Mục đích của đề tài là giúp trẻ 24-36 tháng tăng khả năng nghe hiểu ngôn ngữ, tăng thêm vốn từ, nói rõ ràng, nói đủ câu, không ngọng. Giúp trẻ mở rộng thêm kiến thức về những trò chơi dân gian, những trò chơi để ôn luyện kiến thức trẻ được học. Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, biết chơi cùng bạn và đoàn kết trong khi chơi.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Cơ sở lý luận
Trẻ từ 24-36 tháng tuổi chủ yếu hoạt động với đồ vật, qua đó phát triển thể chất, mối quan hệ xã hội và phẩm chất tâm lý Vui chơi là con đường giúp trẻ nhận thức thế giới và cải tạo nó, với phương thức “thử – sai” giúp trẻ hiểu chức năng và cách sử dụng đồ vật, từ đó làm giàu biểu tượng về thế giới xung quanh Hoạt động vui chơi học tập và năng lực hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, đồng thời thể hiện tính độc lập và nhu cầu khám phá Trò chơi không chỉ thu hút sự chú ý mà còn giúp trẻ tham gia một cách hào hứng, khắc sâu kiến thức và mở rộng hiểu biết về đời sống Quan sát trẻ trong khi chơi cũng kích thích phát triển ngôn ngữ tích cực, đặc biệt qua các trò chơi dân gian phù hợp, giúp rèn luyện khả năng nghe và phát âm.
Cơ sở thực tiễn
Dạy tiếng mẹ đẻ cho trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ từ 24-36 tháng tuổi, là rất quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ Ngôn ngữ phát triển tốt giúp trẻ nhận thức và giao tiếp hiệu quả, góp phần vào việc hình thành và phát triển tư duy Việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với các môn khoa học khác Một trong những điều kiện quan trọng để trẻ phát triển ngôn ngữ thuận lợi là tích lũy vốn từ vựng phong phú, từ đó hiểu rõ nghĩa và sử dụng ngôn ngữ một cách thành thạo.
Trẻ em từ 24-36 tháng tuổi trong lớp tôi thường sử dụng từ ngữ không chính xác, nói ngọng và không đủ câu Điều này dẫn đến việc các cháu gặp khó khăn trong việc tiếp cận các môn học, vì chúng không chọn nghĩa đúng và chiếm một số lượng từ vựng hạn chế.
Thực trạng
Trường mầm non tôi đang công tác là trường có đội ngũ giáo viên trẻ nhiệt tình trong công tác
Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu trường tiên tiến và có giáo viên dạy giỏi cấp Tỉnh, Huyện
Trong năm học 2017 – 2018, tôi được Ban Giám Hiệu nhà trường giao nhiệm vụ phụ trách lớp nhà trẻ với 32 trẻ em Tất cả các cháu đều ngoan ngoãn, có sức khỏe và thể lực tốt.
Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm động viên tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất và chuyên môn cho giáo viên
Bản thân luôn yêu nghề mến trẻ Luôn lựa chọn nội dung giáo dục trong sáng, lành mạnh, cách thức chơi phù hợp với trẻ
Lớp có diện tích khá rộng rãi, thoáng mát
Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi , đa số trẻ đi học đều
Trẻ khỏe mạnh, nhanh nhẹn và hoạt bát, thích vận động
- Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về mầu sắc và hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ
Giáo viên luôn thể hiện tinh thần đoàn kết và nhiệt huyết trong việc sáng tạo đồ dùng, đồ chơi nhằm hỗ trợ phát triển ngôn ngữ cho trẻ em.
- Luôn được sự ủng hộ của các bậc phụ huynh
Khi trẻ bắt đầu đi học, nhiều cháu thường khóc và chưa quen với môi trường lớp học, dẫn đến sự bỡ ngỡ Mỗi trẻ có sở thích và cá tính riêng, và đây là giai đoạn đầu tiên trẻ tiếp xúc với lớp học, khiến cho nhiều cháu còn nhút nhát Đặc biệt, một số trẻ chậm nói, gây ra khó khăn trong quá trình thích nghi và thực hiện các hoạt động học tập.
Khả năng tâm sinh lý của trẻ em rất đa dạng, với một số trẻ có sức khỏe yếu, điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình nhận thức và việc củng cố kiến thức, cũng như thói quen trong sinh hoạt và học tập của trẻ.
Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế, khiến trẻ dễ dàng tham gia vào trò chơi nhưng cũng nhanh chóng rời bỏ khi không còn hứng thú Bên cạnh đó, trí nhớ của trẻ còn nhiều hạn chế, dẫn đến việc trẻ không nhớ hết trật tự của âm thanh khi sắp xếp thành câu, do đó thường xuyên bỏ sót từ và âm khi giao tiếp.
- Một số trẻ phát âm chưa chính xác, nói còn ngọng gia đình chưa chú ý rèn luyện thường xuyên
- Một số phụ huynh ít trò chuyện, giao tiếp với trẻ, ít đọc truyện cho trẻ nghe làm cho vốn từ của trẻ hạn chế
Hiện nay, các giờ học phát triển ngôn ngữ chủ yếu được tích hợp vào các hoạt động khác, dẫn đến việc giáo viên không có đủ thời gian để hỗ trợ thêm cho những trẻ em gặp khó khăn trong việc học ngôn ngữ.
- Do số lượng trẻ trong 1 nhóm lớp đông nên cô chưa có đủ thời gian để đi sâu đi sát giáo dục thêm cho từng cháu
Là giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn chú trọng đến tâm sinh lý và ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ để phát hiện và nâng cao khả năng ngôn ngữ của các em Qua quá trình tiếp xúc, tôi nhận thấy ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, với nhiều âm bị thiếu trong từ và thiếu câu hoàn chỉnh, dẫn đến việc giáo viên khó hiểu ý nghĩa mà trẻ muốn truyền đạt Một số trẻ chỉ biết chỉ tay vào đồ vật thay vì diễn đạt bằng lời, điều này góp phần làm cho ngôn ngữ của các em trở nên nghèo nàn.
Qua quá trình tiếp xúc với trẻ, tôi nhận thấy sự lo lắng về khả năng phát triển ngôn ngữ giao tiếp của các em Do đó, tôi quyết tâm tìm hiểu và nghiên cứu tài liệu để tìm ra những biện pháp hiệu quả nhất nhằm giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp với mọi người.
*Kết quả khảo sát đầu năm như sau:
Lớp khảo sát: Lớp nhà trẻ, tổng số học sinh là 32
Phân loại khả năng Tốt Khá Đạt Chưa đạt
Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ 8 25 10 31 8 25 7 22
Khả năng nói đúng ngữ pháp 5 16 6 19 7 22 14 44
Các biện pháp
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là quá trình giáo dục khả năng nghe, hiểu và phát âm chuẩn, đồng thời mở rộng vốn từ và dạy trẻ sử dụng ngữ pháp đúng cách Ngôn ngữ không chỉ giúp trẻ giao tiếp mạch lạc mà còn phát triển văn hóa giao tiếp và thẩm mỹ, tình cảm, đạo đức Nhờ ngôn ngữ, trẻ có khả năng tiếp nhận các chuẩn mực đạo đức xã hội và hòa nhập tốt hơn Do đó, trong quá trình dạy trẻ, tôi đã áp dụng nhiều biện pháp hiệu quả để phát triển ngôn ngữ thông qua các hoạt động đa dạng.
4.1 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch lồng gép các trò chơi vào kế họach hàng tháng
Tháng Tên trò chơi Thời gian chơi
Hoạt động ngoài trời mầm non - Ghế ngồi
-Hoạt động ngoài trời( Chơi trò chơi vận động)
20/11ngày hội của các thầy cô giáo
- Trò chơi: Chiếc quạt máy, Mẹ và bé, cái gì? dùng để làm gì?
- Lồng ghép mọi lúc, mọi nơi, trong các hoạt động
Một số bộ phận trên cơ thể bé
- Lồng gép vào các hoạt động
- Bắt trước tiếng kêu của các PTGT
- Ô tô xanh, ô tô đỏ, tắc xi
- Lồng ghép vào các hoạt động
- Thả đỉa ba ba, cưỡi nghựa nhong nhong
- Trò chơi: Gieo hạt hái hoa bỏ giỏ
- Trò chơi: Con thỏ;Thả đỉ ba ba; Méo đi câu cá; Chú thỏ con
Mùa hè, thủ đô hà nội và
4.2 Biện pháp 2 : Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với độ tuổi trẻ nhà
Kho tàng trò chơi Việt Nam rất phong phú, nhưng không phải trò nào cũng phù hợp với trẻ Giáo viên cần lựa chọn các trò chơi có luật chơi đơn giản, dễ nhớ và dễ hiểu Tránh chọn trò chơi quá phức tạp, vì chúng có thể khiến trẻ cảm thấy lúng túng, thụ động và chán nản trong quá trình chơi.
Đặc điểm tâm sinh lý ở mỗi độ tuổi có sự khác biệt rõ rệt, ảnh hưởng đến mức độ nhận thức và khả năng chú ý của trẻ Do đó, việc lựa chọn trò chơi phù hợp với từng độ tuổi và đặc điểm tâm sinh lý là rất quan trọng để phát huy tối đa khả năng của trẻ.
Trẻ lứa tuổi nhà trẻ từ 24 đến 36 tháng có khả năng chú ý có chủ định còn hạn chế và nhận thức còn đơn giản Do đó, trẻ chỉ thích hợp với những trò chơi dễ dàng, mang tính bắt chước và có luật chơi không quá phức tạp, như "Chi chi chành chành", "Tập tầm vông", "Nu na nu nống", và "Dung dăng dung dẻ".
* Khi lựa chọn các trò chơi để phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau:
- Trò chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu Lời đồng dao ngắn gọn
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm
- Trò chơi phải gây được sự hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ
- Trò chơi khi tổ chức cho trẻ chơi phải có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp
- Trò chơi giúp củng cố tư duy, phát triển ngôn ngữ, vận động và kỹ năng cho trẻ
Từ những tiêu chí trên tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ nhà trẻ:
“ Kéo cưa lừa xẻ”, “ Chi chi chành chành”, “Lộn cầu vồng”, “ Nu na nu nống”,
“ Dung dăng dung dẻ”, “Thả đỉa ba ba”, “ Cô giáo’,
4.3 Biện pháp 3 Sử dụng trò chơi dân gian để rèn luyện phát âm và phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi
Trò chơi: Chi chi chành chành
Cắp kế đi tìm ù à – ù ập !
- Kích thích trẻ đọc thông qua cách gieo vần điệu của lời thơ
- Luyện phát âm bằng các từ ngữ được lặp đi lặp lại (chi chi, chành chành, ù à, ù ập…)
- Trò chơi được kết hợp giữa lời nói và hành động nên kích thích trẻ chơi, đặc biệt khi chính trẻ phát âm
Cô ngồi giữa các trẻ, tay trái mở ra, trong khi ngón trỏ phải của cô và các cháu cùng chấm vào lòng bàn tay trái theo nhịp đọc Khi đến câu cuối, cô đọc chậm lại và nắm tay trái, rồi nhanh chóng nhấc ngón trỏ lên, tạo sự bất ngờ và thích thú cho trẻ Hình ảnh cô và trẻ tham gia trò chơi "Chi chi chành chành" thật sinh động.
Trò chơi: Dung dăng dung dẻ
- Thông qua trò chơi giúp trẻ phát triển ngôn ngữ nói
- Trẻ biết chơi cùng bạn, Phát triển vận động ở trẻ
Cô giáo và 5 – 6 trẻ dắt tay nhau đi quanh phòng vừa đi vừa đọc
Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Đến ngõ nhà trời Lạy cậu lạy mợ Cho cháu về quê Cho dê đi học
Cô và trẻ cùng ngồi xuống sau khi hoàn thành câu cuối "xì xà xì xụp" Trò chơi được lặp lại với sự hứng thú, trong đó có hoạt động vui tươi mang tên “Dung dăng dung dẻ”.
Trò chơi : Nu na nu nống
- Luyện tập phản ứng nhanh khi thay đổi tư thế vận động
- Luyện tập cho trẻ nói nhanh lưu loát
Cô cho 6 – 8 trẻ ngồi thành vòng cung, hai chân duỗi thẳng, và ngồi đối diện với các em Trong khi đọc thơ, cô lần lượt chạm vào chân từng trẻ Khi đến từ “Chạy”, tất cả trẻ cùng chạy trốn mưa Lần đầu tiên, cô đứng lên chạy và khuyến khích trẻ theo sau.
Rủ nhau chạy vào Chạy ! Chạy ! Chạy! Chạy
Cô nói “tạnh mưa rồi” trẻ chạy lại chỗ chơi như trước Ảnh: Cô và trẻ chơi trò chơi “ Nu na nu nống ”
Trò chơi: Kéo cưa lừa xẻ
- Trẻ tập phối hợp với nhịp điệu
- Luyện phát âm cho trẻ
Cô cho trẻ ngồi đối diện nhau từng đôi một trẻ cầm tay nhau từ từ kéo về một phía rồi lại đẩy ra theo nhịp đọc:
Kéo cưa lừa xẻ Ông thợ nào khoẻ
Về ăn cơm vưa Ông thợ nào thua
Về bú tí mẹ Ảnh Cô và trẻ chơi trò chơi “ Kéo cưa lừa xẻ
Trò chơi: Lộn cầu vồng
- Kích thích hứng thú ở trẻ khi trẻ chơi
- Luyện khả năng phát âm, khả năng đọc lưu loát ở trẻ Trẻ biết phối hợp chơi cùng bạn
Từng đôi trẻ đứng đối diện nhau đu đưa sang hai bên theo nhịp thơ, mỗi lần đưa tay sang là ứng với một tiếng
Lộn cầu vồng Nước trong nước chảy
Có chị mười ba Hai chị em ta
Trò chơi "Ra lộn cầu vồng" mang đến sự vui vẻ và gắn kết giữa cô và trẻ Khi đọc đến câu cuối, cả hai cùng giơ tay lên, chui qua tay nhau và quay lưng lại Sau đó, họ hạ tay xuống và tiếp tục đọc lần hai với cách vung tay tương tự Khi kết thúc, họ lại chui qua tay nhau để trở về tư thế ban đầu, tạo nên sự phấn khích và niềm vui trong hoạt động này.
4.4 Biện pháp 4: Chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết trước khi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi a Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi cho các trò chơi Đồ dùng, đồ chơi của các trò chơi cũng vô cùng đa dạng và phong phú, nó mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi Mỗi trò chơi có một hoặc nhiều loại đồ dùng, đồ chơi tương ứng mà thiếu nó trò chơi không thể tiến hành được
Trong các trò chơi như “Bịt mắt bắt dê” và “Tập tầm vông”, việc chuẩn bị đồ dùng là rất quan trọng Trò chơi “Bịt mắt bắt dê” cần một dải vải hoặc khăn để bịt mắt người chơi, trong khi “Tập tầm vông” yêu cầu một đồ vật nhỏ để trẻ có thể đoán Sự hiện diện của những vật dụng này là yếu tố quyết định cho sự thành công của trò chơi.
Trước khi tổ chức trò chơi cho trẻ, giáo viên cần nghiên cứu kỹ luật chơi, cách thức thực hiện và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi cần thiết cho từng trò chơi.
Khi lựa chọn trò chơi cho trẻ, giáo viên cần linh hoạt và sáng tạo, đồng thời đảm bảo mục tiêu giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và độ tuổi của trẻ Việc thay đổi hình thức chơi, sử dụng đồ dùng và dụng cụ an toàn, hiện đại nhưng vẫn giữ nguyên nội dung và tác dụng giáo dục của trò chơi là rất quan trọng Ngoài ra, giáo viên nên dạy trẻ thuộc lời ca của các trò chơi có đồng dao, vì đặc trưng của trò chơi là trẻ không chỉ thực hiện các vận động mà còn hát hoặc đọc lời đồng dao, tạo không khí vui vẻ và nhộn nhịp Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa sâu sắc, nhưng tất cả đều phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
Ví dụ như chơi : “ Chi chi chành chành”
Trẻ hát : Chi chi chành chành
Câu hát không có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành
Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, vì vậy tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày như hoạt động ngoài trời và hoạt động chiều Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng, giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia Đồng thời, việc chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi cũng rất quan trọng.
Mỗi trò chơi đều có cách chơi và luật lệ riêng, với nhiều loại hình khác nhau Các trò chơi vận động thường mang tính tập thể cao, yêu cầu số lượng người tham gia đông và không gian rộng rãi như “Rồng rắn lên mây”, “Cưỡi ngựa nhong nhong” hay “Dung dăng dung dẻ” Ngược lại, những trò chơi tĩnh thường diễn ra theo nhóm nhỏ, điển hình như “Kéo cưa lừa xẻ”, “Tập tầm vông”, “Chi chi chành chành” và “Nu na nu nống”.
Giáo viên cần hiểu rõ cách chơi, luật lệ và đặc điểm của từng trò chơi để lựa chọn địa điểm phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ tham gia.
Kết quả của việc áp dụng sáng kiến
Nhà trường nhận được sự đánh giá cao từ các đoàn thanh tra và kiến tập về khả năng sư phạm của giáo viên Kỹ năng ngôn ngữ của trẻ được phát triển rõ rệt, thể hiện qua khả năng giao tiếp lưu loát, rõ ràng và tự tin hơn khi tương tác với mọi người xung quanh.
Phát triển ngôn ngữ là lĩnh vực quan trọng mà giáo viên mầm non cần chú trọng để giúp trẻ giao tiếp hiệu quả và hình thành kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày Qua việc tổ chức các trò chơi thực tế, tôi nhận thấy trẻ rất hứng thú và tham gia tích cực, từ đó kỹ năng giao tiếp của trẻ trở nên rõ ràng và chính xác hơn Điều này đã thúc đẩy tôi nghiên cứu và tìm ra các biện pháp nhằm làm giàu vốn từ vựng cho trẻ, chuẩn bị cho các bậc học tiếp theo.
Các biện pháp mà tôi áp dụng trong năm học đã thu hút sự tham gia hứng thú của trẻ, mang lại kết quả cao trong các hoạt động.
Sau khi áp dụng các biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 - 36 tháng tuổi thông qua trò chơi trong suốt năm học, tôi nhận thấy sự chuyển biến rõ rệt ở hầu hết trẻ trong lớp Các cháu đã có vốn từ vựng phong phú hơn, nói năng mạch lạc và tự tin hơn trong giao tiếp Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ là rất quan trọng, giúp trẻ phát triển toàn diện Thông qua các hoạt động trò chơi, trẻ được trải nghiệm và phát triển nhiều khả năng cần thiết.
Trẻ em trở nên mạnh dạn và tự tin hơn trong giao tiếp, với khả năng diễn đạt mạch lạc và kể chuyện sáng tạo Nhiều trẻ đã có thể nói thành câu và kể lại truyện một cách diễn cảm Các trò chơi mà tôi tổ chức không chỉ thu hút đông đảo trẻ tham gia mà còn tăng cường tính cộng đồng, đồng thời giúp giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thông qua việc cho trẻ chơi các trò chơi dân gian.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ em lứa tuổi mầm non không chỉ giúp nâng cao trí tuệ mà còn là phương tiện quan trọng cho việc học tập hiệu quả Sau một năm áp dụng trò chơi và các phương pháp phát triển ngôn ngữ, lớp học của tôi đã chứng kiến sự tiến bộ rõ rệt: 100% trẻ em đã biết nói, giảm đáng kể số trẻ nói ngọng hoặc chưa rõ từ Ngôn ngữ của trẻ trở nên phong phú hơn và các em đã biết vận dụng vốn từ vào cuộc sống hàng ngày.
Dựa trên những kinh nghiệm cá nhân trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non trong năm học vừa qua, tôi đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.
*Kết quả đạt được cuối năm như sau:
Phân loại khả năng Tốt Khá Đạt Chưa đạt
Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ 26 81 5 16 1 3 0 0
Khả năng nói đúng ngữ pháp 16 50 8 25 8 25 0 0
Phụ huynh cần nhận thức rõ mục đích và tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ em, từ đó tích cực sưu tầm các bài đồng dao, ca dao, thơ ca, truyện cổ tích và nguyên vật liệu để giáo viên có thể tạo ra đồ dùng, đồ chơi hỗ trợ quá trình học tập cho trẻ.
- Tích cực phối hợp cùng cô dạy trẻ phát triển ngôn ngữ khi trẻ ở nhà