CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU – CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
Nội dung công tác quản lý tài chính thông qua hoạt động thu - chi NSNN cấp địa phương
1.2.1 Khái niệm quản lý NSNN cấp địa phương
Quản lý ngân sách địa phương (NSĐP) là quá trình tập trung nguồn tài chính để hình thành quỹ ngân sách của địa phương, dựa trên các chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền được quy định bởi pháp luật Việc phân phối và sử dụng nguồn ngân sách này cần được thực hiện một cách hợp lý và hiệu quả, nhằm đáp ứng các yêu cầu của Nhà nước và hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
1.2.2 Nội dung công tác quản lý tài chính thông qua hoạt động thu - chi NSNN tại cấp ngân sách địa phương.
Để đạt được các mục tiêu của Đại hội Đảng bộ huyện Khánh Vĩnh khóa XIX, nhiệm kỳ 2020-2025 và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, công tác quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) tại huyện Khánh Vĩnh cần được hoàn thiện theo định hướng rõ ràng trong hoạt động thu - chi.
Các giải pháp để cải thiện công tác quản lý tài chính ngân sách tại huyện cần tuân thủ các quy định của Hiến pháp và Luật Ngân sách Nhà nước, đồng thời phải phù hợp với các chính sách và chế độ quản lý ngân sách hiện hành Điều này cũng cần được liên kết chặt chẽ với cơ chế quản lý kinh tế tổng thể.
Công tác quản lý tài chính ngân sách nhà nước (NSNN) cần được đổi mới theo hướng phát triển bền vững, đảm bảo không làm suy yếu nguồn thu chính và đồng thời mở rộng các nguồn thu lâu dài Quản lý thuế đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường thuận lợi cho phát triển sản xuất kinh doanh, đồng thời hạn chế tình trạng thất thu, trốn thuế và gian lận thuế, nhằm thực hiện thu đúng, đủ và kịp thời mọi nguồn thu vào ngân sách địa phương (NSĐP).
Chấp hành nghiêm túc Luật Ngân sách Nhà nước, thực hiện hiệu quả Luật tiết kiệm chống lãng phí và Luật phòng chống tham nhũng Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát và đảm bảo các khoản chi ngân sách được thực hiện đúng chế độ, định mức theo quy định của pháp luật.
1.2.2.1 Hoạt động quản lý thu NS gồm các nội dung sau:
- Tổ chức quản lý và thực hiện thu thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác nộp trực tiếp vào Kho bạc Nhà nước.
Trường hợp được phép thu qua ủy nhiệm thu thì phải nộp đầy đủ, đúng thời hạn vào Kho bạc Nhà nước theo quy định của Bộ Tài chính.
Kho bạc Nhà nước mở tài khoản tại Ngân hàng theo Điều 40 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP nhằm tập trung các khoản thu ngân sách nhà nước, hạch toán kịp thời và đầy đủ các khoản thu vào ngân sách, đồng thời điều tiết các khoản thu cho ngân sách các cấp theo quy định.
1.2.2.2 Hoạt động chi NS gồm các nội dung sau:
Cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước có nhiệm vụ quan trọng trong việc kiểm tra, kiểm soát và đảm bảo thanh toán đầy đủ, kịp thời theo tiến độ thực hiện các nhiệm vụ chi đã được bố trí trong dự toán ngân sách.
Thủ trưởng cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước có quyền từ chối các khoản chi không đáp ứng đủ điều kiện theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015 Họ phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình theo quy định pháp luật và thông báo kịp thời cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan.
Khi cơ quan, tổ chức, đơn vị bị từ chối chi không phù hợp với quyết định của cơ quan tài chính hoặc Kho bạc Nhà nước, họ có quyền báo cáo lên cơ quan giao dự toán trực tiếp cùng với cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước cấp trên để yêu cầu xem xét và xử lý.
- Các nhiệm vụ chi có tính chất thường xuyên phải chia đều trong năm để chi;
Các nhiệm vụ chi cho đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm, sửa chữa lớn và các khoản chi không thường xuyên khác sẽ được đảm bảo nguồn thanh toán theo tiến độ thực hiện và trong phạm vi dự toán đã được giao.
Chi ngân sách nhà nước được thực hiện theo nguyên tắc thanh toán trực tiếp từ Kho bạc Nhà nước, đảm bảo quyền lợi cho người hưởng lương, phụ cấp, trợ cấp và các nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ.
Trong trường hợp các khoản chi chưa đủ điều kiện thanh toán trực tiếp từ Kho bạc Nhà nước, đơn vị sử dụng ngân sách có thể tạm ứng kinh phí để chủ động chi tiêu theo dự toán được giao Sau đó, đơn vị sẽ thực hiện thanh toán với Kho bạc Nhà nước theo quy định của Bộ Tài chính.
- Nhiệm vụ chi đầu tư xây dựng cơ bản:
Dựa trên dự toán công trình và quyết định của cơ quan có thẩm quyền, chủ đầu tư cần lập hồ sơ gửi Kho bạc Nhà nước để đề nghị thanh toán hoặc tạm ứng vốn Hồ sơ này phải đảm bảo đủ điều kiện chi theo quy định tại khoản 2 Điều 12 hoặc khoản 2 Điều 56 của Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015.
Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm tra số dư dự toán và tính hợp pháp của hồ sơ, tài liệu do chủ đầu tư gửi đến Đồng thời, kiểm tra các điều kiện chi theo quy định tại khoản 2 Điều 12 hoặc đề nghị tạm ứng vốn theo khoản 2 Điều 56 của Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015, nhằm đảm bảo việc xuất quỹ và hạch toán chi ngân sách đúng quy định.
- Đối với các khoản chi thực hiện quản lý theo kết quả thực hiện nhiệm vụ được thực hiện như sau:
Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách có trách nhiệm quyết định chi dựa trên hồ sơ dự toán khối lượng thực hiện Họ cần gửi hồ sơ đề nghị đến Kho bạc Nhà nước nơi thực hiện giao dịch thanh toán hoặc tạm ứng theo quy định hiện hành.
Đánh giá chung Chương I
Vai trò quản lý tài chính được thể hiện thông qua hoạt động thu - chi NSNN đã được qui định trong Luật NSNN.
Tăng cường quản lý thu - chi ngân sách nhà nước là yếu tố quyết định để động viên nguồn thu hợp lý, từ đó tạo ra nguồn lực tài chính mạnh mẽ Việc quản lý chi tiêu hiệu quả sẽ góp phần quan trọng vào việc thực hiện thành công các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội mà cấp trên giao phó.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THÔNG
2.1 Khái quát về UBND huyện Khánh Vĩnh và tổ chức bộ máy
2.1.1 Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội huyện Khánh Vĩnh a Đặc điểm chung:
Huyện Khánh Vĩnh, được thành lập vào ngày 17/7/1985, là một huyện miền núi nằm phía tây tỉnh Khánh Hòa, cách thành phố Nha Trang 35 km Với diện tích tự nhiên 1.167 km², huyện chiếm 22,37% tổng diện tích tỉnh, bao gồm 13 xã và 1 thị trấn Dân số trung bình năm 2019 đạt 39.823 người, trong đó có 20.005 nam và 19.818 nữ Huyện có sự đa dạng về văn hóa với hơn 20 dân tộc sinh sống, trong đó 75% là đồng bào các dân tộc thiểu số như Raglai, Ê đê, Cờ Ho, Tày và Nùng.
Huyện Khánh Vĩnh nằm ở vị trí địa lý thuận lợi, phía tây giáp huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng, phía bắc giáp thị xã Ninh Hòa và tỉnh Đăk Lắc, phía nam giáp huyện Khánh Sơn và tỉnh Ninh Thuận, cùng với phía đông giáp huyện Diên Khánh Hệ thống giao thông phát triển góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy kinh tế - xã hội của huyện, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững trong khu vực.
Trong những năm qua, UBND huyện Khánh Vĩnh đã nỗ lực phát triển kinh tế - xã hội mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là thiên tai và dịch Covid-19 Dưới sự lãnh đạo của Huyện ủy, HĐND và UBND, cùng với sự hỗ trợ từ toàn bộ hệ thống chính trị và nhân dân, huyện đã từng bước khắc phục khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và đảm bảo an sinh xã hội Huyện Khánh Vĩnh đã thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, chỉ tiêu kinh tế - xã hội trong giai đoạn 2016 - 2020.
Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp đạt 241.659 triệu đồng, chỉ tăng bình quân 1,8% trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn như thời tiết phức tạp, mùa khô kéo dài và mưa lũ lớn gây thiệt hại cho sản xuất Bên cạnh đó, dịch tả lợn Châu Phi bùng phát tại một số địa phương cũng ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của ngành chăn nuôi và giá trị sản xuất chung của ngành nông nghiệp.
Ngành thương mại dịch vụ ngoài quốc doanh tại khu vực này đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự cải thiện của hệ thống giao thông, đặc biệt là quốc lộ 27c và quốc lộ 8b, tạo điều kiện thuận lợi cho du lịch và các dịch vụ thương mại Sự đầu tư vào kinh doanh xăng dầu cũng gia tăng, đồng thời chính quyền chú trọng đến công tác kiểm tra chất lượng hàng hóa và an toàn thực phẩm, đặc biệt trong các dịp lễ tết Tổng mức bán lẻ của ngành thương mại dịch vụ đạt 142.923 triệu đồng, tăng trung bình 12,32%.
Tổng thu ngân sách của huyện trong giai đoạn 2016 - 2019 đều đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch tỉnh giao Năm 2020, tổng thu ngân sách nhà nước đạt 103,910 triệu đồng, tăng bình quân 35,7%, trong khi chi ngân sách đạt 465,669 triệu đồng, tăng bình quân 13,07% so với kế hoạch.
Trong lĩnh vực y tế, đã thực hiện khám chữa bệnh cho 87.375 lượt người và điều trị nội trú cho 8.190 ca Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đã giảm xuống còn 20,3% Đồng thời, tỷ suất sinh giảm còn 18,6‰ và tỷ lệ sinh con thứ 3 cũng giảm 8,73%.
Huyện hàng năm tổ chức Tết trồng cây và Triển lãm bản đồ, tài liệu về Hoàng Sa - Trường Sa của Việt Nam tại 14 xã, thị trấn Ngoài ra, huyện còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và các giải thi đấu thể dục thể thao nhằm chào mừng các ngày lễ lớn, phục vụ đời sống tinh thần cho nhân dân.
Những kết quả đạt được của huyện Khánh Vĩnh trong những năm 2016 -
2020 đã góp phần rất lớn trong xây dựng nguồn NSĐP của huyện đảm bảo cân đối thu - chi, tạo điều kiện phát triển kinh tế xã hội của huyện.
2.1.2 Tổ chức bộ máy UBND huyện Khánh Vĩnh
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức của UBND huyện Khánh Vĩnh
* Đặc điểm, chức năng hoạt động chính của các cơ quan chuyên môn thuộc huyện: a Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện:
Chức năng của cơ quan này là tham mưu và tổng hợp thông tin cho UBND huyện về các hoạt động của mình Nó giúp UBND huyện trong việc quản lý nhà nước liên quan đến các lĩnh vực như ngoại vụ, dân tộc và công tác tiếp dân Đồng thời, cơ quan cũng hỗ trợ Chủ tịch UBND trong việc chỉ đạo và điều hành các hoạt động của UBND huyện.
Cung cấp thông tin thiết yếu cho việc quản lý và hoạt động của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng các cơ quan nhà nước tại địa phương, đồng thời đảm bảo cơ sở vật chất và kỹ thuật cần thiết cho hoạt động của các cơ quan này.
- Có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Phòng Y tế chịu sự chỉ đạo và quản lý tổ chức, biên chế, hoạt động từ Ủy ban nhân dân huyện, đồng thời phải tuân thủ sự hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn nghiệp vụ từ Văn phòng UBND tỉnh, Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân tỉnh.
Cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân huyện có nhiệm vụ tham mưu và hỗ trợ Ủy ban nhân dân huyện trong việc quản lý nhà nước về y tế tại địa phương.
- Có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Chịu sự quản lý và chỉ đạo từ Ủy ban nhân dân huyện, cùng với sự hướng dẫn và kiểm tra chuyên môn từ Sở Y tế Khánh Hòa, Thanh tra huyện đảm nhận vai trò quan trọng trong việc giám sát hoạt động y tế tại địa phương.
Cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện có nhiệm vụ tham mưu và hỗ trợ Ủy ban nhân dân huyện trong việc quản lý nhà nước về thanh tra, cũng như giải quyết khiếu nại và tố cáo.
- Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật.
Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội có con dấu riêng và chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế từ Ủy ban nhân dân huyện, cụ thể là từ Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Đồng thời, phòng này cũng phải tuân thủ sự chỉ đạo, kiểm tra và hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ từ Thanh tra tỉnh.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU, CHI NGÂN SÁCH TẠI
TÀI CHÍNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU, CHI NGÂN SÁCH TẠI UBND HUYỆN KHÁNH VĨNH, TỈNH KHÁNH HÒA ĐẾN
NĂM 2025 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2030
3.1 Định hướng phát triển kinh tế - xã hội và công tác quản lý tài chính của UBND huyện Khánh Vĩnh trong thời gian tới
3.1.1 Định hướng xây dựng giải pháp
Trong giai đoạn 2016-2020, mặc dù gặp nhiều khó khăn, Đảng bộ và Nhân dân toàn huyện đã đoàn kết và nỗ lực phấn đấu, đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ Các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh đều đạt và vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XVIII Tốc độ tăng giá trị sản xuất và cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, cùng với hệ thống kết cấu hạ tầng được đầu tư và nâng cấp đồng bộ Lĩnh vực văn hóa - xã hội cũng ghi nhận nhiều thành tựu tích cực, trong khi quốc phòng - an ninh được giữ vững, đảm bảo ổn định chính trị và xã hội.
Các đối tượng chính sách xã hội, bao gồm người nghèo và hộ nghèo, đang được chú trọng Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện, với tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh chóng, vượt mục tiêu nghị quyết Hệ thống chính trị được củng cố và xây dựng vững mạnh, đảm bảo sự đoàn kết và thống nhất trong huyện.
Mặc dù đã đạt được một số kết quả tích cực, nhưng vẫn tồn tại những hạn chế như tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm và chưa hoàn thành mục tiêu theo nghị quyết đã đề ra.
Trình độ và năng lực của một số cán bộ, công chức, viên chức chưa đáp ứng yêu cầu, trong khi công tác dân vận tại một số cơ quan nhà nước còn hạn chế và chưa được chú trọng đúng mức Việc nắm bắt tình hình nhân dân chưa thực sự sâu sát và cụ thể Mặc dù phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đã được đổi mới, nhưng vẫn chưa theo kịp yêu cầu phát triển của huyện.
3.1.2 Mục tiêu giải pháp của huyện Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tại Đại hội Đảng bộ huyện Khánh Vĩnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định là:
+ Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của toàn Đảng bộ, hiệu lực, hiệu quả của chính quyền từ huyện đến cơ sở.
Phát huy quyền làm chủ của nhân dân là yếu tố then chốt để giữ vững khối đoàn kết thống nhất trong xã hội Đồng thời, việc xây dựng một hệ thống chính trị vững mạnh sẽ đáp ứng hiệu quả các yêu cầu và nhiệm vụ trong bối cảnh mới hiện nay.
Huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực là cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Cần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng cường tỷ trọng ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng và thương mại, dịch vụ, đồng thời giảm dần tỷ trọng các ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản.
Tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường là ưu tiên hàng đầu, đồng thời chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu Cần gắn phát triển kinh tế với việc giải quyết hiệu quả các vấn đề xã hội, giảm nghèo bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
+ Củng cố quốc phòng, giữ vững ANCT và TTATXH.
+ Tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân hàng năm đạt 10,5% trở lên.
Cơ cấu kinh tế của khu vực này được phân chia rõ ràng, với ngành thương mại - dịch vụ chiếm 45,4%, ngành công nghiệp - xây dựng chiếm 28,9% và ngành nông - lâm nghiệp - thủy sản chiếm 25,7%.
+ Tổng diện tích gieo trồng đạt 7.927ha; sản lượng lương thực đạt 5.260 tấn; đàn gia súc đạt 37.000 con; nuôi trồng, thủy sản đạt 19ha.
+ Tỷ lệ che phủ rừng đạt từ 77% trở lên.
Hai xã đã đạt chuẩn quốc gia về nông thôn mới, trong đó một xã đã hoàn thành tiêu chí nông thôn mới nâng cao Hiện tại, không còn xã nào dưới 10 tiêu chí nông thôn mới.
+ Thu ngân sách tăng binh quân từ 12%/năm đến 15%/năm.
+ Tổng vốn đầu tư toàn xã hội khoảng 2.000 tỷ đồng.
* Lĩnh vực văn hóa - xã hội:
+ Tỷ lệ huy động trẻ dưới 3 tuổi đến trường đạt 35%; 95% trẻ em trong độ tuổi đi học trung học cơ sở đến trường.
+ Tỷ lệ lưu ban, bỏ học ở bậc tiểu học dưới 1% và bậc trung học cơ sở dưới 2%.
+ Phấn đấu có 60% số trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia.
+ Duy trì 100% xã, thị trấn đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã; có 08 bác sĩ, 02 dược sĩ và 32 giường bệnh/10.000 dân.
+ Giảm tỷ suất sinh hàng năm từ 0,15‰ đến 0,2‰.
+ Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thấp còi dưới 20%; tỷ lệ tiêm chủng đạt trên 95%.
+ Số hộ nghốo giảm ẵ (50%) so với năm đầu nhiệm kỳ (theo chuẩn nghèo giai đoạn 2021 - 2025).
+ Phấn đấu đạt 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH
Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân đạt trên 99%.
+ Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng điện đạt 100%.
Đến nay, 100% cơ quan và đơn vị đã đạt danh hiệu cơ quan văn hóa, trong khi 90% hộ gia đình được công nhận là gia đình văn hóa Bên cạnh đó, 90% thôn và tổ dân phố cũng đã vinh dự nhận danh hiệu thôn, tổ dân phố văn hóa.
* Lĩnh vực quốc phòng - an ninh:
+ Phấn đấu 100% xã, thị trấn vững mạnh về quốc phòng, an ninh.
+ Hàng năm hoàn thành 100% chi tiêu tuyển quân Xây dựng lực lượng dự bị động viên đảm bảo 100% đầu mối.
+ Đấu tranh kéo giảm tỷ lệ tội phạm xuống dưới 5%, đặc biệt là tội phạm liên quan đến lĩnh vực môi trường và ma túy.
3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính thông qua hoạt động thu, chi ngân sách tại UBND huyện Khánh Vĩnh đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030
3.2.1.1 Tên giải pháp: Hoàn thiện hoạt động quản lý thu ngân sách 3.2.1.2 Nội dung của giải pháp
- Hoàn thiện cơ chế chính sách các khoản thu ngân sách địa phương:
Trong bối cảnh Luật quản lý thuế đã được ban hành và thực hiện, cơ chế tự kê khai và tự nộp thuế đang được áp dụng rộng rãi cho tất cả các đối tượng.
Các cơ quan quản lý cần tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế, đồng thời cần tăng cường kiểm tra và giám sát việc tuân thủ pháp luật trong tất cả các lĩnh vực và đối tượng.
Để đảm bảo thu đúng và đủ các khoản thu theo quy định, cần tập trung vào việc chống thất thu thuế và quản lý chặt chẽ các nguồn thu hiện có Đồng thời, các khoản phí và lệ phí cần được công khai và niêm yết tại các địa điểm thu, cùng với việc thường xuyên kiểm tra việc sử dụng biên lai thu tiền theo quy định.