Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Ở các nước phát triển phương Tây, bảo vệ môi trường và giáo dục môi trường đã được triển khai hiệu quả trong hệ thống trường phổ thông, được coi là một nội dung giáo dục quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Nếp sống văn hóa và ý thức bảo vệ môi trường (BVMT) ngày càng trở thành phần quan trọng trong nhân cách của người dân, đặc biệt là giới trẻ Một môi trường xanh, sạch, đẹp chính là kết quả của giáo dục môi trường (GDMT) lâu dài Tại Anh, GDMT đã được công nhận là một môn học trong chương trình giáo dục phổ thông trong vài thập kỷ qua, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai.
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Trong giáo dục và giáo dục môi trường, việc tích hợp kiến thức về môi trường và bảo vệ môi trường đã trở thành một môn học quan trọng Tại Ba Lan, học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 được dạy về môi trường thông qua các môn học như Địa lý, Sinh học, Văn học và Mỹ thuật, với những bài học riêng biệt như "Con người và môi trường" và "Con người và sinh quyển" Tại Hoa Kỳ, Liên đoàn Quốc gia Bảo vệ cuộc sống hoang dã (NWF) đã triển khai 33 bài học về môi trường cho các trường tiểu học, giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn Ở Pháp, chương trình hành động giáo dục về môi trường đã được đưa vào giảng dạy tại các trường tiểu học và trung học, nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục môi trường trong hệ thống giáo dục.
Nhìn chung đó là các đơn vị, các chương trình đào tạo khá hoàn chỉnh, trọn vẹn, đơn lẻ, tự hoàn thiện và có thể lắp ghép phát triển
Vấn đề giáo dục môi trường (GDMT) ở Việt Nam chính thức được đặt ra từ năm 1979-1980, nhưng chỉ được đưa vào chương trình sách giáo khoa từ năm 1996 Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện nhằm xem xét thực trạng GDMT tại các trường phổ thông, đồng thời đề xuất các giải pháp tạm thời và lâu dài cho bảo vệ môi trường (BVMT) và GDMT, đặc biệt là cho học sinh Những tác giả tiêu biểu trong lĩnh vực này bao gồm Hoàng Đức Nhuận, Nguyễn Dược, Trịnh Thị Bích Ngọc, Phạm Đình Thái, và Đặng Vũ Hoạt.
Các tác giả đã đóng góp quan trọng trong việc xây dựng nền tảng cho giáo dục môi trường (GDMT) tại các trường phổ thông, đặc biệt là trường tiểu học ở Việt Nam Họ đã nghiên cứu thực trạng GDMT, hệ thống lý luận về môi trường và tìm kiếm các mô hình GDMT phù hợp để áp dụng trong nhà trường Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các mô hình và thiết kế nội dung giáo dục môi trường hiệu quả để triển khai rộng rãi.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế hiện nay, việc tiếp nhận có chọn lọc các tinh hoa giáo dục đang thu hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu Một trong những vấn đề được quan tâm là thiết kế và nội dung học tập nhằm khuyến khích hoạt động độc lập của học sinh.
Từ năm 1970, Việt Nam đã tiến hành các nghiên cứu ban đầu về mô hình đào tạo theo môdun, dựa trên tài liệu từ tổ chức Liên hợp quốc và các quốc gia như Australia, Mỹ, Nga, và Hà Lan.
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Thực tiễn đào tạo theo môdun ở các nước trên thế giới và bước đầu ở Việt Nam cho thấy tính ƣu việt và triển vọng của nó
Thuật ngữ "môdun" (Module) thường được hiểu là đơn vị tiêu chuẩn trong kỹ thuật hoặc một "nốt chức năng" trong cơ cấu Khái niệm này đã được áp dụng vào giáo dục, khai thác các đặc tính của nó Từ năm 1995, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã triển khai dự án "Giáo dục Môi trường trong trường phổ thông" với sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, nhằm đưa giáo dục môi trường vào trường học một cách hiệu quả Giai đoạn I của dự án diễn ra từ 1996 đến 1998, được tài trợ bởi chương trình của Liên hợp quốc (UNDP), và giai đoạn II từ 1999 đến 2004, được tài trợ bởi cơ quan hỗ trợ và phát triển Vương quốc Đan Mạch (DANIDA) thông qua UNDP.
Bộ GDĐT đã triển khai dự án "thiết kế mẫu một số môdun GDMT cho học sinh Phổ thông" nhằm nhân rộng và áp dụng tại các trường phổ thông, với mục tiêu nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường cho học sinh.
Mục đích nghiên cứu
- Nhằm nâng cao hiệu quả GDMT cho học sinh tiểu học qua môn TNXH
Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Vấn đề GDMT cho học sinh tiểu học thông qua môn TNXH
- Đối tƣợng nghiên cứu:Việc thiết kế các môdun GDMT thông qua môn TN-XH ở Tiểu học
Giả thuyết khoa học
Để nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường (GDMT) cho học sinh tiểu học, cần thiết kế các mô-đun trong môn Tự nhiên - Xã hội (TN - XH) đảm bảo yêu cầu về kỹ thuật và sư phạm.
Nhiệm vụ nghiên cứu
1- Tìm hiểu cơ sở lý luận - thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
2- Thiết kế các môđul GDMT cho học sinh thông qua môn TN - XH 3- Đánh giá hiệu quả GDMT của các mẫu môđul thiết kế qua thực nghiệm sƣ phạm
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Phương pháp nghiên cứu
1- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết : Đọc, nghiên cứu, tổng kết các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu
2- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát sư phạm : - Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp Ankét : - Phương pháp thống kê toán học
8- Đóng góp của luận văn
Luận văn đã làm sáng tỏ những vấn đề sau :
Hệ thống hoá kiến thức lý thuyết giáo dục môi trường tự nhiên (GDMT) cho học sinh tiểu học theo một cấu trúc riêng là cần thiết để nghiên cứu và thiết kế các môđun GDMT hiệu quả cho đối tượng học sinh này Việc tổ chức kiến thức một cách khoa học sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển tư duy cho học sinh.
- Điều tra, khảo sát làm sáng tỏ thực trạng GDMT ở nhà trường Tiểu học, nguyên nhân của thực trạng đó
- Thiết kế một số mẫu môđun GDMT cho học sinh tiểu học thông qua môn TNXH đảm bảo các yêu cầu về kỹ thuật và sƣ phạm
- Đề xuất các điều kiện nhằm đảm bảo cho hoạt động GDMT trong nhà trường tiểu học đạt hiệu quả cao
Một trong những thách thức trong thực tiễn giáo dục hiện nay là tìm ra những biện pháp cụ thể nhằm giải quyết vấn đề giáo dục môi trường (GDMT) và nâng cao giáo dục nhân cách.
II- Phần nội dung chính
Chương 1 : Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
Chương 2 : Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Chương 3 : Thiết kế mẫu một số môđul GDMT cho học sinh tiểu học qua môn TNXH
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Phần B - Nội dung nghiên cứu
CHƯƠNG I - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Trong vài thập kỷ qua, triết lý dạy học lấy người học làm trung tâm đã phát triển mạnh mẽ nhờ vào các khuynh hướng dân chủ nhân văn và thực dụng chủ nghĩa Lý thuyết dạy học cá nhân hóa ngày càng được coi trọng, với người học là nguồn cảm hứng cho chương trình đào tạo Chương trình này cần mang lại cho người học cảm giác học tập thú vị, tự chọn và thành công mà không gặp rủi ro, đồng thời phù hợp với hoàn cảnh riêng của họ Từ năm 1982, nghiên cứu về các môdun và tính hiệu quả của chúng đã đạt được nhiều thành công Ở Việt Nam, từ năm 1970, đã có những nghiên cứu ban đầu về đào tạo theo môdun dựa trên tài liệu của các tổ chức quốc tế như Australia, Mỹ, Nga và Hà Lan.
Thực tiễn đào tạo theo môđul trên thế giới và tại Việt Nam cho thấy mô hình này có nhiều ưu điểm và triển vọng Việc thiết kế và triển khai các môđul trong giảng dạy, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục môi trường (GDMT), cần có sự thống nhất về quan điểm và quy trình thực hiện để đạt được hiệu quả cao nhất.
Môđun đào tạo, hay còn gọi là môdule, là một thuật ngữ phổ biến trong lĩnh vực kỹ thuật, được hiểu như một đơn vị tiêu chuẩn hoặc một "nốt chức năng" trong một cơ cấu Khái niệm này đã được chuyển giao sang lĩnh vực giáo dục, nơi nó được khai thác để phát huy các tính chất đặc trưng của môđun, nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Tuỳ thuộc mục đích và cách tiếp nhận, các nhà nghiên cứu đã có quan niệm và định nghĩa khá phong phú về môdun dạy học
- David Warwich trong cuốn "Chương trình Môdun " quan niệm :
Mô-đun là một đơn vị độc lập, hoàn thiện và có thể kết hợp với các đơn vị khác để đạt được mục tiêu của một nhiệm vụ lớn hơn hoặc lâu dài hơn.
Môđun (module) là một đơn vị giảng dạy trong chương trình giáo dục, cho phép người học kết hợp với các môn học khác để cá thể hóa hình thức đào tạo của mình.
Trong "Từ điển Bách khoa quốc tế về giáo dục" của nhóm G7 phát hành năm 1985, môdun dạy học được định nghĩa là đơn vị hướng dẫn học tập độc lập, tập trung vào các mục tiêu rõ ràng Nội dung môdun bao gồm tài liệu và hướng dẫn cần thiết để đạt được các mục tiêu này, với các thành phần chính như: mục đích rõ ràng, các chỉ tiêu tiên quyết, nội dung hướng dẫn, kiểm tra chẩn đoán khóa học, những người thực hiện môdun, kiểm tra đánh giá sau khóa học và đánh giá môdun.
Môdun dạy học, theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, là một đơn vị chương trình tương đối độc lập, được cấu trúc đặc biệt để phục vụ cho việc dạy học Nó bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và hệ thống công cụ đánh giá kết quả học tập, tất cả gắn bó chặt chẽ thành một chỉnh thể Đặc điểm nổi bật của môdun là tính trọn vẹn, đơn lẻ, tự hoàn thiện và khả năng lắp ghép, phát triển Môdun không chỉ chứa đựng nội dung đào tạo mà còn có mối quan hệ chặt chẽ với các yếu tố khác trong quá trình đào tạo.
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Bài viết cần có tính trọn vẹn ở mọi phương diện, bao gồm nội dung và cấu trúc rõ ràng theo chủ đề hoặc nhiệm vụ Ngoài ra, cần chú ý đến các yếu tố liên quan để thực hiện nội dung và nâng cao năng lực thực hành theo nhiệm vụ đã xác định.
Môdun đào tạo theo nhịp độ người học, hay còn gọi là tính cá nhân hoá, cho phép xây dựng chương trình đào tạo linh hoạt, phù hợp với từng lớp, nhóm hoặc cá nhân Người học có thể dựa trên năng lực hiện tại để tiếp thu các môdun đào tạo với nhịp độ và thời lượng khác nhau, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.
Đánh giá liên tục trong quá trình thực hiện môdun đào tạo bao gồm bốn loại trắc nghiệm: Test vào, Test trước, Test trung gian và Test kết thúc.
Tính hợp trong cấu trúc nội dung của Môdun đào tạo giữa lý thuyết và thực hành là yếu tố quan trọng giúp Môdun trở nên hoàn chỉnh và hiệu quả Sự kết hợp này không chỉ nâng cao chất lượng đào tạo mà còn đảm bảo rằng các yếu tố trong quá trình học tập được liên kết chặt chẽ, tạo nên một trải nghiệm học tập toàn diện cho người học.
Lắp ghép các môdun đào tạo giúp tạo ra tổ hợp phù hợp với nhu cầu của người học Mỗi môdun đào tạo bao gồm nhiều thành phần, từ mục tiêu, nội dung đến phương pháp thực hiện trong quá trình giảng dạy.
Có thể tóm tắt bằng sơ đồ sau: uk
HỆ VÀO THÂN HỆ RA
TEST VÀO HOẶC TEST CUỐI
Các khuyến cáo và hướng dẫn Nguyên đơn học tập 1
Thiết kế môdun GDMT cho học sinh tiểu họcthông qua môn Tự nhiên-Xã hội - -
Môđun GDMT là một đơn vị độc lập, có nhiệm vụ thiết kế chi tiết các hoạt động giáo dục môi trường, nhằm tận dụng kiến thức từ sách giáo khoa để đạt được mục tiêu giáo dục môi trường hiệu quả.
- Một môdun gồm có 4 đặc trƣng cơ bản sau
1- Nêu rõ mục tiêu giáo dục, khai thác từ khái niệm nào ?
2- Nêu lên khái niệm có sẵn trong SGK ( với tình huống cụ thể có liên quan)
3- Nêu rõ từng việc làm của thầy và của trò sao cho dễ kiểm tra và đánh giá (liên hệ ngƣợc)
4- Có tính mềm dẻo, thích ứng với nhiều tình huống khác nhau nhƣng đều đạt mục tiêu giáo dục
2- Mục đích, nội dung, phương pháp GDMT cho học sinh tiểu học