các cấp:
Tại Trung ương, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia, do một Phó Thủ tướng làm Trưởng ban, với Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan tổng hợp, còn Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì Chương trình xây dựng nông thôn mới cùng các bộ, ngành liên quan Ở địa phương, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng thành lập Ban chỉ đạo do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh làm Trưởng ban, với Sở Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan tổng hợp và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì Chương trình xây dựng nông thôn mới, cùng sự tham gia của các sở, ngành liên quan.
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG THUỘC CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI HUYỆN CAM LỘ, TỈNH QUẢNG TRỊ
TƯ CÁC DỰÁN XÂY DỰNG CƠ SỞHẠTẦNG THUỘC CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI HUYỆN CAM LỘ,
TỈNH QUẢNG TRỊ 3.1 Phương hướng hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư các dựán xây dựng
CSHT thuộc Chương trình MTQG XD NTM huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị
3.1.1 Phương hướ ng Để hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng thuộc Chương trình MTQG XD NTM huyện Cam Lộ, những phương hướng cụthể như sau:
Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng hợp lý và lựa chọn danh mục công trình phù hợp với quy hoạch là rất quan trọng Cần ưu tiên từng công trình và lĩnh vực dựa trên nhu cầu phát triển của địa phương, đồng thời cân nhắc nguồn lực ngân sách nhà nước và khả năng huy động từ cộng đồng dân cư.
Kết hợp đầu tư cơ sở hạ tầng với phát triển sản xuất là cách hiệu quả để nâng cao năng suất Đầu tư vào cơ sở hạ tầng cần được ưu tiên nhằm hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển của sản xuất.
Chúng tôi chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất chính trị, đạo đức cho đội ngũ cán bộ công chức, đặc biệt là các Ban quản lý xã và những cán bộ, công chức có trách nhiệm trong lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ liên quan.
Mục tiêu quản lý vốn của chương trình như sau:
- Tăng tỷ lệ phê duyệt kế hoạch vốn lên 100%, tăng cường đề nghị sự bố trí vốn xây dựng CSHT từ nguồn vốn TW và nguồn vốn địa phương.
- Đẩy nhanh tiến độphân bổvốn dựán xây dựng CSHT, hoàn thành trước 31 tháng 12 của năm trước năm phân bổ.
- Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các thủ tục tạm ứng, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư.
- Quản lý chặt chẽ quy trình, thủ tục đầu tư, sử dụng nguồn vốn hiệu quả, lựa chọn đơn vị thi công có đầy đủuy tín, năng lực.
Trường Đại học Kinh tế Huế
3.2 Một sốgiải pháp chủyếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư các dựán xây dựng CSHT thuộc Chương trình MTQG XD NTM huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị
3.2.1 Nâng cao hi ệ u qu ả , ch ất lượ ng công tác l ậ p k ế ho ạ ch v ố n
Công tác xây dựng kế hoạch vốn cần phải phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội của địa phương, với sự tham gia chặt chẽ của ban chỉ đạo cấp xã trong việc đề xuất danh mục dự án đầu tư Đề xuất nhu cầu vốn hợp lý giúp tạo cơ sở pháp lý cho các ngành, các cấp, giảm thiểu thời gian thẩm định và điều chỉnh UBND các xã cần làm chủ đầu tư tích cực, nâng cao trách nhiệm trong việc rà soát và đề xuất danh mục dự án.
Yêu cầu đặt ra trong nội dung kếhoạch vốn là:
Danh mục các dự án cần đầu tư cần được xác định rõ ràng, bao gồm các công trình cần nâng cấp và xây dựng mới Việc thống kê số lượng dự án là cần thiết, đồng thời cần thuyết minh cụ thể về từng dự án và phân loại chúng theo các tiêu chí như vị trí, quy mô vốn và thứ tự ưu tiên Điều này sẽ tạo thuận lợi cho việc lựa chọn các dự án ưu tiên đầu tư Hơn nữa, chủ đầu tư cần nêu rõ tính cấp thiết của việc đầu tư cho từng danh mục công trình nhằm thuyết phục các cơ quan cấp trên.
Lựa chọn danh mục đầu tư trong xây dựng là rất quan trọng do nhu cầu lớn nhưng nguồn lực hạn chế Cần ưu tiên các công trình dựa trên quy mô vốn, khả năng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hoàn thiện tiêu chí cơ sở hạ tầng trong xây dựng nông thôn mới Sau khi sắp xếp danh mục dự án theo thứ tự ưu tiên, cần trình cơ quan quản lý cấp trên để xem xét và phê duyệt.
3.2.2 Đôn đố c vi ệ c th ự c hi ệ n công tác phân b ổ v ố n Để đảm bảo tiến độ triển khai thực hiện các dự án đầu tư xây dựng CSHT, cần đẩy nhanh tiến độphân bổvốn Các cơ quan liên quan phải có ý thức chủ động để bố trí nguồn vốn sớm nhất có thể đểcác dự án được triển khai nhanh chóng, kịp thời.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Việc phân bổ nguồn vốn cho các công trình do xã làm chủ đầu tư phụ thuộc vào tiến độ lập dự toán và hồ sơ xây dựng Các chủ đầu tư cần khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự toán theo quy định, sau khi có văn bản thẩm định, tiến hành ban hành quyết định dự toán và nộp hồ sơ phân khai để Phòng Tài chính - Kế hoạch tham mưu UBND huyện thông báo kế hoạch vốn Đối với các cơ quan quản lý, cần tăng cường chỉ đạo các đơn vị và chủ đầu tư trong việc thông báo vốn đầu năm, giải ngân và hướng dẫn UBND cấp xã thực hiện đúng quy định.
UBND huyện cần khẩn trương ban hành các quy định và chế tài nghiêm ngặt để xử lý các chủ đầu tư chậm trễ trong việc phân bổ vốn Đồng thời, cần mạnh dạn đề xuất UBND tỉnh điều chuyển kế hoạch vốn cho những công trình, dự án không có nhu cầu thực hiện hoặc chậm giải ngân.
3.2.3 Ki ể m soát ch ặ t ch ẽ quá trình t ổ ch ứ c l ự a ch ọ n nhà th ầ u
Tổ chức lựa chọn nhà thầu theo Nghị định số 63/2014/NĐ-CP là cần thiết để ngăn chặn tình trạng nhận thầu kém hiệu quả và giao thầu cho các nhà thầu không đủ năng lực Việc tuân thủ quy định sẽ giúp chấm dứt các hình thức chỉ định thầu sai quy định và chia nhỏ dự án để chỉ định thầu, đảm bảo chất lượng và tiến độ thi công công trình.
Các hợp đồng xây dựng dự án sử dụng nguồn vốn từ Chương trình hỗ trợ cần quy định rõ điều kiện áp dụng Đối với loại hợp đồng này, nên sử dụng hợp đồng trọn gói để tránh phát sinh khối lượng và đơn giá, từ đó giảm thiểu những vướng mắc cho cả chủ đầu tư và nhà thầu trong quá trình thi công.
Công tác chấm thầu của chủ đầu tư cần được thực hiện bởi các tổ chức có tư cách pháp nhân, năng lực và kinh nghiệm, đồng thời chịu trách nhiệm cho kết luận của mình Để đạt được điều này, việc lựa chọn nhà thầu phải được thực hiện nghiêm túc, kèm theo các chế tài thưởng phạt đối với các tổ chức tư vấn nếu xảy ra sai phạm trong quá trình chấm thầu, nhằm nâng cao trách nhiệm và có tác dụng răn đe.
Trường Đại học Kinh tế Huế yêu cầu các tổ chức tư vấn thực hiện nhiệm vụ của mình một cách nghiêm túc và đảm bảo chất lượng, trong khi chủ đầu tư chịu trách nhiệm về kết quả của tổ chức tư vấn chấm thầu Đối với các công trình áp dụng phương thức chỉ định thầu, cần đơn giản hóa thủ tục để triển khai dự án mà không theo quy định rườm rà tại Điều 55 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP Để duy trì tính cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà thầu, cần ban hành quy định chống phá giá, đặc biệt là đối với các gói thầu có giá trúng thấp hơn 10% so với giá gói thầu, đồng thời nâng cao mức bảo lãnh thực hiện hợp đồng lên đến 20% Chủ đầu tư cũng nên được phép sử dụng một phần kinh phí tiết kiệm từ đấu thầu để thuê tổ chức tư vấn hoặc tăng cường cán bộ kỹ thuật, nhằm đảm bảo giám sát quy trình thi công Cuối cùng, cần công khai và minh bạch thông tin đấu thầu để đảm bảo tính cạnh tranh.
3.2.4 Hoàn thi ệ n công tác thanh toán, t ạ m ứ ng, gi ả i ngân ngu ồ n v ố n