GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Đặc điểm tình hình
Giáo dục âm nhạc không chỉ là hoạt động nghệ thuật mà còn có tác dụng giáo dục thẩm mỹ cho trẻ, giúp phát triển trí tuệ và khả năng cảm nhận cảm xúc Âm nhạc hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ, khả năng nghe và cảm xúc, đặc biệt là ở lứa tuổi mẫu giáo khi trẻ rất nhạy cảm với âm thanh Mục đích của hoạt động âm nhạc là giáo dục tình cảm, đạo đức và thẩm mỹ, đồng thời hình thành nhân cách cho trẻ Qua đó, trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức qua học tập và vui chơi, đồng thời hình thành lòng yêu thiên nhiên, quê hương và con người Hoạt động âm nhạc cũng giúp trẻ rèn luyện thói quen trong sinh hoạt tập thể, như tính kỷ luật, tự chủ, mạnh dạn và tự tin, góp phần nâng cao khả năng trí tuệ của trẻ.
1.1.Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 - 4 tuổi khả năng chú ý, ghi nhớ chưa cao Trẻ chỉ có thể chú ý 15-20 phút Trẻ thường dễ chịu ảnh hưởng tác động từ bên ngoài
Trẻ cần tập trung ghi nhớ có chủ đích và hứng thú trong giờ hoạt động âm nhạc, vì đây là yếu tố quan trọng giúp phát triển toàn diện nhân cách Tham gia vào các hoạt động âm nhạc như nghe cô hát, ca hát, nhảy múa và chơi trò chơi âm nhạc sẽ thúc đẩy sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực của trẻ.
Giai đoạn 3 - 4 tuổi là thời kỳ trẻ chuyển từ nhà trẻ lên mẫu giáo, với sự xuất hiện của tính tự chủ và sở thích hoạt động Trẻ thích bắt chước cử chỉ của người lớn, khám phá nhạc cụ mới và hưởng ứng theo giai điệu bài hát Do đó, giáo viên mầm non cần có phương pháp tổ chức và nghệ thuật sư phạm linh hoạt, nhạy bén và sáng tạo để đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển của trẻ.
1.2 Kỹ năng của trẻ Ở trẻ 3 - 4 tuổi kỹ năng ca hát còn hạn chế đầu năm học đa số trẻ hát chưa đúng giai điệu, hát chưa rõ lời Kỹ năng vận động còn yếu nhiều trẻ không thích vận động, không sáng tạo Khi cô hát hoặc cô mở nhạc trẻ không chú ý nên việc cảm thụ âm nhạc hầu như chưa có Nhiều trẻ chưa thích chơi trò chơi âm nhạc Đa số trẻ nhút nhát, không hòa đồng với bạn và cô giáo Khi biểu diễn không
Trẻ em thường có tính cách mạnh dạn và tự tin, nhưng lại không thích giao lưu với các lớp khác trong trường Do đó, giáo viên cần linh hoạt và sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động để rèn luyện và củng cố kỹ năng âm nhạc cho trẻ.
1.3 Vai trò của hoạt động âm nhạc với sự phát triển của trẻ
Hình thức tổ chức và nghệ thuật sư phạm của cô giáo mầm non cần có định hướng và mục đích rõ ràng, đồng thời phải linh hoạt để phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ Cô giáo cần tìm tòi, học hỏi và sáng tạo, hòa nhập vào thế giới của trẻ, quên đi vai trò người lớn để trở thành người bạn thân thiết Việc tôn trọng và đồng cảm với trẻ sẽ tạo ra không khí cởi mở, thu hút, giúp trẻ dễ dàng tiếp nhận sự hướng dẫn và vâng lời cô một cách thoải mái, vui vẻ.
Việc khuyến khích trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động âm nhạc không chỉ giúp các em hứng thú mà còn phát triển kỹ năng ca hát, vận động và cảm thụ âm nhạc Điều này góp phần nâng cao sự sáng tạo và khéo léo trong các hoạt động, từ đó giúp trẻ phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và thể lực.
Để đạt được các mục tiêu giáo dục, giáo viên cần thực hiện các hoạt động giáo dục liên tục và đổi mới Đội ngũ giáo viên cần thường xuyên bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn, tiếp cận kịp thời các chuyên đề mới, nhằm chăm sóc và giáo dục trẻ hiệu quả, đặc biệt trong các hoạt động âm nhạc Việc duy trì hình thức giáo dục cũ không mang lại hiệu quả cao và có thể dẫn đến sự phát triển thụ động của trẻ Do đó, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ là cần thiết để tạo ra môi trường thuận lợi, giúp trẻ phát huy tính chủ động và sáng tạo Trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi, sẽ có kỹ năng âm nhạc tốt hơn nếu được tham gia vào nhiều hình thức hoạt động hàng ngày.
2.1 Một số nét về lớp
Năm học 2016-2017, tôi được giao nhiệm vụ phụ trách lớp mẫu giáo cho trẻ 3-4 tuổi với tổng số 35 trẻ, trong đó có 19 trẻ chuyển từ nhà trẻ và 11 trẻ mới vào lớp Khi bắt đầu năm học, tôi nhận thấy hầu hết trẻ còn nhút nhát và thiếu hứng thú với hoạt động âm nhạc, đồng thời nhiều trẻ hát chưa rõ lời.
Kỹ năng vận động theo nhạc của trẻ còn yếu và khả năng cảm nhận âm nhạc hạn chế Khi tham gia vào các trò chơi âm nhạc, trẻ thường lúng túng và không thể hiện sự hào hứng Ngoài ra, trẻ chưa có cảm xúc khi nghe cô hát và chưa xây dựng được nề nếp trong hoạt động âm nhạc Do đó, tôi đã tiến hành khảo sát để đánh giá khả năng âm nhạc của trẻ, với kết quả cụ thể như sau:
Bảng khảo sát đầu năm về khả năng âm nhạc của trẻ
Số trẻ được khảo sát: 35 trẻ Đạt Tỷ lệ
Có nề nếp khi hoạt động 17 48,6 18 51,4
Trẻ hứng thú trong giờ học 16 45,7 19 54,3
Trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu 15 42,8 20 57,2
Kỹ năng vận động theo nhạc 17 48,6 15 51,4
Khả năng cảm thụ âm nhạc 18 51,4 17 48,6
Thích tham gia trò chơi âm nhạc 19 54,3 16 45,7
Trẻ hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ 14 40 21 60
Qua bảng khảo sát tôi thấy:
- Số trẻ có nề nếp trong giờ học đạt được 48,6 % trên tổng số trẻ
- Trẻ hứng thú trong giờ học đạt 45,7% trên tổng số trẻ
- Trẻ rõ lời, đúng giai điệu đạt 42,8%
- Trẻ có kỹ năng vận động theo nhạc đạt 48,6 % trên tổng số trẻ
- 48,6 % trẻ khả năng cảm thụ âm nhạc còn yếu trên tổng số trẻ
- 45,7% tỷ lệ trẻ chưa thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc
- Số trẻ hứng thú mạnh dạn tham gia biểu diễn văn nghệ đạt được 40% trên tổng số trẻ
Dựa trên kết quả đạt được, tôi đã quyết định nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp nhằm tổ chức hoạt động âm nhạc hiệu quả cho trẻ 3 - 4 tuổi tại trường mầm non, với mục tiêu giúp trẻ phát triển tối đa khả năng của mình Trong quá trình thực hiện, tôi đã gặp phải cả thuận lợi lẫn khó khăn.
Trường tôi ở tập trung 1 khu nên cập nhật thông tin nhanh Trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, kiểm định chất lượng đạt cấp độ 2
Ban giám hiệu nhà trường đã chú trọng đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động âm nhạc, bao gồm phòng âm nhạc, máy chiếu, ti vi và đầu video Các tổ chuyên môn và đồng nghiệp luôn tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tôi trong việc làm đồ dùng phục vụ hoạt động âm nhạc Hơn nữa, phần lớn phụ huynh cũng nhiệt tình ủng hộ kinh phí và nguyên vật liệu để phát triển các hoạt động âm nhạc cho học sinh.
Tôi luôn tích cực tham gia các chuyên đề âm nhạc và cải tiến phương pháp giảng dạy trong ngành mầm non Với tình yêu nghề và sự nhiệt huyết, tôi không ngừng tự học hỏi và nâng cao chuyên môn Tôi sáng tạo và tìm kiếm những phương pháp giảng dạy mới mẻ nhất để áp dụng vào lớp học Bên cạnh đó, tôi thường xuyên trao đổi và học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp cũng như các giáo viên có kinh nghiệm để nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc trong giảng dạy.
Mặc dù có nhiều thuận lợi trong quá trình thực hiện, tôi cũng gặp phải một số khó khăn Địa bàn của trường nằm trong một xã nông nghiệp với điều kiện kinh tế của các gia đình còn hạn chế, dẫn đến nhiều khó khăn Trình độ dân trí thấp và sự nhận thức của một số phụ huynh về việc quan tâm đến con cái cũng gặp nhiều hạn chế.
Một số biện pháp
Với vai trò là giáo viên mầm non, tôi cam kết thực hiện đầy đủ chương trình chăm sóc giáo dục mà không cắt giảm nội dung Tôi tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục một cách hiệu quả Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, tôi nhận thấy rằng trẻ trong lớp vẫn còn nhiều điều cần cải thiện.
Nhiều trẻ em hiện nay có hứng thú với hoạt động âm nhạc, nhưng kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc và cảm thụ âm nhạc của các em còn hạn chế Nhiều trẻ không thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc và có những em nhút nhát, chưa thích giao tiếp với bạn bè Để giúp trẻ phát triển toàn diện, việc tổ chức các hoạt động âm nhạc một cách hiệu quả là rất quan trọng Vì vậy, nhiệm vụ của tôi là tìm ra các biện pháp và hình thức tổ chức phù hợp nhất để khuyến khích trẻ tham gia.
Tổ chức các hoạt động một cách hợp lý nhằm tạo sự hứng thú cho trẻ, khuyến khích sự tích cực tham gia và đạt được kết quả tối ưu.
1 Biện pháp 1: Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú để kích thích trẻ tham gia hoạt động âm nhạc
Trẻ mẫu giáo rất yêu thích hoạt động âm nhạc, vì đây là phương tiện hiệu quả cho giáo dục tại trường mầm non Ở độ tuổi 3-4, trẻ có tâm sinh lý đặc biệt, thích sự đẹp đẽ, mới lạ và màu sắc nhẹ nhàng, không quá sặc sỡ.
Tùy thuộc vào nội dung bài dạy và chủ đề sự kiện, tôi luôn tạo ra nhiều đồ dùng và đồ chơi hấp dẫn để trang trí lớp học sinh động Để thu hút sự chú ý của trẻ, tôi thường xuyên thay đổi cách trang trí và sắp xếp đồ dùng một cách hợp lý và bắt mắt Tôi đã tận dụng diện tích lớp học để chọn góc âm nhạc phù hợp, giúp trẻ dễ dàng hoạt động và tạo môi trường mở, gần gũi với trẻ qua việc sắp xếp các dụng cụ âm nhạc.
Tôi đã chuẩn bị cho trẻ nhiều nguồn âm thanh và nguyên vật liệu như vỏ lon, thùng giấy, hộp sữa, hạt giống, lá cây và chén để tạo ra môi trường âm nhạc phong phú Đồng thời, tôi cũng đầu tư vào trang phục và đồ dùng âm nhạc theo ý tưởng của trẻ, phục vụ cho các hoạt động vui chơi, vũ hội và sáng tạo Nơi đây giúp trẻ thể hiện khả năng âm nhạc, làm quen và củng cố kỹ năng qua các trò chơi và hoạt động âm nhạc Trẻ có thể tự hát, vận động theo nhạc, và biểu diễn một cách sáng tạo, vì vậy việc tạo ra một môi trường hấp dẫn sẽ kích thích hoạt động âm nhạc hiệu quả.
Ví dụ; Khi dạy trẻ bài hát “ Màu hoa, Em yêu cây xanh ”
Tôi trang trí lớp học với cây xanh và hoa, chuẩn bị hình ảnh hoa trên máy tính và nhạc bài "Màu hoa, em yêu cây xanh" Tôi cũng chuẩn bị mũ hình hoa và các đồ dùng âm nhạc liên quan Ở góc chơi, tôi có hoa cắt sẵn để trẻ có thể vừa nghe nhạc vừa dán hoa và xếp hình vườn hoa Điều này giúp trẻ củng cố khả năng nghe, hát theo và nhanh chóng thuộc lời bài hát.
Những bài hát về các con vật được trang trí bằng hình ảnh ngộ nghĩnh và đáng yêu, cùng với các dụng cụ âm nhạc hình dáng sinh động, nhằm thu hút sự chú ý của trẻ.
Hình ảnh tạo môi trường cho trẻ khi hoạt động âm nhạc
Khi tổ chức hoạt động âm nhạc với nội dung múa minh họa, tôi tạo ra không gian mới cho trẻ em tại phòng âm nhạc, nơi các em có thể tự soi gương để điều chỉnh động tác, khuyến khích sự năng động Tôi cũng thường xuyên thay đổi cách trang trí và sắp xếp đồ dùng, đồ chơi trong góc âm nhạc để thu hút sự chú ý của trẻ Kết quả là 100% trẻ trong lớp tôi đều hứng thú tham gia các hoạt động âm nhạc, trở nên mạnh dạn, tự tin và sáng tạo hơn Trẻ em rất yêu thích các hoạt động âm nhạc này.
2 Biện pháp 2: Đổi mới hình thức tổ chức nâng cao hoạt động âm nhạc cho trẻ Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 - 4 tuổi khả năng chú ý, ghi nhớ chưa cao Trẻ chỉ có thể chú ý 15 - 20 phút Trẻ thường dễ chịu ảnh hưởng tác động từ bên ngoài.Trong khi đó việc trẻ cần tập trung ghi nhớ có chủ đích và hứng thú trong giờ hoạt động âm nhạc là rất quan trọng Nếu không thay đổi hình thức hoạt động trẻ sẽ không hứng thú và tích cực tham gia hoạt động, kết quả hoạt động âm nhạc không cao
Để nâng cao hiệu quả trong hoạt động âm nhạc, tôi thường xuyên thay đổi hình thức tổ chức Khi bắt đầu, tôi sử dụng các phương pháp sinh động và hấp dẫn như câu nói nhẹ nhàng, nét mặt vui tươi, cùng với các phương tiện như ti vi, đầu đĩa, video, trò chơi, văn vần, đọc thơ, kể chuyện, và các tranh ảnh, đồ vật phù hợp với nội dung từng buổi hoạt động.
Sử dụng tình huống bất ngờ trong bài dạy giúp thu hút sự chú ý của trẻ, từ đó dẫn dắt các em vào nội dung bài học một cách tự nhiên và nhẹ nhàng.
Khi dạy trẻ hát bài "Con gà trống", tôi sử dụng rối con gà để kể một câu chuyện ngắn liên quan đến nội dung bài hát, nhằm tạo sự hứng thú cho trẻ Đối với các bài hát có chủ đề giáo dục tình cảm, đạo đức và vệ sinh, tôi cung cấp video cho trẻ xem và đặt ra những câu hỏi ngắn để thảo luận về ý nghĩa bài hát, đồng thời kết hợp giáo dục lễ giáo và vệ sinh cho trẻ.
Khi dạy bài hát “Anh tý sún”, tôi đã sử dụng video liên quan đến nội dung bài hát để giáo dục trẻ em về tầm quan trọng của việc vệ sinh cá nhân, giúp phòng ngừa sâu răng hiệu quả.
Khi hát mẫu cho trẻ, tôi áp dụng nhiều hình thức khác nhau để tạo sự hứng thú, như hát có đệm đàn, sử dụng nhạc cụ gõ theo nhịp điệu bài hát như mõ, thanh gõ, trống lắc và xắc xô Đồng thời, tôi còn mặc trang phục múa minh họa để thu hút sự chú ý của trẻ.
Kết quả thực hiện
Qua gần một năm thực hiện các biện pháp trên tôi đã đạt được kết quả sau:
Trẻ em thể hiện sự hứng thú và say mê trong việc tiếp thu kiến thức âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc và những hoạt động khác một cách thoải mái Chúng trở nên linh hoạt hơn, nhanh chóng hiểu nội dung bài hát và tự sáng tạo các động tác minh họa theo lời ca Ngoài ra, trẻ tự tin biểu diễn độc lập, kết hợp hát và vận động cùng bạn bè, giáo viên, đồng thời tham gia vào các trò chơi mang tính sáng tạo Điều này giúp nâng cao năng lực cảm thụ âm nhạc của trẻ.
Âm nhạc đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, khi các em không chỉ tham gia hoạt động âm nhạc tại trường mà còn biểu diễn hát múa để làm vui lòng ông bà và cha mẹ ở nhà Kỹ năng âm nhạc của trẻ em đang phát triển mạnh mẽ, điều này được chứng minh qua các kết quả khảo sát.
Bảng so sánh kết quả việc áp dụng một số biện pháp tổ chức tốt hoạt động âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi :
Tổng số trẻ trong lớp được khảo sát: 35 trẻ Thời gian
Nội dung Đầu năm Cuối năm Đạt
Có nề nếp khi hoạt động 17 48,6 18 51,4 35 100 0 0 Trẻ hứng thú trong giờ học 16 45,7 19 54,3 35 100 0 0 Trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu 15 42,8 20 57,2 32 91,4 3 8,6
Kỹ năng vận động theo nhạc 17 48,6 15 51,4 32 91,4 3 8,6
Khả năng cảm thụ âm nhạc 18 51,4 17 48,6 33 94,3 2 5,7 Thích tham gia chơi trò chơi âm nhạc 19 54,3 16 45,7 35 100 0 0
Trẻ hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ 14 40 21 60 35 100 0 0
- 100% trẻ có nề nếp trong giờ hoạt động
- 100% trẻ hứng thú trong giờ hoạt động
- 91,4% trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu
- 91,4% trẻ có kỹ năng vận động theo nhạc
- 94,3% trẻ có khả năng cảm thụ âm nhạc
- 100 % trẻ thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc
Trẻ em thể hiện sự hứng thú và tự tin khi tham gia biểu diễn văn nghệ, đặc biệt là trong các ngày hội và lễ hội Việc biểu diễn trước mọi người giúp trẻ mạnh dạn hơn, đồng thời tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc, từ đó phát triển khả năng cảm nhận và đánh giá tác phẩm âm nhạc Điều này là nền tảng quan trọng cho thị hiếu âm nhạc của trẻ.
Khi nghiên cứu đề tài, tôi đã hiểu rõ hơn về phương pháp, nội dung và yêu cầu của các hoạt động âm nhạc Tôi cũng đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động này Với tác phong sư phạm linh hoạt và sáng tạo, việc tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ trở nên sinh động và thu hút hơn.
Phụ huynh trong lớp tôi đã có sự thay đổi tích cực trong nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động âm nhạc cho trẻ 100% phụ huynh đều hiểu rõ mục đích và yêu cầu của việc cho trẻ tham gia các hoạt động này Họ luôn hợp tác chặt chẽ với giáo viên để cùng rèn luyện kỹ năng âm nhạc cho trẻ.