Mục đích nghiên cứu đề tài là tìm ra những biện pháp lựa chọn thực phẩm, thực hiện đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, để từ đó nâng cao chất lượng bữa ăn của trẻ trong trường mầm non để phù hợp và đáp ứng nhu cầu hiện nay.
PHẦN MỞ ĐẦU
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀ
Bác Hồ đã từng nói:
“Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan”
Trẻ em là hạnh phúc của gia đình và tương lai của đất nước, với quyền được chăm sóc, nuôi dưỡng và phát triển Để trẻ có một cơ thể khỏe mạnh, chúng ta cần đầu tư khoa học vào dinh dưỡng ngay từ đầu, đảm bảo chế độ ăn uống hợp lý và an toàn thực phẩm Nhân tố con người quyết định mọi thành công, vì vậy việc chăm sóc trẻ em không chỉ là trách nhiệm mà còn là sự đầu tư cho tương lai.
Công tác chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ ở lứa tuổi mầm non là mục tiêu quan trọng của nhà trường, với bộ phận tổ nuôi đóng vai trò then chốt nhờ kiến thức về dinh dưỡng và trách nhiệm trong việc nuôi dưỡng trẻ Mục tiêu giáo dục mầm non không chỉ là phát triển nhận thức mà còn hình thành những yếu tố nhân cách đầu tiên, giúp trẻ phát triển toàn diện về năm mặt: nhận thức, thể chất, ngôn ngữ, tình cảm - xã hội và thẩm mỹ Để đạt được điều này, cần có sự kết hợp hài hòa giữa nuôi dưỡng, chăm sóc sức khỏe và giáo dục, chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1.
Để trẻ có những bữa ăn hợp lý và ngon miệng, người nấu cần có kỹ thuật đảm bảo dinh dưỡng trong sơ chế và chế biến món ăn, cũng như biết cách lựa chọn, phối hợp và bảo quản thực phẩm hợp lý Thực phẩm chế biến cho trẻ rất giàu chất dinh dưỡng, do đó cần chú ý giữ thực phẩm tươi ngon, tránh nhiễm độc và bảo toàn dinh dưỡng trong quá trình chế biến, đặc biệt trong bối cảnh ô nhiễm môi trường hiện nay Việc nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ mầm non đóng vai trò quan trọng trong giáo dục và đào tạo, vì vậy nâng cao chất lượng bữa ăn và vệ sinh an toàn thực phẩm là nhiệm vụ hàng đầu tại trường chúng tôi.
Là một nhân viên nuôi dưỡng tại trường mầm non, tôi nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc nâng cao chất lượng bữa ăn cho trẻ Tôi tin rằng những bữa ăn hợp lý không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn hỗ trợ sự phát triển trí tuệ Chính vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp lựa chọn thực phẩm và chế biến bữa ăn cho trẻ trong trường mầm non” với mục tiêu cải thiện chất lượng bữa ăn và nâng cao tay nghề cho nhân viên nuôi dưỡng, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc và nuôi dưỡng tại trường.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Để nâng cao chất lượng bữa ăn cho trẻ tại trường mầm non, cần áp dụng các biện pháp lựa chọn thực phẩm và thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm một cách nghiêm ngặt, nhằm đáp ứng nhu cầu hiện nay.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CƠ SỞ LÝ LUẬN
Trong xã hội hiện đại, sức khỏe toàn diện bao gồm cả thể chất và tinh thần Thể chất được hiểu là một cơ thể khỏe mạnh, được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và hợp vệ sinh, trong khi sức khỏe tinh thần liên quan đến việc ăn, chơi, học, làm việc và nghỉ ngơi Đặc biệt, ở độ tuổi mầm non, việc cung cấp dinh dưỡng đầy đủ là rất quan trọng để trẻ phát triển tối ưu, tránh tình trạng suy dinh dưỡng, còi xương hay thiếu máu Chế độ ăn uống hợp lý không chỉ ảnh hưởng đến cân nặng và chiều cao mà còn giúp trẻ có làn da hồng hào và sức khỏe tốt Nếu trẻ được ăn uống khoa học, hệ tiêu hóa sẽ hoạt động hiệu quả, giúp trẻ ăn ngon miệng Ngược lại, chế độ ăn uống không hợp lý có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa và các bệnh lý như còi xương, tiêu chảy Do đó, gia đình và giáo viên cần chú trọng đến việc chế biến món ăn hấp dẫn về màu sắc và hương vị, đồng thời đảm bảo an toàn thực phẩm để tránh ngộ độc, bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ.
Vấn đề dinh dưỡng cho trẻ mầm non đã được quan tâm từ sớm, nhưng chủ yếu tập trung vào ảnh hưởng của chế độ ăn uống đến sức khỏe và bệnh tật Các nghiên cứu chỉ ra rằng, để trẻ phát triển tốt và phòng tránh bệnh tật, cần có một chế độ ăn uống khoa học, hợp lý và vệ sinh Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào đề cập đến hiệu quả của việc tổ chức bữa ăn trưa cho trẻ.
CƠ SỞ THỰC TIỄN
Trẻ mầm non đang trong giai đoạn phát triển nhanh, vì vậy khẩu phần ăn cần đảm bảo đầy đủ cả về số lượng lẫn chất lượng Việc ăn uống là rất quan trọng cho sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển và phục hồi sức khoẻ.
Trẻ khỏe mạnh cần có sự cân bằng giữa tuổi, cân nặng và chiều cao, giúp tránh nhiễm khuẩn và bệnh tật Nhiều yếu tố như khí hậu, giống nòi và chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, trong đó chất lượng dinh dưỡng là yếu tố chính Trẻ em cần ăn uống hợp lý để phát triển chiều cao và duy trì sức khỏe Chế độ ăn uống thiếu thốn hoặc không điều độ có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến tiêu hóa và quá trình trao đổi chất Tỉ lệ suy dinh dưỡng ở Việt Nam hiện nay khá cao, chủ yếu do chế độ ăn uống thiếu chất và chăm sóc chưa hợp lý Trẻ suy dinh dưỡng dễ mắc các bệnh như tiêu chảy và viêm đường hô hấp, thường nặng hơn và có tỉ lệ tử vong cao Do đó, dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe và sự phát triển thể chất của trẻ.
THỰC TRẠNG
1 Đặc điểm tình hình chung
Trường tôi tọa lạc tại một xã ngoại thành Hà Nội, với đội ngũ giáo viên và nhân viên trẻ trung, nhiệt huyết, yêu nghề và chăm sóc học sinh tận tình Trong những năm gần đây, nhà trường đã có nhiều cải tiến rõ rệt về cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy và học.
- Đầu năm trường có trên 380 trẻ, chia thành 13 nhóm lớp, nằm tâp chung tại
- Số trẻ ăn bán trú ở trường là 100%, mức tiền ăn của trẻ là 18.000đ/ ngày/ trẻ Mẫu giáo ăn 01 bữa chính 01 bữa phụ, Nhà trẻ ăn 2 bữa chính
Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên hỗ trợ các cô nuôi tham gia các chuyến tham quan và học hỏi kinh nghiệm từ các trường khác, đồng thời tổ chức các khóa tập huấn nhằm nâng cao kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Tổ nuôi đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, đặc biệt có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc
- 100%, nhân viên nuôi dưỡng có trình độ trên chuẩn
- 100% trẻ ăn ngủ tại trường
Bếp ăn rộng rãi, khang trang và sạch sẽ được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, đảm bảo theo hệ thống bếp một chiều, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chế biến món ăn cho trẻ.
- Năm học 2018-2019 trường được công nhận trường chuẩn quốc gia giai đoạn I
- Bản thân tôi đã được đào tạo qua lớp Cao Đẳng kỹ thuật nấu ăn nên có một số kiến thức cơ bản về nấu ăn, dinh dưỡng
- Dịch tả lợn đang diễn biến biến rất phức tạp, không cho thịt lợn vào thực đơn nên rất ảnh hưởng đến chất lượng bữa ăn của trẻ
Thực phẩm hiện nay thường chứa nhiều hóa chất bảo quản và thuốc tăng trọng trong chăn nuôi, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ em.
- Trẻ suy dinh dưỡng 5%, thấp còi 6%
Trường có 02 điểm lẻ và không tổ chức ăn tập trung, dẫn đến việc cung cấp bữa ăn cho các khu lẻ gặp nhiều khó khăn.
- Tiền ăn thấp 18.000đ/ bữa / 1 ngày ( Kể cả tiền chất đốt) nên việc cân đối khẩu phần ăn cho trẻ gặp nhiều khó khăn
Vào đầu năm học 2018-2019 tôi đã cân đo thực tế số trẻ trên lớp và đạt được kết quả như sau:
Nội dung Đầu năm Tỷ lệ%
Cao hơn so với tuổi 04 1
CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1/ Biện pháp 1: Bồi dưỡng kiến thức, nâng cao nghiệp vụ:
Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, việc nâng cao nghiệp vụ cá nhân trở thành một nhiệm vụ quan trọng Nhận thức được điều này, tôi đã tìm hiểu và đọc các tài liệu hướng dẫn về chăm sóc trẻ em ở các độ tuổi khác nhau, đặc biệt thông qua các buổi tập huấn do phòng, cụm và nhà trường tổ chức Tôi cũng thường xuyên trao đổi và học hỏi từ đồng nghiệp để cải thiện tay nghề Tham gia đầy đủ các buổi sinh hoạt chuyên môn đã giúp tôi tích lũy nhiều kinh nghiệm quý báu từ tổ.
Sinh hoạt chuyên môn là nhiệm vụ định kỳ của tổ nuôi, diễn ra 2 buổi mỗi tháng, do tổ trưởng chủ trì Trong các buổi họp, nội dung chủ yếu là thảo luận về những món ăn chưa thực hiện và các món mới trong thực đơn, đồng thời thống nhất quy trình chế biến phù hợp Nhân viên cùng nhau hướng dẫn hồ sơ sổ sách, xây dựng thực đơn và nội quy bếp Mỗi buổi sinh hoạt, chúng tôi rút kinh nghiệm từ thực đơn và các món ăn đã chế biến, đồng thời bàn bạc giải pháp để đảm bảo món ăn ngon, đủ calo và vệ sinh cho trẻ Ban giám hiệu thường xuyên kiểm tra quy trình chế biến và đưa ra ý kiến để khuyến khích sự sáng tạo trong nấu ăn Tôi cũng học hỏi được nhiều kỹ năng chế biến qua các buổi tập huấn và hội thi do phòng tổ chức.
Tôi luôn tìm hiểu qua sách báo và chương trình truyền hình về dinh dưỡng trẻ em, đồng thời khai thác thông tin từ Internet Mỗi khi có kiến thức mới hoặc công thức nấu ăn, tôi ghi chép cẩn thận vào sổ tư liệu cá nhân Trước khi áp dụng các công thức này trong bữa ăn tại trường, tôi nghiên cứu kỹ phương pháp nấu và thử nghiệm tại nhà, lắng nghe ý kiến của các thành viên, đặc biệt là trẻ nhỏ Qua đó, tôi điều chỉnh và cải tiến cách chế biến để nâng cao chất lượng bữa ăn cho trẻ.
Thông qua sinh hoạt chuyên môn nhóm, chúng tôi đã nâng cao trình độ chuyên môn bằng cách học hỏi từ các trường bạn Qua việc tham gia các hoạt động này, chúng tôi cảm thấy tự tin hơn trong việc chế biến và thực hiện quy trình, đồng thời mạnh dạn đưa ra ý kiến đóng góp trong các buổi họp.
2 Biện pháp 2 : Lựa chọn thực phẩm sạch
Công nghệ ngày càng phát triển, dẫn đến việc con người nghiên cứu nhiều loại thực phẩm và phương pháp bảo quản dựa vào hóa chất Tuy nhiên, điều này cũng làm gia tăng số lượng thực phẩm chứa hóa chất độc hại Do đó, tại các trường mầm non, công tác vệ sinh an toàn thực phẩm luôn được đặt lên hàng đầu trong việc chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ Chất lượng bữa ăn, cũng như sự cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, phụ thuộc vào việc lựa chọn thực phẩm tươi ngon, không dập nát hay hỏng Khi lựa chọn thực phẩm, tôi luôn chú ý đến những yếu tố này.
Để đảm bảo an toàn thực phẩm cho học sinh, nhà trường cần ký hợp đồng với đơn vị cung cấp thực phẩm sạch Trong năm học 2018 – 2019, nhà trường đã hợp tác với công ty thực phẩm sạch Minh Thoa Nhân viên chế biến thực phẩm được đào tạo về vệ sinh an toàn thực phẩm và biết cách nhận diện thực phẩm đạt tiêu chuẩn, tươi ngon, không bị dập nát hay quá hạn sử dụng Quy trình chế biến thức ăn cho trẻ em yêu cầu rửa tay sạch sẽ và thực phẩm phải được rửa dưới vòi nước sạch, rau quả cần được ngâm rửa nhiều lần Ngoài ra, nhà bếp cũng cần thực hiện đúng quy định về lưu mẫu thức ăn hàng ngày.
Khi chọn thực phẩm sống, hãy ưu tiên những sản phẩm tươi mới, không bị dập nát và không có mùi lạ Nên mua ở những địa chỉ uy tín và rõ ràng, đồng thời lựa chọn mua tận gốc để tiết kiệm chi phí.
+ Nếu thực phẩm gói sẵn: Không mua hàng hóa không có nhãn mác không ghi hạn sử dụng, không ghi rõ nơi sản xuất
+ Nếu là đồ hộp: Không mua hộp không ghi nhãn mác, không có hạn sử dụng, không có nơi sản xuất
Khi chọn thịt lợn, bạn nên tìm những miếng thịt tươi ngon, có màu hồng nhạt đến đỏ thẫm và độ săn chắc cao Khi ấn mạnh vào miếng thịt, nếu nó đàn hồi trở lại mà không chảy dịch hay nhớt, đó là dấu hiệu cho thấy thịt đạt yêu cầu Để kiểm tra kỹ hơn, bạn có thể cắt thịt thành từng miếng nhỏ; mặt cắt nên khô ráo, thịt hơi rít, cơ se lại, lớp bì mềm và mỡ có màu trắng trong đến hơi ngà, không có mùi hôi hay gắt.
Khi kiểm tra thịt bò, cần chú ý rằng mỡ bò phải có màu vàng tươi, gân màu trắng và cứng khi ấn vào Nếu mỡ mềm, đó không phải là thịt bò ngon Ngoài ra, bạn có thể sử dụng mũi để ngửi mùi thơm đặc trưng của thịt bò.
+ Đối với thịt gà: chọn con to, béo, mình tròn, da vàng, chân nhỏ và xách lên chắc tay là gà ngon
Khi chọn cá tươi, hãy ưu tiên những con cá còn sống, có thân cứng, vảy sáng bóng và mắt trong, sạch sẽ Mang cá phải có màu đỏ tươi, không có dấu hiệu nhớt, và thịt cá cần có độ đàn hồi tốt.
Khi chọn tôm, hãy chọn những con tôm tươi có vỏ bóng sáng, trong xanh, trơn láng, cứng và dai; tránh mua tôm có đầu rễ rời và chân, càng dễ rụng vì đó là dấu hiệu tôm đã bị ươn Đối với cua, hãy ấn mạnh vào yếm cua; nếu yếm cứng và không bị lún xuống, đó là cua chắc thịt Để có nhiều gạch, nên chọn cua cái, còn nếu muốn ăn cua thịt thì chọn cua đực với yếm nhỏ.
Khi chọn rau củ quả, hãy ưu tiên những loại tươi ngon, xanh mượt, không bị dập nát hoặc úa vàng Nên lựa chọn rau có màu xanh non hoặc xanh thẫm, cùng với củ quả có màu vàng, đỏ để đảm bảo cung cấp nhiều vitamin C, B1 và canxi cho trẻ Ngoài ra, hãy chọn rau theo đúng mùa để đảm bảo chất lượng và giá trị dinh dưỡng cao nhất.
Để nâng cao chất lượng nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ, chúng tôi luôn nỗ lực xây dựng bữa ăn hợp lý và đầy đủ dinh dưỡng Từ khâu chọn nguyên liệu, chúng tôi đảm bảo cân đối giữa thực phẩm động vật và thực vật, bao gồm đủ 4 nhóm thực phẩm cần thiết cho sự phát triển của trẻ.
Nhóm thực phẩm giàu chất đạm như thịt, tôm, cua, cá, đậu và hạt rất quan trọng cho sự phát triển của cơ bắp Chúng cung cấp khoáng chất cần thiết, giúp xây dựng tế bào khỏe mạnh và chắc chắn.
Nhóm thực phẩm cung cấp chất béo (lipit) bao gồm dầu, mỡ, đậu phụng và mè, không chỉ mang lại năng lượng cao mà còn làm tăng cảm giác ngon miệng Điều này giúp trẻ hấp thu tốt hơn các vitamin và chất béo cần thiết cho sự phát triển.
- Nhóm chất bột đường (gluxit) như: bột, cháo, cơm, mỳ, bún nhóm cung cấp năng lượng chủ yếu cho cơ thể và cơ bắp