Khóa luận tốt nghiệp đại học này được thực hiện với mục tiêu nhằm nuôi trồng nấm Linh chi trong điều kiện ngoài trời, không sử dụng hệ thống lán trại; bước đầu xây dựng quần thể nấm Linh chi có sự tương tác với hệ sinh thái môi trường, có giá trị về cảnh quan và dược liệu. Mời các bạn cùng tham khảo.
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nấm Linh Chi
- Địa điểm: Khoa CNSH-CNTP, trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên
Nội dung nghiên cứu
- Nội dung 1: Phân lập giống nấm Linh chi
- Nội dung 2: Sản xuất meo nấm
- Nội dung 3: Sản xuất thể quả nấm Linh chi
Phương pháp nghiên cứu
3.3.1 Nội dung 1: Phân lập giống nấm Linh chi
Thí nghiệm 1: Đánh giá ảnh hưởng của các loại môi trường nuôi cấy khác nhau tới khả năng phát triển của mảnh mô thể quả nấm Linh chi
Thí nghiệm được thực hiện trên ba loại môi trường khác nhau: môi trường PDA (Potato dextrose agar), môi trường YEPD (Yeast extract peptone dextrose) và môi trường PDA sử dụng tăm bông Quy trình chuẩn bị cho các môi trường này được thực hiện theo các bước cụ thể.
Môi trường PDA (Potato dextrose agar): Khoai tây: 200g/l, đường:
Để thực hiện quy trình cấy mô, chuẩn bị môi trường với nồng độ 20g/l và Agar 15g/l, sau đó hấp khử trùng ở 121 độ C trong 30 phút với áp suất 1atm Quả thể tươi cần được xịt cồn 70 độ C trước khi đưa vào hộp cấy Dao và kẹp phải được tiệt trùng bằng cách hơ trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi đỏ, sau đó để nguội Tiến hành xé đôi quả thể bằng tay và dùng dao cắt lấy mảnh mô lõi có kích thước khoảng 0,5-1cm² Cấy mảnh mô vào môi trường đã chuẩn bị và bọc kín bằng túi nilon vô trùng Cuối cùng, nuôi cấy trong điều kiện không ánh sáng ở nhiệt độ 20-30 độ C.
Để chuẩn bị môi trường PDA lỏng cho tăm bông, cần sử dụng 200g khoai tây và 20g đường trên mỗi lít nước Chọn tăm bông loại thân gỗ và ngâm trong môi trường này trong 5 phút Sau đó, chuyển tăm bông vào túi nilon hoặc chai thủy tinh và hấp khử trùng ở 121 độ C trong 30 phút với áp suất 1 atm Trước khi đưa quả thể tươi vào hộp cấy, hãy xịt cồn 70 độ C lên chúng và hơ dao cùng kẹp trên ngọn lửa đèn cồn, rồi để nguội.
Sử dụng tay để xé đôi quả, sau đó dùng dao cắt lấy mảnh mô lõi có kích thước khoảng 0,5-1cm² Tiếp theo, cấy mảnh mô vào môi trường đã chuẩn bị và nuôi cấy trong điều kiện không có ánh sáng ở nhiệt độ 20-30°C.
Môi trường YEPD (Yeast extract peptone dextrose) bao gồm 20g/l đường, 20g/l agar, 5g/l peptone và 3g/l cao nấm men, được hấp khử trùng ở 121°C trong 30 phút tại áp suất 1 atm Trước khi đưa vào hộp cấy, quả thể tươi cần được xịt cồn 70°C Dao và kẹp phải được hơ trên ngọn lửa đèn cồn và để nguội Sau đó, dùng tay xé đôi thể quả và cắt lấy mảnh mô lõi có kích thước khoảng 0,5-1cm² Mảnh mô này sẽ được cấy vào môi trường đã chuẩn bị và nuôi cấy trong điều kiện không có ánh sáng ở nhiệt độ 20-30°C.
Thí nghiệm 2: Đánh giá ảnh hưởng của nồng độ muối ăn (NaCl) tới khả năng phát triển của mốc xanh trên môi trường phân lập nấm Linh chi
Mốc xanh là vi sinh vật phổ biến trong nuôi trồng nấm Linh chi Để hạn chế sự lây nhiễm, môi trường YEPD được bổ sung NaCl với nồng độ từ 1% đến 5% và hấp khử trùng ở 121°C trong 30 phút Mẫu nấm mốc xanh được thu nhận từ bịch nấm lây nhiễm và cấy lên môi trường Sau 3-5 ngày nuôi cấy trong điều kiện thường, khả năng phát triển của nấm mốc xanh được đánh giá.
Thí nghiệm 3: Đánh giá ảnh hưởng của nồng độ muối ăn (NaCl) tới khả năng phát triển của sợi nấm Linh chi
Muối ăn được kỳ vọng có khả năng ức chế một số vi sinh vật lây nhiễm, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của nấm Linh chi Để nghiên cứu tác động của nồng độ NaCl đối với nấm, môi trường YEPD đã được bổ sung NaCl với các nồng độ 1%, 2%, 3%, 4% và 5% Quá trình hấp khử trùng được thực hiện ở 121°C trong 30 phút tại áp suất 1 atm Một mảnh thạch có sợi nấm kích thước khoảng 0,5-1cm² được cấy vào môi trường và nuôi cấy trong điều kiện không ánh sáng tại nhiệt độ 20-30°C.
3.3.2 Nội dung 2: Sản xuất meo nấm
Thí nghiệm 1: Đánh giá ảnh hưởng của loại cơ chất tới khả năng sinh trưởng của nấm Linh chi
Thí nghiệm được tiến hành trên 3 loại cơ chất khác nhau gồm hỗn hợp thóc và CaCO3, hỗn hợp mùn cưa và cám, hỗn hợp thóc và mùn cưa
Để sản xuất meo nấm từ hỗn hợp thóc và bột CaCO3, trước tiên cần cân lượng thóc cần dùng và rửa sạch với nước để loại bỏ bụi bẩn và hạt lép Sau đó, ngâm thóc trong nước sạch khoảng 12 tiếng Tiếp theo, cho thóc vào nồi và luộc cho đến khi vỏ hạt thóc nứt Cuối cùng, vớt thóc ra và để khô trong 20-30 phút để bay hơi bớt hàm lượng nước.
Để thực hiện quy trình nuôi cấy nấm, đầu tiên bổ sung 1% bột CaCO3 vào hỗn hợp, trộn đều và cho vào túi nilon Sau đó, hấp khử trùng ở nhiệt độ 121°C trong 3 giờ với áp suất 1atm Tiếp theo, cấy một mảnh thạch chứa sợi nấm từ môi trường agar vào túi thóc Cuối cùng, nuôi cấy trong điều kiện ít ánh sáng, ở nhiệt độ phòng và theo dõi sự phát triển sau mỗi 3 ngày.
Để sản xuất meo nấm, trước tiên cần chuẩn bị mùn cưa và cám gạo Lấy một lượng mùn cưa đủ, tưới nước để tạo độ ẩm, sau đó bổ sung 5% cám gạo và trộn đều Hỗn hợp này được cho vào túi nilon và hấp khử trùng ở nhiệt độ 121 độ C trong 3 giờ với áp suất 1atm Tiếp theo, cấy một mảnh thạch chứa sợi nấm từ môi trường agar vào túi thóc Quá trình nuôi cấy cần diễn ra trong điều kiện ít ánh sáng, ở nhiệt độ phòng và được theo dõi định kỳ mỗi 3 ngày.
Sản xuất meo nấm từ hỗn hợp thóc và mùn cưa bao gồm các bước quan trọng: Đầu tiên, cân thóc và rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn, sau đó ngâm trong nước sạch khoảng 3 giờ Tiếp theo, luộc thóc cho đến khi vỏ hạt nứt, sau đó để khô trong 20 - 30 phút Thêm 10% mùn cưa vào thóc và trộn đều, sau đó cho vào túi nilon và hấp khử trùng ở 121°C trong 3 giờ Cuối cùng, cấy một mảnh thạch chứa sợi nấm vào túi thóc và nuôi cấy trong điều kiện ít ánh sáng, theo dõi mỗi 3 ngày.
Thí nghiệm 2: Đánh giá ảnh hưởng của loại giống cấy
Chuẩn bị hỗn hợp thóc bổ sung 10% mùn cưa, trộn đều, hấp khử trùng
Nghiên cứu được thực hiện ở nhiệt độ 121 độ C trong 3 giờ dưới áp suất 1atm, sử dụng hai loại giống nấm: một giống trên môi trường agar và một giống mọc trên tăm bông, được cấy vào túi cơ chất Quá trình nuôi cấy diễn ra trong điều kiện ít ánh sáng, ở nhiệt độ phòng, và được theo dõi theo chu kỳ 3 ngày.
Thí nghiệm 3: Đánh giá ảnh hưởng của tỉ lệ mùn cưa phối trộn với cơ chất thóc trong sản xuất meo nấm
Để chuẩn bị thóc, đầu tiên cần cân lượng thóc cần dùng và rửa sạch với nước nhằm loại bỏ bụi bẩn và hạt lép Sau đó, ngâm thóc trong nước sạch khoảng 3 giờ Tiếp theo, cho thóc vào nồi và luộc đến khi vỏ hạt thóc nứt, rồi vớt ra để khô trong 20 - 30 phút để bay hơi bớt nước Bổ sung lần lượt mùn cưa với các tỷ lệ 0%, 5%, 10%, 15% và 20%, sau đó trộn đều Cuối cùng, cho hỗn hợp thóc và mùn cưa vào túi nilon vừa đủ, hấp khử trùng ở 121 độ C trong 3 giờ với áp suất 1atm, rồi hơ kẹp trên ngọn lửa đèn cồn và để nguội.
Cấy 2 tăm bông từ môi trường nuôi cấy hệ sợi vào 2 mặt đối diện của túi thóc Sau đó, buộc miệng túi và tiến hành nuôi cấy trong điều kiện ánh sáng yếu.
3.3.3 Nội dung 3: Sản xuất thể quả nấm Linh chi
Thí nghiệm 1: Sản xuất thể quả nấm Linh chi sử dụng lớp đất che phủ
Nguyên liệu chính để sản xuất thể quả trong nghiên cứu này bao gồm mùn cưa và thân gỗ keo Các đoạn gỗ keo có đường kính từ 10 cm trở lên được cắt thành đoạn ngắn khoảng 20-30 cm, sau đó ngâm trong nước trong 12 giờ, để ráo nước và hấp khử trùng ở 121°C trong 3 giờ với áp suất 1 atm Tiến hành cấy giống cấp 2 với khoảng 2-3 thìa giống cho mỗi bịch nấm, nuôi cấy ở nhiệt độ phòng trong điều kiện ít hoặc không có ánh sáng Khi sợi nấm đã phủ kín cơ chất, cần loại bỏ túi bóng và chuyển sang các khay đất ẩm có lỗ thoát nước, với phần đầu khối gỗ keo để hở lên mặt đất Quá trình nuôi cấy diễn ra dưới bóng cây, đảm bảo tưới nước đầy đủ để không làm khô bề mặt đất.
Với cơ chất mùn cưa, phối trộn cám tỉ lệ 5%, hấp khử trùng 121 0 C trong