CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA NỘI ĐỊA
Quản lý NN về thương mại hàng hóa nội địa
NỘI ĐỊA TP ĐÀ NẴNG 2.1 Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội của thành phố Đà Nẵng
2.1.1 Điều kiện tự nhiên Đà Nẵng nằm ở 15 0 55’20" đến 16 0 14’10" vĩ tuyến bắc, 107 0 18’30” đến
Đà Nẵng, tọa lạc tại 108° 0' 20" kinh tuyến Đông, có vị trí chiến lược với phía bắc giáp tỉnh Thừa Thiên Huế, phía nam và tây giáp tỉnh Quảng Nam, và phía đông giáp biển Đông Cách Hà Nội 765km về phía Bắc và TP Hồ Chí Minh 964km về phía Nam, Đà Nẵng là cửa ngõ ra biển của Tây Nguyên và Lào, kết nối với các trung tâm kinh doanh Đông Nam Á trong bán kính 2000km Nơi đây cũng nằm gần ba di sản văn hóa thế giới: cố đô Huế, phố cổ Hội An và thánh địa Mỹ Sơn Đà Nẵng sở hữu bờ biển dài khoảng 30 km, với vịnh Đà Nẵng được bảo vệ bởi núi Hải Vân và Sơn Trà, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng cảng lớn và giao thông đường thủy Vịnh Đà Nẵng còn là nơi trú ẩn an toàn cho tàu lớn trong mùa bão Với những bãi biển cát vàng hoang sơ, nước trong xanh và ấm áp quanh năm, Đà Nẵng đã trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn với cảng Đà Nẵng là một trong những cảng đông khách nhất Việt Nam.
Đà Nẵng, nằm ở miền Trung Việt Nam, có vị trí chiến lược trong giao thương quốc gia và khu vực nhờ vào hệ thống giao thông Bắc Nam đa dạng, bao gồm đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không Là cửa ngõ ra biển của Tây Nguyên và kết nối với các nước Lào, Campuchia, Thái Lan, Đà Nẵng có cơ hội lớn để trở thành trung tâm giao thương miền Trung, kết nối hai miền Bắc - Nam Tuy nhiên, thành phố cũng phải đối mặt với nhiều thách thức, như hạ tầng giao thông chưa hoàn chỉnh tới các tỉnh lân cận và sự cạnh tranh từ hai trung tâm kinh tế lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QLNN VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA NỘI ĐỊA TP ĐÀ NẴNG
Thực trạng phát triển thương mại hàng hóa nội địa tại TPĐN
2.2.1 Đặc điểm thương mại TP ĐN
- Đà Nẵng là trung tâm thương mại của miền Trung và Tây Nguyên
Đà Nẵng là trung tâm giao thương sôi động, nơi hàng hóa từ nhiều địa phương khác nhau hội tụ, tạo cơ hội hợp tác giữa các tỉnh, thành phố trong nước và quốc tế Thành phố còn thu hút nhiều chi nhánh và đại lý phân phối cấp một của các tập đoàn lớn trong và ngoài nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
Đà Nẵng nằm trên trục giao thông huyết mạch Bắc - Nam với đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không, đóng vai trò là cửa ngõ giao thông quan trọng của miền Trung và Tây Nguyên Thành phố còn là điểm cuối của Hành lang kinh tế Đông - Tây, kết nối Myanmar, Thái Lan, Lào và Việt Nam, làm cho Đà Nẵng trở thành mắt xích quan trọng trong việc lưu chuyển hàng hóa của cả nước và khu vực.
- Thương mại Đà Nẵng phát triển mạnh mẽ theo hướng văn minh, lịch sự, an toàn
Hạ tầng thương mại của thành phố Đà Nẵng được đầu tư đồng bộ, hiện đại với
35 trung tâm thương mại và siêu thị, 85 chợ tính đến nay
Đà Nẵng, với tiềm năng du lịch phong phú, hàng năm thu hút lượng lớn du khách đến tham quan và nghỉ dưỡng Năm 2010, thành phố đón tiếp 1,77 triệu khách du lịch, cho thấy nhu cầu tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ tại đây rất cao.
Thương cảng Đà Nẵng là một đầu mối quan trọng, thu hút sự chú ý của các thương nhân phương Tây từ rất sớm Đây không chỉ là trung tâm xuất nhập khẩu hàng hóa của Đà Nẵng mà còn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động thương mại của cả nước.
2.2.2 Tình hình phát triển thương mại hàng hóa nội địa trên địa bàn thành phố ĐN
2.2.2.1 Mức tiêu thụ hàng hóa trong nước tại địa bàn Đà Nẵng
Tại miền Trung, sau khi triển khai cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", MTTQ các tỉnh đã phối hợp với doanh nghiệp để tuyên truyền, vận động, giúp người tiêu dùng nhận thức rõ hơn về hàng Việt Tại Quảng Nam, Quảng Ngãi và Đà Nẵng, sức tiêu thụ hàng Việt đã tăng mạnh, với báo cáo từ các Sở Công thương cho thấy hàng Việt chiếm 80% - 90% tại các siêu thị lớn như Metro, Big C, Co.opMart và các chợ trung tâm Nhiều thương hiệu Việt nổi tiếng như Kinh Đô, Cà phê Trung Nguyên, Vissan, Vinamilk, và Bia Sài Gòn đã được người tiêu dùng tin tưởng và ưa chuộng.
Năm 2010, mặc dù phải đối mặt với biến động giá cả hàng hóa và dịch vụ toàn cầu, cũng như ảnh hưởng từ thiên tai và dịch bệnh, nhưng các chương trình bán hàng bình ổn thị trường tại thành phố, như bán gạo và thịt heo, cùng với việc kiểm tra giá dịch vụ ăn uống một cách chặt chẽ, đã giúp duy trì sự ổn định cho thị trường nội địa, ngăn chặn tình trạng tăng giá đột biến.
Bảng 8: Tổng mức bán lẻ trên địa bàn
Trong đó: tổng mức bán lẻ 19.602 26.867 34.103 44.976
Trong đó: tổng mức bán lẻ 132,28 137,06 126,93 131,88
Nguồn: Niên giám thống kê Đà Nẵng a Nhóm hàng lương thực thực phẩm
Tiêu dùng lương thực thực phẩm tại Việt Nam, đặc biệt là Đà Nẵng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu nhập của người dân, với hơn 70% thu nhập dành cho nhóm hàng này Mặc dù trong những năm gần đây, xu hướng tiêu dùng lương thực thực phẩm có xu hướng giảm, tỷ trọng của nó trong tổng chi tiêu vẫn duy trì ở mức cao.
Thị trường Đà Nẵng, với gần một triệu dân, hàng ngày cần khoảng 150 tấn thịt gia súc, 5-6 nghìn con gia cầm, hàng trăm nghìn quả trứng, 70-80 tấn hải sản và gần 100 tấn rau củ quả Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng thực phẩm, vì vậy các trại chăn nuôi gia súc và gia cầm phải thực hiện quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm nghiêm ngặt Sản phẩm được đưa ra thị trường đều đảm bảo chất lượng theo quy định, trong khi khâu giết mổ và tiêu thụ gia súc, gia cầm được các cơ quan chức năng kiểm tra chặt chẽ.
Do thu nhập và đời sống ngày càng được nâng cao, mức tiêu dùng sữa và sản phẩm từ sữa tại Đà Nẵng đã tăng nhanh chóng trong những năm gần đây Cụ thể, năm 2009, tiêu dùng sữa bình quân đầu người đạt 15kg/năm, tăng 18,3% so với năm 2008 Theo chiến lược phát triển ngành sữa của sở công thương, dự kiến đến năm 2015, tiêu dùng bình quân đầu người sẽ đạt 17kg/năm và đến năm 2020 sẽ vượt qua 20kg/năm, đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Thị trường đồ uống tại Đà Nẵng đã có sự phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, khẳng định vị thế của thành phố này là một trong những nơi tiêu thụ đồ uống lớn nhất Việt Nam Dự báo tổng lượng đồ uống bán lẻ năm 2012 sẽ tăng 32% so với năm 2010, cho thấy tiềm năng tăng trưởng của nhóm hàng công nghiệp tiêu dùng tại địa phương.
Bảng 9: Mức tiêu thụ hàng công nghiệp tiêu dùng ĐVT: tỷ đồng
2007 2008 2009 2010 Tốc độ tăng bình quân
Nguồn: Thông tin kinh tế - xã hội Đà Nẵng c Nhóm hàng xa xỉ
Theo báo cáo về hoạt động công nghiệp và thương mại, nhu cầu tiêu thụ hàng xa xỉ của người dân đang gia tăng mạnh mẽ.
2.2.2.2 Hệ thống chợ, siêu thị, cơ sở bán lẻ
Hạ tầng thương mại tại Đà Nẵng được đầu tư hiện đại và đồng bộ, với 35 siêu thị và 6 trung tâm thương mại, cùng 85 chợ văn minh, lịch sự và an toàn, trong đó có 8 chợ loại I Tổng mức bán lẻ hàng hóa tại thành phố này tăng trưởng 21,1% mỗi năm.
Cơ cấu bán lẻ tại Việt Nam đã trải qua sự chuyển mình mạnh mẽ, với khoảng 30% doanh thu bán lẻ hiện nay đến từ các hình thức bán lẻ hiện đại, thay vì 100% từ các cơ sở truyền thống như trước đây Ngoài ra, khoảng 4% doanh thu được tạo ra từ việc nhà sản xuất bán trực tiếp cho người tiêu dùng Tại Đà Nẵng, hai chợ lớn nhất là chợ Hàn và chợ Cồn, cùng với sự xuất hiện của các siêu thị mới như Metro và Big C trong những năm gần đây, đã góp phần làm phong phú thêm cảnh quan bán lẻ của thành phố.
Co.opMart, Intimex, Viettronimex, Đệ Nhất Phan Khang Đó là những trung tâm thương mại chủ yếu của Đà Nẵng
Hệ thống siêu thị và trung tâm thương mại đang phát triển mạnh mẽ, với sự gia tăng nhanh chóng về số lượng và quy mô Sự xuất hiện của các nhà phân phối nước ngoài đã tạo ra một thị trường bán lẻ sôi động, thúc đẩy các nhà phân phối trong nước nâng cao năng lực cạnh tranh Điều này dẫn đến sự phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng của các cửa hàng bán lẻ, với cơ sở vật chất được đầu tư nâng cấp và mở rộng, phục vụ ngày càng chuyên nghiệp hơn.
Thị trường Đà Nẵng đang chứng kiến sự đa dạng hóa trong kênh phân phối, với sự phát triển mạnh mẽ của các trung tâm mua sắm hiện đại bên cạnh sự xuất hiện của nhiều siêu thị vừa và nhỏ, như siêu thị điện máy Ebest và siêu thị điện máy và nội thất Chợ Lớn.
Thực trạng QLNN về thương mại hàng hóa nội địa trên địa bàn TPĐN
- Hạn chế về hệ thống phân phối
Mặc dù hệ thống phân phối đã được cải thiện đáng kể, nhưng vẫn còn yếu và dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá cả toàn cầu cũng như sự thay đổi trong quan hệ cung - cầu nội địa.
2.3 Thực trạng QLNN về thương mại hàng hóa nội địa trên địa bàn TPĐN
Trong những năm gần đây, hoạt động thương mại của nước ta đã chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu Sự phục hồi chậm và không đồng đều của nền kinh tế thế giới, cùng với nợ công và thâm hụt ngân sách lớn tại một số quốc gia, đã khiến thị trường trở nên biến động và khó lường.
Nhu cầu tiêu dùng và nguyên liệu trên thị trường toàn cầu đang có dấu hiệu tích cực, tuy nhiên, giá cả một số mặt hàng như lương thực, thép, đường, hạt nhựa, cao su và xăng dầu tăng cao đã tác động lớn đến hoạt động thương mại, đặc biệt là tại thành phố Đà Nẵng Đồng thời, lãi suất huy động và cho vay của các ngân hàng ở mức cao cùng với sự biến động của tỷ giá USD và đồng Việt Nam, cũng như giá vàng, đã gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống của người lao động.
Trước tình hình hiện tại, dưới sự chỉ đạo của Thành ủy và UBND thành phố, ngành công thương đã nỗ lực phối hợp với các quận, huyện để đề ra nhiều giải pháp hiệu quả, góp phần vào việc phát triển ngành và đạt được các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố trong năm 2012.
2.3.1 Công tác quản lý thương mại và quản lý hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị và các chợ từng bước theo hướng văn minh, hiện đại
Tính đến nay, trên địa bàn thành phố có 85 chợ các loại (trong đó có 8 chợ loại
Trong thời gian qua, quản lý nhà nước về thương mại hàng hóa nội địa tại Thành phố đã có nhiều đổi mới, đặc biệt trong việc tổ chức hệ thống các cơ sở kinh doanh thương mại để phù hợp với điều kiện mới.
Thành phố đã tổ chức Hội chợ triển lãm quốc tế và phát động các chương trình “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” và “đưa hàng về nông thôn” nhằm kích thích tiêu dùng nội địa và tạo cơ hội cho doanh nghiệp quảng bá sản phẩm Công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường và chất lượng hàng hóa, vệ sinh an toàn thực phẩm được duy trì chặt chẽ, kịp thời ngăn chặn các hành vi kinh doanh trái phép và xử lý nghiêm các trường hợp trốn thuế, đầu cơ, nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và ổn định môi trường kinh doanh Đồng thời, thành phố chỉ đạo tổ chức bán thịt heo với giá ổn định và có kế hoạch hướng dẫn doanh nghiệp dự trữ hàng hóa để đảm bảo tiêu dùng trong các dịp lễ, Tết và mùa mưa bão.
Công ty Quản lý Hội chợ triển lãm đang tập trung chỉ đạo đầu tư xây dựng và nâng cấp các hạng mục tại các chợ lớn của thành phố bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, như ngân sách và quỹ phát triển sự nghiệp, với tổng kinh phí hơn 4,3 tỷ đồng Các hạng mục bao gồm thay tole, trang bị bàn inox, lát nền và xây dựng kiốt nhằm tạo cảnh quan sạch đẹp và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, góp phần xây dựng mô hình chợ văn minh thương mại Đặc biệt, công ty đã khai trương gian hàng điểm tại chợ Đống Đa và xây dựng gian hàng tại chợ Cồn, chợ Hàn để quảng bá hình ảnh hàng Việt Ngoài ra, công ty cũng tuyên truyền và vận động tiểu thương niêm yết giá và chú trọng thái độ phục vụ khách hàng, đồng thời tổ chức nhiều chương trình thu hút người tiêu dùng, như chương trình khuyến mại đón mừng năm mới tại chợ Hàn với hình thức bốc thăm trúng thưởng.
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong hoạt động tại trung tâm HCTL, việc quản lý, khai thác và vận hành thiết bị kỹ thuật cần được duy trì thường xuyên Đồng thời, công tác phòng cháy chữa cháy, giữ gìn trật tự và vệ sinh môi trường tại các chợ cũng rất quan trọng Chúng tôi phối hợp với các đơn vị liên quan để kiểm tra chất lượng hàng hóa, nhãn mác và vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời tuyên truyền cho các hộ kinh doanh không tích trữ hàng hóa trong những thời điểm nhạy cảm của thị trường Ngoài ra, nhiều hoạt động phong phú như hội chợ triển lãm, chợ việc làm và hội trại đã được tổ chức tại Trung tâm HCTL, góp phần nâng cao đời sống cộng đồng.
Công tác đảm bảo cung cầu hàng hóa và bình ổn thị trường đã được chú trọng, mang lại hiệu quả tích cực Thành phố đã dự trữ 200 tấn gạo nhằm ứng phó với các chương trình, xác định rõ vai trò của Nhà nước trong việc điều phối và bình ổn thị trường Điều này giúp giảm bớt khó khăn cho các gia đình chính sách, công nhân viên chức và lao động có thu nhập thấp trong sinh hoạt hàng ngày Đồng thời, chương trình cũng tạo ra tác động tâm lý tích cực đối với doanh nghiệp và hộ tiểu thương, ngăn chặn tình trạng đầu cơ, tin đồn thất thiệt và tăng giá bất hợp lý.
Để nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành thiết bị tại trung tâm HCTL, công tác phòng cháy chữa cháy, giữ gìn trật tự và vệ sinh môi trường tại các chợ luôn được duy trì và đề cao Việc kiểm tra chất lượng hàng hóa, nhãn mác và an toàn thực phẩm được tổ chức chặt chẽ, đồng thời tuyên truyền đến các hộ kinh doanh về việc không tích trữ hàng hóa trong thời điểm nhạy cảm Sở cũng đã chỉ đạo Công ty Quản lý Hội chợ triển lãm huy động vốn từ ngân sách và tiểu thương để đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng tại các chợ lớn, với tổng kinh phí hơn 6 tỷ đồng, nhằm tạo cảnh quan sạch đẹp và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, góp phần xây dựng mô hình chợ văn minh thương mại.
2.3.2.Thực trạng thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật thương mại hàng hóa nội đại trên địa bàn Thành phố
Để đảm bảo việc thực thi pháp luật trong lĩnh vực thương mại tại Đà Nẵng, ngành thương mại thường xuyên tổ chức đào tạo và tập huấn cho cán bộ công chức, cung cấp thông tin về chính sách và pháp luật Nhà nước Điều này giúp họ vận dụng hiệu quả trong công việc theo chức trách và thẩm quyền Đồng thời, việc phát huy các thiết chế thanh tra, kiểm tra, giám sát cũng góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, giữ gìn kỷ cương và văn minh thương mại.
Để tăng cường tính minh bạch và phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật cho tổ chức, công dân và doanh nghiệp trong lĩnh vực thương mại, Sở Công Thương hàng năm tổ chức các buổi tập huấn và phổ biến pháp luật, phối hợp với các tổ chức và cơ quan liên quan.
Công tác kiểm tra và kiểm soát thị trường, cùng với thanh tra chuyên ngành, được triển khai mạnh mẽ nhằm giảm thiểu tình trạng sản xuất hàng giả và hàng nhái trên thị trường.
Hoạt động kiểm tra, kiểm soát thị trường đã được Ban Chỉ đạo 127 thành phố,
Sở Công Thương chỉ đạo chặt chẽ và thường xuyên
Bảng 11: Kết quả kiểm tra, rà soát thị trường của cơ quan chức năng về số vụ vi phạm ĐVT: vụ
Hàng giảm, hàng kém chất lượng 56 36
Kinh doanh không có giấy phép, sai nội dung 260 230
Theo báo cáo tổng kết hằng năm của Sở Công Thương Đà Nẵng, lực lượng Quản lý Thị trường (QLTT) đã thực hiện việc lập sổ bộ quản lý nhằm theo dõi hoạt động của các tổ chức kinh tế và doanh nghiệp Đến nay, QLTT đã rà soát 10.556 doanh nghiệp, trong đó đã lập sổ bộ cho 8.709 doanh nghiệp, còn 1.847 doanh nghiệp đã ngừng hoạt động và không có địa chỉ Đối với hộ kinh doanh, đã khảo sát 15.455 hộ, lập sổ bộ cho 14.661 hộ, trong khi 814 hộ đã ngừng hoạt động và không có địa chỉ.
Lực lượng QLTT đã tích cực phối hợp với các ngành và địa phương để thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra liên ngành, bao gồm kiểm tra giá dịch vụ, giám sát kinh doanh vàng, ngoại tệ, xăng dầu, và vệ sinh an toàn thực phẩm Những nỗ lực này nhằm đảm bảo sự ổn định giá cả các mặt hàng thiết yếu, góp phần quan trọng vào việc duy trì sự ổn định của thị trường thành phố.
Đánh giá về QLNN về thương mại hàng hóa nội địa tại thành phố ĐN
HÀNG HÓA NỘI ĐỊA TẠI TP ĐÀ NẴNG 3.1 Căn cứ đề xuất các giải pháp
3.1.1 Những cơ hội, thách thức đối với thương mại hàng hóa nội địa tại TP Đà Nẵng
Chính phủ đặc biết phát triển Đà Nẵng thành nền kinh tế trọng điểm của miền Trung
Việt Nam gia nhập WTO sẽ có điều kiện thuận lợi cho nhiều ngành kinh tế phát triển, tạo thêm việc làm và thu nhập cho người lao động
Môi trường đầu tư tại Đà Nẵng ngày càng được cải thiện, với chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đứng đầu Việt Nam liên tiếp trong 3 năm 2008, 2009, 2010 Đà Nẵng cũng dẫn đầu về chỉ số hạ tầng và xếp thứ 4 về môi trường đầu tư Đến đầu năm 2012, thành phố đã thu hút 213 dự án đầu tư nước ngoài còn hiệu lực, với tổng vốn đầu tư gần 3,2 tỷ USD Các dự án chủ yếu tập trung vào lĩnh vực du lịch-dịch vụ (chiếm trên 76%), công nghiệp (hơn 22%), và một số lĩnh vực khác.
Tự do hóa thương mại toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương hàng hóa Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và ký kết các hiệp định tự do mậu dịch trong khuôn khổ ASEAN, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế.
Các nước thành viên APEC cam kết không tạo ra thêm rào cản thương mại nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu giữa các quốc gia, từ đó góp phần vào việc phục hồi kinh tế sau khủng hoảng.
Theo kế hoạch của ASEAN, mục tiêu đến năm 2015 là hình thành cộng đồng kinh tế Đà Nẵng, với vị trí là điểm cuối của hành lang kinh tế Đông - Tây, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển dịch vụ logistics và thương mại.
Sản phẩm xuất khẩu của Đà Nẵng đang có cơ hội gia tăng kim ngạch nhờ vào những khó khăn về chất lượng mà các sản phẩm tương tự từ Trung Quốc gặp phải trên thị trường quốc tế.