GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Đồng bằng Sông Cửu Long là vựa lúa quan trọng của Việt Nam, với nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ Người dân chủ yếu sống bằng nghề nông, nhưng họ vẫn gặp nhiều khó khăn do thu nhập thấp Họ cần nguồn vốn lớn để đầu tư vào sản xuất và tiêu dùng Vay vốn ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người dân thoát nghèo, hạn chế tình trạng cho vay nặng lãi và giảm chi phí sử dụng vốn Điều này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn cho nông hộ mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Đồng bằng Sông Cửu Long.
Nhận thấy nhu cầu hỗ trợ nông dân, Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt đã triển khai đề án “Đầu tư phát triển Tín dụng nông nghiệp - nông thôn vùng đồng bằng Sông Cửu Long” từ năm 2013, với Chi nhánh Hậu Giang là một trong những đơn vị tiên phong Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nông nghiệp và nông thôn vẫn được xem là kênh đầu tư an toàn, với dư nợ trong lĩnh vực này tại LienVietPostBank Chi nhánh Hậu Giang chiếm hơn 68% tổng dư nợ Ngân hàng dự định tiếp tục đẩy mạnh cho vay trong lĩnh vực này, mặc dù sản xuất nông nghiệp đối mặt với nhiều rủi ro như thời tiết, khí hậu và tình trạng "được mùa mất giá" Chính sách bảo hiểm nông nghiệp hiện chưa đủ mạnh để tạo nền tảng an toàn cho tín dụng, trong khi rủi ro trong sản xuất nông nghiệp vẫn cao do trình độ người nông dân và quy hoạch chưa tốt.
Trước tình hình hiện tại, tôi đã quyết định nghiên cứu đề tài “Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng nông hộ tại Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi nhánh Hậu Giang” cho luận văn tốt nghiệp cao học của mình.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu chính của nghiên cứu này là xác định các yếu tố tác động đến rủi ro tín dụng của nông hộ tại Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh Hậu Giang Từ đó, nghiên cứu sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng cho nông hộ trong những năm tới.
Mục tiêu 1: Khái quát thực trạng rủi ro tín dụng nông hộ ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh Hậu Giang giai đoạn 2016-2018
Mục tiêu thứ hai là xác định các nhân tố và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến rủi ro tín dụng của nông hộ tại Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh Hậu Giang.
Để hạn chế rủi ro tín dụng nông hộ tại Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh Hậu Giang trong những năm tới, cần đề xuất một số giải pháp hiệu quả Trước hết, ngân hàng nên tăng cường đánh giá tín dụng và phân tích rủi ro đối với các hộ nông dân, từ đó đưa ra quyết định cho vay hợp lý Thứ hai, việc đào tạo và nâng cao kiến thức tài chính cho nông dân sẽ giúp họ quản lý tài chính tốt hơn và giảm thiểu nợ xấu Cuối cùng, ngân hàng cần thiết lập các chương trình hỗ trợ và tư vấn kịp thời, nhằm đảm bảo rằng các hộ nông dân có thể ứng phó với biến động thị trường và thiên tai.
+ Thực trạng rủi ro tín dụng nông hộ ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt tạiChi Nhánh Hậu Giang giai đoạn 2016-2018 như thế nào?
Rủi ro tín dụng nông hộ tại Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt, Chi Nhánh Hậu Giang, chịu ảnh hưởng từ nhiều nhân tố khác nhau Các nhân tố này bao gồm tình hình tài chính của nông hộ, khả năng quản lý sản xuất, biến động thời tiết và thị trường Mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố có thể khác nhau, nhưng đều góp phần quan trọng vào việc đánh giá rủi ro tín dụng Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp ngân hàng đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả cho vay.
+ Làm thế nào để hạn chế rủi ro tín dụng nông hộ Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt tại Chi Nhánh Hậu Giang trong những năm tới ?
PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các nhân tố ảnh hưởng rủi ro tín dụng từ những hồ sơ vay của nông hộ có tài sản đảm bảo và còn dư nợ tính đến thời điểm 31/12/2018 Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt tại Chi Nhánh Hậu Giang
1.3.2 Không gian nghiên cứu Đề tài tập trung thu thập những hồ sơ tín dụng của nông hộ có tài sản bảo đảm, còn dư nợ tín dụng tính đến ngày 31/12/2018 Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt tại Chi Nhánh Hậu Giang
Nghiên cứu này dựa trên số liệu báo cáo từ năm 2016 đến 2018, với thông tin thu thập từ 250 hồ sơ vay của khách hàng có dư nợ tính đến ngày 31/12/2018.
Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 02/2019 đến tháng 06/2019
1.3.4 Nội dung nghiên cứu Đề tài tập trung phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng nông hộ bao gồm: Tài sản bảo đảm, số thành viên trong gia đình có thu nhập, lãi suất vay, tình hình tài chính của khách hàng vay, trình độ học vấn của người vay hoặc chủ hộ, kinh nghiệm của cán bộ tín dụng, kiểm tra giám sát khoản vay và tổ liên kết Các yếu tố về đạo đức người vay, đạo đức chuyên viên tín dụng và kinh tế vĩ mô không được tác giả đề cập trong nghiên cứu này.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đề tài nghiên cứu về RRTD (Rủi ro tín dụng) mang ý nghĩa khoa học và thực tiễn quan trọng, khi tác giả hệ thống hóa các lý luận liên quan đến RRTD và phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến RRTD của nông hộ Qua việc nghiên cứu các hồ sơ vay còn dư nợ tại ngân hàng, bài viết cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình hình tín dụng trong lĩnh vực nông nghiệp, từ đó giúp nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro tín dụng.
Đề tài này sẽ cung cấp giá trị cho cơ sở lý luận về việc ngân hàng cho các nông hộ vay vốn, trong đó các yếu tố quan trọng được xem xét bao gồm tỷ lệ cho vay so với tài sản đảm bảo và khả năng tài chính của người vay.
Kết quả nghiên cứu cung cấp cái nhìn tổng quát về hoạt động cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp, giúp các ngân hàng đề xuất giải pháp khoa học hiệu quả để giảm thiểu rủi ro tín dụng đối với nông hộ Đồng thời, nghiên cứu cũng hỗ trợ xây dựng kế hoạch kinh doanh nhằm tiếp cận và phục vụ tốt hơn đối tượng khách hàng này.
Bài viết này cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan ban ngành và chính quyền địa phương trong việc quản lý và định hướng phát triển thị trường tín dụng cho nông hộ Đồng thời, nó cũng là nguồn tư liệu quý giá cho các tổ chức và cá nhân trong quá trình nghiên cứu các vấn đề liên quan trong tương lai.
CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Cấu trúc của luận văn gồm 7 chương được bố trí như sau:
Chương 2: Tổng quan lý thuyết về rủi ro tín dụng và các nghiên cứu trước
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Thực trạng tín dụng nông hộ tại ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt chi nhánh Hậu Giang
Chương 5: Kết quả nghiên cứu và thảo luận về các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng nông hộ ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt chi nhánh Hậu Giang
Chương 6: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng nông hộ Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh Hậu Giang
Chương 7: Kết luận và kiến nghị
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CÁC LÝ THUYẾT RỦI RO TÍN DỤNG
NÔNG HỘ VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
Chương này tổng hợp tài liệu liên quan đến rủi ro tín dụng, cung cấp cơ sở lý luận cho việc đề xuất mô hình nghiên cứu và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng.
2.1 TỔNG QUAN LÝ THUYẾT RỦI RO TÍN DỤNG
2.1.1 Khái niệm và phân loại rủi ro tín dụng
2.1.1.1 Khái niệm rủi ro tín dụng
Trong nền kinh tế thị trường, cấp tín dụng là chức năng chủ yếu của ngân hàng, nhưng rủi ro tín dụng lại là mối lo ngại lớn nhất Rủi ro này thường tập trung vào danh mục tín dụng và xảy ra thường xuyên Khi ngân hàng gặp khó khăn tài chính nghiêm trọng, nguyên nhân chủ yếu thường xuất phát từ hoạt động tín dụng của họ.
Rủi ro tín dụng là tình trạng bất ổn và không chắc chắn, nhưng không phải mọi sự không chắc chắn đều được xem là rủi ro Những tình huống không thể ước lượng xác suất xảy ra được coi là bất trắc, trong khi chỉ những tình huống có thể ước đoán xác suất mới được xem là rủi ro.
Rủi ro trong kinh tế, theo Bernard Manson (1992), được định nghĩa là tác động của các biến cố tương lai lên giá trị ròng của một chủ thể kinh tế hoặc danh mục tài sản Mặc dù khả năng xảy ra của những biến cố này có thể dự đoán, nhưng không thể xác định chính xác cách thức chúng xảy ra Rủi ro thường được đo lường qua sự chênh lệch giữa giá trị thực tế và giá trị kỳ vọng, và nó là một vấn đề không thể tránh khỏi, gắn liền với mọi hoạt động kinh doanh của tổ chức.
Theo Hiệp ước Basel, RRTD (Rủi ro tín dụng đối tác) là rủi ro phát sinh từ sự không chắc chắn về khả năng hoặc sự sẵn sàng của đối tác trong việc thực hiện các nghĩa vụ hợp đồng.
Theo Lê Văn Tư (2005), RRTD được hiểu là khả năng một khách hàng vay hoặc đối tác không thực hiện nghĩa vụ đã thỏa thuận, dẫn đến việc giảm giá trị hoặc không thu hồi được các khoản cho vay hay khoản phải thu của ngân hàng.
RRTD, theo Nguyễn Văn Tiến (1999), được hiểu là tình trạng tài chính yếu kém của khách hàng dẫn đến khả năng trả nợ kém, gây ra tổn thất vốn cho ngân hàng khi cấp tín dụng.
Nguyễn Minh Kiều (2012) đã đề cập đến phân tích nguồn gốc rủi ro tín dụng thì có hai nguồn gốc: Từ phía khách hàng và từ phía ngân hàng
Nguyên nhân khách hàng không trả nợ có thể chia thành hai loại: nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan Nguyên nhân chủ quan thường xuất phát từ việc khách hàng có trình độ hiểu biết kém hoặc thiếu thiện chí trong việc trả nợ Ngược lại, nguyên nhân khách quan liên quan đến sự thay đổi của thị trường, cũng như các biến động về pháp lý hay chính sách của Chính phủ, dẫn đến tình hình tài chính của khách hàng gặp khó khăn không thể khắc phục.
Rủi ro giao dịch từ ngân hàng xuất phát từ sai sót trong định giá, thẩm định và phê duyệt cho vay, cũng như trong quá trình kiểm tra việc sử dụng vốn và cam kết trong hợp đồng tín dụng Bên cạnh đó, rủi ro tại danh mục tín dụng liên quan đến việc cho vay có tài sản đảm bảo hay không, và do lãi suất cao, ngân hàng thường chỉ tập trung vào các dự án có rủi ro cao.
Theo Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng (1998), rủi ro tín dụng xảy ra khi người vay không thể trả lãi hoặc gốc, hoặc cả hai.
Theo quyết định 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc NHNN Việt Nam, RRTD trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng được hiểu là việc không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ theo cam kết, dẫn đến khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng do khách hàng gây ra.
Rủi ro tín dụng (RRTD) là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cho vay của ngân hàng, thể hiện qua việc người vay không trả được nợ hoặc trả nợ không đúng hạn Để thu hồi cả gốc và lãi đúng thời hạn, ngân hàng phải đối mặt với RRTD, đặc biệt khi người vay gặp khó khăn tài chính hoặc không có thiện chí trả nợ Rủi ro này ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng, đặc biệt ở các nước đang phát triển và những ngân hàng thiếu đa dạng hóa dịch vụ tài chính, nơi tín dụng là nguồn thu chủ yếu Do đó, mức độ RRTD sẽ quyết định sự thành công của ngân hàng trong việc cung cấp tín dụng.
Trong nghiên cứu này, RRTD sẽ được đánh giá qua chất lượng các khoản vay, được thể hiện qua trạng thái nhóm nợ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Theo quyết định số 18/2007/QĐ-NHNN ngày 25/04/2007, các khoản cho vay của ngân hàng thương mại sẽ được phân loại thành năm nhóm khác nhau.
- Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm:
+ Các khoản nợ trong hạn và các TCTD đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn;
Các khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày được các tổ chức tín dụng (TCTD) đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc lẫn lãi, đồng thời có khả năng thu hồi đúng hạn các khoản nợ còn lại.