Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng công chức khối văn phòng - thống kê
Cơ sở lý luận
2.1.1 Công chức và công chức khối Văn phòng - Thống kê
"Công chức" là thành phần quan trọng trong bộ máy hành chính nhà nước, từ trung ương đến cơ sở, đóng vai trò thiết yếu trong sự hình thành và phát triển của Nhà nước Qua các thời kỳ, hệ thống công chức không ngừng được hoàn thiện và bổ sung, phản ánh sự tiến bộ của nền hành chính quốc gia.
Trong nền hành chính Việt Nam, công chức luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm Sắc lệnh số 76/SL ngày 20/5/1950 xác định công chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ chức vụ trong cơ quan Chính phủ Đến năm 1991, Nghị định số 169/HĐBT tiếp tục khẳng định công chức là công dân Việt Nam được bổ nhiệm vào công vụ thường xuyên tại các cơ sở Nhà nước, hưởng lương từ ngân sách Nhà nước.
Vào năm 1998, Pháp lệnh công chức được ban hành và đã trải qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung, với các nghị định quan trọng như Nghị định số 117/2003/NĐ-CP và Nghị định số 09/2007/NĐ-CP Theo đó, công chức được xác định là công dân Việt Nam, làm việc trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước Cụ thể, những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc giao nhiệm vụ thường xuyên trong các tổ chức chính trị - xã hội ở các cấp trung ương, tỉnh, huyện; những người giữ các chức danh công chức trong các cơ quan Nhà nước; và những người làm việc trong quân đội nhân dân, công an nhân dân không phải là sĩ quan hay quân nhân chuyên nghiệp cũng được xem là công chức.
Luật cán bộ, công chức năm 2008, có hiệu lực từ 01/01/2010, đã làm rõ khái niệm công chức Theo Điều 4 của luật, công chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm vào các chức vụ trong cơ quan Đảng Cộng sản, Nhà nước, và các tổ chức chính trị - xã hội ở các cấp khác nhau, cũng như trong quân đội và công an, với điều kiện không phải là sĩ quan hoặc quân nhân chuyên nghiệp Công chức làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập được hưởng lương từ ngân sách nhà nước, đảm bảo theo quy định của pháp luật.
Luật cán bộ, công chức 2008 quy định công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng vào các chức danh chuyên môn thuộc UBND cấp xã, hưởng lương từ ngân sách nhà nước Các chức danh này bao gồm Trưởng công an, Chỉ huy trưởng Quân sự, Văn phòng - thống kê, Địa chính - xây dựng, Tài chính - kế toán, Tư pháp - hộ tịch, và Văn hóa - xã hội Luật cũng phân biệt công chức cấp xã với cán bộ cấp xã, là những người được bầu giữ chức vụ trong Thường trực HĐND, UBND, Bí thư, Phó Bí thư đảng ủy, và lãnh đạo tổ chức chính trị - xã hội.
Công chức cấp xã, bao gồm công chức tại xã, phường, thị trấn, là những người làm việc chuyên môn trong biên chế của Ủy ban nhân dân cấp xã Họ có trách nhiệm tham mưu và hỗ trợ Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với lĩnh vực được giao, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ khác theo sự phân công của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.
- Công chức khối Văn phòng - Thống kê.
Công chức khối Văn phòng - Thống kê là một loại hình công chức đặc thù của cấp xã, được quy định tại Khoản 3 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2008 và Nghị định số 92/2009/NĐ-CP Họ thuộc bộ máy quản lý hành chính cấp xã, đảm nhiệm các chức danh chuyên môn và nghiệp vụ dưới sự quản lý trực tiếp của UBND cấp xã.
2.1.1.2 Tiêu chuẩn công chức khối Văn phòng - Thống kê Đã là công dân Việt Nam khi được tuyển chọn vào công chức đều phải có đủ các điều kiện, tiêu chuẩn theo qui định chung của Chính phủ Đó là những yêu cầu tất yếu để đảm bảo cho công chức đó đáp ứng với công viên chuyên môn được phân công Tiêu chuẩn công chức bao gồm tiêu chuẩn chung và tiêu chuẩn riêng (Chính phủ, 2007).
Tiêu chuẩn công chức cấp xã, đặc biệt là trong khối Văn phòng - Thống kê, được quy định rõ ràng trong Nghị định số 112/2011/NĐ-CP.
Ngày 5 tháng 12 năm 2011, Chính phủ đã ban hành quy định về công chức xã, phường, thị trấn Tiếp theo, vào ngày 30 tháng 10 năm 2012, Thông tư số 06/2012/TT-BNV đã được ban hành, hướng dẫn cụ thể về chức trách, tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quy trình tuyển dụng công chức tại các cấp địa phương này.
1) Hiểu biết về lý luận chính trị, nắm vững quan điểm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước;
2) Có năng lực tổ chức vận động nhân dân ở địa phương thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước;
Người lao động cần có trình độ văn hóa và chuyên môn phù hợp với yêu cầu của vị trí công việc, đồng thời phải đảm bảo sức khỏe và năng lực để hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
4) Am hiểu và tôn trọng phong tục, tập quán của cộng đồng dân cư trên địa bàn công tác (Chính phủ, 2007).
+ Độ tuổi: Từ 18 tuổi trở lên;
+ Trình độ văn hóa: Tốt nghiệp phổ thông;
Trình độ chuyên môn yêu cầu là tốt nghiệp trung cấp chuyên nghiệp trở lên trong ngành đào tạo phù hợp với nhiệm vụ của chức danh công chức.
+ Trình độ tin học: Có chứng chỉ tin học văn phòng trình độ A trở lên;
Để thực hiện công vụ hiệu quả tại địa bàn có dân tộc thiểu số, cán bộ cần sử dụng thành thạo tiếng dân tộc thiểu số tương ứng Nếu chưa có kiến thức về ngôn ngữ này khi tuyển dụng, họ phải hoàn thành khóa học tiếng dân tộc thiểu số phù hợp với khu vực công tác được giao.
Sau khi được tuyển dụng, nhân viên phải hoàn thành khóa đào tạo về quản lý hành chính Nhà nước và lớp bồi dưỡng lý luận chính trị theo chương trình dành cho chức danh công chức cấp xã.
Kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lượng công chức khối văn phòng thống kê
2.2.1 Kinh nghiệm của các nước trên thế giới
Các quốc gia đều nhận thức rõ vai trò quan trọng của công chức nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội Là lực lượng thực thi công vụ, công chức góp phần quan trọng trong việc tham mưu và hoạch định chính sách Vì vậy, việc đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ công chức lãnh đạo, quản lý, đặc biệt ở cấp hành chính cơ sở, luôn được ưu tiên hàng đầu tại nhiều quốc gia.
Hệ thống hành chính của Singapore là đô thị một cấp, không có chính quyền địa phương Nền công vụ của Singapore chú trọng vào chất lượng phục vụ, hiệu quả và sự cải tiến liên tục để thích ứng với môi trường quốc tế thay đổi Để phát triển đất nước, Singapore coi công chức là chìa khóa thành công, vì vậy họ luôn đề cao yếu tố con người và trọng dụng nhân tài.
Chính phủ Singapore đặc biệt chú trọng đến việc đào tạo và bồi dưỡng công chức nhằm phát huy tiềm lực cá nhân Đầu tư lớn cho cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên, cùng với chính sách ưu đãi như miễn phí giáo dục phổ thông và hỗ trợ học phí, thể hiện cam kết này Mục tiêu của chương trình đào tạo là phát triển tài năng riêng của từng cá nhân, khuyến khích thói quen học tập suốt đời và liên tục nâng cao năng lực, phẩm chất để phục vụ tốt cho công vụ.
Singapore xây dựng chiến lược đào tạo cho công chức thông qua các kế hoạch đào tạo ngắn hạn và dài hạn, bao gồm đào tạo kế nhiệm và đào tạo từ xa Mỗi công chức phải hoàn thành tối thiểu 100 giờ đào tạo trong một năm, với 60% nội dung tập trung vào chuyên môn và 40% liên quan đến phát triển cá nhân Các khóa học được thiết kế đa dạng cho từng đối tượng, bao gồm khóa học làm quen cho công chức mới, khóa học cơ bản trong năm đầu công tác, khóa học nâng cao để tăng hiệu quả làm việc, và khóa học mở rộng nhằm trang bị kiến thức bổ sung Những khóa học này không chỉ hỗ trợ sự nghiệp của công chức mà còn ảnh hưởng đến việc chỉ định vị trí công việc của họ Hằng năm, Singapore dành 4% ngân sách cho công tác đào tạo và bồi dưỡng công chức.
Cơ sở đào tạo của Singapore hiện nay bao gồm Học viện Công vụ (CSC) và Viện quản lý Singapore CSC, được thành lập năm 1996, bao gồm Viện chính sách, Viện hành chính công và quản lý, cùng với Tổ chức tư vấn công vụ, chuyên tư vấn về chính sách và thực hiện chương trình giảng dạy Học viện này cũng là cầu nối giữa Singapore và các quốc gia khác trong việc chia sẻ kinh nghiệm và cải cách khu vực công Viện quản lý Singapore tổ chức nhiều chương trình ngắn hạn, cho phép học viên tự chọn theo nhu cầu, từ việc cập nhật kiến thức quản lý đến các khóa ngắn hạn tại các cơ quan.
2.2.1.2 Kinh nghiệm của Trung Quốc Ở Trung Quốc, hương và trấn là các đơn vị cấp xã Hệ thống chính trị cấp xã bao gồm: Đảng, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, HĐND (Đại hội đại biểu) và chính quyền Nhà nước (cơ quan hành chính).
Trung Quốc coi cấp xã là đơn vị hành chính hoàn chỉnh, với việc phân loại và bố trí công chức dựa trên tiêu chí diện tích, dân số, thu ngân sách và tổng thu nhập Mỗi hương, trấn thường có từ 30 đến 40 công chức, trong khi các xã đông dân có thể có đến 60 người Trình độ của công chức cấp cơ sở được chú trọng trong công tác cán bộ, từ quy hoạch, tuyển dụng đến quản lý và tiêu chuẩn.
Quy hoạch và tuyển dụng công chức chính quyền hương, trấn có nhiệm kỳ 3 năm, chủ yếu được tuyển chọn từ cán bộ thôn, công sở và các ban công sở thông qua thi tuyển Ngoài ra, công chức cũng được bổ sung qua cơ chế luân chuyển từ cấp trên Hàng năm, có đánh giá về phẩm chất và năng lực công tác của công chức, trong khi cơ quan nhân sự cấp huyện chịu trách nhiệm đào tạo và tổ chức thi tuyển Người dự thi cần đáp ứng tiêu chuẩn về chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất và tư cách.
Quản lý công chức cấp xã yêu cầu báo cáo kết quả công tác hàng tháng theo kế hoạch cụ thể Công chức tại hương, trấn cần tham gia các lớp bồi dưỡng kiến thức về quản lý nhà nước, lý luận chính trị và khoa học - kỹ thuật mỗi năm Cuối năm, sẽ có kỳ thi kiểm tra kiến thức đã được bồi dưỡng trong năm.
Hàng năm, cơ quan nhân sự cấp huyện phối hợp với Đảng ủy và lãnh đạo chính quyền tiến hành khảo sát, đánh giá công chức hương, trấn Qua đánh giá, công chức được phân loại thành ba nhóm: Ưu tú, xứng đáng chức vụ và không xứng đáng chức vụ Những công chức không xứng đáng sẽ bị giảm chức vụ và lương, và nếu tình trạng này tiếp tục trong năm sau, họ sẽ bị thôi việc theo quyết định của Trấn trưởng hoặc Hương trưởng Ngược lại, công chức đạt loại ưu tú sẽ được tăng lương Đánh giá hàng năm cũng giúp sắp xếp, bố trí công chức một cách hợp lý, theo quy định của Trung Quốc về tiêu chuẩn công chức hương, trấn.
Để đạt được thành công, cần phải có đạo đức tốt, năng lực chuyên môn, sự cần cù và thành tích nổi bật Đây là những kinh nghiệm quý báu mà Việt Nam, đặc biệt là huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang có thể áp dụng để phát triển.
Philippines là quốc gia gồm hơn 7.100 đảo, có tổng diện tích 30 triệu ha và dân số khoảng 70 triệu người (năm 2002), trong đó 55% sống ở đô thị và 45% ở nông thôn Cấp hành chính cơ sở tại Philippines được gọi là Baragay, tương tự như xã, phường, thị trấn ở Việt Nam, với khoảng 42.000 đơn vị cấp cơ sở hiện nay.
Xã là đơn vị chính quyền cơ sở, thực hiện các chính sách và chương trình của Nhà nước và địa phương Đây là nơi triển khai các hoạt động chính quyền trong cộng đồng, nơi người dân có thể bày tỏ nguyện vọng và quan điểm của mình Chính quyền cấp xã cũng chịu trách nhiệm giải quyết đơn thư, khiếu nại của công dân Chức năng và nhiệm vụ của chính quyền xã bao gồm cung cấp dịch vụ, quản lý môi trường, phát triển kinh tế và giảm tỷ lệ đói nghèo tại địa phương.
Cơ cấu tổ chức chính quyền cấp xã bao gồm các thành phần chính như Hội đồng lập pháp (cơ quan quyết nghị), Hội đồng hành pháp (cơ quan chấp hành), Chủ tịch xã (xã trưởng), Ban tư pháp xã và Đoàn thanh niên.
Công tác cán bộ chính quyền cơ sở tại Philippines nổi bật với chế độ thù lao cho công chức xã, trong đó Chủ tịch xã nhận mức lương tối thiểu 1.000 pêsô/tháng, trong khi các thành viên khác của cơ quan hành pháp nhận 600 pêsô/tháng Công chức xã còn được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, khám chữa bệnh miễn phí tại bệnh viện công, và hỗ trợ học phí cho bản thân và con cái tại các trường công lập Ngoài lương, họ còn nhận các khoản thưởng và tiền lễ, tết không thấp hơn 1.000 pêsô/tháng Đặc biệt, cán bộ bầu cử có thể được bổ nhiệm vào các cơ quan Nhà nước hoặc doanh nghiệp nhà nước sau khi hết nhiệm kỳ nếu đáp ứng đủ điều kiện về văn bằng, chứng chỉ.
2.2.2 Kinh nghiệm thực tiễn của một số địa phương ở Việt Nam