Đồ án tốt nghiệp: Khảo sát điều kiện trồng nấm Hoàng Kim (Pleurotus citrinopileatus) trên giá thể vỏ mía được thực hiện với mục tiêu nhằm chuyển hóa vỏ mía thành cơ chất dinh dưỡng để trồng nấm hoàng kim; xac định các thông số thích hợp, cần thiết để trồng nấm hoàng kim trên vỏ mía. Mời các bạn cùng tham khảo.
Lý do ch ọn đề tài
Nghề trồng nấm tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là các loại nấm bào ngư và linh chi, do nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng tăng Việc phát triển các loại nấm mới có giá trị như nấm hoàng kim (Pleurotus citrinopileatus) trở nên cần thiết Hiện nay, nấm hoàng kim chưa phổ biến trên thị trường và còn hiếm, vì vậy việc nhân rộng mô hình nuôi trồng loại nấm này hứa hẹn mang lại hiệu quả kinh tế lớn cho nông dân.
Việc tìm kiếm nguồn nguyên liệu mới cho giá thể trồng nấm là rất quan trọng Vỏ mía, với hàm lượng lignin và cellulose cao, có thể cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của nấm Tại Tp Hồ Chí Minh, lượng nước mía tiêu thụ hàng ngày rất lớn, dẫn đến việc thải ra một khối lượng vỏ mía đáng kể.
Việc sử dụng vỏ mía làm giá thể để trồng nấm Hoàng Kim (Pleurotus citrinopileatus) không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp giảm thiểu rác thải môi trường Điều này lý giải cho việc nghiên cứu đề tài: “Khảo sát điều kiện trồng nấm Hoàng Kim trên giá thể vỏ mía”.
M ục đích nghiên cứu
Chuyển hóa vỏ mía thành cơ chất dinh dưỡng để trồng nấm hoàng kim
Xác định các thông số thích hợp, cần thiết để trồng nấm hoàng kim trên vỏ mía.
Nhi ệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu tổng quan tài liệu liên quan đến đề tài
Phân lập và nhân giống nấm hoàng kim
Khảo sát một số đặc điểm của nấm hoàng kim trên các môi trường
Khảo sát điều kiện xử lý vỏ mía để làm nguyên liệu trồng nấm hoàng kim
Khảo sát một số điều kiện để trồng nấm hoàng kim trên nguyên liệu vỏ mía
Bước đầu xây dựng quy trình nuôi trồng nấm hoàng kim trên vỏ mía.
VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
V ật liệu và thiết bị
Nấm hoàng kim cung cấp từ công ty Mộc Mạc Tình Yêu Nấm ( Địa chỉ 470B quốc lộ 13, Hiệp Bình Phước, Q.Thủ Đức, Tp.HCM)
Vỏ mía thu gom từ tiệm Nước mía Nhật Huy đường Tô Hiến Thành, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh
2.1.1.2 Hóa chất a Hóa chất phân tích và xử lý nguyên liệu
Trong bảng 2.1, chúng tôi trình bày các hóa chất được sử dụng trong quá trình thực hiện đề tài, bao gồm những hóa chất cần thiết cho việc phân tích và xử lý nguyên liệu.
STT Tên hóa chất Xuất xứ Mục đích sử dụng
1 Axit sulfuric (H 2 SO 4) Trung Quốc Thủy phân
2 Nước cất Từ máy cất nước 2 lần Pha môi trường PGA
3 Xanh methylene Ấn Độ Nhuộm tơ nấm
4 Glucose Trung Quốc Pha môi trường PGA
5 Agar Ấn Độ Pha môi trường PGA
6 Ethanol Việt Nam Đốt đèn cồn
7 KH 2 PO 4 Trung Quốc Bổ sung dinh dưỡng
8 MgSO 4 Trung Quốc Bổ sung dinh dưỡng
9 (NH 4 ) 2 SO 4 Trung Quốc Bổ sung dinh dưỡng
10 (NH 4 ) 2 HPO 4 Trung Quốc Bổ sung dinh dưỡng
11 Glycerin Ấn Độ Pha lactophenol
12 Acid lactic Trung Quốc Pha lactophenol
Bảng 2 1 Các loại hóa chất sử dụng b Môi trường vi sinh
Môi trường PGA (môi trường phân lập và nhân giống cấp 1): 200g khoai tây, 20 glucose, 20 agar, 1 lít nước cất
Môi trường hạt thóc (môi trường nhân giống cấp 2): 500g thóc, 50g cám gạo, 25g cám bắp
Môi trường nuôi trồng ra quả thể: vỏ mía, cám bắp, cám gạo, vôi bột, KH2PO 4, MgSO 4 , (NH 4 ) 2 SO 4 , (NH 4 ) 2 HPO 4
2.1.2 Thi ết bị và dụng cụ thí nghiệm
Nồi hấp khử trùng (hãng ALP – Nhật Bản)
Hệ thống lọc chân không
Lò nung (hãng Naberthem – Đức)
Kính hiển vi, lam, lamel
Máy quang phổ kết hợp đo độ hòa tan tự động (Automatic UV-VIS, hãng JASCO – Nhật Bản.)
Hệ thống sắc ký lỏng HPLC
2.1.2.2 Dụng cụ thí nghiệm Ống nghiệm Pipet các loại Bông không thấm
Chai thủy tinh Đĩa petri Bình tam giác Dao mổ, kẹp Lam, lamel
Cốc crucible Cuvet thạch anh Bao PE chịu nhiệt Nút cỗ
Kệ trồng nấm Bình xịt tưới nấm
Phương pháp nghiên cứu
Quá trình thí nghiệm được thể hiện ở sơ đồ 2.1
Sơ đồ 2 1 Sơ đồ bố trí thí nghiệm 2.2.1 Thí nghi ệm 1: Khảo sát đặc điểm của nấm hoàng kim trên môi trường th ạch (giống cấp 1)
Pha môi trường phân lập nấm hoàng kim Làm môi trường thạch nghiêng trong ống nghiệm và thạch đĩa trên đĩa petri
Phân lập nấm trên đĩa petri, sử dụng 4 đĩa Thạch nghiêng dùng giữ giống, sử dụng 3 ống thạch nghiêng
Nhân giống cấp1,cấp 2 Đo tốc độ lan tơ, quan sát tơ nấm Đo tốc độ lan tơ, quan sát tơ nấm
Khảo sát các thành phần hóa h Đo tốc độ lan tơ, quan sát tơ
Cấy chuyền 3 lần để làm thuần khiết giống
2.2.1.2 Phương pháp thực hiện a Phương pháp pha môi trường phân lập
Môi trường PGA (Potato Dextrose Agar) là lựa chọn lý tưởng để phân lập nấm hoàng kim, đồng thời cũng được sử dụng để cấy chuyền và bảo tồn giống nấm này.
Thành phần môi trường PGA gồm : 200g khoai tây 20 g đường glucose, 20g agar và 1 lít nước cất
Gọt vỏ và rửa sạch khoai tây, sau đó cắt nhỏ Đun khoai tây với 600 mL nước cất cho đến khi mềm Lọc qua giấy lọc để thu được dịch chiết khoai tây.
Để chuẩn bị môi trường nuôi cấy, bổ sung 20g glucose và 20g agar vào dịch chiết khoai tây, khuấy đều và thêm nước cất cho đến khi đạt 1 lít Đun sôi hỗn hợp trong 3-5 phút rồi tắt bếp Phân chia môi trường vào các ống nghiệm (khoảng 1/3 ống) và chai thủy tinh Cuối cùng, làm nút bông, gói đĩa petri và hấp khử trùng ở 121°C trong 10 phút.
Lấy ống nghiệm ra, để nghiêng sao cho môi trường không chạm vào nút bông, khi nguội tạo thành môi trường thạch nghiêng
Để đảm bảo quy trình cấy nấm hoàng kim hiệu quả, cần để bình thủy tinh nguội đến nhiệt độ an toàn cho da tay trước khi tiến hành Đổ 15ml môi trường vào mỗi đĩa petri trong tủ cấy vô trùng, tránh đổ môi trường khi còn quá nóng để tránh hiện tượng hơi nước ngưng tụ trên nắp, gây ướt mặt thạch hoặc chảy ra ngoài Đồng thời, không nên đổ môi trường khi đã nguội vì điều này có thể dẫn đến tình trạng đông vón trong quá trình đổ.
Mọi thao tác phải được thực hiện trong tủ cấy vô trùng
- Sát trùng bề mặt quả thể nấm bằng cồn 70 o Rửa lại bằng nước vô trùng
Dùng dao gọt một lớp mỏng từ mô nấm để loại bỏ lớp bẩn bên ngoài mà không quay lại, nhằm tránh nhiễm trùng Sau đó, dùng kẹp để đưa mẫu vào chai môi trường và thạch đĩa, ủ ở nhiệt độ phòng với ánh sáng khuếch tán nhẹ Theo dõi sự phát triển sau 2 ngày, loại bỏ các mẫu bị nhiễm khuẩn và nấm mốc Tiếp tục ủ trong 5 ngày và cấy chuyển sang ống thạch nghiêng và thạch đĩa mới Sau 3 lần cấy chuyển, thu được giống nấm thuần khiết làm giống cấp 1.
Giữ giống cấp 1 bằng cách bảo quản lạnh ở nhiệt độ 4 o C
2.2.1.3 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi Đo tốc độ lan tơ trên môi trường thạch đĩa, ghi nhận kết quả mỗi ngày kể từ khi sợi nấm bắt đầu bám vào bề mặt môi trường
Quan sát tơ nấm dưới kính hiển vi bằng cách làm tiêu bản không nhuộm màu và tiêu bản nhuộm màu
2.2.2 Thí nghi ệm 2: Khảo sát đặc điểm của nấm hoàng kim trên môi trường h ạt thóc (giống cấp 2)
Làm môi trường hạt trong chai thủy tinh Số lượng chai thủy tinh sử dụng là 15 chai
Cấy chuyền giống từ môi trường thạch sang môi trường hạt
Môi trường hạt thóc có bổ sung dinh dưỡng là môi trường được chọn để nhân giống cấp 2 đối với nấm hoàng kim
Công thức môi trường hạt:
- Cám bắp: 5% a Quá trình chuẩn bị môi trường hạt
Để chuẩn bị thóc, trước tiên cần cân khối lượng thóc và cho vào thau nhựa Tiếp theo, rửa thóc nhiều lần bằng nước sạch để loại bỏ bụi, đất và các hạt thóc lép Cuối cùng, ngâm thóc trong nước sạch từ 12 đến 16 giờ.
Sau khi ngâm, thóc cần được đãi và rửa sạch để loại bỏ mùi chua Tiếp theo, nấu thóc cho đến khi vỏ trấu mở khoảng 1/3 Sau đó, vớt thóc ra và để ráo, đảm bảo độ ẩm còn lại khoảng 70-75% Lưu ý, trong quá trình luộc thóc, cần thường xuyên khuấy trộn để đảm bảo các hạt thóc nở đều.
Bổ sung cám gạo và cám bắp vào thóc, sau đó trộn đều để đảm bảo dinh dưỡng bám vào vỏ hạt Kiểm tra độ ẩm đạt 65-70% trước khi phân phối thóc vào các chai thủy tinh Tiến hành làm nút bông và bọc kín vùng nút bằng giấy báo để ngăn ngừa hút ẩm trong quá trình hấp khử trùng Khử trùng môi trường nhân giống nấm cấp 2 ở áp suất 1 atm, nhiệt độ 130°C trong 20 phút, sau đó để nguội trong 24 giờ trước khi cấy giống cấp 2.
Mọi thao tác thực hiện trong tủ cấy vô trùng
- Đốt đèn cồn để đèn cồn, khử trùng lại dụng cụ cấy
Mở nút bông của ống nghiệm cấp 1 và chai môi trường cấp 2 bằng kẽ tay út và áp út Hơ miệng ống nghiệm và túi môi trường trên ngọn lửa đèn cồn, chỉ mở nút bông quanh ngọn lửa và giữ ở tư thế nằm ngang, quay miệng về hướng ngọn lửa.
Sử dụng que cấy để chuyển một phần giống từ ống giống cấp 1 sang lọ môi trường cấp 2 Để tơ dễ phát triển trên môi trường mới, hãy lật úp miếng thạch.
- Đậy nút bông lại Nuôi ủ tơ ở nhiệt độ phòng
2.2.2.3 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi Đo tốc độ lan tơ kể từ khi tơ nấm bung ra và bám vào môi trường cho đến khi ăn trắng toàn bộ chai.
Quan sát tơ nấm dưới kính hiển vi 40X bằng cách làm tiêu bản không nhuộm màu và tiêu bản nhuộm màu
2.2.3 Thí nghi ệm 3: Khảo sát ảnh hưởng của thời gian ngâm nước vôi đến tốc độ lan tơ nấm hoàng kim
Vỏ mía thu gom về được phơi khô sau đó được xử lý với nước vôi (Ca(OH) 2 )1% (100g vôi bột (CaCO3)/ 10L nước)
Thí nghiệm gồm 4 nghiệm thức mỗi nghiệm thức 10 bịch, tổng số bịch phôi là
Ngâm vỏ mía trong nước vôi 1% ở những khoảng thời gian 15 phút, 24 giờ, 48 giờ, 72 giờ được bố trí như các nghiệm thức sau:
NT1: Ngâm nước vôi 1% trong 15 phút
NT2: Ngâm nước vôi 1% trong 24 giờ
NT3: Ngâm nước vôi 1% trong 48 giờ
NT4: Ngâm nước vôi 1% trong 72 giờ
2.2.3.2 Phương pháp thực hiện a Xử lý nguyên liệu
Nguyên liệu thu gom (hình 2.1.a) và vỏ mía sau khi phơi khô (hình 2.1.b) sẽ được chặt nhỏ, đồng thời loại bỏ những phần than mía không cần thiết để đảm bảo chất lượng nguyên liệu.
Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành phân tích thành phần hóa học của vỏ mía bằng cách trích mẫu và xử lý với dung dịch nước vôi 1% Quá trình ngâm được thực hiện trong các khoảng thời gian khác nhau: 15 phút, 24 giờ, 48 giờ và 72 giờ Đối tượng nghiên cứu bao gồm vỏ mía tươi và vỏ mía khô, như thể hiện trong hình 2.3.
Hình 2 1 Nguyên liệu vỏ mía
Hình 2 3 Ngâm vỏ mía bằng nước vôi
Nước đưa vào xử lý phải là nước sạch Lượng nước vôi ngâm phải đủ để ngập bề mặt nguyên liệu
Sau khi xử lý với nước vôi, nguyên liệu được vớt ra, chất thành đống và phủ nilon để ủ trong 1 tuần Trong thời gian ủ, cần đảo đống mỗi 3 ngày một lần để đảm bảo quá trình lên men diễn ra đều.
Hình 2 5.Đảo đống ủ b Phối trộn dinh dưỡng và vào bịch phôi
Phương pháp thu nhận kết quả
Tốc độ lan tơ nấm được đo 3 lần bằng thước, đơn vị cm Lấy giá trị trung bình Quan sát hình thái bên ngoài và mô tả.
X ử lý số liệu
Tất cả số liệu thực nghiệm được đo 3 lần, lấy giá trị trung bình Số liệu được xử lí bằng phần mềm Microsoft Excel 2010.