CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ XUẤT NHẬP KHẨU TRỌN GÓI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
TRỌN GÓI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 - Những vấn đề chung về dịch vụ xuất nhập khẩu trọn gói tại ngân hàng thương mại
1.1.1 - Khái niệm về dịch vụ xuất nhập khẩu trọn gói tại ngân hàng thương mại
1.1.1.1 – Khái niệm dịch vụ trọn gói
Dịch vụ trọn gói là chiến lược hiệu quả mà các nhà quản trị hàng đầu áp dụng để đối phó với xu hướng bão hòa thị trường và tiêu chuẩn hóa sản phẩm Nó bao gồm một tập hợp các dịch vụ và sản phẩm được liệt kê sẵn, cho phép khách hàng lựa chọn theo danh mục Dịch vụ trọn gói kết hợp nhiều loại sản phẩm khác nhau, tạo thành một gói tổng thể có thể thỏa mãn những nhu cầu cụ thể của khách hàng Phương thức này không chỉ giúp tăng cường sự hấp dẫn của sản phẩm mà còn mang lại cảm giác tiết kiệm cho người mua khi so với việc mua từng sản phẩm riêng lẻ.
Trong lĩnh vực ngân hàng, dịch vụ ngân hàng trọn gói là một gói dịch vụ bao gồm nhiều dịch vụ khác nhau, mỗi dịch vụ đáp ứng nhu cầu cụ thể của khách hàng Gói dịch vụ này được hình thành dựa trên sự liên kết giữa các nhu cầu đơn lẻ, nhằm cung cấp một giải pháp toàn diện, đáp ứng đa dạng nhu cầu và mang lại lợi ích cho cả ngân hàng lẫn khách hàng.
Các dịch vụ nhỏ trong gói dịch vụ ngân hàng cần hướng đến một nhu cầu lớn hơn, liên kết với nhau để đáp ứng nhu cầu tổng thể của khách hàng Điều này giúp tạo ra sự hỗ trợ hiệu quả cho chuỗi công việc mà khách hàng thực hiện theo trình tự.
1.1.1.2 – Khái niệm dịch vụ xuất nhập khẩu trọn gói tại ngân hàng thương mại
Dịch vụ XNK tại các ngân hàng thương mại (NHTM) cung cấp cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu (XNK) các dịch vụ cần thiết cho việc thực hiện giao dịch hàng hóa theo hình thức L/C, nhờ thu hoặc hợp đồng ngoại thương Các dịch vụ này bao gồm giao nhận vận tải hàng hóa, bảo hiểm hàng hóa, và tài trợ thanh toán từ ngân hàng, mặc dù chúng hoạt động độc lập trong các lĩnh vực khác nhau nhưng đều hướng đến việc hỗ trợ hoạt động XNK của doanh nghiệp NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện tài trợ thương mại, thanh toán và phối hợp với các đơn vị cung cấp dịch vụ giao nhận và bảo hiểm hàng hóa.
Dịch vụ XNKTG là sự hợp tác giữa các đơn vị độc lập, mỗi đơn vị mang đến những lợi thế chuyên môn riêng Sự kết hợp này giúp khách hàng đáp ứng nhu cầu tổng thể trong chuỗi quy trình xuất nhập khẩu, thay vì chỉ giải quyết các nhu cầu riêng lẻ.
1.1.2 - Các bên tham gia vào gói dịch vụ xuất nhập khẩu trọn gói
Dịch vụ “Xuất nhập khẩu trọn gói” là sự kết hợp hoàn hảo giữa các sản phẩm dịch vụ riêng lẻ, nhằm phục vụ toàn diện cho các thương vụ mua bán giữa các bên xuất nhập khẩu Bao gồm dịch vụ giao nhận vận tải hàng hóa, bảo hiểm và tài trợ thanh toán từ ngân hàng, dịch vụ này thể hiện sự liên kết chặt chẽ giữa ba đơn vị độc lập: công ty dịch vụ giao nhận vận tải, công ty bảo hiểm và ngân hàng thương mại, cùng với doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
1.1.2.1 – Khách hàng - doanh nghiệp xuất nhập khẩu
Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu (XNK) hàng hóa là đối tượng khách hàng mục tiêu cho sản phẩm dịch vụ XNKTG Nhu cầu của các doanh nghiệp này trong quá trình giao dịch hàng hóa quốc tế chính là yếu tố quyết định để dịch vụ phát huy tính tiện ích Vì vậy, doanh nghiệp XNK đóng vai trò quan trọng và không thể thiếu trong chuỗi phát triển dịch vụ XNKTG.
1.1.2.2 – Công ty dịch vụ giao nhận vận tải
Công ty dịch vụ giao nhận vận tải chuyên cung cấp các dịch vụ liên quan đến vận chuyển hàng hóa, bao gồm nhận hàng, tổ chức vận chuyển, lưu kho, và thực hiện các thủ tục giấy tờ cần thiết Trong bối cảnh thương mại toàn cầu hóa và sự phát triển của các hình thức vận tải mới, vai trò của dịch vụ giao nhận hàng hóa ngày càng trở nên quan trọng trong lĩnh vực vận tải và buôn bán quốc tế Các dịch vụ này không chỉ bao gồm những công việc truyền thống như giao nhận hàng hóa mà còn mở rộng sang các dịch vụ chuyên nghiệp như tư vấn chọn tuyến đường vận chuyển và đóng gói hàng hóa Khi khách hàng tham gia vào gói sản phẩm thông qua ngân hàng, họ sẽ cảm thấy yên tâm hơn về việc giao nhận hàng hóa và thuê phương tiện vận tải Công ty dịch vụ giao nhận vận tải đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển bền vững của dịch vụ xuất nhập khẩu của ngân hàng.
Công ty bảo hiểm đóng vai trò quan trọng trong dịch vụ giao nhận vận tải, giúp đảm bảo tài chính cho hàng hóa xuất nhập khẩu trước các rủi ro Sự hợp tác giữa công ty bảo hiểm và ngân hàng tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu tìm kiếm đối tác uy tín, từ đó giảm thiểu mọi rủi ro liên quan đến hàng hóa.
Ngân hàng thương mại giữ vai trò thiết yếu trong việc kết nối sản phẩm với khách hàng, hoạt động như cầu nối giữa các bên trong quá trình triển khai sản phẩm Ngoài việc cung cấp tài trợ vốn và dịch vụ thanh toán, ngân hàng còn hỗ trợ tư vấn, giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu tìm kiếm nhiều đối tác mới.
1.1.3 - Mô hình dịch vụ xuất nhập khẩu trọn gói tại ngân hàng thương mại
Dựa trên nhu cầu của khách hàng trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, gói dịch vụ được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu cụ thể trong quá trình thực hiện giao dịch hàng hóa.
Mô hình dịch vụ xuất khẩu trọn gói bao gồm ba giai đoạn chính: trước khi giao hàng, thực hiện hợp đồng và sau khi giao hàng Mỗi giai đoạn có những nhu cầu khác nhau từ khách hàng, và mô hình này được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu cụ thể của doanh nghiệp trong quá trình xuất khẩu.
Hình 1.1 – Mô hình dịch vụ xuất khẩu trọn gói
NHU CẦU DN XK DỊCH VỤ NGÂN HÀNG
Tìm kiếm thị trường tiềm năng, tìm kiếm đối tác Tư vấn thị trường xuất khẩu
Ký kết hợp đồng ngoại thương có nội dung chặt chẽ, không có rủi ro
Tư vấn ký kết hợp đồng ngoại thương
Tài trợ sản xuất/thu mua hàng XK
Tài trợ trước giao hàng
Phòng ngừa rủi ro hối đoái Tư vấn về HĐ phái sinh
Bảo lãnh Bảo lãnh thực hiện hợp đồng
/Bảo lãnh hoàn tiền ứng trước…
Thu tiền hàng Tài trợ sau giao hàng
Hỗ trợ thanh toán Tài trợ sau giao hàng
Thuê phương tiện vận chuyển
Thực hiện giao hàng và thông quan hàng hóa Mua bảo hiểm cho hàng hóa
Chuẩn bị bộ chứng từ XK
Giới thiệu tổ chức giao nhận uy tín
Giới thiệu công ty bảo hiểm uy tín
Hướng dẫn lập /lập hộ bộ chứng từ hàng xuất
Ngân hàng cung cấp gói dịch vụ xuất khẩu trọn gói với các sản phẩm phù hợp, đáp ứng nhu cầu từng giai đoạn của quá trình xuất khẩu.
Mở tài khoản ngân hàng là bước đầu tiên quan trọng cho khách hàng giao dịch lần đầu, giúp ngân hàng theo dõi hoạt động của khách hàng, quản lý rủi ro hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của khách hàng một cách dễ dàng hơn.
- Giai đoạn trước khi giao hàng : Nhu cầu của doanh nghiệp trong giai đoạn này gồm:
Thông tin về thị trường mục tiêu và đối tác là yếu tố quan trọng trong việc soạn thảo và ký kết hợp đồng ngoại thương Doanh nghiệp xuất khẩu cần hiểu yêu cầu của thị trường, giai đoạn sống của sản phẩm và tình hình cạnh tranh Tìm hiểu về đối tác liên quan đến khả năng tài chính, uy tín và chuyên môn trong ngành hàng xuất nhập khẩu Hợp đồng không chỉ thể hiện ý chí mà còn ràng buộc nghĩa vụ của các bên, yêu cầu đạt được điều khoản có lợi với chi phí hợp lý, đồng thời quan tâm đến lợi ích của đối phương để đảm bảo giao dịch thành công Ngân hàng cung cấp dịch vụ tư vấn hỗ trợ khách hàng về thị trường và ký kết hợp đồng, tìm kiếm thông tin về đối tác và uy tín của nhà nhập khẩu Sự tham gia của ngân hàng trong đàm phán không chỉ tăng cường sức mạnh của khách hàng mà còn khẳng định uy tín của họ, đồng thời hạn chế khả năng chấp nhận các điều khoản bất lợi.
THỰC TRẠNG TÍNH KHẢ THI ỨNG DỤNG DỊCH VỤ XUẤT NHẬP KHẨU TRỌN GÓI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM
2.1 – Tổng quan về Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) được thành lập vào ngày 01/4/1963, xuất phát từ Cục Ngoại hối thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Là ngân hàng thương mại nhà nước đầu tiên thực hiện thí điểm cổ phần hóa, Vietcombank chính thức hoạt động với tư cách ngân hàng TMCP vào ngày 02/6/2008 sau khi phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng thành công Đến ngày 30/6/2009, cổ phiếu Vietcombank (mã chứng khoán VCB) đã được niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM.
Sau 50 năm phát triển, Vietcombank đã trở thành ngân hàng đa năng hàng đầu tại Việt Nam, cung cấp dịch vụ tài chính toàn diện trong thương mại quốc tế, bao gồm kinh doanh vốn, huy động vốn, tín dụng và tài trợ dự án Ngân hàng hiện có hơn 13.560 nhân viên với gần 400 chi nhánh và phòng giao dịch trong nước và quốc tế, bao gồm Hội sở chính tại Hà Nội và các công ty con tại Việt Nam và nước ngoài Vietcombank cũng phát triển hệ thống Autobank với khoảng 1.835 ATM và 32.178 điểm chấp nhận thẻ trên toàn quốc, cùng mạng lưới hơn 1.300 ngân hàng đại lý tại 100 quốc gia Ngân hàng đóng góp quan trọng vào sự ổn định và phát triển kinh tế đất nước, đồng thời nâng cao vai trò trong cộng đồng tài chính khu vực và toàn cầu.
2.2 – Thực trạng dịch vụ xuất nhập khẩu tại Vietcombank giai đoạn 2008-2012
VCB đã cung cấp nhiều dịch vụ riêng lẻ cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu (XNK) như mở tài khoản, tư vấn hợp đồng, thanh toán quốc tế, hướng dẫn lập chứng từ, tài trợ xuất khẩu và nhập khẩu, kinh doanh ngoại tệ, và bảo lãnh ngân hàng Mặc dù các sản phẩm này vẫn được doanh nghiệp XNK sử dụng, nhưng chúng chưa được đóng gói và giới thiệu một cách hiệu quả đến khách hàng Điều này dẫn đến việc dịch vụ xuất nhập khẩu thương mại (XNKTG) chưa thực sự được áp dụng trong hoạt động ngân hàng của VCB Phân tích thực trạng dịch vụ XNK tại VCB giai đoạn 2008 - 2012 sẽ cung cấp cái nhìn rõ ràng về tình hình cung ứng sản phẩm dịch vụ cho doanh nghiệp XNK, từ đó đưa ra những đánh giá về thực trạng này và làm cơ sở cho việc phân tích tính khả thi của việc ứng dụng dịch vụ XNKTG vào VCB.
2.2.1 – Các dịch vụ xuất nhập khẩu đƣợc cung ứng tại Vietcombank
Ngân hàng VCB cung cấp ba nhóm dịch vụ chính phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) của doanh nghiệp, bao gồm dịch vụ tài trợ XNK, dịch vụ thanh toán XNK và các dịch vụ khác.
2.2.1.1 -Các dịch vụ tài trợ xuất nhập khẩu
Dịch vụ tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) của VCB chủ yếu nhằm hỗ trợ doanh nghiệp duy trì hoạt động kinh doanh Ngân hàng cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp XNK thông qua nhiều hình thức khác nhau Đối với doanh nghiệp nhập khẩu, các hình thức tài trợ bao gồm cho vay ký quỹ mở L/C, chấp nhận hối phiếu và cho vay thanh toán hàng nhập khẩu.
Ngân hàng VCB cung cấp dịch vụ cho vay ký quỹ mở L/C dành cho doanh nghiệp nhập khẩu, cho phép khách hàng mở L/C với hạn mức phù hợp Khách hàng sẽ tiến hành thanh toán theo L/C sau khi nhận được chứng từ phù hợp Ngoài việc sử dụng nguồn vốn từ hoạt động sản xuất kinh doanh, khách hàng còn có thể trả nợ ngân hàng thông qua việc bán lô hàng nhập khẩu.
Chấp nhận hối phiếu là một hình thức cấp tín dụng mà Ngân hàng Vietcombank (VCB) thực hiện, trong đó ngân hàng sẽ chấp nhận hối phiếu và thay mặt khách hàng thực hiện thanh toán khi đến hạn.
- Cho vay thanh toán hàng nhập khẩu:là hình thức tài trợ thương mại phổ biến tại
VCB cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp nhập khẩu, cho phép họ sử dụng lô hàng nhập khẩu làm tài sản đảm bảo cho khoản vay Đối với doanh nghiệp xuất khẩu, VCB hỗ trợ thông qua các hình thức tài trợ trước và sau khi giao hàng Tài trợ trước khi giao hàng bao gồm tài trợ hàng lưu kho và thư tín dụng điều khoản đỏ, trong khi tài trợ sau khi giao hàng bao gồm chiết khấu bộ chứng từ theo L/C, ứng trước bộ chứng từ nhờ thu và bao thanh toán quốc tế.
Tài trợ hàng lưu kho là một sản phẩm tài trợ thương mại, cho phép người xuất khẩu (chủ sở hữu lô hàng lưu kho) nhận hỗ trợ tài chính từ VCB trong suốt quá trình hàng hóa được lưu trữ chờ xuất khẩu cho đến khi giao hàng Người xuất khẩu có thể thế chấp lô hàng trong kho để nhận tài trợ, với nguồn trả nợ chính là khoản tiền từ việc bán lô hàng do người nhập khẩu thanh toán vào tài khoản của họ tại VCB.
Thư tín dụng điều khoản đỏ là một phương thức thanh toán đặc biệt nhằm hỗ trợ vốn cho người bán hàng Ngân hàng phát hành hoặc ngân hàng được chỉ định sẽ ứng trước một tỷ lệ nhất định trên tổng giá trị của L/C cho người hưởng lợi Trước đây, loại hình này chủ yếu được áp dụng trong một số ngành như mua bán len, sợi, bông, nơi người mua cần ứng trước tiền cho người bán để đảm bảo nguồn vốn thu mua hàng Hiện nay, thư tín dụng điều khoản đỏ vẫn được sử dụng trong một số ngành nghề và thương mại đặc thù, đặc biệt khi người mua có vị thế thấp hơn người bán hoặc khi có mối quan hệ đặc biệt giữa hai bên, nhằm tạo điều kiện cho người bán mở rộng hoạt động kinh doanh.
Ngân hàng VCB cung cấp dịch vụ chiết khấu bộ chứng từ theo L/C, cho phép doanh nghiệp nhận thanh toán trước một phần giá trị chứng từ hàng xuất Dịch vụ này áp dụng cho cả L/C trả ngay và L/C trả chậm với thời hạn dưới 360 ngày, bao gồm hai hình thức chiết khấu: có truy đòi và miễn truy đòi.
VCB cung cấp dịch vụ ứng trước vốn cho các bộ chứng từ nhờ thu hàng xuất ngay khi bộ chứng từ được nộp tại ngân hàng để thực hiện thu hộ.
Bao thanh toán quốc tế của VCB cho phép doanh nghiệp (bên bán hàng) chuyển nhượng quyền và lợi ích từ các khoản phải thu phát sinh từ hợp đồng mua bán trả chậm (không bao gồm L/C trả chậm) Gói sản phẩm bao thanh toán bao gồm bốn dịch vụ chính: theo dõi khoản phải thu, ứng trước đến 90% giá trị khoản phải thu, thu nợ từ bên mua hàng, và bảo đảm rủi ro tín dụng bên mua hàng Trong trường hợp bên mua không thể thanh toán, VCB hoặc đại lý bao thanh toán sẽ thanh toán 100% giá trị khoản phải thu cho bên bán hàng Dịch vụ này được cung cấp dựa trên hợp đồng thương mại quốc tế, kết hợp giữa VCB và đại lý bao thanh toán để hỗ trợ doanh nghiệp.
2.2.1.2 - Các dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu
Các dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu của VCB bao gồm thư tín dụng (L/C), nhờ thu và chuyển tiền, được thiết kế phù hợp với từng đối tượng khách hàng là doanh nghiệp xuất khẩu hoặc nhập khẩu Đối với doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa, VCB cung cấp các dịch vụ như thư tín dụng nhập khẩu, nhờ thu nhập khẩu và chuyển tiền đi nước ngoài.
- Thư tín dụng nhập khẩu: bao gồm việc phát hành L/C, sửa đổi nội dung L/C, ủy quyền nhận hàng/kí hậu vận đơn/bảo lãnh nhận hàng và thanh toán L/C
Khi nhận bộ chứng từ nhờ thu từ ngân hàng nước ngoài, VCB sẽ thông báo cho doanh nghiệp để yêu cầu thanh toán Doanh nghiệp cần thanh toán cho bộ chứng từ hoặc chấp nhận thanh toán hối phiếu khi đến hạn để nhận bộ chứng từ và lấy hàng.