Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Toàn bộ diện tích đất lúa của huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang.
Phạm vi nghiên cứu
-Phạm vi không gian: Huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang.
Cơ sở dữ liệu đất lúa đã được xây dựng chi tiết cho hai xã Nậm Ty và Thông Nguyên, nằm trong khu vực di sản Quốc gia ruộng bậc thang Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang.
-Phạm vi thời gian: Năm 2015.
Nội dung nghiên cứu
3.3.1 ĐÁNH GIÁ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN HOÀNG SU PHÌ
Vùng nghiên cứu huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang có vị trí địa lý và địa hình đa dạng, với các điều kiện khí hậu, thời tiết và thủy văn đặc trưng Đặc điểm địa chất công trình và địa chất thủy văn cũng được xem xét kỹ lưỡng, cùng với sự phong phú của thảm thực vật và tài nguyên đất trong khu vực.
3.3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội
Tìm hiểu và đánh giá tình hình dân số, lao động, mức sống của người dân trong vùng, cũng như các ngành nghề lao động chủ yếu và cơ cấu ngành nghề là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về phát triển kinh tế và xã hội.
3.3.1.3 Tình hình sử dụng đất Điều tra, thu thập số liệu, phân tích về hiện trạng sử dụng đất lúa huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang.
3.3.2 Xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất trồng lúa huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang
3.3.2.1 Nguồn tài liệu thu thập trong xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất 3.3.2.2 Giải đoán ảnh
3.3.2.3 Đánh giá độ chính xác của bản đồ
3.3.3 Xây dựng cơ sở dữ liệu đất lúa huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang
Phương pháp nghiên cứu
3.4.1 Phương pháp điều tra số liệu thứ cấp
Điều kiện tự nhiên của huyện bao gồm vị trí địa lý thuận lợi, địa hình đa dạng và địa mạo phong phú, cùng với khí hậu đặc trưng và hệ thống thủy văn phong phú Tài nguyên thiên nhiên như tài nguyên đất và nước phong phú, cùng với tài nguyên nhân văn, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững Cảnh quan và môi trường tự nhiên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa địa phương Tổng quan, điều kiện tự nhiên của huyện được đánh giá là phong phú và đa dạng, hỗ trợ cho các hoạt động kinh tế và xã hội.
Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội, huyện đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội Thực trạng phát triển kinh tế cho thấy sự tăng trưởng ổn định, tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết như dân số, lao động và việc làm Cơ sở hạ tầng đang được cải thiện, nhưng vẫn chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển Nhìn chung, huyện cần đẩy mạnh các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và phát triển bền vững hơn trong tương lai.
Tình hình quản lý và sử dụng đất tại huyện hiện đang gặp nhiều thách thức, với thực trạng cho thấy sự thiếu hiệu quả trong việc quản lý tài nguyên đất đai Phân tích cho thấy rằng các hạn chế trong quy hoạch, kiểm soát sử dụng đất và thực thi các chính sách còn tồn tại, dẫn đến việc lãng phí và sử dụng không hợp lý nguồn tài nguyên quý giá này Cần có những biện pháp cải thiện để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai, đảm bảo phát triển bền vững cho huyện.
- Thu thập các số liệu tại Trạm khuyến nông, Phòng nông nghiệp huyện liên quan đến hệ thống canh tác, hệ thống tưới, tiêu, thời vụ, cây trồng…
Việc thu thập và kế thừa các sản phẩm cùng kết quả nghiên cứu từ các công trình, dự án liên quan là rất quan trọng trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất lúa.
3.4.2 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu
Ruộng bậc thang là hình thức canh tác chủ yếu của người dân huyện Hoàng Su Phì, với tổng diện tích 3.585,04ha vào năm 2015, chủ yếu là ruộng một vụ tại 25 xã, thị trấn Đặc trưng bởi thổ nhưỡng và địa hình chia cắt, ruộng bậc thang ở đây trải dài quanh sườn núi, xen lẫn với các dòng sông và rừng nguyên sinh, tạo thành di sản Quốc gia Đặc biệt, các thửa ruộng bậc thang tại xã Nậm Ty và Thông Nguyên không chỉ có diện tích lớn mà còn tạo nên cảnh quan hùng vĩ, thể hiện ý chí và khả năng cải tạo thiên nhiên của cộng đồng địa phương Nghiên cứu được thực hiện tại hai xã này nhằm làm nổi bật giá trị văn hóa và cảnh quan của vùng di sản.
3.4.3 Phương pháp điều tra số liệu sơ cấp Điều tra số liệu các hộ gia đình có sử dụng đất lúa ruộng bậc thang theo bảng hỏi Số lượng hộ điều tra là 50 hộ/xã theo phương pháp ngẫu nhiên trên từng khu vực, từng cánh đồng, mỗi cánh đồng điều tra 1 đến hai hộ Nội dung cơ bản điều tra bao gồm các thông tin: diện tích, loại đất, loại cây trồng, thời vụ, chế độ tưới, tiêu, phân bón…
3.4.4 Phương pháp giải đoán ảnh lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa
Giải đoán ảnh viễn thám là phương pháp hiệu quả để xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa Quá trình này được thực hiện bằng cách sử dụng phần mềm MicroStation và Iras C, cho phép phân tích và xác định các đặc điểm đất đai một cách chính xác Việc áp dụng công nghệ giải đoán ảnh bằng mắt giúp nâng cao độ tin cậy trong việc lập bản đồ và quản lý tài nguyên đất.
Theo Quyết định số 23/2007/QĐ-BTNMT ngày 17/12/2007 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, quy định về việc thành lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất, bao gồm các quy chuẩn để thực hiện trên phần mềm Microstation và kèm theo các thư viện ký hiệu về đường và điểm vùng Đến nay, Bộ TNMT vẫn chưa có sự thay đổi nào đối với quy định tại Thông tư Số 28/2014/TT-BTNMT, ngày 02 tháng 6 năm 2014.
2014 của BTNMT Quy định về thống kê, kiểm kê đất đai và lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất.
Biên tập bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa huyện Hoàng Su Phì bằng phần mềm LusMap trên nền tảng Microstation giúp xác định các loại hình sử dụng đất để lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã Theo quy định hiện hành, bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã dạng số được lưu trữ dưới định dạng file DGN của phần mềm Microstation.
3.4.5 Phương pháp đánh giá độ chính xác bản đồ
- Chuyển đổi bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa từ phần mềm Microstation sang ArcGIS, sử dụng phần mềm ArcGIS thống kê số liệu.
- So sánh diện tích giải đoán ảnh viễn thám với số liệu kiểm kê đất đai năm
2014 để khẳng định tính đúng đắn của phương pháp.
3.4.6 Phương pháp xây dựng cơ sở dữ liệu đất lúa
Thiết kế cơ sở dữ liệu cho đất lúa sử dụng phần mềm ArcGIS bao gồm các trường thông tin thuộc tính quan trọng Lớp Hiện trạng trong cơ sở dữ liệu này là lớp thông tin (feature class) bao gồm các thành phần như Nhãn thửa đất, Ranh giới thửa đất và Vùng thửa đất.
Lớp Nền địa lý là tập hợp thông tin thể hiện các ranh giới hành chính, giao thông, thủy hệ và địa danh của xã, bao gồm 12 lớp thông tin quan trọng: cầu đường bộ, đập, địa danh, địa phận cấp xã, điểm kinh tế văn hóa xã hội, đường biên giới địa giới, đường giao thông, đường thủy hệ, mốc biên giới địa giới, vùng giao thông và vùng thủy hệ.
Lớp Quản lý đất trồng lúa là một hệ thống thông tin quan trọng nhằm cập nhật dữ liệu sau khi xác định ranh giới và công khai diện tích đất trồng lúa nước cần bảo vệ nghiêm ngặt Hệ thống này bao gồm ba lớp thông tin chính: Mốc ranh giới bảo vệ đất trồng lúa, Ranh giới đất trồng lúa, và Quản lý di sản Quốc gia Thông tin chi tiết về diện tích, loại đất, loại cây trồng, thời vụ, chế độ tưới tiêu và phân bón cũng được cung cấp cho hai xã điểm nghiên cứu.
Hình 3.1 Quy trình các bước xây dựng CSDL từ ảnh viễn thám
- Nhập dữ liệu, tính toán thống kê diện tích đất lúa và hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất lúa bằng phần mềm ArcGIS.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội huyện Hoàng Su Phì tỉnh Hà Giang
Hoàng Su Phì là huyện vùng cao thuộc tỉnh Hà Giang, nằm ở phía Tây và cách thành phố Hà Giang khoảng 110 km qua quốc lộ 2 và tỉnh lộ 177.
Huyện có tọa độ địa lý nằm trong khoảng
- Từ 22 0 26’30” đến 22 0 51’7” vĩ độ Bắc;
- Từ 104 0 31’12” đến 104 0 48’36” kinh độ Đông.
Huyện có các vị trí tiếp giáp như sau:
- Phía Bắc giáp nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa;
- Phía Tây giáp huyện Xín Mần;
- Phía Nam giáp huyện Bắc Quang và huyện Quang Bình;
- Phía Đông giáp huyện Vị Xuyên.
Toàn huyện có 25 đơn vị hành chính cấp xã gồm 24 xã và 1 thị trấn, với tổng diện tích tự nhiên là 63.238.06 ha, dân số 64.490 người.
Huyện Xín Mần có tỉnh lộ 177 chạy qua, kết nối với huyện Bắc Quang và biên giới Quốc gia dài 41,421 km, tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu hàng hóa và thúc đẩy phát triển kinh tế.
Phía Bắc huyện có 4 xã giáp ranh với nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, trong đó có Cửa khẩu Mốc 227 thuộc xã Thàng Tín, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và đảm bảo an ninh quốc phòng.
Hoàng Su Phì, huyện miền núi thuộc dãy Hoàng Liên Sơn, nổi bật với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và những thửa ruộng bậc thang uốn lượn trong mây Khu vực này đã được công nhận là di sản Quốc gia, tạo ra tiềm năng lớn cho phát triển du lịch khám phá và du lịch làng văn hóa cộng đồng.
Hình 4.1 Bản đồ hành chính vị trí huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang
Huyện có địa hình phức tạp, bao gồm ba dạng chính: núi cao với diện tích khoảng 60.000 ha, núi thấp và trung bình khoảng 1.900 ha, và thung lũng hẹp khoảng 1.000 ha Các dãy núi cao chạy dài theo địa giới với các huyện lân cận và biên giới quốc gia, trong khi địa hình núi thấp và trung bình tập trung dọc theo sông Chảy, sông Nậm Khoà và sông Bạc Thung lũng hẹp phân bố rải rác dưới các đỉnh đồi, tạo thành những dải đất bằng phẳng dọc theo các khe suối.
Huyện này sở hữu địa hình đa dạng, góp phần hình thành hệ thống thực vật và sinh vật phong phú Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc đa dạng hóa cây trồng và phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp.
Hoàng Su Phì là huyện có khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, với mùa Đông lạnh và hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau Hàng năm, huyện này thường xuyên chịu ảnh hưởng của gió mùa, dẫn đến mưa bão vào mùa hè.
Nhiệt độ trung bình khoảng 20,8 0 C, tháng cao nhất là 26,7 0 C và tháng thấp nhất là 13,2 0 C Độ ẩm không khí bình quân năm khoảng 86%.
Huyện hàng năm thường gặp hiện tượng sương muối và mưa đá, cùng với lũ lụt trong mùa mưa và hạn hán vào mùa khô, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất nông - lâm nghiệp trong khu vực.
Huyện có hệ thống sông suối dày đặc với hai sông chính là sông Chảy và sông Bạc, nhưng độ dốc lớn gây khó khăn trong việc sử dụng nguồn nước Ngoài ra, nhiều khe suối chỉ có nước vào mùa mưa, có khả năng cung cấp nước tưới cho vụ hè thu Địa hình phức tạp và lượng mưa phân bố không đều, cùng với tình trạng phá rừng làm rẫy, dẫn đến lũ lụt vào mùa mưa và hạn hán vào mùa khô, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân.
Huyện nằm ở thượng nguồn của sông Chảy, một trong những con sông lớn và cổ nhất, đã trải qua quá trình kiến tạo địa chất lâu dài và phong hóa tại chỗ trên đá mẹ, từ đó hình thành nên tài nguyên đất đa dạng.
Theo số liệu điều tra của Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp, đất đai của huyện chia làm 6 loại đất và thuộc 3 nhóm đất chính:
Nhóm đất phù sa có diện tích 227 ha, chiếm 0,36% tổng diện tích tự nhiên, chủ yếu phân bố ven sông Chảy, suối Nậm Khòa và các con suối khác.
Đất có độ phì cao, phù hợp cho nhiều loại cây trồng ngắn ngày, đặc biệt là lúa nước Tuy nhiên, cần chú ý bảo vệ và cải tạo đất để tăng độ phì, bằng cách sử dụng phân hữu cơ, vô cơ và trồng cây cải tạo Đồng thời, cần có biện pháp thoát nước cho các vùng úng trũng.
Nhóm đất xám chiếm 95,43% tổng diện tích tự nhiên với 60.347,00 ha, phân bố rải rác ở tất cả các xã trong huyện Đất có cơ giới từ nhẹ đến trung bình và độ phì cao, thích hợp cho nhiều loại cây trồng ngắn ngày và dài ngày Tuy nhiên, hạn chế lớn là độ dốc cao của vùng đất này, gây khó khăn trong việc sử dụng.
Trong quá trình khai thác, cần chú trọng đến các biện pháp chống xói mòn, rửa trôi và thoái hóa đất, chẳng hạn như xây dựng hệ thống cây trồng phù hợp với điều kiện đất dốc.
Nhóm đất mùn Alit trên núi cao có diện tích 1.316 ha, chiếm 2,08% tổng diện tích tự nhiên Đất này chủ yếu tập trung tại các xã Đản Ván, Túng Sán, Pố Lồ và Thèn Chu Phìn.
Xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa huyện Hoàng Su Phì
4.2.1 Nguồn tài liệu thu thập trong xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất
Thu thập các tài liệu sau:
- Ảnh viễn thám dùng để nghiên cứu là ảnh SPOT5 khu vực huyện Hoàng
Su Phì tỉnh Hà Giang có độ phân giải 2,5m được bay chụp tháng 4 năm 2014 có phiên hiệu: F-48-30-C-d-2, F-48-30-D-c-1, F-48-30-D-c-2, F-48-30-C-b-4, F-48- 30-D-a-3; F-48-30-C-d-2, F-48-30-D-c-1, F-48-30-C-d-4, do Cục
Viễn thám từ Bộ Tài nguyên và Môi trường đã được điều chỉnh hình học theo hệ tọa độ VN-2000, với múi chiếu 3 và hệ số điều chỉnh tỷ lệ biến dạng chiều dài ko = 0,9999 Kinh tuyến trục của tỉnh Hà Giang được xác định là 105°30’.
Sau khi thực hiện nắn chỉnh hình học cho dữ liệu VN-2000, ảnh viễn thám đã được cắt theo từng đơn vị hành chính cấp xã, dựa trên bản đồ địa giới hành chính của các xã và thị trấn thuộc huyện Hoàng Su Phì.
Hình ảnh Vệ tinh SPOT5 độ phân giải 2,5m hai xã Thông Nguyên và xã Nậm Ty.
Hình 4.4 Ảnh xã Nậm Ty, xã Thông Nguyên đã được nắn chỉnh về hệ tọa độ VN 2000
4.2.2 Xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa
4.2.2.1 Xây dựng khóa giải đoán ảnh (Giải đoán ảnh bằng mắt) Đoán đọc điều vẽ ảnh bằng mắt có thể áp dụng trong mọi điều kiện trang thiết bị Đoán đọc điều vẽ bằng mắt là việc sử dụng mắt người cùng với các dụng cụ quang học như kính lúp, kính lập thể, máy tổng hợp màu để xác định các đối tượng Cơ sở để đoán đọc điều vẽ bằng mắt là các chuẩn đoán đọc điều vẽ và mẫu đoán đọc điều vẽ.
Nhìn chung có thể chia các chuẩn đoán đọc điều vẽ thành 8 nhóm chính sau:
Để đảm bảo độ chính xác trong việc đo đạc, việc chọn tỷ lệ ảnh phù hợp là rất quan trọng Kích thước của đối tượng có thể được xác định bằng cách nhân kích thước đo được trên ảnh với mẫu số của tỷ lệ ảnh.
Hình dạng đóng vai trò quan trọng trong việc đoán đọc ảnh, vì nó đặc trưng cho mỗi đối tượng khi nhìn từ trên cao Điều này khiến hình dạng trở thành một yếu tố chuẩn đoán quan trọng trong quá trình nhận diện.
Khi nguồn sáng không chiếu trực tiếp từ trên cao hoặc trong trường hợp chụp ảnh xiên, bóng của vật thể sẽ trở nên rõ ràng hơn Bằng cách quan sát bóng, người ta có thể xác định chiều cao của vật thể một cách chính xác.
Độ đen trên ảnh đen trắng thể hiện sự biến thiên từ trắng đến đen, với mỗi vật thể có cấp độ sáng tương ứng với cường độ phản xạ ánh sáng của nó Chẳng hạn, cát khô với khả năng phản xạ mạnh ánh sáng luôn có màu trắng, trong khi cát ướt do phản xạ kém hơn sẽ có màu tối hơn Trên ảnh hồng ngoại đen trắng, lá cây phản xạ mạnh tia hồng ngoại, tạo ra màu trắng, trong khi nước hấp thụ hầu hết bức xạ trong dải sóng này, nên luôn xuất hiện màu đen.
Chuẩn màu sắc đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chi tiết các đối tượng, giúp phát hiện dễ dàng các loài thực vật ngay cả với người không có nhiều kinh nghiệm Trong giải đoán ảnh, việc sử dụng ảnh hồng ngoại màu cho phép phân biệt các đối tượng thông qua các tông màu khác nhau, đặc biệt là khi áp dụng ảnh đa phổ tổ hợp màu.
Cấu trúc hình ảnh được hình thành từ nhiều mẫu nhỏ, ví dụ như bãi cỏ tạo ra cấu trúc mịn màng khi không bị lẫn với các loài cây khác, trong khi rừng hỗn giao mang đến cấu trúc sần sùi Sự khác biệt này còn phụ thuộc vào tỷ lệ ảnh được sử dụng.
Chuẩn phân bố là tập hợp các hình dạng nhỏ được phân bố theo quy luật nhất định trong toàn bộ ảnh, liên quan đến đối tượng nghiên cứu Ví dụ, hình ảnh các dãy nhà, ruộng lúa nước với hình thửa uốn lượn, hay các đồi trồng chè tạo ra những mẫu hình đặc trưng cho từng đối tượng.
Chuẩn mối quan hệ tương hỗ là một tập hợp các tiêu chí giúp đánh giá mối liên hệ giữa đối tượng nghiên cứu và môi trường xung quanh, cũng như các đối tượng khác Những tiêu chí này cung cấp thông tin quan trọng để đọc và hiểu điều vẽ một cách chính xác.
Để hỗ trợ công tác đoán đọc điều vẽ, các mẫu đoán đọc điều vẽ được thiết lập cho từng đối tượng cụ thể Những mẫu này là tập hợp các chuẩn giúp chuẩn hóa kết quả đoán đọc từ nhiều người khác nhau, và thường được xây dựng bởi những chuyên gia có kinh nghiệm dựa trên các nghiên cứu thử nghiệm kỹ lưỡng Mỗi mẫu đoán đọc điều vẽ cần bao gồm 8 chuẩn cùng với thông tin về thời gian chụp, mùa chụp và tỷ lệ ảnh Ngoài phần ảnh, mô tả bằng lời cũng là một thành phần quan trọng trong bộ mẫu Để xây dựng khóa giải đoán, việc giải đoán ảnh được thực hiện thông qua khảo sát thực địa kết hợp với GPS cầm tay, cùng với việc phỏng vấn các hộ gia đình trong khu vực nghiên cứu về tình hình sử dụng đất lúa.
Qua khảo sát ngoài thực địa tiến hành xây dựng được khóa giải đoán đất trồng lúa ruộng bậc thang được thể hiện trên hình sau:
- Kết cấu: Mịn, thỉnh thoảng có đốm trắng.
- Hình dạng: Hình bờ thửa, vằn vệt, rõ rệt.
Hình 4.5 Ảnh thực địa ruộng bậc thang thôn Nậm Lỳ xã Bản Luốc
Hình 4.6 Ảnh thực địa ruộng bậc thang thôn Ông Hạ xã Thông Nguyên
4.2.2.2 Xây dựng bản đồ bằng vector hóa ảnh vệ tinh a Vector hóa ảnh viễn thám bằng Irasc
Bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa được tạo ra bằng công nghệ số thông qua phần mềm Microstation và IRAS C, với ảnh viễn thám đã được điều chỉnh theo cơ sở toán học của bản đồ hiện trạng có tỷ lệ 1/10000, tập trung vào kinh tuyến trục tỉnh Hà Giang (105° 30’).
Hình 4.7 Ảnh xã Tân Tiến đã được nắn chỉnh về hệ tọa độ VN 2000
Các thông số của file chuẩn của bản đồ hiện trạng sử dụng đất như sau:
-Hệ tọa độ bản đồ hiện trạng sử dụng đất theo hệ tọa độ quốc gia VN-2000;
The working units consist of master units measured in meters (m) and sub units in millimeters (mm), with a resolution set at 1000.
Sử dụng seed file hagiang10530.dgn chuẩn do Bộ tài nguyên và Môi trường cung cấp để xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất.
Để đảm bảo quá trình số hoá diễn ra hiệu quả, các đối tượng cần phải tuân thủ đúng các chỉ số lớp và mã đối tượng tương ứng Chỉ số lớp được xác định thông qua số lớp (level) có trong tệp (file).
Xây dựng cơ sở dữ liệu đất lúa
4.3.1 Thiết kế cơ sở dữ liệu đất lúa
Thiết kế mô hình cơ sở dữ liệu trên phần mềm ArcGIS theo cấu trúc như sau:
Hình 4.12 Mô hình, cấu trúc cơ sở dữ liệu đất trồng lúa
Cấu trúc cơ sở dữ liệu đất trồng lúa gồm 3 nhóm lớp thông tin (Feature Dataset), cụ thể như sau:
Dataset ‘HIENTRANG’ (Hiện trạng) cung cấp thông tin về tình trạng sử dụng đất tại xã, được cấu trúc thành 3 lớp thông tin chính: Nhãn thửa đất, Ranh giới thửa đất, và Vùng thửa đất.
Dataset ‘NENDIALY’ (Nền địa lý) cung cấp thông tin chi tiết về các lớp ranh giới hành chính, giao thông, thủy hệ và địa danh của xã Bộ dữ liệu này bao gồm 12 lớp thông tin quan trọng, bao gồm cầu đường bộ, đập, địa danh, địa phận cấp xã, điểm kinh tế văn hóa xã hội, đường biên giới địa giới, đường giao thông, đường thủy hệ, mốc biên giới địa giới, vùng giao thông và vùng thủy hệ.
Dataset 'QUANLYDATTRONGLUA' (Quản lý đất trồng lúa) là bộ thông tin quan trọng nhằm cập nhật dữ liệu về ranh giới và diện tích đất trồng lúa nước cần được bảo vệ nghiêm ngặt Bộ dữ liệu này bao gồm ba lớp thông tin chính: mốc ranh giới bảo vệ đất trồng lúa, ranh giới đất trồng lúa và quản lý di sản Quốc gia.
4.3.2 Xây dựng cơ sở dữ liệu đất lúa
Sử dụng phần mềm ArcGIS, đưa dữ liệu vào các lớp dữ liệu từ shapefile thuộc tính và shapefile không gian bằng cách truy vấn theo level.
4.3.2.1.Nhập dữ liệu vào các lớp thông tin
Nhập dữ liệu vào lớp thông tin về vùng thửa đất, trong đó đối tượng không gian thể hiện hiện trạng sử dụng đất được thu thập từ các khoanh đất trên bản đồ hiện trạng sử dụng đất, ngoại trừ các đối tượng giao thông và thủy hệ dạng vùng.
Các trường thông tin cho lớp vùng thửa đất: ở bảng 4.8.
Bảng 4.8 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp khoanh đất hiện trạng
Hình 4.13 Lớp vùng thửa đất b Lớp Địa Danh
Đối tượng được thu nhận theo tài liệu bao gồm địa văn, sơn văn, thủy văn, địa danh hành chính và xứ đồng Lớp địa danh được ghi nhận từ các đối tượng địa danh, với thông tin được thể hiện dưới dạng text trên bản đồ hiện trạng sử dụng đất số.
Các trường thông tin cho lớp Địa danh: ở bảng 4.9.
Bảng 4.9 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Địa danh
Hình 4.14 Lớp Địa danh c Lớp Điểm kinh tế văn hóa xã hội
Đối tượng dạng ký hiệu (cell) xác định vị trí các điểm kinh tế, văn hóa và xã hội Những lớp điểm này được thu thập từ bản đồ hiện trạng sử dụng đất dạng số, bao gồm tên công trình và danh từ chung tương ứng.
Các trường thông tin cho lớp Điểm Kinh tế văn hóa xã hội: ở bảng 4.10.
Bảng 4.10 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Điểm kinh tế văn hóa xã hội
Hình 4.15 Lớp Điểm kinh tế văn hóa xã hội d Lớp Địa phận cấp xã
Tạo vùng lớp địa phận hành chính cấp xã từ đối tượng đường biên giới, địa giới.
Các trường thông tin cho lớp Địa phận cấp xã: ở bảng 4.11.
Bảng 4.11 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Địa phận cấp xã
Hình 4.16 Lớp Địa phận cấp xã e Lớp Đường biên giới, địa giới
Đường biên giới quốc gia trên đất liền và đường địa giới hành chính các cấp được xác định từ dữ liệu bản đồ Trong trường hợp đường biên giới và địa giới hành chính trùng nhau, đường biên giới sẽ được ưu tiên, cùng với địa giới hành chính cấp cao nhất.
Các trường thông tin cho lớp Đường biên giới địa giới: ở bảng 4.12.
Bảng 4.12 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Đường biên giới, địa giới
Hình 4.17 Lớp Đường biên giới, địa giới f Lớp giao thông dạng vùng
Là các đối tượng khoanh đất giao thông (có thuộc tính loại đất là DGT) trên bản đồ.
Các trường thông tin cho lớp giao thông dạng vùng: ở bảng 4.13
Bảng 4.13 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Giao thông dạng vùng
Hình 4.18 Lớp giao thông dạng vùng g Lớp thủy hệ
Là các đối tượng khoanh đất thủy hệ (có thuộc tính loại đất là SON, DTL, MNC)
Các trường thông tin cho lớp thủy hệ dạng vùng:
Bảng 4.14 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Thủy hệ dạng vùng
Hình 4.19 Lớp Thủy hệ dạng vùng h Lớp đất trồng lúa
Lớp đất trồng lúa chứa thông tin quan trọng về việc sử dụng đất của từng thửa Các trường thông tin liên quan đến lớp đất trồng lúa được trình bày chi tiết trong bảng 4.15.
Bảng 4.15 Cấu trúc dữ liệu thông tin lớp Ranh giới đất trồng lúa
Để xây dựng dữ liệu về lớp đất trồng lúa, nghiên cứu đã thực hiện thu thập thông tin thông qua mẫu phiếu điều tra hộ gia đình tại vùng di sản Quốc gia ruộng bậc thang.
Dữ liệu điều tra nông hộ đã được xử lý và đưa vào bảng thuộc tính của bản đồ, bao gồm các thông tin quan trọng về sản xuất lúa trong khu vực nghiên cứu, như thể hiện trong hình 4.20.
Hình 4.20 CSDL Lớp đất trồng lúa
Xây dựng được bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa tại xã Nậm Ty, ThôngNguyên huyện Hoàng Su Phì như sau:
Hình 4.21 Bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa
Hình 4.22 Bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa
4.3.2.2 Phân tích đánh giá điều tra nông hộ sử dụng đất đất lúa vùng di sản quốc gia ruộng bậc thang a Những thông tin chung về hộ gia đình vùng điều tra
Dựa trên dữ liệu thu thập từ 100 hộ gia đình tại hai xã Nậm Ty và Thông Nguyên, chúng tôi đã tiến hành tổng hợp và phân tích để đánh giá thực trạng canh tác trên đất lúa ruộng bậc thang Để nâng cao hiệu quả nghiên cứu, 100 hộ này được chia thành 2 nhóm theo kết quả điều tra chuẩn nghèo quốc gia, nhằm làm rõ các nguyên nhân và sự khác biệt giữa các hộ nghiên cứu.
Bảng 4.16 Đặc điểm chung của các hộ nghiên cứu Chỉ tiêu
3 Dân tộc của chủ hộ
4 Trình độ học vấn của chủ hộ
5 Số người trong gia đình
91 Để có thể nắm được một số thông tin chung về các hộ được tiến hành điều tra, nghiên cứu ta xem xét bảng 4.16.
Theo điều tra 100 hộ ở 2 xã, độ tuổi trung bình của chủ hộ khá cao, với 89/100 chủ hộ dưới 60 tuổi, cho thấy họ vẫn đang trong độ tuổi lao động Điều này cho thấy khả năng lao động tạo thu nhập và chăm sóc gia đình, chủ yếu là những hộ thuần nông, sẽ là nguồn lực lao động chính trong khu vực.
Người Dao có hệ thống gia đình phụ hệ, trong đó nam giới đóng vai trò chủ yếu, dẫn đến 99% hộ gia đình do nam giới đứng đầu Đây là đặc điểm văn hóa đặc trưng của cộng đồng các dân tộc tại Việt Nam.
Trong số các hộ gia đình, 9% chủ hộ không biết chữ, trong đó nhóm hộ nghèo chiếm 6 người và nhóm hộ không nghèo có 1 người Chỉ có 1 chủ hộ nghèo học đến cấp 3, trong khi 19 người học hết cấp 1 và 18 người học hết cấp 2 Đối với nhóm hộ không nghèo, có 26 chủ hộ học hết cấp 1, 19 người học hết cấp 2 và 8 người đã hoàn thành cấp 3 Tất cả các chủ hộ được khảo sát đều chưa có trình độ học vấn từ trung cấp trở lên, điều này ảnh hưởng đến nhận thức và khả năng tiếp thu các tiến bộ khoa học kỹ thuật cũng như ý thức phát triển kinh tế của gia đình.