Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Sau 14 năm thực hiện Pháp lệnh tố tụng quốc gia các vụ án hành chính, vào ngày 24/11/2010, Quốc hội Việt Nam khóa XII kỳ họp thứ 8 đã thông qua Luật Tố tụng hành chính, được Chủ tịch nước ký công bố ngày 07/12/2010 và có hiệu lực từ 01/07/2011 Tiếp theo, vào ngày 25/11/2015, Quốc hội khóa XIII kỳ họp thứ 10 đã thông qua Luật mới.
Luật TTHC (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2016, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực lập pháp và góp phần phát triển tố tụng hành chính.
Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa là một trong những nguyên tắc cơ bản của Hiến pháp Việt Nam, yêu cầu tất cả các chủ thể phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật, đảm bảo tính thống nhất và thượng tôn pháp luật Trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) cấp tỉnh giữ vai trò quan trọng trong việc giải quyết các tranh chấp hành chính giữa các cơ quan nhà nước.
Hình thức "dân kiện quan" trong Luật TTHC đã kế thừa và phát triển các quy định về thủ tục giải quyết vụ án hành chính tại Việt Nam, thể chế hoá các chủ trương cải cách tư pháp của Đảng Luật này không chỉ tiếp tục quy định mà còn đưa ra nhiều đổi mới quan trọng liên quan đến vai trò của VKSND cấp tỉnh trong việc giải quyết vụ án hành chính Sự tham gia của VKSND cấp tỉnh là cần thiết để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, sự công bằng và bình đẳng trong việc tuân thủ pháp luật của các chủ thể.
Trước yêu cầu đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam, các quy định pháp luật về thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) cấp tỉnh trong thủ tục hành chính (TTHC) bộc lộ nhiều hạn chế, như thiếu tính đồng bộ và thống nhất Thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh còn chung chung, không hoàn toàn phù hợp với việc giải quyết vụ án hành chính tại các phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm, đặc biệt là trong việc xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán TANDTC Những thiếu sót này ảnh hưởng đến hiệu lực và hiệu quả thực hiện chức năng của VKSND cấp tỉnh Để cải cách thẩm quyền này, cần xây dựng hệ thống quy phạm pháp lý rõ ràng, đồng bộ và khả thi, nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền vì dân Do đó, nghiên cứu về thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính, đặc biệt tại tỉnh Đắk Lắk, là một yêu cầu cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
2.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Nghiên cứu về thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính tại tỉnh Đắk Lắk cho thấy các nhà khoa học đã tiếp cận vấn đề này từ nhiều góc độ và cấp độ khác nhau.
Trong bài viết "Như bài từ thực tiễn 12 năm thực hiện pháp lệnh thử tục giải quyết các vụ án hành chính" của tác giả Hoàng Minh, đăng trên tạp chí kiểm sát, đã nêu rõ những thách thức và kinh nghiệm trong việc áp dụng pháp luật hành chính Bài viết "Xây dựng các hệ thống văn bản pháp luật về hành chính để khắc phục cho hoạt động của Tòa án hành chính" của giáo sư tiến sĩ Nguyễn Văn Thâm, trường đại học tổng hợp Hà Nội, tập trung vào việc cải thiện khung pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Tòa án hành chính.
Ngoài ra, một số bài viết đáng chú ý liên quan đến vai trò và chức năng của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) trong Luật Tố tụng hành chính (TTHC) bao gồm “Những quy định mới về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của VKSND trong Luật TTHC” của TS Hoàng Quỳnh Chi và “Địa vị pháp lý của VKSND trong TTHC” của tác giả Nguyễn Hợp Phố, cả hai đều được đăng trên Tạp chí Kiểm sát.
Nghiên cứu cho thấy, các công trình khoa học, đề tài nghiên cứu, sách chuyên khảo, luận văn và bài báo đã góp phần làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng về thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh Điều này đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh mới.
Đến nay, chưa có nghiên cứu nào một cách toàn diện và chuyên sâu về thẩm quyền của Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh trong việc xét xử các vụ án hành chính.
Luận văn nghiên cứu toàn diện về thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính, với trọng tâm là thực tiễn tại tỉnh Đắk Lắk Đây là công trình khoa học đầu tiên khai thác chuyên sâu vấn đề này từ góc độ pháp luật.
Hiến pháp và Luật Hành chính Với kết quả nghiên cứu của luận văn, chúng tôi hy vọng sẽ góp phần khắc phục tình trạng nên trên.
Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
Mục đích của nghiên cứu là làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực trạng thẩm quyền của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) cấp tỉnh trong việc xét xử các vụ án hành chính, tập trung vào thực tiễn tại tỉnh Đắk Lắk Luận văn sẽ đưa ra các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh trong lĩnh vực này trong tương lai.
Luận văn này xây dựng cơ sở lý luận về thẩm quyền của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) cấp tỉnh trong việc xét xử các vụ án hành chính Bài viết phân tích và làm rõ khái niệm thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh, đặc điểm của quá trình xét xử các vụ án hành chính, nội dung thẩm quyền của VKSND trong lĩnh vực này, cũng như vai trò quan trọng của VKSND cấp tỉnh trong việc đảm bảo công lý và thực thi pháp luật trong các vụ án hành chính.
6 các yếu tố bảo đảm thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính
Thứ hai, trên cơ sở phân tích thực trạng thẩm quyền của VKSND tỉnh Đắk
Trong quá trình xét xử vụ án hành chính tại Lắk, luận văn đã đánh giá một cách khách quan về những kết quả đạt được, đồng thời chỉ ra những hạn chế và bất cập tồn tại, cùng với nguyên nhân dẫn đến những vấn đề này.
Luận văn này hình thành các quan điểm nguyên tắc chỉ đạo nhằm hoàn thiện thẩm quyền của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính Bên cạnh đó, bài viết cũng đề xuất các giải pháp cơ bản, có tính hệ thống và đảm bảo cơ sở khoa học để nâng cao hiệu quả thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh trong lĩnh vực này.
Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Luận văn này được xây dựng dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, bao gồm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh cùng chính sách của Đảng và Nhà nước về cải cách tư pháp và đổi mới hoạt động xét xử Mục tiêu là xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN vì dân, do dân Để đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả trong nghiên cứu, luận văn đã áp dụng các phương pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp, thống kê và so sánh pháp luật một cách hợp lý.
Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn nghiên cứu sâu về thẩm quyền của VKSND cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính, tập trung vào thực tiễn tại tỉnh Đắk Lắk, từ góc độ lý luận, pháp lý và thực tiễn Kết quả nghiên cứu sẽ bổ sung quan trọng cho hệ thống lý luận về Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, làm rõ quan điểm của Đảng và Nhà nước về cải cách tư pháp và đổi mới hoạt động xét xử, đồng thời nâng cao nhận thức của nhân dân về vai trò của VKSND cấp tỉnh Luận văn có giá trị tham khảo trong việc xây dựng chiến lược cải cách tư pháp và cải tiến hoạt động xét xử, cũng như trong công tác của các cơ quan tố tụng và các đương sự.
Khi tham gia tố tụng giải quyết các vụ án hành chính, việc đảm bảo tính khách quan và đúng đắn là rất quan trọng để duy trì pháp chế xã hội chủ nghĩa Nội dung này không chỉ có giá trị thực tiễn trong việc giải quyết các vụ án mà còn là tài liệu tham khảo quý báu trong nghiên cứu và giảng dạy tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành pháp luật, tư pháp, cũng như trong các khóa bồi dưỡng cán bộ, công chức ngành Tòa án và Viện kiểm sát.
Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 02 chương sau:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THẨM QUYỀN CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP TỈNH TRONG XÉT XỬ VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Xét xử vụ án hành chính
1.1.1 Khái niệm xét xử vụ án hành chính
Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chủ yếu do các cơ quan hành chính thực hiện, nhằm đảm bảo sự tuân thủ các văn bản quy phạm pháp luật từ các cơ quan quyền lực nhà nước Hoạt động này tập trung vào việc tổ chức thực hiện pháp luật đối với cá nhân, cơ quan và tổ chức trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa – xã hội và hành chính – chính trị, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích chung của nhà nước và xã hội Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, xung đột và tranh chấp về lợi ích cũng như quan điểm áp dụng pháp luật giữa các chủ thể quản lý và đối tượng quản lý là điều khó tránh khỏi.
Xung đột và tranh chấp trong quản lý hành chính nhà nước thường xuất phát từ việc các cơ quan quản lý đơn phương áp đặt ý chí của mình, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng quản lý Những xung đột này cần được giải quyết để bảo đảm sự công bằng và minh bạch trong hoạt động của nhà nước.
8 đột, tranh chấp này bị đẩy lên cao, các bên phải đưa ra Tòa án có thẩm quyền để giải quyết thì sẽ phát sinh vụ án hành chính
Theo Từ điển Tiếng Việt, "vụ" đề cập đến những sự việc không hay, rắc rối cần giải quyết, trong khi "án" liên quan đến tranh chấp quyền lợi cần được xét xử tại Tòa án Do đó, "vụ án" được hiểu là công việc phát sinh từ tranh chấp quyền lợi thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án.
Vụ án hành chính có thể được hiểu là những tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.
Vì vậy khi đề cập đến khái niệm vụ án hành chính, ta có thể hiểu như sau
Vụ án hành chính là tranh chấp phát sinh khi cá nhân, tổ chức hoặc cơ quan nhà nước khởi kiện yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính, hoặc quyết định kỷ luật buộc thôi việc Vụ án này cũng có thể được khởi tố theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính.
Toà Hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền công dân và quyền con người, đồng thời tạo ra cơ chế kiểm tra, giám sát quyền lực nhà nước Chức năng chính của Toà Hành chính là xét xử các vụ án hành chính, giải quyết tranh chấp giữa công dân và cơ quan hành chính nhà nước Trong quá trình xét xử, Toà Hành chính có quyền kiểm tra và ra phán quyết về tính hợp pháp của các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính bị khiếu kiện.
Việc thành lập Toà Hành chính đã thúc đẩy cải cách nền hành chính ở Việt Nam, buộc các cơ quan và cán bộ nhà nước nâng cao năng lực quản lý và ý thức trách nhiệm Điều này tạo điều kiện cho công dân thực hiện quyền tự do dân chủ và yêu cầu sự thận trọng hơn từ những người có thẩm quyền trong quyết định hành chính Đối tượng xét xử của Toà Hành chính là các tranh chấp liên quan đến luật công, trong đó nhà nước và các cơ quan hành chính thực thi công vụ vì lợi ích chung, trong khi công dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Hội chủ nghĩa cần được hoàn thiện và thực hiện nghiêm chỉnh, tôn trọng quyền của người dân trong việc giám sát hoạt động của bộ máy công quyền Trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền, Toà Hành chính ra đời nhằm đảm bảo pháp chế và kỷ luật trong hoạt động hành chính, đồng thời bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân và tổ chức.
Để đạt được mục tiêu cân bằng trong thủ tục hành chính (TTHC), các thiết chế cần chú trọng vào việc xây dựng quy định nhằm điều chỉnh mối quan hệ giữa các bên liên quan, bao gồm nguyên đơn, bị đơn, Tòa án và cơ quan công quyền Tranh chấp hành chính thường xuất phát từ sự không bình đẳng giữa người quản lý và người bị quản lý Do đó, khi vụ việc được đưa ra Tòa án, nhiệm vụ của Tòa án là thiết lập sự cân bằng trong mối quan hệ này, đảm bảo công lý cho tất cả các bên.
Bình đẳng trong tố tụng dân sự có thể đạt được một cách tự nhiên, nhưng trong thủ tục hành chính (TTHC), điều này phụ thuộc vào Toà án và các quy định tố tụng Việc người khởi kiện có thể được "ưu tiên" hơn người bị kiện là điều bình thường Tuy nhiên, cần có những phương pháp để vượt qua khó khăn do cơ quan công quyền và bên bị kiện gây ra Hạn chế này càng nghiêm trọng khi thẩm phán phải xét xử các quyết định hay hành vi hành chính của lãnh đạo cơ quan công quyền địa phương.
Luật TTHC không chỉ tập trung vào các kỹ thuật tố tụng thông thường mà còn cần chú trọng đến các quy định giúp Tòa án vượt qua khó khăn từ phía bên bị kiện, như việc có mặt tại phiên tòa và người đại diện Đồng thời, trách nhiệm chứng minh cũng cần được xem xét kỹ lưỡng Tất cả những vấn đề liên quan đến TTHC đều nhằm phục vụ cho công cuộc cải cách hành chính, mang lại hiệu quả thiết thực.
1.1.2 Khái niệm thẩm quyền xét xử vụ án hành chính
- Thuật ngữ “thẩm quyền” bắt nguồn từ tiếng La Tinh là “compotentia”, có hai nghĩa là:
- Phạm vi các quyền hạn của các cơ quan hoặc người có chức vụ nào đó;
Phạm vi kiến thức và kinh nghiệm của một cá nhân trong lĩnh vực khoa học pháp lý và quản lý được thể hiện qua hai khái niệm chính: “thẩm quyền pháp lý” và “thẩm quyền chuyên môn” Thẩm quyền pháp lý đề cập đến khả năng áp dụng và hiểu biết về luật pháp, trong khi thẩm quyền chuyên môn liên quan đến kiến thức chuyên sâu trong lĩnh vực cụ thể.
- “Thẩm quyền chuyên môn” và “thẩm quyền pháp lý” đều quan trọng đối với quản lý nhà nước và có quan hệ với nhau rất chặt chẽ
Thẩm quyền chuyên môn của cơ quan được đảm bảo thông qua việc đào tạo, bồi dưỡng và lựa chọn cán bộ theo tiêu chuẩn nhất định Đồng thời, quá trình này cũng dần được thể chế hoá thành pháp luật, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.
Tuy nhiên trong khoa học, pháp luật và thực tiễn thuật ngữ “thẩm quyền” thường vẫn được hiểu với nghĩa là thẩm quyền pháp lý
Thẩm quyền pháp lý không phải là một khái niệm đơn giản, mà chứa đựng sự phức tạp và nhiều khái niệm liên quan Vì vậy, có nhiều quan điểm khác nhau về thẩm quyền trong pháp luật.
Thẩm quyền là quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định cho cá nhân hoặc tổ chức thực hiện một nhiệm vụ cụ thể Để đảm bảo tính hiệu quả trong việc thực thi, thẩm quyền cần được kết hợp với một mức độ quyền lực nhất định, giúp vượt qua các rào cản có thể xảy ra.
- Định nghĩa thẩm quyền xét xử vụ án hành chính
Thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính
1.2.1 Nội dung thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính
1.2.1.1 Kiểm sát việc thụ lý, lập hồ sơ vụ án hành chính
Khi kiểm sát thông báo thụ lý vụ án, cần phân biệt rõ giữa quyết định hành chính và quyết định giải quyết khiếu nại để tránh thụ lý sai Nếu quyết định giải quyết khiếu nại có sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế quyết định hành chính trước đó do có đơn khiếu nại, thì đây được coi là quyết định hành chính và có thể là đối tượng khởi kiện trong vụ án hành chính Ngược lại, nếu quyết định giải quyết khiếu nại không có thay đổi gì so với quyết định hành chính trước đó, thì nó không phải là đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính.
Thụ lý vụ án hành chính là quá trình TAND có thẩm quyền ghi nhận vụ án vào sổ thụ lý sau khi nhận đơn khởi kiện hoặc quyết định khởi tố từ VKSND Để thực hiện việc thụ lý, TAND sơ thẩm cần xem xét các điều kiện cần và đủ để đảm bảo vụ án được thụ lý hợp pháp.
Một là, tư cách pháp lý của người khởi kiện, quyền khởi kiện
Hai là, quan hệ tranh chấp, nội dung việc kiện
Ba là, để khởi kiện, cần nắm rõ thủ tục và điều kiện khởi kiện, bao gồm việc xác định liệu đã có quyết định có hiệu lực về vụ việc hay chưa Việc này rất quan trọng để đảm bảo rằng các bước khiếu nại được thực hiện đúng quy định pháp luật.
Bốn là, vụ án có thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án mình hay không?
Cơ sở để Tòa án thực hiện các hoạt động như thu thập tài liệu, chứng cứ và xác minh nội dung tranh chấp là việc thụ lý vụ án hành chính.
Nếu bản án hoặc quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo hoặc kháng nghị, Tòa án cấp sơ thẩm cần chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án cùng kháng cáo, kháng nghị lên Tòa án cấp trên có thẩm quyền Tòa án cấp phúc thẩm sẽ tiếp nhận và thụ lý vụ án để giải quyết Ngoài ra, các bản án, quyết định trong vụ án hành chính đã có hiệu lực pháp luật vẫn có thể bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, dẫn đến việc vụ án có thể được thụ lý và lập hồ sơ để giải quyết ở giai đoạn này.
Quyết định của Hội đồng Thẩm phán TANDTC có thể được xem xét lại nếu có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết mới quan trọng Trong trường hợp này, quyết định sẽ được thụ lý và xem xét theo đúng trình tự, thủ tục pháp luật.
Hậu quả của việc thụ lý vụ án là TAND có thẩm quyền đã chính thức xác định trách nhiệm trong việc giải quyết các vụ kiện hành chính.
Sau khi thụ lý vụ án, TAND các cấp thực hiện giải quyết các tranh chấp hành chính theo các thủ tục khác nhau Để tiến hành giải quyết, TAND cần thu thập tài liệu và chứng cứ nhằm xác minh sự thật khách quan, quá trình này được gọi là lập hồ sơ vụ án Hồ sơ vụ án đóng vai trò quan trọng trong việc TAND giải quyết vụ án theo các thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm Do đó, việc thụ lý và lập hồ sơ vụ án phải tuân thủ các quy định chặt chẽ của pháp luật.
Theo quy định của Hiến pháp 1992 (sửa đổi, bổ sung 2001) và các luật liên quan, Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) là cơ quan thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp Trong quá trình thụ lý hồ sơ vụ án hành chính, VKSND có nhiệm vụ kiểm tra việc tuân thủ pháp luật của Tòa án Nhân dân (TAND) và các Thẩm phán, cũng như các chủ thể khác có liên quan, nhằm đảm bảo tính khách quan, đầy đủ và hợp pháp trong việc thụ lý và lập hồ sơ vụ án.
Kiểm sát việc thụ lý và lập hồ sơ vụ án hành chính là hoạt động của VKSND nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật của TAND và Thẩm phán trong quá trình xử lý vụ án Đối tượng của hoạt động này là các vụ án hành chính, với mục tiêu đảm bảo việc giải quyết vụ án được thực hiện kịp thời và đúng quy định pháp luật VKSND thực hiện chức năng kiểm sát để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia tố tụng và đảm bảo tính khách quan, đầy đủ trong hồ sơ vụ án.
Thứ nhất, đảm bảo việc thụ lý hoặc không thụ lý vụ án của TAND là có căn cứ, đúng pháp luật
Để đảm bảo việc thu thập tài liệu và chứng cứ trong quá trình xác minh và lập hồ sơ vụ án của TAND được thực hiện một cách khách quan, đầy đủ và đúng pháp luật, VKSND cần kiểm sát không chỉ việc tuân thủ pháp luật của TAND và Thẩm phán mà còn cả các đương sự, người được ủy quyền và những người tham gia tố tụng khác thông qua các hành vi pháp lý và tài liệu chứng cứ mà họ cung cấp.
Hoạt động của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) trong việc kiểm sát thụ lý và lập hồ sơ vụ án hành chính nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật của Tòa án Nhân dân (TAND), Thẩm phán phụ trách, cũng như quyền lợi của các đương sự và những người tham gia tố tụng khác trong quá trình này.
Phạm vi kiểm sát việc thụ lý và lập hồ sơ vụ án hành chính được hiểu qua hai góc độ khác nhau Trước tiên, kiểm sát việc thụ lý vụ án hành chính đảm bảo rằng các hồ sơ được tiếp nhận đúng quy định pháp luật Thứ hai, việc lập hồ sơ phải phản ánh đầy đủ và chính xác nội dung vụ án để phục vụ cho quá trình giải quyết hiệu quả.
Hoạt động kiểm sát bao gồm việc đảm bảo tuân thủ pháp luật trong các quy trình tố tụng của các chủ thể thực hiện tố tụng và các bên liên quan tham gia tố tụng.
Phạm vi thời gian kiểm sát vụ án hành chính được xác định từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc quá trình thụ lý và lập hồ sơ Thời gian kiểm sát này có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ phức tạp của vụ án và quy trình giải quyết liên quan.
Các yếu tố bảo đảm thẩm quyền của Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh
1.3.1 Yếu tố thể chế pháp lý
Hiến pháp năm 2013 quy định Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, nhưng Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 đã loại bỏ quyền khởi tố vụ án hành chính của Viện kiểm sát Điều này có nghĩa là Viện kiểm sát không chủ trì một giai đoạn tố tụng mà chỉ kiểm sát trong tố tụng hành chính Viện kiểm sát nhân dân được xác định là cơ quan kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính trong tố tụng Quy định này giúp phân định rõ ràng về vị trí, chức năng và nhiệm vụ của Viện kiểm sát, đảm bảo thực hiện tốt các thẩm quyền theo Hiến pháp và Luật Tổ chức Nó cũng thể hiện cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa Tòa án và Viện kiểm sát Thực tế xét xử cho thấy, việc xác định cơ quan tiến hành tố tụng không chỉ dựa vào quyền khởi tố mà còn vào nhiều thẩm quyền khác của Viện kiểm sát như kháng nghị, kiến nghị, và kiểm sát hoạt động tại phiên tòa Tổng kết thi hành Luật Tố tụng hành chính năm 2010 cho thấy Viện kiểm sát tham gia tố tụng đã góp phần nâng cao chất lượng phiên xét xử.
Pháp luật hiện hành chỉ phân loại các chủ thể trong tố tụng hành chính thành cơ quan tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng, mà không có sự phân loại cho chủ thể kiểm sát Vai trò và vị trí mới của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hành chính không có ảnh hưởng đáng kể đến quy trình này.
Viện kiểm sát giữ vai trò quan trọng trong hệ thống tố tụng hành chính, với nhiệm vụ nâng cao chất lượng phiên tòa Nếu không có sự thay đổi rõ rệt trong hoạt động của cơ quan, việc điều chỉnh vị trí và vai trò là không cần thiết Luật TTHC vẫn khẳng định Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan tiến hành tố tụng hành chính, nhằm đảm bảo hiệu quả và tính minh bạch trong quá trình xét xử.
Tố tụng là quá trình bao gồm bốn giai đoạn: điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án Mỗi giai đoạn đều có cơ quan chủ trì, được gọi là cơ quan tiến hành tố tụng Trong giai đoạn điều tra hình sự, cơ quan điều tra là cơ quan tiến hành tố tụng Sau khi có kết luận điều tra, hồ sơ sẽ được chuyển sang Viện kiểm sát, nơi có quyền quyết định truy tố, không truy tố hoặc đình chỉ vụ án Khi hồ sơ đến Tòa án, cơ quan này sẽ thực hiện quyền xét xử, trở thành cơ quan tiến hành tố tụng trong giai đoạn này.
Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được quy định tại Hiến pháp năm 2013 (Khoản 5, Điều 163), khẳng định rằng tranh tụng là quy trình chính và bắt buộc trong hoạt động tố tụng Tòa án không thể tự mình tiến hành tố tụng mà cần có sự tham gia của các bên liên quan Trong vụ án hành chính, tranh tụng diễn ra giữa người khởi kiện (công dân, người lao động) và người bị kiện (cơ quan, cá nhân có thẩm quyền) Để đảm bảo nguyên tắc này, quá trình tố tụng hành chính cần có sự tham gia của các cá nhân, tổ chức, nhân chứng, luật sư, bên cạnh các thành viên của Tòa án và Viện kiểm sát Quyền phát biểu của các đối tượng tham gia cũng cần được đề cao nhằm bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong phiên tòa.
1.3.2 Yếu tố tổ chức, bộ máy
Luật Tổ chức Viện KSND (sửa đổi năm 2014) cung cấp cơ sở pháp lý cho hoạt động của ngành Kiểm sát nhân dân, giải quyết nhiều khó khăn trong thực tiễn Luật này nhấn mạnh sự cần thiết phải tổ chức Viện kiểm sát (VKS) một cách khoa học, gọn nhẹ và hiệu quả Đồng thời, nó cũng yêu cầu sự kết hợp hài hòa giữa tính độc lập trong hoạt động của mỗi cấp VKS và Kiểm sát viên với sự chỉ đạo của Viện trưởng, cũng như sự lãnh đạo thống nhất từ Viện trưởng Viện KSND tối cao.
Luật đã làm rõ nội dung và mối quan hệ giữa nguyên tắc thực hành quyền công tố và nguyên tắc tranh tụng trong xét xử, nhằm tạo cơ sở cho việc quy định nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền và trách nhiệm của Kiểm sát viên cũng như Viện trưởng Viện KSND Điều này giúp đảm bảo sự chỉ đạo của Viện trưởng đối với Kiểm sát viên trong quá trình thực thi nhiệm vụ, đồng thời tuân thủ pháp luật.
Luật TTHC và Luật tổ chức VKSND năm 2014 yêu cầu đổi mới bộ máy tổ chức và cán bộ trong công tác kiểm sát vụ án hành chính Các đơn vị như Viện KSND cấp huyện thực hiện đồng thời chức năng kiểm sát trong tố tụng dân sự và hành chính Trong lĩnh vực kiểm sát thi hành án hành chính, VKSND không có quyền kiểm sát trực tiếp hoặc kháng nghị, mà chỉ có quyền kiến nghị đối với hai nhóm đối tượng: cơ quan, tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ thi hành án và cơ quan cấp trên của họ Khi kiểm sát thi hành án dân sự, VKSND thực hiện theo điều 28 Luật tổ chức VKSND năm 2014, trong khi kiểm sát thi hành án hành chính theo điều 315 Luật TTHC năm 2015 Do đó, VKSND các cấp cần chú ý đến sự khác biệt này, vì hiện tại chưa có sự tách biệt rõ ràng giữa kiểm sát thi hành án dân sự và hành chính, yêu cầu thực hiện đúng phạm vi nhiệm vụ quyền hạn của mình.
1.3.3 Yếu tố cán bộ, công chức
Việc xây dựng đội ngũ cán bộ công chức (CBCC) đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế gặp nhiều khó khăn Để công tác CBCC trở thành khâu đột phá trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, cần chú trọng vào các quy định của Luật TTHC và Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014.
VKSNDTC đang tiến hành đổi mới bộ máy tổ chức và cán bộ trong công tác kiểm sát án hành chính Đề án vị trí, việc làm được xây dựng nhằm xác định số lượng và tiêu chuẩn chuyên môn cho từng vị trí trong ngành, làm cơ sở cho công tác biên chế, tuyển dụng, đào tạo và đánh giá công chức Mục tiêu là thu hút những người có trình độ, kiến thức và phẩm chất đạo đức tốt vào ngành kiểm sát Các chương trình đào tạo và bồi dưỡng cán bộ công chức được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, đáp ứng yêu cầu phát triển ngành kiểm sát nhân dân Quy hoạch và lập kế hoạch được thực hiện để đảm bảo 100% cán bộ chủ chốt có trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở lên và 100% cán bộ, công chức có trình độ đại học với chuyên môn nghiệp vụ sâu về kiểm sát hoạt động tư pháp.
Yếu tố pháp lý đã quy định rõ tiêu chuẩn chức danh cán bộ thực hiện nhiệm vụ kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính Việc tuyển chọn và bổ nhiệm chức danh cho cán bộ, kiểm sát viên, và điều tra viên cần tuân thủ đúng quy định của pháp luật để đạt được yêu cầu mà pháp luật đề ra Cán bộ công chức là yếu tố cốt lõi quan trọng nhất trong việc thực thi quyền năng của pháp luật.
1.3.4 Yếu tố cơ sở, vật chất và nguồn lực tài chính
Viện kiểm sát có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, quyền con người, quyền công dân, chế độ XHCN, lợi ích của nhà nước và quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân Vai trò này góp phần đảm bảo pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất, bên cạnh các quy định về biên chế và nghạch KSV, Điều tra viên theo Luật tổ chức VKSND.
Năm 2014 đã quy định chi tiết về chế độ tiền lương, phụ cấp và trang phục ngành, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác của ngành kiểm sát, đặc biệt là Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Lắk Sự an tâm và tâm huyết của cán bộ trong công việc đã tạo nên sự đoàn kết trong việc xây dựng ngành Trong cơ chế thị trường, việc áp dụng các chế tài khen thưởng và kỷ luật cần gắn liền với trách nhiệm kinh tế, đây là biện pháp quan trọng cần thực hiện Về mặt tâm lý xã hội, một nền hành chính tiên tiến nên tập trung vào các biện pháp khen thưởng, cả vật chất lẫn tinh thần, để khuyến khích nhân viên, thay vì chỉ dựa vào chế tài tiêu cực.
Trong bối cảnh kinh tế khủng hoảng, biện pháp chế tài tiêu cực không đủ để thu phục lòng dân, vì vậy cần có sự thay đổi Một chế độ không có thưởng phạt phản ánh tình trạng xã hội không tốt và cần được cải thiện Chúng ta đang xây dựng một Nhà nước vì dân, và nền hành chính quốc gia chỉ phát triển khi Nhà nước thực sự cần đến nó Nhân dân sẽ ủng hộ chính quyền khi lợi ích của họ được đảm bảo trong mọi hoạt động.
Chương 1 của Luận văn đề cập một cách khái quát và có hệ thống các vấn đề sau:
1 Với xu thế phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu của các quan hệ xã hội ở từng quốc gia cũng như trên thế giới, quan niệm về chức năng của nhà nước, hoạt động của cơ quan nhà nước hay các bộ phận hợp thành của hệ thống chính trị cũng có nhiều thay đổi Một hoạt động bất kỳ đều cùng một lúc vừa mang tính chất đối nội vừa mang tính chất đối ngoại Để các hoạt động trong một quốc gia có hiệu quả cao, yêu cầu đầu tiên là nó phải được đặt dưới sự kiểm tra, giám sát của một cơ quan nào đó Hoạt động tư pháp cũng không nằm ngoài quy luật nói trên