CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH BÁO CHÍ
Chính sách quy hoạch báo chí
1.1.1 Khái niệm chính sách quy hoạch báo chí
Trước hết, về mặt ngôn ngữ học, báo chí (xuất phát từ hai từ “báo”: thông báo và
Báo chí, theo nghĩa tổng quát, là các ấn phẩm định kỳ thông báo về những sự vật, hiện tượng hay con người nổi bật mà xã hội quan tâm Được định nghĩa trong từ điển Tiếng Việt, báo chí bao gồm các loại hình thông tin tuyên truyền như báo và tạp chí Mặc dù chưa có sự đồng thuận hoàn toàn về khái niệm này, báo chí được xem là phương tiện truyền tải thông tin về các sự kiện hàng ngày, là kênh giao tiếp xã hội và diễn đàn để chia sẻ thông tin công khai Ngoài ra, báo chí còn được coi là tài liệu sinh hoạt tinh thần, cung cấp thông tin về các sự kiện cho một nhóm đối tượng cụ thể, với mục đích rõ ràng và được xuất bản định kỳ Về mặt pháp lý, báo chí là sản phẩm thông tin thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh và âm thanh, được sáng tạo và phát hành tới công chúng qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình và báo điện tử, theo quy định của Luật Báo chí.
Theo quan niệm của đề tài, báo chí là phương tiện truyền đạt thông tin về các sự vật, sự việc trong đời sống xã hội, với tính định kỳ, đều đặn và khả năng tương tác nhanh chóng với bạn đọc Có nhiều loại hình báo chí khác nhau.
Báo in, tạp chí in/điện tử; Báo nói; Báo hình; Báo điện tử; Chương trình phát thanh, chương trình truyền hình; Tạp chí khoa học.
Quy hoạch là khái niệm chỉ việc thực hiện một cách có chủ đích nhằm quản lý và lập kế hoạch cho các ý định tương lai Bản chất của quy hoạch bao gồm dự đoán và lập luận dựa trên kinh nghiệm quá khứ, hiện trạng và mong muốn cải thiện những yếu kém hiện tại để phát triển bền vững Hoạt động quy hoạch thường dựa vào đánh giá số liệu và thống kê hiện trạng, từ đó đưa ra ý tưởng phát triển cho các vấn đề cụ thể bằng cách sử dụng các nguồn lực Ví dụ, quy hoạch hệ thống giao thông và quy hoạch đô thị đều thể hiện sự sắp xếp và phân bố không gian cho các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, kết hợp với phát triển hạ tầng và bảo vệ môi trường Theo Luật Quy hoạch 21/2017/QH14, quy hoạch được hiểu là việc tổ chức một lĩnh vực hay hoạt động theo mục tiêu nhất định trong từng giai đoạn.
Quy hoạch báo chí trong đề tài này được định nghĩa là việc tổ chức lại và cải tiến hoạt động của báo chí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tối ưu hóa bộ máy, và phát huy tối đa vai trò của báo chí trong bối cảnh hiện nay.
- Chính sách quy hoạch báo chí:
Trên thế giới và tại Việt Nam, khái niệm về chính sách công rất đa dạng Khoa học chính sách lần đầu được Lasswell đề cập vào năm 1951 Theo Thomas R Dye, chính sách công là những lựa chọn mà Chính phủ quyết định thực hiện hoặc không thực hiện Một số nhà nghiên cứu coi chính sách công là một quá trình hành động có mục đích mà cá nhân hoặc nhóm theo đuổi để giải quyết vấn đề Ngoài ra, cũng có quan điểm cho rằng chính sách công là tập hợp các quyết định.
Chính sách công (CSC) là tập hợp các quyết định liên quan của nhà chính trị hoặc nhóm nhà chính trị nhằm lựa chọn mục tiêu và giải pháp đạt được các mục tiêu đó Ở Việt Nam, có nhiều quan niệm về CSC; theo Từ điển bách khoa Việt Nam, chính sách là các chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối và nhiệm vụ trong một khoảng thời gian nhất định GS.TS Nguyễn Duy Gia định nghĩa CSC là tập hợp quyết định hành động của Nhà nước để giải quyết các vấn đề trong đời sống kinh tế - xã hội theo mục tiêu xác định Một số nhà nghiên cứu khác cho rằng CSC là hành động ứng xử của Nhà nước đối với các vấn đề cộng đồng, thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau nhằm thúc đẩy sự phát triển xã hội.
2Thomas R.Dye (1972), Understanding Public Policy
3James Anderson (2003) Public policymaking: an introduction (21)
4Nhà xuất bản Từ điển Bách Khoa (2005), Từ điển Bách Khoa Việt Nam phát triển” 5
Theo PGS.TS Lê Chi Mai, cuộc tranh luận về định nghĩa chính sách công (CSC) vẫn đang diễn ra sôi nổi trên toàn cầu và chưa đạt được sự đồng thuận Tuy nhiên, CSC có những đặc trưng cơ bản như: chủ thể ban hành là nhà nước; không chỉ bao gồm các quyết định văn bản mà còn cả những hành động thực tiễn trong việc thực hiện chính sách; CSC tập trung vào việc giải quyết các vấn đề xã hội và kinh tế theo mục tiêu cụ thể; và chính sách công bao gồm nhiều quyết định liên quan chặt chẽ với nhau.
Chính sách công được định nghĩa là phương thức ứng xử của Nhà nước đối với các vấn đề chính sách, được hình thành từ các quyết định chính trị liên quan, kèm theo các giải pháp và công cụ cụ thể nhằm hiện thực hóa mục tiêu của chính sách.
Chính sách quy hoạch báo chí là hành động của nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề thực tiễn trong từng giai đoạn, với mục tiêu sắp xếp lại tổ chức và hoạt động của báo chí Mục đích chính là nâng cao hiệu quả quản lý, tinh gọn bộ máy và phát huy vai trò của báo chí Đánh giá chính sách quy hoạch báo chí được thực hiện theo chu trình hành động, bao gồm các giai đoạn từ xây dựng, ban hành, thực hiện đến giám sát và đánh giá Luận văn này tập trung vào việc đánh giá giai đoạn thực hiện chính sách quy hoạch báo chí tại một cơ quan báo chí cụ thể.
1.1.2 Nội dung chính sách quy hoạch báo chí
- Mục tiêu chính sách quy hoạch báo chí 7 :
Sắp xếp hệ thống báo chí cần gắn liền với đổi mới mô hình tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả lãnh đạo và quản lý, từ đó phát triển các loại hình báo in, báo hình, báo nói và báo điện tử Cần xây dựng một số cơ quan báo chí chủ lực, đa phương tiện để định hướng dư luận xã hội và thông tin đối ngoại Việc sắp xếp này sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo, đầu tư dàn trải và quản lý lỏng lẻo, đồng thời đảm bảo hoạt động của báo chí tuân thủ đúng tôn chỉ, mục đích, với trách nhiệm rõ ràng của các cấp ủy Đảng và chính quyền, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan chủ quản và cơ quan báo chí.
5Học viện Hành chính Quốc gia (2006), Giáo trình hoạch định chính sách công, tr21
6PGS.TS Lê Chi Mai (2008), Chính sách công, Tạp chí Bảo hiểm xã hội số 4
7 Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 3/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025
Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, phóng viên và biên tập viên có phẩm chất và năng lực phù hợp là điều cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí trong bối cảnh mới.
Chính sách quy hoạch báo chí được thể chế hóa qua các văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bao gồm nhiều giải pháp và công cụ đa dạng Trong đó, có 8 nhóm giải pháp và công cụ chính tạo thành các hợp phần quan trọng của chính sách này.
Sắp xếp và đổi mới tổ chức các cơ quan báo chí nhằm giảm số lượng cơ quan báo in, với mỗi cơ quan có thể phát hành nhiều ấn phẩm, bao gồm một ấn phẩm chính Các cơ quan báo sẽ trực thuộc cấp tỉnh, thành phố hoặc bộ, ngành trung ương, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý Các cơ quan báo chí được giao quyền tự chủ tài chính, trong khi Nhà nước đầu tư ngân sách cho các cơ quan báo chủ lực và thực hiện cơ chế đặt hàng cho một số báo và tạp chí phục vụ nhiệm vụ chính trị Đổi mới hình thức và nội dung ấn phẩm để đáp ứng yêu cầu thông tin của từng nhóm độc giả và vùng miền Thực hiện giảm đầu mối, khắc phục tình trạng chồng chéo, và nâng cao trách nhiệm của cơ quan chủ quản Kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực quản lý báo chí và xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp trong quản lý báo chí và thông tin điện tử, đồng thời nâng cao vai trò người phát ngôn trong các cơ quan, tổ chức.
Cơ quan quản lý nhà nước về báo chí cần tăng cường công tác thông tin tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ và nhân dân về vai trò quan trọng của báo chí trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đồng thời, cần tuyên truyền các quy định pháp luật liên quan đến báo chí để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động và phát triển của ngành Việc lựa chọn phương thức tuyên truyền phù hợp sẽ đảm bảo nội dung về Luật Báo chí và các văn bản liên quan được truyền tải sâu rộng, từ đó nâng cao nhận thức về phát triển sự nghiệp báo chí.
Nghị quyết số 40/NQ-CP và các chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ đã định hướng phát triển và quản lý báo chí đến năm 2025, nhấn mạnh vai trò của báo chí trong việc phục vụ nhiệm vụ chính trị và bảo vệ tổ quốc Công tác thông tin tuyên truyền cần được nâng cao để người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên, có khả năng tự bảo vệ trước thông tin tiêu cực trên mạng Đồng thời, các cơ quan báo chí cần tăng cường bảo vệ an toàn thông tin và xây dựng mạng lưới cộng tác viên có chuyên môn cao để đảm bảo nội dung báo chí chính xác và đa dạng.
Thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
1.2.1 Khái niệm thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
Thực hiện chính sách quy hoạch báo chí là giai đoạn quan trọng trong chu trình chính sách công, bao gồm hoạch định, thực hiện và đánh giá Giai đoạn này đòi hỏi sự tham gia của nhiều chủ thể như các cơ quan nhà nước, cơ quan báo chí và các tổ chức liên quan, nhằm đạt được mục tiêu đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan báo chí về số lượng, mô hình và chất lượng.
1.2.2 Chủ thể thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
Chính sách quy hoạch báo chí được thực hiện bởi ba nhóm chủ thể chính: (1) các cơ quan nhà nước như Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành liên quan và cơ quan chủ quản báo chí; (2) các cơ quan báo chí, là những đơn vị trực tiếp triển khai chính sách; và (3) cán bộ, công chức, người lao động của các cơ quan này, những người có trách nhiệm tổ chức thực hiện chính sách Thêm vào đó, các cơ quan phối hợp như Hội Nhà báo Việt Nam cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.
Bộ Thông tin và Truyền thông có trách nhiệm chủ trì, hướng dẫn và theo dõi việc thực hiện các chính sách liên quan đến báo chí Bộ phối hợp với các bộ, ngành xây dựng hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật cho hoạt động báo chí và đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật để phù hợp với thực tiễn Đồng thời, bộ cũng rà soát và cấp lại giấy phép hoạt động cho các cơ quan báo chí, đảm bảo tuân thủ chính sách và pháp luật Bộ phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương để chỉ đạo công tác tư tưởng và tuyên truyền, tạo sự đồng thuận trong việc thực hiện các chính sách báo chí Cuối cùng, Bộ xây dựng Trung tâm lưu chiểu dữ liệu truyền thông số quốc gia nhằm đáp ứng yêu cầu giám sát và quản lý nhà nước về báo chí.
Bộ Tài chính có trách nhiệm đảm bảo nguồn kinh phí cho việc triển khai thực hiện các văn bản chính sách theo quy định pháp luật Bộ cũng chủ trì và phối hợp với các bộ, ngành liên quan để nghiên cứu, đề xuất và trình cấp có thẩm quyền hoàn thiện chính sách ưu đãi về thuế, phí đối với báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc phòng, đối ngoại, các đối tượng chính sách và các nhiệm vụ được Nhà nước giao.
Các cơ quan chủ quản báo chí có trách nhiệm triển khai thực hiện các văn bản chính sách, nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của các cấp ủy và người đứng đầu Họ cần làm tốt công tác tư tưởng, định hướng thông tin, và quản lý nhân sự, tạo điều kiện cho đội ngũ báo chí phát triển Đồng thời, cần tăng cường giáo dục, đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên Các vi phạm của nhân viên báo chí phải được xử lý nghiêm theo thẩm quyền Cuối cùng, cần báo cáo Bộ Thông tin và Truyền thông về quy hoạch và kiến nghị biện pháp xử lý các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.
Hội Nhà báo Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp chặt chẽ trong việc chỉ đạo và quản lý hoạt động báo chí Họ cũng thực hiện tốt công tác tuyên truyền cho hội viên về việc triển khai các văn bản chính sách.
1.2.3 Quy trình thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
Bước đầu tiên trong việc triển khai chính sách quy hoạch báo chí là xây dựng văn bản và kế hoạch thực hiện, nhằm cụ thể hóa các mục tiêu, xác định phạm vi, nội dung và nhiệm vụ cụ thể Văn bản này đóng vai trò là công cụ pháp lý quan trọng, đảm bảo việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí theo định hướng của Đảng và các quy định trong pháp luật nhà nước.
Bước 2 trong việc tuyên truyền và phổ biến chính sách bao gồm nhiều hình thức khác nhau, cả trực tiếp và gián tiếp Hình thức trực tiếp có thể là trao đổi trực tiếp với đối tượng tiếp nhận, gửi công văn hoặc thông báo tới các đơn vị, cá nhân liên quan, và phối hợp với các đoàn thể chính trị xã hội Trong khi đó, hình thức gián tiếp được thực hiện qua việc đăng tải và tuyên truyền trên báo giấy, trang thông tin điện tử của các cơ quan, phương tiện truyền thông và mạng xã hội như Facebook, Zalo, nhằm đảm bảo rằng các đối tượng thụ hưởng nắm rõ và thực hiện chính sách.
Bước 3 trong việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí yêu cầu sự phân công và phối hợp chặt chẽ giữa nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan Chính sách này được triển khai từ cấp trung ương đến cơ sở, với sự tham gia của các cơ quan nhà nước như Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, cùng các bộ, ngành chủ quản và các cơ quan báo chí Sự hợp tác hiệu quả giữa các bên là yếu tố quan trọng để đảm bảo chính sách quy hoạch báo chí được thực hiện thành công.
Bước 4 trong quy trình thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách quy hoạch báo chí có thể diễn ra vào đầu, giữa hoặc cuối kỳ, tùy thuộc vào mục đích của từng hoạt động kiểm tra Các hình thức thanh tra bao gồm việc kiểm tra gián tiếp thông qua báo cáo kết quả thực hiện chính sách của các bộ, ngành và cơ quan chủ quản báo chí, cũng như kiểm tra trực tiếp thông qua các đoàn kiểm tra tại các cơ quan báo chí.
Bước 5 trong quá trình thực hiện chính sách là tổng kết và đánh giá để rút ra kinh nghiệm Để đánh giá công tác chỉ đạo và điều hành của các cơ quan nhà nước, cần dựa vào các kế hoạch được giao và các văn bản pháp lý đã ban hành trong quá trình triển khai Đồng thời, sự chấp hành chính sách của đối tượng thực thi cũng được đánh giá qua mức độ tham gia vào các mục tiêu của chính sách và việc tuân thủ các giải pháp được quy định trong các văn bản của Nhà nước.
Tiêu chí đánh giá việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
Các tiêu chí đánh giá thực hiện chính sách quy hoạch báo chí trong đề tài luận văn được xây dựng dựa trên mô hình logic của Werner Meier và Ngân hàng Thế giới Những tiêu chí này tập trung vào các yếu tố mà cơ quan thực hiện chính sách có thể kiểm soát, bao gồm đầu vào, hoạt động và đầu ra Mặc dù các kết quả đầu ra và tác động cũng được đề cập, chúng không nằm trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, vì chúng phụ thuộc vào sự thay đổi của những người thụ hưởng chính sách và không thuộc sự kiểm soát trực tiếp của cơ quan thực hiện chính sách.
Các tiêu chí đánh giá việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí được xác định dựa trên các yếu tố đầu vào, hoạt động và đầu ra của mô hình logic về kết quả thực hiện chính sách Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả và tính khả thi của các chính sách quy hoạch báo chí.
Các yếu tố đầu vào bao gồm hệ thống chính sách quy hoạch báo chí, tổ chức bộ máy, nhân lực, tài chính và các điều kiện vật chất cần thiết để thực hiện chính sách hiệu quả.
Các hoạt động thực hiện chính sách bao gồm chuỗi quy trình như xây dựng văn bản và kế hoạch triển khai, tuyên truyền và phổ biến chính sách, phân công và phối hợp thực hiện, thanh tra và kiểm tra việc thực hiện, cùng với tổng kết và đánh giá để rút kinh nghiệm.
Đầu ra của chính sách quy hoạch báo chí bao gồm các kết quả trực tiếp từ việc thực hiện các giải pháp và công cụ, như sắp xếp và đổi mới tổ chức bộ máy, đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền, hoàn thiện quy định, nâng cao năng lực quản lý, cải thiện cơ chế tài chính, và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Bên cạnh đó, việc bồi dưỡng lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp, ứng dụng khoa học công nghệ, cũng như tăng cường hợp tác trong lĩnh vực báo chí là những yếu tố quan trọng Từ đó, luận văn sẽ cung cấp một khung phân tích để đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách quy hoạch báo chí.
Các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
Nghiên cứu của Smith (1973) chỉ ra rằng các yếu tố chính ảnh hưởng đến quy trình thực hiện chính sách công bao gồm quyết tâm chính trị, hệ thống chính sách hiện hành, môi trường thực hiện, chủ thể thực hiện và sự tham gia của đối tượng chính sách Dựa trên đó, luận văn xác định các yếu tố chủ yếu tác động đến việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí.
Quyết tâm và cam kết chính trị của lãnh đạo là yếu tố then chốt trong việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí Các bộ, ngành chủ quản cần tổ chức và sắp xếp lại các đơn vị báo chí một cách tinh gọn, tránh chồng chéo nhiệm vụ và lãng phí tài chính, nhân sự Để đạt được mục tiêu này, các cơ quan báo chí phải tự chủ tài chính, điều này đòi hỏi sự quyết tâm cao từ người đứng đầu Họ cần thực hiện các cải cách nhằm phát triển hoạt động báo chí theo hướng đa phương tiện, hấp dẫn độc giả, đồng thời giữ vững tôn chỉ, mục đích Việc sáp nhập các đơn vị báo chí cần được tính toán kỹ lưỡng, đảm bảo sự thống nhất trong nhận thức và cách thức thực hiện Đội ngũ lãnh đạo cần thể hiện cam kết hành động thông qua việc đưa nội dung đổi mới hoạt động báo chí vào chương trình cải cách và chiến lược phát triển của cơ quan.
Định hướng chính sách của Đảng và sự đồng bộ của hệ thống giải pháp quy hoạch báo chí là yếu tố then chốt trong việc thể chế hóa các nội dung cụ thể của chính sách Nghị quyết số 19-NQ/TW năm 2017 và các văn bản liên quan như công văn số 10018-CV/VPTW và kết luận số 26-KL/TW đã cung cấp những chỉ đạo cần thiết để xây dựng hệ thống văn bản chính sách cho báo chí Sự toàn diện và khả thi của các giải pháp chính sách quyết định đến thành công của quy hoạch báo chí; nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, quá trình thực hiện có thể gặp khó khăn và dẫn đến thất bại trong một số giải pháp nhất định.
Báo chí trong nước đang trải qua nhiều biến động tích cực với sự gia tăng số lượng cơ quan báo chí, tốc độ thông tin nhanh chóng và hình thức thể hiện đa dạng, đáp ứng tốt nhu cầu thông tin của người dân Theo thống kê năm 2019, cả nước có 850 cơ quan báo chí và tổng doanh thu của báo chí in và điện tử đạt 4.923 tỉ đồng, tăng 0,5% so với năm trước Các cơ quan báo chí đã phản ánh trung thực các diễn biến quan trọng về chính trị, kinh tế, xã hội, với nội dung thông tin phong phú và có tính phản biện cao Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những vấn đề như thông tin thiếu nhạy cảm chính trị, sai sự thật, và việc thiếu trách nhiệm trong quy trình biên tập Những yếu tố tích cực và hạn chế này sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách báo chí trong tương lai.
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông, đặc biệt là truyền thông đa phương tiện và mạng xã hội, đã tạo ra một môi trường cạnh tranh khốc liệt cho báo chí hiện đại Công chúng ngày càng thay đổi cách tiếp cận thông tin, dẫn đến việc báo chí phải thích ứng liên tục với những xu hướng mới Truyền thông xã hội cho phép người dùng tiếp cận thông tin ngay lập tức qua các nền tảng như Facebook, Twitter và YouTube, khiến cho hình thức đưa tin truyền thống trở nên lỗi thời Với hơn 140 triệu thuê bao di động tại Việt Nam, việc phát triển các kênh báo chí trên nền tảng di động trở nên khả thi hơn bao giờ hết Điều này yêu cầu các cơ quan báo chí phải thay đổi căn bản công nghệ làm báo, thực hiện quy hoạch lại báo chí dưới áp lực lớn nhằm chuyển đổi sang mô hình truyền thông đa phương tiện, nâng cao tốc độ và chất lượng nội dung, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin trong sản xuất và quản lý.
Sự phát triển của kinh tế - xã hội trong nền kinh tế thị trường đã tạo ra áp lực cho các cơ quan báo chí trong việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của độc giả, đồng thời thúc đẩy tính tự chủ tài chính Tuy nhiên, mặt trái của kinh tế thị trường đã dẫn đến sự suy giảm đạo đức nghề nghiệp của nhà báo, khi không ít doanh nghiệp mua chuộc để che giấu sai phạm Một số nhà báo lợi dụng tình trạng này để đe dọa và tống tiền, trong khi những người khác lại sản xuất nội dung kém chất lượng nhằm thu hút sự chú ý của công chúng Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về tốc độ, chất lượng và sự minh bạch của thông tin, báo chí cần trở thành diễn đàn cho người dân cung cấp phản hồi, thúc đẩy hoàn thiện chính sách và pháp luật, đồng thời lên tiếng về các vấn đề quan trọng của đất nước Do đó, quy hoạch báo chí cần được thực hiện một cách chú ý và cẩn trọng.
Trong bối cảnh hội nhập thông tin toàn cầu, báo chí thế giới đã trải qua nhiều biến đổi về loại hình và mô hình tổ chức Sự phát triển nhanh chóng của thông tin trên mạng xã hội đã dẫn đến xu hướng hội tụ thông tin, khiến các ấn phẩm báo chí ngày càng trở nên hấp dẫn hơn Người dân có thể tiếp cận thông tin mọi lúc, mọi nơi trên nhiều thiết bị thông minh, trong khi số lượng phát hành của các cơ quan báo in giảm sút và chuyển sang hình thức điện tử Ngành phát thanh - truyền hình cũng ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ, với nhiều quốc gia chuyển đổi sang công nghệ số và phát sóng vệ tinh Chất lượng chương trình được nâng cao, với nhiều sản phẩm đạt chuẩn HD và thử nghiệm công nghệ 3D Bên cạnh đó, báo chí điện tử đã trở thành một phần không thể thiếu của các tập đoàn truyền thông toàn cầu, đồng thời khuyến khích sự tham gia của công dân trong việc viết báo, làm tăng tính đa chiều và thời sự Những xu hướng này yêu cầu các cơ quan báo chí trong nước cần phải thích nghi và điều chỉnh chính sách quy hoạch báo chí một cách kịp thời và phù hợp.
Một số kinh nghiệm về thực hiện chính sách quy hoạch báo chí
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã nhanh chóng triển khai chính sách quy hoạch báo chí với tinh thần thận trọng và quyết liệt Trước khi thực hiện đề án, khối báo chí thuộc Trung ương Đoàn có 7 đơn vị, bao gồm 5 cơ quan báo và 2 tạp chí, với gần 1.000 cán bộ và phóng viên Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là cơ quan chủ quản, đảm bảo các cơ quan báo chí duy trì tôn chỉ và mục đích hoạt động, tuyên truyền hiệu quả các chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước, cũng như những giá trị văn hóa tốt đẹp cho thế hệ trẻ.
Triển khai Đề án Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm
Vào năm 2025, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã tiến hành đánh giá thực trạng hoạt động và ban hành Kế hoạch số 211-KH/TWĐTN-BTC ngày 18/6/2019 Kế hoạch này xác định các nguyên tắc cơ bản, phương án sắp xếp và lộ trình cụ thể để thực hiện việc sắp xếp các cơ quan báo chí của Trung ương Đoàn, với mục tiêu đến năm 2020 sẽ hoàn thành việc sắp xếp một cách tối đa.
3 cơ quan báo theo đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Quá trình sắp xếp các cơ quan báo chí của Trung ương Đoàn được thực hiện dân chủ và cầu thị, bao gồm 8 bước chặt chẽ nhằm tạo sự đồng thuận trong đội ngũ lao động Cấp ủy, đoàn thể và lãnh đạo đã phổ biến kế hoạch, định hướng tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, đoàn viên Đặc biệt, 3 Tổ công tác đã được thành lập để đánh giá toàn diện hiện trạng của từng đơn vị, xem xét các khía cạnh như tổ chức bộ máy, nhân sự, hoạt động chuyên môn, cơ sở vật chất, tài chính và công tác đoàn thể, qua đó phản ánh rõ tình hình, kết quả, khó khăn và các vấn đề phát sinh trong quá trình sắp xếp.
Để thực hiện sắp xếp, cần xây dựng đề án chi tiết về mô hình tổ chức, cơ chế quản lý, nhân sự, tài chính và cơ sở vật chất kỹ thuật Các Tổ công tác sẽ làm việc với cấp ủy đảng và lãnh đạo các đơn vị để thu thập ý kiến về lộ trình sắp xếp, đồng thời tham gia hội nghị với công chức, viên chức và người lao động để lắng nghe nguyện vọng Nhiều đơn vị đã làm việc nhiều lần để xây dựng các phương án cụ thể liên quan đến nhân sự, tài chính và chế độ quyền lợi của người lao động, nhằm tạo sự đồng thuận cao Gặp gỡ cán bộ, đảng viên và phóng viên là kênh quan trọng để giải đáp các vấn đề chưa rõ ràng từ cơ quan chủ quản.
Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã chỉ đạo các báo, tạp chí đổi mới nội dung và hình thức, đầu tư phát triển hoạt động báo chí nhằm tạo thêm việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động Sau khi sáp nhập, các cơ quan báo chí hoạt động ổn định hơn với bộ máy tinh gọn và hiệu quả, nâng cao công tác điều hành và sự đồng thuận của cán bộ Chất lượng tác phẩm báo chí được cải thiện, hình thức và giao diện cũng được nâng cấp Các cơ quan báo chí đang dần hình thành mô hình Tập đoàn truyền thông toàn diện, hiện đại và bắt kịp xu thế thế giới Đến tháng 2/2020, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã hoàn thành Đề án quy hoạch báo chí, là cơ quan đầu tiên thực hiện Đề án Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 của Chính phủ.
Vào ngày 01/01/2019, Tỉnh ủy Quảng Ninh đã thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh thông qua việc hợp nhất các cơ quan thông tin, báo chí như Báo Quảng Ninh, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, Báo Hạ Long và Cổng Thông tin điện tử của UBND tỉnh Trung tâm này hoạt động dưới sự quản lý của Tỉnh ủy, thực hiện chức năng thông tin, tuyên truyền và báo chí, đồng thời là tiếng nói của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Quảng Ninh Với gần 400 nhân sự, trong đó có 80 người từ Báo Quảng Ninh và hơn 200 cán bộ từ Đài PTTH, Trung tâm hướng đến mô hình tòa soạn hội tụ, đa phương tiện Quảng Ninh được công nhận là địa phương tiên phong trong việc sáp nhập các cơ quan, giúp tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả công việc.
Một số bài học kinh nghiệm rút ra là:
Cần thực hiện nghiêm túc chính sách quy hoạch báo chí với quyết tâm chính trị cao và phương pháp dân chủ, khoa học Việc xây dựng kế hoạch chi tiết cho triển khai là rất quan trọng, đồng thời các phương án sắp xếp cần được thực hiện sớm, đảm bảo tiến độ và lộ trình phù hợp với từng đơn vị Những đơn vị đủ điều kiện theo yêu cầu nên được triển khai ngay, không cần chờ đợi đồng loạt.
Hai là , cần tập trung làm tốt công tác tư tưởng, chính trị cho cán bộ, phóng viên.
Để phát huy vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng và từng tổ chức đoàn thể, cần tránh xáo trộn tâm lý trong đội ngũ cán bộ Việc giải thích, tuyên truyền và nắm bắt tư tưởng của cán bộ, phóng viên và người lao động là rất quan trọng nhằm tạo sự đồng thuận cao Đồng thời, trong quá trình thực hiện, cần có thời gian hợp lý để tiếp nhận ý kiến phản hồi và giải trình các vấn đề còn vướng mắc của cán bộ.
Trong ngành báo chí, nhân lực phải cạnh tranh khốc liệt cho từng vị trí việc làm Những ứng viên có năng lực, trình độ chuyên môn và kinh nghiệm phù hợp sẽ có cơ hội thành công Các nhà báo, phóng viên và biên tập viên cần nỗ lực học hỏi và cập nhật công nghệ mới để khẳng định vị trí của mình Đồng thời, các cơ quan báo chí cần chú trọng vào việc đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ nhân sự để nâng cao chất lượng công việc.
Trong giai đoạn đầu, cần giữ nguyên cơ cấu bộ máy và nhân sự của các đơn vị báo, tạp chí, đồng thời thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và các tổ chức Đảng, Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh theo quy định Cần chú trọng công tác cán bộ, đặc biệt là xây dựng phương án lựa chọn các chức danh chủ chốt tại các cơ quan báo chí, đảm bảo tính khách quan và đúng tiêu chuẩn Đồng thời, cần bảo đảm chế độ chính sách và quyền lợi hợp pháp của người lao động trong quá trình sắp xếp, tuân thủ quy định của pháp luật và thực tiễn từng đơn vị.
Năm nay, tòa soạn cần mạnh dạn thử nghiệm mô hình mới theo hướng tinh gọn và đa phương tiện, đồng thời cải thiện công tác tài chính Việc trao đổi và thống nhất giữa các đơn vị, đặc biệt là những đơn vị còn nợ, là rất quan trọng; cần đề ra giải pháp và lộ trình cụ thể để giải quyết vấn đề này Ngoài ra, các chế độ tiền lương, nhuận bút và chính sách đãi ngộ cho phóng viên, biên tập viên và nhân viên cũng cần được thảo luận kỹ lưỡng, đảm bảo tính phù hợp và thống nhất trong phương thức trả lương và hỗ trợ.
Công tác kiểm tra và xử lý vi phạm trong thực hiện chính sách quy hoạch báo chí cần phải được thực hiện một cách kiên quyết, bài bản và đồng bộ Cần chỉ ra rõ ràng những vi phạm để kịp thời chấn chỉnh và đảm bảo việc thực hiện đúng quy định.
Chương này phân tích khái niệm và nội dung chính sách quy hoạch báo chí, đề ra mục tiêu cùng 8 nhóm giải pháp, công cụ chính sách Tác giả xác định quy trình 5 bước thực hiện chính sách, từ ban hành kế hoạch đến thanh tra, kiểm tra và đánh giá Năm yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách bao gồm quyết tâm lãnh đạo, chất lượng nội dung chính sách, môi trường báo chí, sự phát triển công nghệ thông tin Các tiêu chí đánh giá thực hiện chính sách được chia thành đầu vào, hoạt động và đầu ra Bài viết cũng rút ra kinh nghiệm từ một số cơ quan báo chí, nhấn mạnh tầm quan trọng của quyết tâm chính trị, kế hoạch chi tiết, công tác tư tưởng, đào tạo nhân lực, quản lý tài chính và kiểm tra thực hiện chính sách Những vấn đề lý luận này sẽ là cơ sở cho chương tiếp theo đánh giá thực trạng thực hiện chính sách quy hoạch báo chí tại Tạp chí Thanh tra.
THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUY HOẠCH BÁO CHÍ Ở TẠP CHÍ THANH TRA
Thực trạng các yếu tố đầu vào của thực hiện chính sách quy hoạch báo chí ở Tạp chí Thanh tra
2.1.1 Tổ chức bộ máy và nhân sự thực hiện chính sách quy hoạch báo chí ở Tạp chí Thanh tra
Thanh tra Chính phủ là cơ quan chủ quản báo chí, có trách nhiệm thực hiện chính sách quy hoạch báo chí, đặc biệt là Tạp chí Thanh tra Tạp chí Thanh tra, với vai trò là cơ quan báo chí của Thanh tra Chính phủ, thông tin và tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước liên quan đến thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng Đây cũng là diễn đàn khoa học cho việc trao đổi kinh nghiệm và lý luận trong công tác thanh tra Tạp chí hoạt động tự đảm bảo một phần kinh phí, có con dấu và tài khoản ngân hàng riêng, với trụ sở chính tại Hà Nội Tạp chí chịu sự chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin - Truyền thông, đồng thời phối hợp với các cơ quan báo chí khác để nâng cao hiệu quả thông tin và tuyên truyền, phục vụ yêu cầu của ngành.
Thời điểm bắt đầu triển khai thực hiện chính sách quy hoạch báo chí là năm
Vào năm 2015, theo Nghị quyết số 40/NQ-CP ngày 1/6/2015 của Chính phủ, tổ chức bộ máy của Tạp chí Thanh tra được quy định tại Quyết định số 873/QĐ-TTCP ngày 22/04/2014 Thời điểm này, các đơn vị trực thuộc Tạp chí Thanh tra bao gồm Phòng Trị sự, Phòng Phóng viên & Biên tập, cùng với Văn phòng Đại diện của Tạp chí Thanh tra ở khu vực phía Nam.
Sơ đồ 2 Cơ cấu tổ chức Tạp chí Thanh tra năm 2015
Tính đến năm 2015, Tạp chí Thanh tra có tổng cộng 21 viên chức và người lao động, trong đó bao gồm 1 tiến sỹ và 9 thạc sỹ; phần còn lại là cử nhân Đội ngũ lao động chủ yếu có trình độ lý luận chính trị từ trung cấp đến cao cấp, được đào tạo chuyên ngành báo chí cũng như các lĩnh vực liên quan như Luật và kinh tế Tuy nhiên, vào thời điểm đó, một số phòng vẫn còn thiếu lãnh đạo.
2.1.2 Nguồn tài chính và các điều kiện vật chất khác cho việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí ở Tạp chí Thanh tra
Tạp chí Thanh tra là đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động, có tư cách pháp nhân và tài khoản ngân hàng riêng Hàng năm, ngân sách nhà nước cấp khoảng 1,5 tỷ đồng cho Tạp chí, bên cạnh nguồn thu từ quảng cáo, phát hành tạp chí và các nguồn tài trợ khác nhằm giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước Tuy nhiên, vào năm 2015-2016, nguồn thu không đủ để cân đối chi Tạp chí Thanh tra có trụ sở tại 220 Đội Cấn, nơi có cơ sở vật chất xuống cấp, và trang thiết bị làm việc được đảm bảo từ nguồn chi đầu tư của ngân sách nhà nước.
Thực trạng các hoạt động triển khai thực hiện chính sách quy hoạch báo • • 9 • • 9 • • 1 */ • chí ở Tạp chí Thanh tra
27 chí ở Tạp chí Thanh tra
(i) Xây dựng văn bản và kế hoạch triển khai thực hiện chính sách:
Lãnh đạo Tạp chí Thanh tra luôn bám sát nhiệm vụ trọng tâm, tham mưu và phục vụ hiệu quả cho lãnh đạo Thanh tra Chính phủ và toàn ngành Cấp ủy Tạp chí đã chỉ đạo chặt chẽ việc thực hiện nhiệm vụ, triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác Trong sinh hoạt, Tạp chí thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy năng lực của công chức, viên chức và người lao động, đồng thời quan tâm đến quyền lợi và đời sống của cán bộ trong đơn vị.
Để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị tư tưởng, Chi bộ cần lãnh đạo và động viên đảng viên cùng quần chúng thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao Việc tập trung chỉ đạo triển khai chương trình và kế hoạch công tác đã đề ra sẽ góp phần quan trọng vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan và ngành Thanh tra.
Ngày 20/8/2020, Thanh tra Chính phủ đã phát hành Thông báo số 1433/TB-TTCP, trong đó Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Đặng Công Huẩn đưa ra chỉ đạo về việc chấn chỉnh hoạt động của Tạp chí Thanh tra, nêu rõ các yêu cầu cần thiết đối với tạp chí này.
- Bám sát và thực hiện nghiêm chỉ đạo, định hướng chỉ đạo của Tổng Thanh tra Chính phủ, của các cơ quan quản lý nhà nước về báo chí;
Tạp chí cần thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích và chức năng được quy định trong giấy phép hoạt động, không tổng hợp hay sản xuất tin tức không phù hợp Không đăng phát tin hàng ngày hay hàng giờ như báo điện tử, và không thực hiện các thể loại không đúng với tính chất của tạp chí Nội dung chính nên tập trung vào việc thông tin và tuyên truyền hoạt động của cơ quan Thanh tra, đồng thời đầu tư nghiêm túc để giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học, phổ biến kiến thức, tư vấn và đề xuất chính sách.
- Rà soát, chấn chỉnh ngay hoạt động tác nghiệp, nội dung tác nghiệp của các
Văn phòng đại diện và cơ quan thường trú đã phối hợp với 28 phóng viên, biên tập viên và cộng tác viên trong các hoạt động kỹ thuật, kinh tế, hợp tác truyền thông và quảng cáo Mục tiêu là đảm bảo rằng không có hành vi lợi dụng báo chí để trục lợi và tuân thủ pháp luật.
Tạp chí Thanh tra cam kết tăng cường giáo dục công chức, viên chức thông qua việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về đạo đức nghề nghiệp và quy tắc ứng xử trên mạng xã hội Đồng thời, tổ chức đảng và đảng viên sẽ phát huy vai trò quan trọng trong việc giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức, từ đó nâng cao hiệu quả lãnh đạo và chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chuyên môn.
Tháng 12 hàng năm, Tạp chí Thanh tra đều ban hành kế hoạch về việc triển khai, xây dựng kế hoạch công tác năm trong đó đã cụ thể hóa nội dung quy hoạch báo chí của đơn vị.
(ii) Phổ biến, tuyên truyền triển khai thực hiện chính sách:
Thanh tra Chính phủ và Tạp chí Thanh tra đã tích cực đưa ra các nội dung cụ thể nhằm thực hiện quy hoạch báo chí, cả ở cấp độ Thanh tra Chính phủ và Tạp chí Thanh tra, thông qua các cuộc họp giao ban định kỳ.
Lãnh đạo Tạp chí Thanh tra đã tổ chức cuộc họp để quán triệt nội dung của Luật Báo chí năm 2016 và Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 3/4/2019 về quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 Cuộc họp cũng truyền đạt chỉ đạo của Phó Tổng Thanh tra Chính phủ tại Thông báo số 1433/TB-TTCP tới toàn thể lãnh đạo các phòng ban cùng công chức, viên chức của Tạp chí Thanh tra.
(iii) Phân công, phối hợp thực hiện chính sách:
Lãnh đạo Tạp chí Thanh tra phân công nhiệm vụ cho các phòng ban tiến hành các công việc:
Phòng Trị sự đã lên kế hoạch triển khai ứng dụng công nghệ thông tin tại Tạp chí Thanh tra, đồng thời xây dựng kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng công chức, viên chức hàng năm để thực hiện chính sách quy hoạch báo chí.
Phòng Trị sự đã được giao nhiệm vụ nghiên cứu và xây dựng dự thảo Quyết định ban hành Quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cùng tổ chức và hoạt động của Tạp chí Thanh tra Mục tiêu là sắp xếp lại cơ cấu tổ chức các phòng ban của Tạp chí, đổi mới cơ chế tài chính, và áp dụng một số quy định nhằm nâng cao tính tự chủ trong hoạt động của Tạp chí Thanh tra.
Các phòng cần lên kế hoạch mở rộng hợp tác phát triển với các đối tác trong và ngoài nước nhằm tăng nguồn thu cho sự nghiệp Điều này cũng nhằm đáp ứng yêu cầu của chính sách quy hoạch báo chí đến năm 2025 của Chính phủ.
(iv) Thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách quy hoạch báo chí:
Tổng thanh tra Chính phủ đã chỉ đạo Vụ Tổ chức Cán bộ và Văn phòng phối hợp hỗ trợ, đồng thời giao Vụ Tổ chức Cán bộ giám sát quá trình sắp xếp lại tổ chức, bộ máy và nhân sự, thực hiện các nội dung liên quan đến chính sách quy hoạch báo chí tại Tạp chí Thanh tra.
Tổng Biên tập Tạp chí Thanh tra đã giao nhiệm vụ cho một Phó Tổng Biên tập để giám sát và kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của các phòng, ban Phó Tổng Biên tập sẽ báo cáo kịp thời cho Tổng Biên tập nhằm nhận chỉ đạo và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.
(v) Tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm thực hiện chính sách:
Việc tổng kết và đánh giá rút kinh nghiệm cần được tích hợp vào quy trình tổng kết hoạt động hàng tháng, định kỳ 6 tháng và tổng kết năm Qua đó, chúng ta có thể nhận diện các thành công, thuận lợi, khó khăn và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp điều chỉnh kịp thời.
Thực trạng các đầu ra - kết quả thực hiện chính sách quy hoạch báo chí ở Tạp chí Thanh tra
(i) Việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy:
Vào ngày 11/10/2016, Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2702/QĐ-TTCP quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức hoạt động của Tạp chí Thanh tra Theo quyết định này, Tạp chí Thanh tra có các đơn vị trực thuộc gồm Phòng viên và Biên tập, Phòng Trị sự, Phòng Truyền thông và Phát hành, cùng với Văn phòng Đại diện tại khu vực phía Nam đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh Đặc biệt, Tạp chí Thanh tra đã được bổ sung thêm một phòng mới là Phòng Truyền thông và Phát hành.
Phòng Phóng viên & Biên tập của Tạp chí Thanh tra chịu trách nhiệm quản lý nội dung cho hai ấn phẩm chính là Tạp chí Thanh tra in và Tạp chí điện tử Thanh tra (ThanhtraVietNam.vn), cùng với các ấn phẩm khác như sách, sổ tay và kỷ yếu Ngoài ra, phòng còn thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và phụ trách các công việc liên quan.
Cộng tác viên sẽ tiếp nhận, phân loại và trả lời đơn thư của bạn đọc; đồng thời soát xét, kiểm duyệt nội dung và quảng cáo Họ cũng theo dõi tin, bài để xây dựng dự kiến nhuận bút và thực hiện chi trả Ngoài ra, nhiệm vụ của cộng tác viên còn bao gồm quay phim, chụp ảnh các hội nghị, sự kiện của Tạp chí Thanh tra và Thanh tra Chính phủ.
Phòng Trị sự có nhiệm vụ tổ chức cán bộ, tài chính kế toán, xây dựng chương trình kế hoạch và tổng hợp báo cáo Phòng cũng đảm nhận công tác thi đua khen thưởng, văn thư lưu trữ, quản trị và lái xe, cùng với in ấn và quản trị Website Hiện tại, Phòng Trị đang tham mưu cho các vấn đề liên quan đến tổ chức, nhân sự, đào tạo, bồi dưỡng, tài chính kế toán và chế độ chính sách cho công chức, viên chức và người lao động.
Phòng Truyền thông & Phát hành có nhiệm vụ tư vấn và xây dựng kế hoạch cho các hoạt động truyền thông, quảng cáo và sự kiện của Tạp chí Ngoài ra, phòng cũng hỗ trợ lãnh đạo trong việc lập kế hoạch xuất bản và phát hành, cũng như tổ chức các sự kiện hiệu quả.
Văn phòng Đại diện phía Nam chịu trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ phóng viên cho khu vực phía Nam, bao gồm công tác quảng cáo - truyền thông và quản lý cộng tác viên Văn phòng cũng tổ chức các sự kiện của Tạp chí tại khu vực này và phối hợp với các phòng ban như Phòng Trị sự, Phòng Phóng viên & Biên tập, và Phòng Truyền thông & Phát hành thuộc Tạp chí Thanh tra trong các hoạt động liên quan.
Sơ đồ 3 Cơ cấu tổ chức của Tạp chí Thanh tra hiện nay
Năm 2020, Tạp chí Thanh tra đã xây dựng dự thảo Quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức hoạt động của mình, nhằm thực hiện Nghị định số 120/2020/NĐ-CP của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức lại và giải thể các đơn vị sự nghiệp công lập Dự thảo này dự kiến sẽ thu gọn số lượng phòng ban của Tạp chí, còn lại 02 phòng chính: Phòng Trị sự và Phòng Phóng viên - Biên tập.
(ii) Việc đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền:
Tạp chí Thanh tra thường xuyên cập nhật các văn bản chỉ đạo, điều hành của Trung ương, của Thanh tra Chính phủ và các văn bản pháp luật mới ban hành, nhằm phục vụ nhu cầu tra cứu văn bản cho độc giả, bao gồm cán bộ trong và ngoài ngành thanh tra cũng như người dân.
Nội dung tuyên truyền trên Tạp chí in và Tạp chí điện tử Thanh tra luôn gắn liền với các hoạt động của Thanh tra Chính phủ và ngành Thanh tra Tạp chí tập trung vào việc thông tin về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, cũng như công tác phòng chống tham nhũng.
Theo Kế hoạch số 1512/KH-TTCP ngày 04/9/2019 của Tổng TTCP, Tạp chí Thanh tra sẽ triển khai Đề án “Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2019-2021” Đề án này sẽ được thực hiện thông qua các ấn phẩm của Tạp chí Thanh tra in và Tạp chí điện tử Thanhtravietnam.vn nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về pháp luật liên quan đến phòng, chống tham nhũng.
(iii) Việc hoàn thiện quy định cho hoạt động của Tạp chí Thanh tra:
Tạp chí tiếp tục chú trọng xây dựng và sửa đổi các Quy chế, Quy trình nghiệp vụ, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác hiệu quả và nề nếp Điều này giúp nâng cao chất lượng các ấn phẩm về nội dung và hình thức, đồng thời đảm bảo các thủ tục và quy trình được thực hiện nhanh chóng, kịp thời Các văn bản và quy định liên quan đến hoạt động của đơn vị được đóng quyển và phát hành đến từng cán bộ, viên chức, người lao động để triển khai thực hiện.
Tất cả các thủ tục hành chính đã được đơn giản hóa và công khai trong toàn bộ cơ quan Đơn vị đã nhanh chóng báo cáo lãnh đạo TTCP và hợp tác với Tổ kiểm tra công tác cải cách hành chính, nhận được đánh giá cao từ tổ này về hiệu quả thực hiện.
Tạp chí Thanh tra đã thực hiện 32 công tác cải cách hành chính và vào năm 2019, đơn vị này được xếp hạng thứ 6 trong số 17 đơn vị của Thanh tra Chính phủ dựa trên kết quả chấm điểm chỉ số cải cách hành chính (CCHC).
Từ năm 2016, Thanh tra Chính phủ và Tạp chí Thanh tra đã ban hành nhiều văn bản nhằm chấn chỉnh và đổi mới hoạt động của Tạp chí, góp phần nâng cao hiệu quả công tác thanh tra.
Vào năm 2016, Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2702/QĐ-TTCP ngày 11/10/2016, quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cũng như tổ chức và hoạt động của Tạp chí Thanh tra.
Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách quy hoạch báo chí của Tạp chí
2.4.1 Ưu điểm và nguyên nhân
Việc thực hiện chính sách quy hoạch báo chí tại Tạp chí Thanh tra đã được triển khai theo quy trình cần thiết, với sự quan tâm từ lãnh đạo Thanh tra Chính phủ Các chỉ đạo cụ thể đã được truyền đạt đến Tạp chí, đồng thời phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng phòng, ban chuyên môn Quá trình đánh giá và tổng kết được thực hiện nhằm rút ra những giải pháp hiệu quả hơn cho việc thực hiện chính sách này.
Tạp chí Thanh tra đã tiến hành sắp xếp lại tổ chức bộ máy nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển theo hướng tự chủ Sự ra đời của Phòng Truyền thông và phát hành đã góp phần quan trọng trong việc quảng bá, thu hút bạn đọc và quảng cáo, từ đó tăng nguồn thu cho các hoạt động của Tạp chí.
Ba là, hệ thống văn bản quy định cho hoạt động thông tin, truyền thông đã được Tạp chí Thanh tra sửa đổi và bổ sung kịp thời, phù hợp với thực tế Hệ thống này chi tiết và đầy đủ dựa trên các Luật và Nghị định chung, tạo ra hành lang pháp lý vững chắc Các quy chế nghiệp vụ và quy chế nội bộ được vận hành theo hướng gắn trách nhiệm, đánh giá chất lượng và hiệu quả công việc, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhân sự, phóng viên và công tác kiểm tra, giám sát.
Bốn là, cơ chế tài chính được đổi mới nên nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp
Trong những năm gần đây, Tạp chí Thanh tra đã có sự tăng trưởng đáng kể, với doanh thu năm 2020 ước đạt 8,1 tỷ đồng, trong khi chi phí chỉ là 7,5 tỷ đồng, giúp khắc phục tình trạng thu không đủ chi Sự chênh lệch thu chi đã chuyển từ âm gần 1 tỷ đồng vào năm 2016 sang dương 2 tỷ đồng trong năm 2018, 2019, và 2020 Để đạt được điều này, Tạp chí đã thực hiện phân công, phân nhiệm rõ ràng cho từng phòng, ban, tổ chức, cá nhân, từ đó phát huy tính chủ động và sáng tạo trong công việc Bên cạnh đó, cơ chế giao khoán minh bạch và các chính sách thưởng khuyến khích đã tạo ra môi trường làm việc tích cực, khuyến khích nhân viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và mở rộng hợp tác trong hoạt động của Tạp chí Thanh tra ngày càng được chú trọng, mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của ngành Tạp chí tạo ra một diễn đàn "mở" cho cán bộ trong và ngoài ngành cũng như các tầng lớp nhân dân thảo luận, nghiên cứu và trao đổi về các vấn đề liên quan đến đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra, từ đó nâng cao hiệu lực và hiệu quả của ngành Thanh tra.
Trong ba năm qua, Tạp chí Thanh tra đã có những tiến bộ đáng kể trong hoạt động thông tin và truyền thông về chính sách, pháp luật, cũng như các kết quả nghiên cứu của ngành Thanh tra Chất lượng nội dung và hình thức của Tạp chí không ngừng được cải thiện, với thông tin chính thống, nhanh chóng và đa dạng Ngoài tin tức, Tạp chí còn phát hành các bài phản ánh, phóng sự, phỏng vấn và bình luận Các phóng viên đã tích cực tác nghiệp tại hiện trường và trong các cuộc họp, mạnh dạn chỉ ra những hạn chế trong văn bản chính sách và pháp luật Tạp chí cũng đăng tải nhiều bài viết liên quan đến nghiệp vụ thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, chống tham nhũng, cung cấp kinh nghiệm thực tiễn và hỗ trợ cho các bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai hoạt động thanh tra.
11 Tạp chí Thanh tra (2020), Báo cáo Tổng kết kết quả hoạt động năm 2020 và phương hướng hoạt động năm 2021
Tạp chí Thanh tra đã thu hút sự quan tâm của bạn đọc qua 39 đánh giá về các giai đoạn phát triển, tạo ra nhiều diễn đàn bổ ích với các chuyên mục như Hướng dẫn công tác và nghiên cứu, Trao đổi kinh nghiệm, Tìm hiểu chính sách pháp luật, Thông tin trong ngành, và Hướng dẫn công tác và nghiên cứu chuyên luận.
Chuyên mục “Thảo luận” và “Tham khảo kinh nghiệm các nước anh em” trên “Diễn đàn Thanh tra” đã góp phần quan trọng trong việc đấu tranh chống lại những sai phạm và tiêu cực Các bài viết này không chỉ phản ánh sự quyết liệt trong công tác phòng chống tiêu cực mà còn giúp Tạp chí khẳng định vị thế là một trong những cơ quan báo chí tiên phong trong lĩnh vực này.
TTCP đã chỉ đạo và quản lý Tạp chí Thanh tra trong việc thực hiện nhiệm vụ, cải tổ cấu trúc và tổ chức bộ máy, đồng thời xây dựng đội ngũ cán bộ báo chí đạt tiêu chuẩn về chính trị và nghiệp vụ Lãnh đạo TTCP cũng đã tạo điều kiện cho Tạp chí thực hiện quy hoạch và hoạt động theo đúng quy định, đảm bảo sự thống nhất trong chỉ đạo, quản lý và phối hợp với các đơn vị liên quan.
Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, như Luật Báo chí năm 2016 và Luật cung cấp thông tin năm 2016, nhằm tạo ra hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động báo chí Các quy định như Nghị định 09/2017/NĐ-CP và Luật tiếp cận thông tin cũng góp phần làm rõ ràng hơn quyền và nghĩa vụ của các cơ quan báo chí Hệ thống văn bản này đã tương đối đầy đủ, đảm bảo một môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của báo chí tại Việt Nam.
Thứ ba, Tạp chí Thanh tra nhận được sự định hướng, quản lý kịp thời của Ban
Tạp chí Thanh tra nhận được sự hỗ trợ và quan tâm từ nhiều đơn vị thuộc Thanh tra Chính phủ, bao gồm Văn phòng, Vụ Tổ chức Cán bộ, Vụ Kế hoạch - Tổng hợp, và Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra, cùng với sự phối hợp của Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin và Truyền thông.
Trong 5 năm qua, Tạp chí Thanh tra đã có nhiều chuyển biến tích cực trong công tác chỉ đạo điều hành, thể hiện sự đoàn kết và nỗ lực của tập thể Đơn vị đã thực hiện đúng các quy định của Thanh tra Chính phủ, đồng thời hoàn thành tốt nhiệm vụ theo kế hoạch công tác hàng năm.
Vào thứ năm, đội ngũ viên chức và người lao động của Tạp chí đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, không ngừng nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ và tích cực tham gia, ủng hộ các hoạt động của đơn vị.
40 chia sẻ, cộng tác từ hệ thống cộng tác viên như cán bộ, công chức, viên chức ngành Thanh tra cũng như các bộ, ngành, địa phương.
2.4.2 Hạn chế và nguyên nhân
Quy trình thực hiện chính sách tại Tạp chí Thanh tra hiện còn yếu ở một số khâu, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chính sách quy hoạch báo chí Kế hoạch thực hiện chính sách chưa được xây dựng bài bản và cụ thể, chỉ dừng lại ở dạng thông báo chỉ đạo Việc tổng kết và đánh giá thực hiện chính sách quy hoạch báo chí chưa được thực hiện độc lập mà lồng ghép vào tổng kết các hoạt động khác, dẫn đến thiếu chuyên sâu và không rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm Hơn nữa, chưa có giải pháp đột phá nào để triển khai các chính sách quy hoạch báo chí phù hợp với thực tế của Tạp chí, dựa trên các giải pháp chung của Chính phủ.
Việc quy hoạch báo chí tại Tạp chí Thanh tra hiện còn manh mún và chưa đồng bộ với quy hoạch toàn bộ các cơ quan báo chí của Thanh tra Chính phủ Các giải pháp chính sách triển khai tại Tạp chí còn yếu, đặc biệt là trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, thiếu kế hoạch chi tiết và lộ trình rõ ràng Sự chuyển đổi sang mô hình Tòa soạn đa phương tiện trong tương lai sẽ gặp nhiều khó khăn do chưa có nhiều thay đổi căn bản về khoa học công nghệ Việc áp dụng công nghệ thông tin vào quy trình tác nghiệp của phóng viên và biên tập viên chưa được cập nhật đầy đủ, dẫn đến hiệu quả chưa tối đa trong các tác phẩm báo chí về cả nội dung lẫn hình thức.
Ba là, giải pháp chính sách về nâng cao chất lượng nhân sự còn một số hạn chế.