(NB) Giáo trình cung cấp cho người học các kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn tại các cơ sở y tế. Nội dung của từng bài đảm bảo lượng kiến thức cơ bản cũng như cập nhật những kiến thức mới trong lĩnh vực chuyên môn. Giáo trình Điều dưỡng và kiểm soát nhiễm khuẩn gồm 2 chương bao phủ toàn bộ chương trình môn học.
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN TRONG KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN.7 1 NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN
Dịch tễ học nhiễm khuẩn bệnh viện
Nhiễm khuẩn trong các cơ sở y tế, liên quan đến chăm sóc và khám chữa bệnh, là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự an toàn của người bệnh Trong bối cảnh gia tăng số ca nhiễm HIV/AIDS, viêm gan B, viêm gan C và các bệnh dịch nguy hiểm, người bệnh có nguy cơ mắc thêm bệnh trong quá trình điều trị Đồng thời, nhân viên y tế và những người chăm sóc cũng đối mặt với nguy cơ cao lây nhiễm từ chính bệnh nhân mà họ chăm sóc.
Theo các nghiên cứu quy mô vùng, quốc gia và liên quốc gia, tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở người bệnh nhập viện dao động từ 3,5% đến 10%, theo ghi nhận của Tổ chức Y tế Thế giới.
Theo các điều tra ban đầu, tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở Việt Nam hiện đang dao động từ 3 - 7%, tùy thuộc vào tuyến và hạng bệnh viện Nguy cơ nhiễm khuẩn tăng cao hơn ở các bệnh viện tuyến trên, nơi có nhiều can thiệp thủ thuật và phẫu thuật.
Tình hình nhiễm khuẩn bệnh viện tại Việt Nam vẫn chưa được xác định rõ ràng, với ít tài liệu và giám sát công bố Đã có ba cuộc điều tra cắt ngang được thực hiện, cho thấy tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện lần lượt là 11.5% (1998), 6.8% (2001) và 5.7% (2005), với viêm phổi bệnh viện là nguyên nhân phổ biến nhất Tuy nhiên, do cỡ mẫu nhỏ và điều tra tại một thời điểm, không thể kết luận rằng tỷ lệ nhiễm khuẩn ở các bệnh viện Việt Nam là thấp Chính phủ Việt Nam rất quan tâm đến việc kiểm soát nhiễm khuẩn và tình trạng đa kháng kháng sinh, đặc biệt ở những bệnh nhân điều trị kéo dài, trải qua nhiều thủ thuật xâm lấn, và trong bối cảnh quá tải bệnh nhân tại các bệnh viện lớn.
Trong vài thập kỷ qua, tác nhân gây nhiễm khuẩn bệnh viện đã có nhiều thay đổi, với sự xuất hiện của các vi khuẩn gram dương, trực khuẩn Gram (-), nấm và ký sinh trùng Đặc biệt, nhiễm khuẩn bệnh viện do trực khuẩn Gram (-) đa kháng thuốc kháng sinh đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng cho các cơ sở y tế Tốc độ kháng kháng sinh của các vi khuẩn này đối với nhóm kháng sinh carbapenems và aminoglycoside đang gia tăng nhanh chóng và lan rộng, bao gồm cả tại Việt Nam.
Có 3 con đường lây nhiễm chính trong bệnh viện: lây qua đường tiếp xúc, đường giọt bắn, và không khí.
* Lây truyền qua đường tiếp xúc
Lây truyền qua đường tiếp xúc là phương thức lây nhiễm phổ biến nhất trong nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV), được chia thành hai loại: lây nhiễm trực tiếp, khi có tiếp xúc trực tiếp với tác nhân gây bệnh, và lây nhiễm gián tiếp, khi tiếp xúc với vật trung gian mang mầm bệnh.
Lây truyền qua tiếp xúc xảy ra khi có sự tiếp xúc giữa da và da, dẫn đến việc truyền vi sinh vật từ người bệnh này sang người bệnh khác hoặc từ nhân viên y tế Những bệnh lây truyền qua tiếp xúc thường liên quan đến vi sinh vật đa kháng, bao gồm các nhiễm trùng da và đường ruột như MRSA, Herpes Simplex, chốc, ghẻ, chấy rận, đậu mùa, zona, và nhiễm cúm (bao gồm H5N1) cũng như SARS Trẻ em dưới 6 tuổi thường dễ bị lây truyền virus đường ruột và viêm gan A qua hình thức này.
Phòng ngừa lây truyền qua tiếp xúc chú ý các điểm:
- Cho bệnh nhân nằm phòng riêng Nếu không có phòng riêng, xếp bệnh nhân ở cùng phòng với bệnh nhân nhiễm cùng tác nhân gây bệnh
Khi vào phòng bệnh, cần mang găng tay sạch nhưng không cần vô trùng Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân, găng tay cần được thay thế sau khi tiếp xúc với các vật dụng có khả năng chứa nồng độ vi khuẩn cao như phân hoặc dịch dẫn lưu.
Khi vào phòng bệnh nhân, cần mặc áo choàng và bao giày sạch sẽ, đảm bảo không vô trùng Trước khi rời khỏi phòng, hãy cởi bỏ áo choàng và bao giày, đồng thời chú ý không để chúng tiếp xúc với bề mặt môi trường bệnh nhân hay các vật dụng khác.
Trước khi rời khỏi phòng bệnh nhân, hãy tháo găng tay và áo choàng, sau đó rửa tay ngay lập tức bằng dung dịch sát khuẩn Lưu ý rằng sau khi đã tháo găng và rửa tay, bạn không được chạm vào bất kỳ bề mặt hay vật dụng nào trong phòng bệnh nhân.
- Hạn chế tối đa việc vận chuyển bệnh nhân, nếu cần phải vận chuyển thì phải chú ý phòng ngừa sự lây nhiễm do tiếp xúc;
Thiết bị chăm sóc bệnh nhân nên được sử dụng một lần cho mỗi bệnh nhân riêng biệt Trong trường hợp không thể thực hiện điều này, cần phải vệ sinh sạch sẽ và tiệt khuẩn thiết bị trước khi sử dụng cho bệnh nhân khác.
* Lây truyền qua đường đường giọt bắn.
Lây truyền theo giọt bắn xảy ra khi các bệnh nguyên lây qua những giọt phun lớn (>5µm) được phát tán trong quá trình ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc trong các thủ thuật y tế như hút rửa và nội soi Để lây truyền hiệu quả, cần có sự tiếp xúc gần giữa người bệnh và người nhận, vì các giọt li ti chứa vi sinh vật chỉ di chuyển khoảng cách ngắn (