Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
Việt Yên là một huyện trung du nằm ở phía nam và cách tỉnh lị Bắc Giang
10 km, gồm 17 xã và 2 thị trấn Có phạm vi ranh giới như sau:
-Phía bắc giáp huyện Tân Yên
- Phía nam giáp thị xã Bắc Ninh và huyện Quế Võ (Bắc Ninh)
-Phía đông giáp huyện Yên Dũng và thị xã Bắc Giang
-Phía tây giáp huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh và huyện Hiệp Hoà.
Việt Yên có vị trí thuận lợi cho phát triển kinh tế và xã hội nhờ là đầu mối của nhiều tuyến giao thông quan trọng như quốc lộ 37 và tỉnh lộ 272, kết nối vùng đồng bằng Bắc Giang với các huyện miền núi phía Tây Bắc và các tỉnh lân cận Huyện còn có các tuyến giao thông huyết mạch như quốc lộ 1A, đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn và giao thông đường thủy trên sông Cầu Ngoài ra, Việt Yên nằm cách thủ đô Hà Nội chỉ 42 km và gần các trung tâm văn hóa – kinh tế – du lịch như Thị xã Bắc Ninh và Bắc Giang.
Việt Yên có vị trí địa lý thuận lợi, tạo điều kiện cho việc phát triển mạng lưới giao thông, từ đó thúc đẩy kinh tế - xã hội của khu vực Việc quản lý ngân sách Nhà nước một cách hợp lý và hiệu quả sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh và các vùng lân cận.
* Địa hình: Địa hình huyện Việt Yên có thể chia làm 3 dạng chính:
Địa hình đồi núi thấp tại huyện được phân bố ở nhiều xã, bao gồm Việt Tiến, Thượng Lan, Minh Đức, Nghĩa Trung ở phía Bắc và Trung Sơn, Tiên Sơn, Vân Trung, Ninh Sơn ở phía Nam Độ cao trung bình của khu vực này dao động từ 6 đến 120m, với đỉnh cao nhất là núi Mỏ Thổ đạt 161m.
Địa hình bồn địa gò thấp chủ yếu phân bố ở các xã phía Bắc huyện, với độ cao trung bình từ 15-25m so với mực nước biển Hầu hết diện tích này đã được sử dụng cho mục đích đất ở và trồng màu.
Vùng đồng bằng có lượn sóng tại các xã phía Đông quốc lộ 1A, như Quang Châu, Hoàng Ninh, Vân Trung, Tăng Tiến và một số xã ở giữa huyện như Hương Mai, Bích Sơn, Quảng Minh, có độ cao bình quân từ 2,5 đến 5m.
Việt Yên có tổng diện tích tự nhiên 17.135,42 ha, bao gồm nhiều loại hình địa hình như ao hồ, núi đá, sông suối Cơ cấu đất ở huyện Việt Yên rất đa dạng, với các loại đất chủ yếu như đất sói mòn trơ sỏi đá, đất vàng nhạt trên đá cát, đất phù sa được bồi hàng năm và không được bồi, cùng với đất xám bạc màu, đất nâu vàng trên phù sa cổ, và đất đỏ biến đổi do trồng lúa.
* Đặc điểm khí hậu thời tiết
Việt Yên có khí hậu nhiệt đới gió mùa, với mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô lạnh từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau Nhiệt độ trong năm phân hóa theo mùa rõ rệt, với 3 tháng có nhiệt độ bình quân dưới 20 độ C, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loại cây nhiệt đới và á nhiệt đới, đặc biệt là các loại rau màu ưa nhiệt độ thấp Nhiệt độ bình quân cao trong năm cũng cho phép huyện Việt Yên thực hiện canh tác nông nghiệp với chu kỳ ngắn ngày.
Điều kiện tự nhiên của huyện Việt Yên, bao gồm thời tiết, khí hậu, đất đai và địa hình, ảnh hưởng mạnh mẽ đến quản lý chi ngân sách nhà nước Những yếu tố này không chỉ tác động trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp mà còn định hướng đầu tư ngân sách cho cơ sở hạ tầng, nhằm phát triển cơ cấu kinh tế theo mục tiêu đề ra Đến năm 2020, huyện đặt ra mục tiêu cơ cấu 3 nhóm ngành nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ với tỷ lệ lần lượt là 9,78%, 54,46% và 35,76%.
Trong quy hoạch sử dụng đất đai của huyện, cần chú trọng đến tập quán và quan hệ làng xóm để bố trí hợp lý đất ở và công trình công cộng, đồng thời dành diện tích cho việc nâng cấp, mở rộng các công trình văn hóa, nhằm phát huy tiềm năng và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội Việt Yên, nằm trong khu vực kinh tế trọng điểm của Bắc Giang, với mạng lưới giao thông thuận lợi, sẽ thúc đẩy việc lưu thông hàng hóa và thu hút đầu tư, góp phần vào sự phát triển toàn diện của nền kinh tế.
Việt Yên sở hữu vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên thuận lợi, với những bất lợi do thiên nhiên gây ra chỉ là yếu tố nhỏ có thể khắc phục Việc khai thác tối đa các ưu thế từ điều kiện tự nhiên sẽ giúp Việt Yên trở thành một trong những trung tâm kinh tế quan trọng của khu vực Để đạt được điều này, cần nỗ lực cải tạo thiên nhiên, quy hoạch sản xuất, dân cư và môi trường.
3.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội
Trong những năm qua, kinh tế Bắc Giang, đặc biệt là huyện Việt Yên, đã có những bước phát triển đáng kể, với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ Mặc dù sản xuất nông nghiệp có xu hướng giảm, nhưng ngành công nghiệp và dịch vụ, đặc biệt là công nghiệp nông thôn, đã phát triển mạnh mẽ và thích ứng với cơ chế thị trường Sản xuất kinh doanh không ngừng mở rộng cả về quy mô lẫn chất lượng.
Bảng 3.1 Hiện trạng cơ cấu kinh tế theo GDP của huyện Việt Yên
Nguồn: Phòng tài chính – kế hoạch huyện Việt Yên
3.1.2.2 Đặc điểm dân số - lao động
Năm 2015, dân số toàn huyện là 17,3 vạn người Số người trong độ tuổi lao động 70.000 người, chiếm 45% dân số, chủ yếu là lao động nông nghiệp, chiếm
Với mật độ dân số cao đạt 940 người/km², tỷ lệ dân số tự nhiên của huyện là 1,03% vào năm 2014, trong khi toàn tỉnh là 1,195% Kết quả này thể hiện nỗ lực đáng khích lệ của huyện trong việc giảm áp lực gia tăng dân số.
Tính đến cuối năm 2015 toàn huyện có 70.850 người trong độ tuổi laođộng.
Số lao động nông nghiệp là 64.920 lao động (chiếm 91,39%) Còn lại là phi nông nghiệp (chủ yếu trong các ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng).
Mỗi năm, 29 động dồi dào bổ sung từ 700 đến 800 người đến tuổi lao động, tạo ra nhu cầu lớn về việc làm cho lực lượng lao động trong khu vực Hiện tại, trung bình chỉ có 500 việc làm mới được giải quyết mỗi năm, cho thấy sự cần thiết cấp bách trong việc đáp ứng nhu cầu này trong tương lai.
600 người, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 50%.
3.1.3 Tình hình phát triển kinh tế xã hội
3.1.3.1 Tình hình phát triển kinh tế
Trong những năm qua, kinh tế Việt Yên đã có những chuyển biến rõ rệt nhờ vào sự chuyển đổi toàn diện trong các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội Những cải cách như đổi mới cơ chế quản lý, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và phát triển kinh tế nhiều thành phần đã thúc đẩy sản xuất hàng hóa hướng về xuất khẩu Kết quả là thị trường hàng hóa dịch vụ trở nên đa dạng và phong phú, góp phần cải thiện đời sống nhân dân.
Từ năm 2013 đến nay, huyện đã đạt được sự phát triển kinh tế đáng kể với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân 15,47%/năm Trong đó, ngành nông nghiệp tăng 3,9%, ngành công nghiệp xây dựng tăng 17,5%, và ngành dịch vụ tăng 18% Sự tăng trưởng này cho thấy các ngành dịch vụ ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu sản xuất và đời sống của người dân.
Số liệu cụ thể về giá trị và cơ cấu tổng sản phẩm trong nước (Gross
Domestic Product: GDP ) của huyện Việt Yên từ năm 2013 - 2015 như sau:
Bảng 3.2: Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội giai đoạn 2013 – 2015
2 Cơ cấu kinh tế + Nông lâm nghiệp + Công nghiệp và TTCN + Thương mại, dịch vụ
3 Tổng giá trị (giá hiện hành)
4 GDP người (giá thực tế)
5 Giá trị sản phẩm thu được/1ha
7 Tỷ lệ hộ nghèoNguồn: Phòng Thống kê huyện Việt Yên