CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU – CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
Nội dung công tác quản lý tài chính thông qua hoạt động thu - chi NSNN cấp địa phương
1.2.1 Khái niệm quản lý NSNN cấp địa phương
Quản lý ngân sách địa phương (NSĐP) là quá trình tập trung nguồn tài chính và hình thành quỹ ngân sách của địa phương dựa trên các chức năng, nhiệm vụ theo quy định pháp luật Mục tiêu của quản lý NSĐP là phân phối và sử dụng nguồn ngân sách một cách hợp lý, hiệu quả, nhằm đáp ứng yêu cầu của Nhà nước và hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
1.2.2 Nội dung công tác quản lý tài chính thông qua hoạt động thu - chi NSNN tại cấp ngân sách địa phương
Để đạt được các mục tiêu quan trọng của Đại hội Đảng bộ huyện Khánh Vĩnh khóa XIX, nhiệm kỳ 2020-2025, việc quản lý tài chính qua hoạt động thu - chi ngân sách Nhà nước cấp địa phương là rất cần thiết Huyện Khánh Vĩnh cần tập trung vào việc hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững trong khu vực.
Các giải pháp cải thiện quản lý tài chính ngân sách tại huyện cần tuân thủ các quy định của Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước và các chính sách quản lý liên quan Đồng thời, các giải pháp này phải được liên kết chặt chẽ với cơ chế quản lý kinh tế tổng thể.
Công tác quản lý tài chính ngân sách nhà nước (NSNN) đang được đổi mới theo hướng phát triển bền vững, nhằm bảo vệ nguồn thu chính và mở rộng các nguồn thu lâu dài Đặc biệt, quản lý thuế được chú trọng để tạo ra môi trường thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, đồng thời hạn chế tình trạng thất thu, trốn thuế và gian lận thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời mọi nguồn thu vào ngân sách địa phương (NSĐP).
Để đảm bảo tính hiệu quả trong quản lý ngân sách nhà nước, cần chấp hành nghiêm túc Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Tiết kiệm chống lãng phí và Luật Phòng chống tham nhũng Đồng thời, việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát và thực hiện các khoản chi ngân sách theo đúng chế độ, định mức quy định của pháp luật là rất quan trọng.
1.2.2.1 Hoạt động quản lý thu NS gồm các nội dung sau:
- Tổ chức quản lý và thực hiện thu thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác nộp trực tiếp vào Kho bạc Nhà nước
Trường hợp được phép thu qua ủy nhiệm thu thì phải nộp đầy đủ, đúng thời hạn vào Kho bạc Nhà nước theo quy định của Bộ Tài chính
Kho bạc Nhà nước mở tài khoản tại ngân hàng theo Điều 40 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP nhằm tập trung các khoản thu ngân sách nhà nước Điều này giúp hạch toán đầy đủ và kịp thời các khoản thu vào ngân sách, đồng thời điều tiết các khoản thu cho ngân sách các cấp đúng quy định.
1.2.2.2 Hoạt động chi NS gồm các nội dung sau:
Cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát và đảm bảo thanh toán đầy đủ, kịp thời các nhiệm vụ chi theo tiến độ đã được bố trí trong dự toán.
Thủ trưởng cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước có quyền từ chối các khoản chi không đáp ứng đủ điều kiện theo quy định tại khoản 2 Điều 12 của Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015 Họ phải chịu trách nhiệm về quyết định này theo quy định của pháp luật và cần thông báo kịp thời cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan.
Khi cơ quan, tổ chức, đơn vị gặp phải trường hợp bị từ chối chi không phù hợp với quyết định của cơ quan tài chính hoặc Kho bạc Nhà nước, họ có quyền báo cáo lên cơ quan giao dự toán trực tiếp cùng với cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước cấp trên để được xem xét và xử lý.
- Các nhiệm vụ chi có tính chất thường xuyên phải chia đều trong năm để chi;
Các nhiệm vụ chi cho đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm, sửa chữa lớn và các khoản chi không thường xuyên khác sẽ được đảm bảo nguồn thanh toán theo tiến độ thực hiện và trong phạm vi dự toán đã được giao.
Chi ngân sách nhà nước được thực hiện theo nguyên tắc thanh toán trực tiếp từ Kho bạc Nhà nước cho các đối tượng hưởng lương, phụ cấp, trợ cấp, cũng như cho những người cung cấp hàng hóa và dịch vụ.
Trong trường hợp một số khoản chi chưa đủ điều kiện để thanh toán trực tiếp từ Kho bạc Nhà nước, đơn vị sử dụng ngân sách có thể tạm ứng kinh phí để thực hiện chi tiêu theo dự toán được giao Sau đó, đơn vị sẽ tiến hành thanh toán với Kho bạc Nhà nước theo quy định của Bộ Tài chính.
- Nhiệm vụ chi đầu tư xây dựng cơ bản:
Dựa trên dự toán công trình và quyết định của cơ quan có thẩm quyền, chủ đầu tư cần lập hồ sơ gửi Kho bạc Nhà nước để đề nghị thanh toán hoặc tạm ứng vốn Hồ sơ này phải dựa vào giá trị khối lượng đã thực hiện và điều kiện chi ngân sách theo quy định tại Điều 12 và Điều 56 của Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13.
Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm tra số dư dự toán và tính hợp pháp của hồ sơ, tài liệu do chủ đầu tư gửi, cũng như các điều kiện chi theo quy định tại khoản 2 Điều 12 và đề nghị tạm ứng vốn theo khoản 2 Điều 56 của Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015, nhằm đảm bảo việc xuất quỹ và hạch toán chi ngân sách đúng quy định.
- Đối với các khoản chi thực hiện quản lý theo kết quả thực hiện nhiệm vụ được thực hiện như sau:
Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách phải căn cứ vào hồ sơ dự toán khối lượng để quyết định chi tiêu, đồng thời chịu trách nhiệm về quyết định đó Hồ sơ đề nghị cần được gửi đến Kho bạc Nhà nước nơi thực hiện giao dịch thanh toán hoặc tạm ứng theo quy định hiện hành.
Đánh giá chung Chương I
Vai trò quản lý tài chính được thể hiện thông qua hoạt động thu - chi NSNN đã được qui định trong Luật NSNN
Tăng cường quản lý thu - chi ngân sách nhà nước (NSNN) là cần thiết để khuyến khích và tối ưu hóa các nguồn thu Việc này không chỉ giúp tạo ra nguồn lực tài chính mạnh mẽ mà còn đảm bảo quản lý chi tiêu hiệu quả.
Hiệu quả của NS là yếu tố quyết định cho sự thành công trong việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội mà cấp trên giao phó.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THÔNG
UBND HUYỆN KHÁNH VĨNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU-CHI NGÂN SÁCH
2.1 Khái quát về UBND huyện Khánh Vĩnh và tổ chức bộ máy
2.1.1 Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội huyện Khánh Vĩnh a Đặc điểm chung:
Huyện Khánh Vĩnh, thành lập vào ngày 17/7/1985, là một huyện miền núi nằm ở phía tây tỉnh Khánh Hòa, cách thành phố Nha Trang 35 km Với diện tích tự nhiên 1.167 km², huyện chiếm 22,37% tổng diện tích tỉnh, bao gồm 13 xã và 1 thị trấn Dân số trung bình năm 2019 đạt 39.823 người, trong đó có 20.005 nam và 19.818 nữ Huyện có sự đa dạng về văn hóa với hơn 20 dân tộc sinh sống, trong đó 75% dân số là đồng bào các dân tộc thiểu số như Raglai, Ê đê và Cờ.
Huyện Khánh Vĩnh nằm ở vị trí địa lý thuận lợi, phía tây giáp huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng, phía bắc giáp thị xã Ninh Hòa và tỉnh Đăk Lắc, phía nam giáp huyện Khánh Sơn và tỉnh Ninh Thuận, còn phía đông giáp huyện Diên Khánh Hệ thống giao thông phát triển giúp thúc đẩy kinh tế - xã hội của huyện, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững trong khu vực.
Trong những năm qua, UBND huyện Khánh Vĩnh đã triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do thiên tai và dịch bệnh, đặc biệt là Covid-19 Những yếu tố này đã tác động lớn đến sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Huyện ủy, HĐND và UBND huyện, cùng với nỗ lực của toàn bộ hệ thống chính trị và nhân dân, Khánh Vĩnh đã từng bước khắc phục khó khăn, hỗ trợ sản xuất kinh doanh và đảm bảo an sinh xã hội, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, chỉ tiêu kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020.
Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp đạt 241.659 triệu đồng, chỉ tăng bình quân 1,8% trong bối cảnh khó khăn do thời tiết phức tạp, mùa khô nắng nóng kéo dài và mưa lũ lớn gây thiệt hại Ngoài ra, dịch tả lợn Châu Phi tại một số địa phương cũng ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của ngành chăn nuôi và giá trị sản xuất chung của nông nghiệp.
Ngành thương mại dịch vụ ngoài quốc doanh tại Khánh Hòa và Lâm Đồng đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự cải thiện của hệ thống giao thông, bao gồm quốc lộ 27c và quốc lộ 8b, tạo điều kiện thuận lợi cho du lịch và các dịch vụ thương mại Sự đầu tư vào kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực xăng dầu, cũng đang gia tăng Chính quyền địa phương đặc biệt chú trọng đến công tác kiểm tra chất lượng hàng hóa và an toàn thực phẩm, đặc biệt vào các dịp lễ, tết Tổng mức bán lẻ của ngành thương mại dịch vụ đã đạt 142.923 triệu đồng, với mức tăng trưởng bình quân 12,32%.
Trong giai đoạn 2016 - 2019, tổng thu ngân sách của huyện đã đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch tỉnh giao Đặc biệt, năm 2020, tổng thu ngân sách nhà nước đạt 103,910 triệu đồng, tăng bình quân 35,7%, trong khi chi ngân sách đạt 465,669 triệu đồng, với mức tăng bình quân 13,07% so với kế hoạch.
Trong lĩnh vực y tế, đã có 87.375 lượt người được khám chữa bệnh và 8.190 ca điều trị nội trú Tỷ lệ trẻ em dưới 05 tuổi bị suy dinh dưỡng đã giảm xuống còn 20,3%, trong khi tỷ suất sinh giảm còn 18,6‰ và tỷ lệ sinh con thứ 3 cũng giảm 8,73%.
Hàng năm, huyện tổ chức Tết trồng cây và triển lãm bản đồ, tài liệu về Hoàng Sa - Trường Sa của Việt Nam tại 14 xã, thị trấn Ngoài ra, huyện còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và các giải thể dục thể thao nhằm chào mừng các ngày lễ lớn, phục vụ đời sống tinh thần cho nhân dân.
Những kết quả đạt được của huyện Khánh Vĩnh trong những năm 2016 -
2020 đã góp phần rất lớn trong xây dựng nguồn NSĐP của huyện đảm bảo cân đối thu - chi, tạo điều kiện phát triển kinh tế xã hội của huyện
2.1.2 Tổ chức bộ máy UBND huyện Khánh Vĩnh
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức của UBND huyện Khánh Vĩnh
* Đặc điểm, chức năng hoạt động chính của các cơ quan chuyên môn thuộc huyện: a Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện:
Chức năng của cơ quan này là tham mưu và tổng hợp thông tin cho UBND huyện, hỗ trợ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực ngoại vụ, dân tộc và công tác tiếp dân Ngoài ra, cơ quan cũng tư vấn cho Chủ tịch UBND trong việc chỉ đạo và điều hành các hoạt động của UBND huyện.
Cung cấp thông tin hỗ trợ quản lý và hoạt động của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng các cơ quan nhà nước địa phương; đảm bảo cơ sở vật chất và kỹ thuật cho hoạt động của Hội đồng và Ủy ban nhân dân.
- Có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng
Phòng Y tế chịu sự chỉ đạo và quản lý về tổ chức, biên chế cũng như hoạt động từ Ủy ban nhân dân huyện Đồng thời, phòng cũng phải tuân theo sự chỉ đạo, kiểm tra và hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ từ Văn phòng UBND tỉnh, Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân tỉnh.
Cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân huyện có nhiệm vụ tham mưu và hỗ trợ Ủy ban nhân dân huyện trong việc thực hiện quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn.
- Có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng
Chịu sự chỉ đạo và quản lý tổ chức, biên chế cũng như hoạt động của Ủy ban nhân dân huyện, đồng thời phải tuân thủ sự hướng dẫn, kiểm tra và thanh tra về chuyên môn từ Sở Y tế Khánh Hòa.
Cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện có nhiệm vụ tham mưu và hỗ trợ Ủy ban trong việc quản lý nhà nước về thanh tra, cũng như giải quyết khiếu nại và tố cáo.
- Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật
Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội có con dấu riêng và chịu sự quản lý tổ chức, biên chế từ Ủy ban nhân dân huyện, trực tiếp dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Đồng thời, phòng này cũng phải tuân thủ sự chỉ đạo, kiểm tra và hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ từ Thanh tra tỉnh.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU, CHI NGÂN SÁCH TẠI
TÀI CHÍNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THU, CHI NGÂN SÁCH TẠI UBND HUYỆN KHÁNH VĨNH, TỈNH KHÁNH HÒA ĐẾN
NĂM 2025 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2030
3.1 Định hướng phát triển kinh tế - xã hội và công tác quản lý tài chính của UBND huyện Khánh Vĩnh trong thời gian tới
3.1.1 Định hướng xây dựng giải pháp
Trong giai đoạn 2016-2020, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, Đảng bộ và Nhân dân huyện đã đoàn kết và nỗ lực đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ Các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, quốc phòng và an ninh không chỉ đạt mà còn vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XVIII Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất đạt mục tiêu đề ra, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, và hệ thống kết cấu hạ tầng được đầu tư, nâng cấp đồng bộ Lĩnh vực văn hóa - xã hội cũng ghi nhận những kết quả tích cực, trong khi quốc phòng - an ninh được giữ vững, đảm bảo ổn định chính trị và xã hội.
Chính sách xã hội đã chú trọng đến đối tượng người nghèo và hộ nghèo, giúp cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh chóng, vượt mục tiêu nghị quyết Hệ thống chính trị được củng cố và xây dựng vững mạnh, đảm bảo sự đoàn kết và thống nhất trong huyện.
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục, đặc biệt là tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế vẫn chậm và chưa đáp ứng được các mục tiêu mà nghị quyết đã đề ra.
Trình độ và năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa đáp ứng yêu cầu, trong khi công tác dân vận của một số cơ quan nhà nước còn hạn chế và chưa được quan tâm đúng mức Việc nắm bắt tình hình nhân dân chưa thật sự sâu sát và cụ thể Mặc dù phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đã có sự đổi mới, nhưng vẫn chưa phù hợp với yêu cầu phát triển của huyện.
3.1.2 Mục tiêu giải pháp của huyện Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tại Đại hội Đảng bộ huyện Khánh Vĩnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định là:
+ Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của toàn Đảng bộ, hiệu lực, hiệu quả của chính quyền từ huyện đến cơ sở
Phát huy quyền làm chủ của nhân dân là yếu tố then chốt trong việc giữ vững khối đoàn kết thống nhất Đồng thời, cần xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh để đáp ứng hiệu quả yêu cầu và nhiệm vụ trong bối cảnh tình hình mới.
Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực là cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh chóng Cần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng của ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, thương mại và dịch vụ, đồng thời giảm dần tỷ trọng của các ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản.
Tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường là cần thiết để ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu Đồng thời, việc gắn phát triển kinh tế với giải quyết các vấn đề xã hội, giảm nghèo bền vững sẽ nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
+ Củng cố quốc phòng, giữ vững ANCT và TTATXH
Tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân hàng năm đạt trên 10,5%, với cơ cấu kinh tế được phân chia như sau: ngành thương mại - dịch vụ chiếm 45,4%, ngành công nghiệp - xây dựng chiếm 28,9%, và ngành nông - lâm nghiệp - thủy sản chiếm 25,7%.
+ Tổng diện tích gieo trồng đạt 7.927ha; sản lượng lương thực đạt 5.260 tấn; đàn gia súc đạt 37.000 con; nuôi trồng, thủy sản đạt 19ha
+ Tỷ lệ che phủ rừng đạt từ 77% trở lên
Hai xã đã đạt chuẩn quốc gia về nông thôn mới, trong đó một xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao Hiện tại, không còn xã nào dưới 10 tiêu chí nông thôn mới.
+ Thu ngân sách tăng binh quân từ 12%/năm đến 15%/năm
+ Tổng vốn đầu tư toàn xã hội khoảng 2.000 tỷ đồng
* Lĩnh vực văn hóa - xã hội:
+ Tỷ lệ huy động trẻ dưới 3 tuổi đến trường đạt 35%; 95% trẻ em trong độ tuổi đi học trung học cơ sở đến trường
+ Tỷ lệ lưu ban, bỏ học ở bậc tiểu học dưới 1% và bậc trung học cơ sở dưới 2%
+ Phấn đấu có 60% số trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia
+ Duy trì 100% xã, thị trấn đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã; có 08 bác sĩ, 02 dược sĩ và 32 giường bệnh/10.000 dân
+ Giảm tỷ suất sinh hàng năm từ 0,15‰ đến 0,2‰
+ Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thấp còi dưới 20%; tỷ lệ tiêm chủng đạt trên 95%
+ Số hộ nghốo giảm ẵ (50%) so với năm đầu nhiệm kỳ (theo chuẩn nghèo giai đoạn 2021 - 2025)
+ Phấn đấu đạt 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH
Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân đạt trên 99%
+ Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng điện đạt 100%
100% cơ quan, đơn vị được công nhận là cơ quan văn hóa; 90% hộ gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa; và 90% thôn, tổ dân phố được công nhận là thôn, tổ dân phố văn hóa.
* Lĩnh vực quốc phòng - an ninh:
+ Phấn đấu 100% xã, thị trấn vững mạnh về quốc phòng, an ninh
+ Hàng năm hoàn thành 100% chi tiêu tuyển quân Xây dựng lực lượng dự bị động viên đảm bảo 100% đầu mối
+ Đấu tranh kéo giảm tỷ lệ tội phạm xuống dưới 5%, đặc biệt là tội phạm liên quan đến lĩnh vực môi trường và ma túy
3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính thông qua hoạt động thu, chi ngân sách tại UBND huyện Khánh Vĩnh đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030
3.2.1.1 Tên giải pháp: Hoàn thiện hoạt động quản lý thu ngân sách 3.2.1.2 Nội dung của giải pháp
- Hoàn thiện cơ chế chính sách các khoản thu ngân sách địa phương:
Luật quản lý thuế đã chính thức được ban hành và triển khai, tạo điều kiện cho cơ chế tự kê khai và tự nộp thuế được áp dụng rộng rãi cho tất cả các đối tượng.
Các cơ quan quản lý cần tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng thực hiện nghĩa vụ nộp thuế, đồng thời cần tăng cường kiểm tra và giám sát việc tuân thủ pháp luật trong tất cả các lĩnh vực và đối tượng.
Để đảm bảo thu đúng và đủ các khoản thu theo quy định, cần tăng cường công tác chống thất thu thuế và quản lý chặt chẽ các nguồn thu hiện có Đối với phí và lệ phí, việc công khai và niêm yết mức thu tại các địa điểm thu là rất quan trọng, đồng thời cần kiểm tra thường xuyên việc sử dụng biên lai thu tiền để đảm bảo tính minh bạch và đúng quy định.