Cơ sở lý luận và thực tiễn
Cơ sở lý luận
2.1.1 Một số khái niệm liên quan
2.1.1.1 Khái niệm về ngân hàng thương mại
Khi nền sản xuất hàng hóa phát triển, lưu thông hàng hóa và tiền tệ cũng mở rộng, đã xuất hiện những người nắm giữ tiền tạm thời và những người cần vốn để kinh doanh Vào nửa cuối thế kỷ 16 ở Châu Âu, một số ngân hàng đầu tiên ra đời từ các tổ chức cho vay nặng lãi, với chức năng chủ yếu là nhận giữ hộ tiền và cho vay.
Sự phát triển không ngừng của nền kinh tế đã dẫn đến việc củng cố và hoàn thiện hoạt động của ngân hàng thương mại (NHTM), chuyển hướng sang mô hình đa năng NHTM ngày càng giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với nhiều quan niệm khác nhau về bản chất và mục đích hoạt động của nó trên thị trường tài chính Để định nghĩa NHTM, người ta thường xem xét tính chất, mục đích và đối tượng hoạt động, dẫn đến những khái niệm khác nhau về NHTM ở mỗi quốc gia.
Theo luật Ngân hàng Đan Mạch năm 1930, các nhà băng thiết yếu thực hiện nhiều nghiệp vụ quan trọng như nhận tiền gửi, buôn bán vàng bạc, hoạt động thương mại, giao dịch các giá trị đĩa ốc, cung cấp phương tiện tín dụng và hối phiếu, thực hiện chuyển ngân và cung cấp dịch vụ bảo hiểm.
Theo định nghĩa trong luật Ngân hàng Pháp năm 1941, ngân hàng thương mại (NHTM) được xem là những tổ chức chuyên nghiệp, thường xuyên nhận tiền gửi từ công chúng dưới nhiều hình thức khác nhau Số tiền này sau đó được sử dụng cho các hoạt động như chiết khấu, tín dụng và cung cấp dịch vụ tài chính.
Ngân hàng Thương mại được định nghĩa bởi các nhà Kính tế học là một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ và tín dụng Với góc nhìn về các dịch vụ mà ngân hàng cung cấp, Ngân hàng Thương mại là tổ chức tài chính đa dạng nhất, chuyên cung cấp các dịch vụ như tiết kiệm, thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính vượt trội so với các tổ chức khác trong nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại là tổ chức tín dụng chủ yếu hoạt động trong việc nhận tiền gửi, cho vay và cung cấp dịch vụ ngân hàng nhằm mục tiêu lợi nhuận Đây là một định chế tài chính trung gian quan trọng trong nền kinh tế thị trường, giúp huy động các nguồn vốn nhàn rỗi và tạo ra nguồn tín dụng lớn để thúc đẩy phát triển kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một loại hình doanh nghiệp chuyên hoạt động trong lĩnh vực tài chính tiền tệ, do đó, mọi hoạt động của ngân hàng đều có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế - xã hội.
Luận văn sẽ tập trung vào khái niệm Ngân hàng Thương mại (NHTM) dựa trên các loại hình huy động vốn và các hoạt động chủ yếu của ngân hàng.
Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng Thương mại (NHTM) đều hướng đến mục tiêu tối ưu hóa chi phí, tối đa hóa lợi nhuận và đảm bảo an toàn NHTM thường xuyên thực hiện các hoạt động chính để đạt được những mục tiêu này.
Hoạt động huy động vốn là nghiệp vụ cơ bản và quan trọng nhất ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của ngân hàng, bao gồm nhiều hình thức như tiền gửi, vay mượn và phát hành giấy tờ có giá Trên cơ sở nguồn vốn huy động, ngân hàng cho vay để phục vụ nhu cầu phát triển sản xuất Việc mở rộng nghiệp vụ huy động vốn không chỉ tạo uy tín cho ngân hàng mà còn giúp ngân hàng chủ động trong kinh doanh và mở rộng quan hệ tín dụng, từ đó mang lại lợi nhuận Các ngân hàng thương mại cần căn cứ vào chiến lược và mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước, địa phương để đưa ra các hình thức huy động vốn phù hợp, đáp ứng nhu cầu vốn cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Hoạt động tín dụng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng Các ngân hàng thương mại (NHTM) không ngừng tìm kiếm cơ hội và khách hàng tiềm năng để thực hiện cấp tín dụng, nhằm đạt được lợi nhuận tối ưu.
Hoạt động tín dụng bao gồm các hình thức sau:
Cho vay là hoạt động sinh lợi chủ yếu của các ngân hàng thương mại (NHTM), bao gồm cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng và tài trợ dự án Cho vay thương mại giúp ngân hàng chiết khấu thương phiếu, cho phép người bán vay hoặc cho vay ngắn hạn để mua sắm hàng hóa Mặc dù cho vay tiêu dùng ra đời sau và có nhiều rủi ro hơn, nhưng sự cạnh tranh giữa các ngân hàng và thu nhập tăng lên của người tiêu dùng đã biến nó thành một thị trường tiềm năng Các ngân hàng cũng đang mở rộng hoạt động cho vay từ ngắn hạn sang trung và dài hạn để tài trợ cho các dự án.
Bảo lãnh ngân hàng là một hình thức tín dụng, trong đó tổ chức tín dụng cam kết thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng nếu khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết Khách hàng có trách nhiệm nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng theo thỏa thuận đã ký kết.
Chiết khấu là quá trình mua các công cụ chuyển nhượng hoặc giấy tờ có giá của người thu hưởng trước thời điểm thanh toán, thường áp dụng trong các giao dịch có kỳ hạn hoặc có bảo lưu quyền truy đòi.
Cho thuê tài chính là hoạt động tín dụng trung và dài hạn, cho phép bên thuê sử dụng máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác thông qua hợp đồng cho thuê Bên cho thuê có trách nhiệm mua các tài sản theo yêu cầu của bên thuê và giữ quyền sở hữu Trong suốt thời gian thuê, bên thuê sẽ thanh toán tiền thuê theo thỏa thuận giữa hai bên Công ty cho thuê tài chính được xem là một tổ chức tín dụng phi ngân hàng.
Cơ sở thực tiễn
2.2.1 Kinh nghiệm của một số ngân hàng trên thế giới về huy động tiền gửi tiết kiệm
Sự phát triển của khoa học công nghệ tại các nước công nghiệp phát triển đã tạo ra ảnh hưởng lớn đến ngành ngân hàng, mở ra nhiều sản phẩm huy động vốn đa dạng và tiện ích Điều này giúp ngành ngân hàng vượt qua những hạn chế của hình thức huy động tiền gửi tiết kiệm truyền thống Trong bối cảnh công nghệ thông tin bùng nổ, đây chính là cuộc cách mạng trong ngành ngân hàng Nhiều ngân hàng thương mại trên thế giới đã áp dụng các hình thức huy động vốn đa dạng nhằm tối đa hóa nguồn tiền gửi tiết kiệm, với nhiều kinh nghiệm quý báu từ các ngân hàng nước ngoài.
2.2.1.1 Ngân hàng Hồng Kông Thượng Hải (HSBC)
Tài khoản tiền gửi trực tuyến của ngân hàng Hồng Kông Thượng Hải (HSBC) cho phép khách hàng mở tài khoản dễ dàng qua trang web của ngân hàng Khách hàng được miễn phí mở tài khoản, không yêu cầu số dư duy trì tối thiểu và không có kỳ hạn gửi Tiền trong tài khoản hưởng lãi suất không kỳ hạn cao, được cập nhật và tính trên số dư hàng ngày, thanh toán vào cuối tháng Đặc biệt, khách hàng có thể gửi và chuyển tiền trực tuyến mọi lúc, mọi nơi thông qua internet.
HSBC cung cấp nhiều hình thức tiết kiệm với các loại tiền gửi đa dạng, bao gồm VNĐ, USD, EURO, GBP, AUD, CAD, JPY, SGD và HKD.
2.2.1.2 Ngân hàng Australia and New Zealand (ANZ)
Chứng chỉ tiền gửi của ngân hàng ANZ cung cấp lãi suất hấp dẫn và an toàn, thích hợp cho các khoản đầu tư có kỳ hạn cố định Đây là lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn quản lý tài chính một cách an toàn với mức lãi suất cạnh tranh ANZ phát hành chứng chỉ tiền gửi bằng các loại ngoại tệ như đô la Mỹ, đô la Úc, EURO và bảng Anh, trong khi các ngân hàng Việt Nam chủ yếu phát hành bằng Việt Nam đồng hoặc đô la Mỹ Số dư tối thiểu để mở chứng chỉ là 3000 USD hoặc tương đương, với kỳ hạn từ 01 đến 12 tháng Lưu ý rằng chứng chỉ này không thể rút tiền trước hạn và chỉ có giá trị quy đổi ra tiền mặt sau khi đáo hạn tại ngân hàng phát hành.
Ngân hàng Singapore (DBS) áp dụng một phương pháp độc đáo trong phát triển sản phẩm dịch vụ ngân hàng, với các kế hoạch đa dạng và sản phẩm huy động hiệu quả, thu hút đông đảo khách hàng Những yếu tố này đã góp phần quan trọng vào sự thành công trong kinh doanh của DBS.
-Mở rộng mạng lưới hoạt động tạo điều kiện cho việc huy động vốn hiệu quả.
-Có chiến lược tiếp thị mở rộng kết hợp với tiềm lực tài chính vững mạnh.
- Các điểm giao dịch thuận lợi, gần nơi đông dân cư tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nhanh với các sản phẩm.
Để nâng cao mối quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng, cần nắm bắt nhu cầu, lợi ích và mong muốn của khách hàng nhằm đưa ra những đề xuất phù hợp Cung cấp các dịch vụ thương mại và tài chính bổ trợ sẽ tạo thuận lợi cho hoạt động giao dịch, đồng thời theo sát hành vi của khách hàng.
2.2.2 Kinh nghiệm của một số ngân hàng trong nước về huy động tiền gửi tiết kiệm.
2.2.2.1 Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam – Chi nhánh Hải Dương (Techcombank Hải Dương)
Ngân hàng Techcombank Hải Dương, thành lập vào năm 2007, đã phát triển mạnh mẽ nhờ tiêu chí "Khách hàng là trên hết" Với cam kết này, ngân hàng đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong những năm qua.
Techcombank Hải Dương đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ thông tin, tạo ra hướng đi riêng với các dịch vụ ngân hàng hiện đại và đa ứng dụng Ngân hàng cung cấp giải pháp "Chi nhánh ngân hàng trên bàn làm việc", cho phép khách hàng thực hiện mọi giao dịch qua Internet mà không cần đến quầy giao dịch Ngoài ra, ngân hàng cũng phát triển các sản phẩm thẻ đa tích hợp, đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Nhờ vào các sản phẩm dịch vụ chất lượng, chi nhánh đã thu hút thành công nguồn vốn huy động tiền gửi tiết kiệm từ những nhóm dân cư có trình độ và thu nhập cao trong khu vực.
Techcombank Hải Dương luôn chú trọng lắng nghe ý kiến khách hàng để cải thiện phong cách giao dịch và nâng cao chất lượng phục vụ Ngân hàng thường xuyên đổi mới phương thức giao dịch và mở rộng mạng lưới nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng, từ đó xây dựng mối quan hệ gắn bó hơn giữa khách hàng và ngân hàng.
2.2.2.2 Ngân hàng Công thương Hải Dương (Vietinbank Hải Dương)
Ngân hàng Công thương Hải Dương, với nhiều năm hoạt động tại địa bàn Hải Dương và các điểm giao dịch thuận lợi, đã tận dụng tốt lợi thế của mình Trong những năm qua, ngân hàng này ghi nhận sự tăng trưởng ổn định trong huy động tiền gửi tiết kiệm, trở thành một trong những đơn vị có nguồn vốn lớn trong hệ thống Vietinbank, đáp ứng nhu cầu vốn cho mọi đối tượng khách hàng Đồng thời, các dịch vụ ngân hàng như thanh toán bằng séc, thẻ rút tiền tự động, ủy nhiệm chi và thư tín dụng cũng được cải thiện, mang lại sự chủ động cho khách hàng trong việc lựa chọn dịch vụ phù hợp, đồng thời đảm bảo giao dịch diễn ra thuận lợi, an toàn và nhanh chóng.
Mạng lưới phòng giao dịch của Ngân hàng Công thương Hải Dương đang ngày càng được mở rộng và hiện đại hóa, nhằm mang lại sự thuận tiện tối đa cho khách hàng.
Trong năm qua, Ngân hàng Công thương Hải Dương đã theo dõi sát sao diễn biến lãi suất thị trường để điều chỉnh chính sách lãi suất linh hoạt, bảo vệ lợi ích của người gửi tiền Ngân hàng cũng tích cực triển khai các chương trình khuyến mại và chăm sóc khách hàng nhằm thu hút nguồn tiền gửi Các ưu đãi như lãi suất cao cho khách hàng có số dư lớn, cùng với sự đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ như tiết kiệm lãi trả trước, trả sau, và các chương trình tiết kiệm dự thưởng đã được áp dụng để khai thác tối đa tiềm lực vốn trên thị trường.
2.2.2.3 Ngân hàng Sài Gòn thương tín (Sacombank)
Triển khai hình thức huy động vốn có kỳ hạn, khách hàng có thể gửi tiền nhiều lần và rút vốn một lần khi tất toán tài khoản Gửi tiền linh hoạt qua internet banking hoặc ATM, không giới hạn số lần trong kỳ hạn gửi Lãi suất có kỳ hạn sẽ được điều chỉnh theo biến động của lãi suất thị trường, với thời gian gửi từ 01 đến 15 năm Thủ tục đơn giản, chỉ cần chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu, và nếu không có chứng minh nhân dân, cần có người giám hộ Đặc biệt, khách hàng có thể vay cầm cố tại ngân hàng khi có nhu cầu vay vốn.
2.2.3 Bài học về huy động tiền gửi tiết kiệm rút ra cho BIDV Hải Dương
Nghiên cứu kinh nghiệm huy động vốn của các ngân hàng thương mại tại Hải Dương mang lại những bài học quý giá cho Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Hải Dương.
Thứ nhất, mở rộng mạng lưới